Συνέντευξη
στη Μαίρη Φώτη
Το Ελληνικό Δίκτυο Μικρών Νησιών, συστάθηκε πριν από 11 χρόνια, από οραματιστές νησιώτες με σκοπό την παροχή κάθε είδους νόμιμων υπηρεσιών για την αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών. Σήμερα, που τα νησιά δοκιμάζονται και η νησιωτικότητα παραμένει κενό γράμμα, η λειτουργία του είναι πιο χρήσιμη από ποτέ. Το Ελληνικό Δίκτυο Μικρών Νησιών, φροντίζει η φωνή του νησιώτη να ακούγεται σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο σε πείσμα των καιρών.
Ο πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών κ. Λευτέρης Κεχαγιόγλου, που βρίσκεται στην Τήλο για το 10ο συνέδριο του Δικτύου, μιλά σήμερα στην «δ» για το δυσοίωνο μέλλον των μικρών νησιών και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη βιωσιμότητά τους, σοκάροντας με την πρόβλεψη ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, τότε στην επόμενη 20ετία κάποια από αυτά θα «νεκρώσουν»…
• Κύριε Κεχαγιόγλου, πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών;
Η ιδέα προέκυψε πριν από περίπου 11 χρόνια, προκειμένου μέσα στα τόσα προβλήματα που έχουν τα μικρά νησιά, να σηκώσουμε λίγο το βλέμμα μας πάνω από την καθημερινότητα και να δούμε τις δυνατότητες που δίνει η Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά και διάφοροι άλλοι φορείς, ώστε να βοηθήσουμε το ανθρώπινο και κοινωνικό τους κεφάλαιο. Από τότε συμμετέχουμε σε διάφορα ευρωπαϊκά και εθνικά θεσμικά όργανα, με στόχο την βοήθεια του κάθε νησιού ξεχωριστά.
• Τα προβλήματα των μικρών νησιών έχουν κάποιο κοινό παρονομαστή;
Το πρώτο και χειρότερο πρόβλημα διαχρονικά στην πατρίδα μας που αντιμετωπίζουν τα μικρά νησιά, είναι οι μεταφορές και μάλιστα, πιο σωστός είναι ο όρος είναι «προσπελασιμότητα». Όταν μιλάμε για μεταφορές, μιλάμε για μεταφορές ανθρώπων, πραγμάτων και δεδομένων (data). Δεν μπορούμε να φανταστούμε μια κοινωνία που να μην παρέχει τουλάχιστον αυτά τα τρία αγαθά σε κάθε μικρονησιώτη.
Το δεύτερο πρόβλημα – όπως καταγράφεται από ερωτηματολόγια που θέσαμε στους νησιώτες – είναι, για τις μεγάλες ηλικίες το ζήτημα της εκπαίδευσης/παιδείας ενώ για τις μικρές ηλικίες το θέμα της υγείας. Δηλαδή, εδώ βλέπουμε ότι ο παππούς σκέφτεται το εγγόνι και το εγγόνι τον παππού.
