Λεπτές ισορροπίες, που απαιτούν γερά νεύρα από την Αθήνα και τη Λευκωσία, αναπτύσσονται στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως προκύπτει από την κινητικότητα των Τούρκων σε όλα τα επίπεδα. Μετά το πλήγμα στην κυπριακή κυριαρχία εντός της υφαλοκρηπίδας της και τις προειδοποιήσεις για έρευνες στην ελληνική πλευρά της Ανατολικής Μεσογείου, οι Τούρκοι έχουν αποδυθεί σε έναν αγώνα αμφισβήτησης όλων των κινήσεων που κάνει στην επιχειρησιακή θαλάσσια σκακιέρα η Αθήνα. Πρακτικά, η Αγκυρα προειδοποιεί για «κρυφτό» υποβρυχίων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο για τους επόμενους μήνες, οι οποίοι θεωρούνται κρίσιμοι από την Αθήνα για την εκδίπλωση της νέας τουρκικής κίνησης, δηλαδή την αποστολή του ερευνητικού πλοίου «Ορούτς Ρέις» στα νότια της Ρόδου και του Καστελλόριζου.
Η Αθήνα δέσμευσε προ ημερών, με οδηγία για άσκηση υποβρυχίων (SubNOTAM) που έχει κοινοποιηθεί στο ΝΑΤΟ, μια μεγάλη περιοχή μεταξύ Καστελλόριζου, Ρόδου και Καρπάθου και συγκεκριμένα για μια περίοδο ενός μήνα από τα μέσα Αυγούστου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου. Η αντίδραση της Αγκυρας ήταν άμεση, καθώς αντέδρασε και σε διπλωματικό επίπεδο εξαιρετικά επιθετικά, ενώ σε δεύτερο χρόνο εξέδωσε πανομοιότυπη SubNOTAM, η οποία επικαλύπτει την αντίστοιχη ελληνική τόσο γεωγραφικά όσο και ημερολογιακά.
Μια δεύτερη ένδειξη της τουρκικής επιθετικότητας καταγράφηκε ενόψει της μεγάλης αεροναυτικής άσκησης «Θαλασσόλυκος» που ξεκινάει την ερχόμενη εβδομάδα και θα εξελιχθεί στη Μαύρη Θάλασσα, στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο από τις 13 έως τις 25 Μαΐου, με τη συμμετοχή 131 πλοίων, 57 αεροσκαφών και 33 ελικοπτέρων. Αυτή τη φορά οι Τούρκοι ζητούν την ακύρωση προγραμματισμένων βολών με πυραύλους Πάτριοτ, των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων (Ε.Δ.) από το Πεδίο Βολής Κρήτης (ΠΒΚ), διότι έχουν δεσμεύσει για ασκήσεις με υποβρύχια ολόκληρη την περιοχή στα βόρεια του νησιού, από το δυτικό έως και το ανατολικό άκρο του. Στο ΠΒΚ οι βολές από τις ξένες Ε.Δ.-χρήστες και συνδρομητές των εγκαταστάσεων προγραμματίζονται ακόμα και ένα χρόνο νωρίτερα, ως εκ τούτου είναι αδύνατον οι Τούρκοι να μη γνώριζαν για τη συγκεκριμένη γερμανική δραστηριότητα.
Στην Αθήνα, πάντως, έχει επιλεγεί μια τακτική που να δείχνει στους Τούρκους την ετοιμότητα που υπάρχει. Είναι ενδεικτικό ότι, την περασμένη Τετάρτη, από την Τουρκία χρησιμοποιήθηκαν συνολικά 20 αεροσκάφη και ελικόπτερα για τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, για την αναχαίτιση των οποίων η Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.) απογείωσε συνολικά 30 μαχητικά. Η επιλογή του ΓΕΕΘΑ ήταν η σαφής εκπομπή ενός μηνύματος των δυνατοτήτων που υφίστανται, παρά τη γενική επιλογή διατήρησης χαμηλών τόνων και νηφαλιότητας από την Αθήνα.
