Οι Πανελλαδικές
Η ανακοίνωση του αριθμού για τα πανεπιστήμια αναμένεται να γίνει από το υπουργείο Παιδείας εντός της προσεχούς εβδομάδος, με καθυστέρηση λόγω της αναδιάρθρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (δηλαδή, της κατάργησης όλων των ΤΕΙ εκτός της Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης – ΑΣΠΑΙΤΕ), η οποία ολοκληρώθηκε με τον νόμο 4610/2019 που ψηφίστηκε τη Μεγάλη Εβδομάδα. Το εναρκτήριο λάκτισμα των Πανελλαδικών Εξετάσεων θα γίνει φέτος την Πέμπτη 6 Ιουνίου για τους υποψηφίους των Επαγγελματικών Λυκείων και την Παρασκευή 7 Ιουνίου για τη μεγαλύτερη κατηγορία υποψηφίων, εκείνους των Γενικών Λυκείων.
Στον νέο «χάρτη» υπάρχουν νέα τμήματα και άλλα που μετεξελίχθηκαν σε πανεπιστημιακά με βάση τμήματα ΤΕΙ που καταργήθηκαν. Σύμφωνα με τον υπουργό Κώστα Γαβρόγλου, συνολικά θα υπάρχουν περί τα 430 τμήματα από 450 έως και πέρυσι.
Η ανακοίνωση του αριθμού από το υπουργείο Παιδείας θα γίνει ανά τμήμα, ενώ πρέπει να οριστεί και ο αριθμός των εισακτέων σε κάθε κατηγορία υποψηφίων, διότι για τους υποψηφίους των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ) θα υπάρχουν διαφορετικά ποσοστά θέσεων: 10% για τις συναφείς με τον τομέα του υποψηφίου σχολές και 5% για τα πολυτεχνεία και τις ιατρικές. Παράλληλα, θα ανακοινωθεί η κατανομή των νέων τμημάτων στα επιστημονικά πεδία, δηλαδή ουσιαστικά το νέο μηχανογραφικό δελτίο.
Την τελευταία εικοσαετία η εξέλιξη του αριθμού των εισακτέων στην ανώτατη εκπαίδευση ήταν εντυπωσιακή: χαρακτηριστική είναι η τεράστια αύξηση –κατά 12.925– του αριθμού των εισακτέων από το 1999 στο το 2000. «Ηταν επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη, που ιδρύθηκαν δεκάδες τμήματα με κονδύλια του τότε ΕΠΕΑΕΚ. Λεφτά υπήρχαν, εκλογική χρονιά ήταν το 2000, επικράτησε το δόγμα “κάθε πόλη και ΑΕΙ”», αναφέρει στην «Κ» ο μαθηματικός-αναλυτής κ. Στράτος Στρατηγάκης.
Μετά τις εκλογές του 2004, ακολούθησαν μικρές μειώσεις του αριθμού έως το 2004, εκλογική και πάλι χρονιά, που υπήρξε μικρή αύξηση.
Ακολουθεί μια μικρή μείωση το 2005 και μετά αύξηση του αριθμού των εισακτέων μέχρι το 2010, όταν καταγράφεται το ρεκόρ όλων των εποχών, με 83.915 εισακτέους. Αυτή την περίοδο –από το 1999 έως και το 2010– ο αριθμός των εισακτέων στα ΤΕΙ ήταν πάντα μεγαλύτερος από εκείνον για τα πανεπιστήμια.
Η «Αθηνά»
«Μετά ήρθε η οικονομική κρίση… Η επίπτωσή της, που είχε προκαλέσει δημοσιονομική λιτότητα, αποτυπώνεται αδρά στην καμπύλη του αριθμού, που κάνει μια μεγάλη βουτιά από το 2010 μέχρι το 2013. Επίσης, η μείωση του αριθμού των εισακτέων στα ΤΕΙ ήταν εντυπωσιακή.