Η ανεργία είναι επίσης ένα πρόβλημα που απασχολεί τους μικρονησιώτες. Θα σας πω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, μιλήσαμε κάποια στιγμή με τους επιχειρηματίες και τους είπαμε ότι μας έκανε εντύπωση που έθεσαν το οικονομικό θέμα χαμηλά. Και ξέρετε ποια ήταν η απάντηση; Να πεινάσω, να σφίξω το ζωνάρι μου για έναν μήνα, δύο μήνες, μπορώ να το κάνω. Να αφήσω όμως το παιδί μου αγράμματο, δεν μπορώ. Επίσης να λάβετε κάτι άλλο υπ΄οψιν, που είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων δεκαετιών και τελευταίως εντείνεται. Στα μικρά νησιά καταργούνται συνεχώς τάξεις στα σχολεία. Όταν μια οικογένεια έχει παιδί που θέλει να συνεχίσει στο σχολείο, τότε το στέλνουν σε κάποιον συγγενή για να μην σταματήσει η μόρφωσή του. Όταν στην ίδια οικογένεια, χρειαστεί να συνεχίσει το σχολείο μακριά από το νησί και το δεύτερο παιδί, τότε φεύγει όλη η οικογένεια. Και φανταστείτε τι θα συμβεί όταν ξεπεταχτεί η πρώτη γενιά μικρονησιωτών, που δεν θα έχει βιώματα από το νησί και ως εκ τούτου δεν θα υπάρχει νοσταλγία να ξαναγυρίσουν. Κόβουμε δηλαδή τον κρίκο σύνδεσης της κοινωνίας με τα μικρά νησιά… Ολοι οι μικρονησιώτες έχουμε στο μυαλό μας πολλές εικόνες από συνταξιούχους που γύρισαν στον τόπο τους. Αυτός ο συνταξιούχος είναι που κρατάει την οικογένειά του εκεί, και που θα κάνει και το εγγόνι του να γυρίσει στο νησί. Αυτό, κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου, θα το χάσουμε. Ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα, απόλυτα μετρήσιμο, είναι ότι με την εφαρμογή του Καλλικράτη, σε κάποια νησιά καταργήθηκαν οι πρόεδροι των κοινοτήτων κι έγιναν αντιδήμαρχοι μεγαλύτερων νησιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο μικρονησιώτης έχασε την επαφή με την εξουσία και άρα έχασε ένα μέρος της ασφάλειας που ένιωθε ότι είχε πάνω στο νησί, ότι δηλαδή είχε κάποιον που αν συνέβαινε οτιδήποτε θα μπορούσε να του λύσει το πρόβλημα. Το αποτέλεσμα είναι ότι τον πρώτο χειμώνα που περάσαμε μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη, είχαμε μια απότομη πτώση στα τρία διαπόντια νησιά κατά 10% μέσο όρο. Εχουμε μικρά νησιά, για τα οποία πιστεύουμε ότι την επόμενη 20ετία θα «νεκρώσουν».
• Ποια νησιά είναι αυτά;
Χαρακτηριστικά θα σας πω ένα… Τα Αντικύθηρα για παράδειγμα είναι ένα από αυτά τα νησιά, όπου τον χειμώνα έχουμε 40 ηλικιωμένους με μέσο όρο ηλικίας τα 65 με 70 χρόνια.
• Στα Δωδεκάνησα υπάρχουν τέτοια νησιά που κινδυνεύουν να «νεκρώσουν»;
Εχουμε και στα Δωδεκάνησα μερικά νησάκια που περνάνε δύσκολα. Όμως σε κάποια έχουμε και μερικά ενθαρρυντικά στοιχεία όπου φαίνεται να αναπτύσσεται επιχειρηματικότητα αλλά δυστυχώς δεν βλέπουμε το κράτος να τα βοηθάει όσο θα μπορούσε.