Μετά την εισβολή του «Φατίχ» στην κυπριακή ΑΟΖ, αναδιαμορφώνονται ελαφρώς και οι θέσεις των διεθνών παραγόντων που έχουν ρόλο στην περιοχή. Κατ’ αρχάς προκύπτει μια ουσιαστική αναβάθμιση της παρουσίας των Γάλλων, όπως φάνηκε και από τις επαφές του υπουργού Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη στο Παρίσι, αλλά και τη συζήτηση που είχε στο Σιμπίου της Ρουμανίας την περασμένη Πέμπτη ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, οι δύο ηγέτες μίλησαν για την αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας των Γάλλων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Αναμένεται, πάντως, να φανεί πώς θα εξελιχθεί η γαλλική παρουσία, τη στιγμή που η Ιταλία μοιάζει να έχει αποσυρθεί από το διπλωματικό παιχνίδι.
Μάλιστα, ο έμμεσος αλλά σαφής υπαινιγμός του Ιταλού πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε για αποχώρηση από το σχέδιο του αγωγού EastMed έχει ενεργοποιήσει νέες συζητήσεις, τις οποίες προωθεί η Ιερουσαλήμ. Οι Ισραηλινοί εμφανίζονται πρόθυμοι αναζήτησης εναλλακτικής διαδρομής για τον αγωγό, ακόμα και μέσω των Βαλκανίων, μέσω δηλαδή της Βόρειας Μακεδονίας. Από τους περιφερειακούς παράγοντες, η στάση των Αιγυπτίων είναι εξίσου αρνητική έναντι των Τούρκων. Η Αγκυρα και το Κάιρο έχουν συνολικά αποκλίνοντα συμφέροντα, όπως, για παράδειγμα, στη διαμορφούμενη πολιτική κατάσταση στη Λιβύη και στο Σουδάν, η οποία εξελίσσεται αρνητικά για τα τουρκικά συμφέροντα και στις δύο περιπτώσεις.
Ο αμερικανικός παράγων
Ο πλέον σημαντικός παράγων για τη δύσκολη περίοδο που ακολουθεί είναι, βεβαίως, η Ουάσιγκτον. Σε πρακτικό επίπεδο υπάρχει ειλημμένη απόφαση, πολύ πριν από την αναχώρηση του «Φατίχ» για την κυπριακή ΑΟΖ, για τακτική παρουσία του αμερικανικού ναυτικού σε ελληνικά αλλά και σε κυπριακά λιμάνια. Η επίδειξη της σημαίας των ΗΠΑ αποτελεί μια παράμετρο που συμβάλλει στο αίσθημα ασφάλειας, ωστόσο στη Λευκωσία θα επιθυμούσαν ορισμένες εξελίξεις σε τομείς όπως η άρση της απαγόρευσης πώλησης αμερικανικών οπλικών συστημάτων προς την Κυπριακή Δημοκρατία. Ηδη στη Λευκωσία θεωρείται πολύ σημαντική η πρόσκληση των κυπριακών Ε.Δ. σε μικρής κλίμακας ασκήσεις, οι οποίες διοργανώνονται από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Επίσης, στη Λευκωσία υπάρχει ανακούφιση και για την υποστηρικτική στάση που έδειξε η Μόσχα δίχως καμία περιστροφή.
Ενα από τα ερωτήματα που πλανώνται τις τελευταίες ημέρες αφορά και τον σχεδιασμό της Αθήνας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο. Φαίνεται ότι ο σχεδιασμός αυτός προχωρεί, ανεξάρτητα από την κατάσταση στην Αλβανία, η οποία είναι εκ των πραγμάτων εξαιρετικά ασταθής λόγω του κλυδωνιζόμενου Eντι Ράμα, αλλά και της κοινωνικής αναταραχής στη χώρα. Εν ολίγοις, η Αθήνα εμφανίζεται έτοιμη να προχωρήσει στην επέκταση της αιγιαλίτιδας, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει συμφωνία για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αλβανία.
Σημειώνεται, τέλος, ότι η πρώτη εβδομάδα της «κρίσης του “Φατίχ”» κύλησε με νηφαλιότητα και ομοθυμία των πολιτικών δυνάμεων. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος επικοινώνησε από την πρώτη στιγμή με τον αρμόδιο τομεάρχη της Ν.Δ. Γιώργο Κουμουτσάκο. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης προήδρευσε σύσκεψης για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, ενεργοποιώντας και τον «φυσικό» δίαυλο επικοινωνίας που υπάρχει ανάμεσα στη Ν.Δ. και το «αδελφό» κόμμα του ΔΗΣΥ στην Κύπρο, ενώ ο κ. Κουμουτσάκος μίλησε, επ’ αυτού, με τον πρέσβη των ΗΠΑ Τζέφρεϊ Πάιατ, αλλά και με τον Νίκο Χριστοδουλίδη.