Από 43.790 εισακτέους στα ΤΕΙ το 2010, φτάσαμε στους 22.794 εισακτέους το 2013, όταν και άρχισε να εφαρμόζεται το λεγόμενο σχέδιο “Αθηνά” επί υπουργίας Κώστα Αρβανιτόπουλου. Θυμάμαι που το 2011 είχε επιστρέψει από ταξίδι στις ΗΠΑ ο τότε υφυπουργός Παιδείας Γιάννης Πανάρετος και είχε δηλώσει ότι τα ΤΕΙ πρέπει να γίνουν διετή κολέγια. Η αποδόμηση των ΤΕΙ ξεκίνησε από τότε, με τη δραστική μείωση των εισακτέων και το σχέδιο “Αθηνά”, για να πέσουν οι τίτλοι τέλους το 2019, με τον νόμο 4610 του κ. Γαβρόγλου», παρατηρεί ο κ. Στρατηγάκης.
Οι μισές από τις θέσεις που χάθηκαν από τα ΤΕΙ δόθηκαν στα πανεπιστήμια και οι υπόλοιπες απλώς δεν «επανήλθαν» ποτέ στον χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ετσι ο αριθμός των εισακτέων, από 83.915 το 2010, μειώθηκε στους 74.692 το 2018. Μικρό διάλειμμα στην πτώση το 2012, που υπήρξε μικρή αύξηση και ήταν χρονιά εκλογών… Πέρυσι μάλιστα, ήταν και η χρονιά της μεγαλύτερης απόστασης ανάμεσα στους εισακτέους στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ.
Οπως τονίζει ο κ. Στρατηγάκης, «ο αριθμός των εισακτέων την τελευταία εικοσαετία ακολούθησε την πορεία της πατρίδας μας: από τα ψηλά της δανεικής ευμάρειας στα χαμηλά της δημοσιονομικής λιτότητας και από τους δύο πυλώνες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην κατάργηση των ΤΕΙ, που είχαν δημιουργηθεί με την… απλοχεριά των ευρωπαϊκών κονδυλίων».
Ακαδημαϊκά και… πολιτικά κριτήρια
Για κάθε υποψήφιο που ζητούν τα ΑΕΙ το υπουργείο Παιδείας στέλνει… 1,5. Πρόκειται για τη μέση αναλογία ανάμεσα στον αριθμό εισακτέων που προτείνουν τα ΑΕΙ και σε εκείνον που ορίζεται τελικά από το υπουργείο.
Ενδεικτικά, για το έτος 2019-20 η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει ζητήσει 4.415 εισακτέους, του ΑΠΘ 4.090 και του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών 880 εισακτέους. Ανάλογοι ήταν οι αριθμοί που ζήτησαν τα τρία ιδρύματα για το 2018-19. Ωστόσο πέρυσι, από το υπουργείο Παιδείας «έλαβαν» 5.787 εισακτέους το ΕΚΠΑ, 6.363 το ΑΠΘ και 1.491 το ΟΠΑ. «Το υπουργείο θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του τη γνώμη της Συγκλήτου, καθόσον αυτή διατυπώνεται με βάση την πραγματικότητα εκ μέρους των τμημάτων να εκπαιδεύσουν φοιτητές», λέει η Σύγκλητος του ΑΠΘ. Ωστόσο, η τακτική των ηγεσιών του υπουργείου να αγνοούν την πρόταση των ΑΕΙ είναι πάγια, και υπηρετεί πολιτικούς λόγους. Από την άλλη, οι μετεγγραφές πρωτοετών από τα περιφερειακά στα κεντρικά ΑΕΙ προκαλούν ανακατανομή του αριθμού των φοιτητών. Ο νόμος ορίζει ότι ο αριθμός των εισακτέων σε κάθε τμήμα από μετεγγραφές και άλλους ειδικούς λόγους, δεν μπορεί να υπερβαίνει το 15% όσων εισάγονται απευθείας μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων.
Ομως, το ποσοστό αυτό αγνοείται. Ενδεικτικά, στο ΕΚΠΑ το τρέχον έτος 2018-19 εισήχθησαν μέσω Πανελλαδικών 5.641 φοιτητές, και από μετεγγραφές άλλοι 1.510 (αύξηση 26,8%). Ωστόσο, η αύξηση παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις ανά τμήμα. Χαρακτηριστικά, οι φοιτητές στο Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία υπερδιπλασιάστηκαν –124 εισήχθησαν από τις Πανελλαδικές και άλλοι 146 με μετεγγραφή (αύξηση 117,8%) –, ενώ στο Παιδαγωγικό ο αριθμός αυξήθηκε κατά 73,2%. Στον αντίποδα έξι τμήματα δεν δέχθηκαν καθόλου φοιτητές από μετεγγραφές.