• Κύριε Κεχαγιόγλου, πολύς λόγος γίνεται τελευταία για το μεταφορικό ισοδύναμο από την κυβέρνηση ως αντιστάθμισμα της απώλειας των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. Ποια είναι η θέση του Δικτύου;
Πολύ κακώς συγχέουμε τον ΦΠΑ με το μεταφορικό ισοδύναμο, πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα και η σύγχυση αυτή γίνεται καθαρά για πολιτικούς λόγους. Η εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου είναι μια καθαρά αναπτυξιακή πράξη και ως τέτοια πρέπει να τη βλέπουμε. Εμείς θέλουμε η παρέα π.χ. που είναι στη Ρόδο και θέλει να πάει την Κυριακή το μεσημέρι να φάει κάπου, η επιλογή αν θα πάει στη Νότια Ρόδο ή στη Χάλκη, να μην επηρεάζεται από το κόστος της μεταφοράς τους. Αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για τεράστια κόστη, θα μπορούσε όμως η κυβέρνηση – κι εδώ είναι η δική μας πρόταση – να επιλέξει μερικά νησιά για να ξεκινήσει την πλήρη εφαρμογή του μέτρου. Γιατί δεν ρωτήθηκαν από την κυβέρνηση αυτοί που οραματίστηκαν και δημιούργησαν το μεταφορικό ισοδύναμο, τι εννοούσαν; Καταρχήν, απαιτούνται πολλές ακόμα γραφειοκρατικές διαδικασίες μέχρι την εφαρμογή του κι εμένα προσωπικά με τρομάζει το σύστημα κατανομής των κονδυλίων, ειδικά στα εμπορεύματα. Επίσης το μεταφορικό ισοδύναμο δεν έχει εφαρμογή στον επισκέπτη του νησιού αλλά μόνο στον μόνιμο κάτοικο, ενώ αποκλείει την οποιαδήποτε άλλη μεταφορά από το νησί εκτός του διοικητικού κέντρου όπου ανήκει. Δηλαδή αν θεωρηθεί ότι το διοικητικό κέντρο μου είναι η Ρόδος και φύγω από την Τήλο για να πάω στην Κω, δεν θα έχω εφαρμογή αυτού του μέτρου! Και πρέπει επίσης να ξεκαθαρίσουμε ότι μιλάμε για συγκεκριμένα εισιτήρια τον χρόνο. Πρέπει λοιπόν, να πληρώσω το εισιτήριο μόνος μου, μετά να το καταθέσω για να πάρω τα χρήματά μου πίσω, να προσκομίσω ασφαλιστική, φορολογική ενημερότητα κλπ κλπ. Οταν δυσκολεύεις μια διαδικασία, δεν μπορείς να μιλάς για αναπτυξιακό μέτρο. Ελπίζουμε να αρθούν αυτές οι στρεβλώσεις, να γίνει πράγματι αναπτυξιακό μέτρο κι ας εφαρμοστεί από το 2019. Αλλά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος γι αυτό… Θα πρέπει τα μικρά νησιά να συνδεθούν με μια σταθερή καθημερινή, τουλάχιστον μεγαλύτερη απ ότι έχουν σήμερα, κλίμακα με τα κεντρικά νησιά ώστε να μπορεί ο μικρονησιώτης να επικοινωνεί άνετα όποτε θέλει με τα μεγαλύτερα νησιά αλλά και με το κέντρο.
• Με αυτό τον τρόπο λέτε ότι θα τα κρατήσουμε ζωντανά…
Ελάτε στην Αθήνα και επιλέξτε μια περιοχή βάζοντας τους εξής κανόνες: Οσοι για παράδειγμα μένουν στο Μοσχάτο και θέλουν να πάνε στον Πειραιά θα μπορούν να κατεβαίνουν μόνο κάθε Δευτέρα στις 4 το απόγευμα για να μπουν στο μετρό. Αν φυσάει παραπάνω από 6 μποφόρ δεν θα μετακινούνται. Επιπλέον, δεν θα έχουν ίντερνετ… Καταλαβαίνετε ότι αυτά δεν μπορούν να συμβούν, δεν μπορεί να επιβιώσει κανείς στην εποχή μας έτσι σήμερα, όμως οι νησιώτες καλούνται να το πράξουν. Κι ας είμαστε ειλικρινείς… Η μεταφορά δεδομένων σήμερα είναι το πρώτο και κύριο που έχει ανάγκη μια επιχείρηση για να μεγαλώσει πάνω σε ένα νησί, πέρα από όλα τα υπόλοιπα ωφελήματα που έχει στην καθημερινότητα των κατοίκων.
• Οι νησιώτες τι σας ζητούν; Είστε η φωνή τους, τι θέλουν από εσάς;
Από εμάς θέλουν τα πάντα! Κι εμείς θέλουμε αντιστοίχως από εκείνους τα πάντα. Τους θέλουμε δίπλα μας, τους θέλουμε να είναι όσο το δυνατόν πιο δραστήριοι και διεκδικητικοί. Να σας πω όμως κι ένα παράπονο… Δυστυχώς η κρίση και όλα αυτά τα προβλήματα έχουν αφήσει τις κοινωνίες των μικρών νησιών και ειδικά τις επιχειρηματικές, έρμαιο και πολλές φορές με λάθος στόχους. Πρέπει ο μικρονησιώτης να ξέρει πού θα πρέπει να στραφεί και από ποιους να διεκδικήσει αυτά που ζητάει.
• Εννοείτε ότι δεν είναι τόσο διεκδικητικός όσο πρέπει ή πλέον έχει αφεθεί στη μοίρα που του ορίζει το κράτος;
Νομίζω ότι έχει αφεθεί… Και ίσως δεν έχει και την κατάλληλη γνώση. Δεν φτάνει στον μικρονησιώτη η γνώση για να μπορέσει να κρίνει σωστά. Πρέπει να το ξαναδούμε όλο από την αρχή, σε λογική βάση επ ευκαιρία της κρίσης. Τον μικρονησιώτη λίγο τον ενδιαφέρει αν το πλοίο που θα μπει στο λιμάνι ανήκει στον τάδε εφοπλιστή, ή είναι από την επιδότηση της Ε.Ε. ή αν είναι από επιδότηση του Δήμου. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι ότι σήμερα είναι Τετάρτη και το επόμενο καράβι θα περάσει το Σάββατο. Αυτό όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι δεν μπορείς να πιέζεις τον ακτοπλόο να δρομολογήσει ένα blue star από τους Λειψούς στην Πάτμο, δεν γίνεται. Είναι σαν να ζητάω από τον στρατό να μου δώσει ένα τανκ για να οργώσω το χωράφι μου. Θα πρέπει, λοιπόν, να κάτσουμε όλοι μαζί κάτω και να το ξαναδούμε από την αρχή και θα πρέπει η πολιτεία να δείξει το στίγμα της πάνω σε αυτή την κατεύθυνση.
• Τα υδροπλάνα έχουν απασχολήσει το Δίκτυο;
Ημασταν από τους πρώτους, που μια δεκαετία πριν, θέσαμε αυτό το θέμα. Εγώ ως πρώην καπετάνιος, χρησιμοποιούσα υδροπλάνα στον Καναδά το 1983 έως το 1986, στην Ιθάκη μέσα στο λιμάνι έχουμε υδροπλάνο από τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Χάλκη υπάρχουν φωτογραφίες από υδροπλάνα που χρησιμοποιούσαν οι Ιταλοί από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν γίνεται στην πατρίδα μας να είμαστε ακόμα στο «ΘΑ» σε ένα τόσο μεγάλο επιχειρηματικό μοντέλο. Δεν ξέρω ποιος φταίει αλλά θεωρώ ότι είναι ντροπή ως χώρα που δεν το έχουμε λύσει ακόμα. Τελεία και παύλα.
• Στην συνάντηση της Τήλου ποια θέματα θα προτάξετε;
Μεταφορές, επιχειρηματικότητα και περιβάλλον. Οποιο από τα τρία κι αν πειράξεις δεν θα υπάρχει κανένα ενδιαφέρον να επισκεφθεί κανείς το μικρό νησί, αλλά ούτε και για τον ντόπιο.
• Τι μήνυμα θέλετε να στείλετε στους μικρονησιώτες;
Να αντέξουν… Προς τους διοικητικούς ότι αντέχουμε και να ρίξουν περισσότερα χρήματα στη θάλασσα. Να ξαναδούμε τις εθνικές πολιτικές της χώρας και να στηριχθούν περισσότερο με έργα και λιγότερο με λόγια τα μικρά νησιά. Είναι, όχι ελληνική εθνική ανάγκη, είναι ευρωπαϊκή εθνική ανάγκη. Δείτε την αξία που έχει σήμερα το Καστελόριζο με όλα αυτά που περνάμε…
