Με μεγάλη μου χαρά, σας καλωσορίζω στην Επιστημονική Διημερίδα με θέμα «Τουρισμός- Πολιτισμός και Μ.Μ.Ε.», που συνδιοργανώνουμε ως Διεύθυνση Τουρισμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου μαζί με το Α.Π.Θ., τη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών. Ευχαριστώ θερμότατα την καθηγήτρια του Α.Π.Θ., Τέσσα Δουλκέρη για την πρωτοβουλία της να διοργανωθεί στη Ρόδο η παρούσα επιστημονική Διημερίδα καθώς φυσικά και τον Δημοσιογράφο Δημήτρη Γκαρτζώνη για τη συμβολή του σε όλη τη φάση της διοργάνωσης της διημερίδας και σαφώς σε όσους συνετέλεσαν σε αυτήν.
Πρώτα απ’ όλα θέλω να σας πω ότι χαίρομαι ιδιαίτερα για την ευκαιρία να είμαι μέρος αυτού του διαλόγου, ενός διαλόγου που πρέπει όχι μόνο να προγραμματίσει αλλά και να ενεργοποιήσει της αλλαγή της κουλτούρας μας σε όλα τα επίπεδα.
Τρία είναι κατά τη γνώμη μου τα κομβικά σημεία του προβληματισμού που απαιτούν οι περιστάσεις για να αποτελέσουν τη βάση ενός δημιουργικού διαλόγου μεταξύ δυνάμεων που δεν έχουν παραιτηθεί από την πίστη, πως το πραγματικό νόημα της πολιτικής είναι να σχεδιάζεις ένα μέλλον και να το καθιστάς εφικτό.
– Το πρώτο κομβικό σημείο αφορά το όραμα. Ίσως μέσα στις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της κρίσης, η λέξη όραμα να ακούγεται κάπως βαρύγδουπη. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι. Αν δεν οραματιστούμε το μέλλον, δεν θα μπορέσουμε και να το δημιουργήσουμε.
– Το δεύτερο κομβικό σημείο λοιπόν, έχει να κάνει με τη δημιουργικότητα. Τις ικανότητες εφαρμογής ιδεών και προτάσεων, τις δυνατότητες υλοποίησης, τις δεξιότητες στην πράξη για την επίτευξη στόχων.
– Το τρίτο κομβικό σημείο έχει να κάνει με τις αξίες που υπηρετούμε. Ναι, έχουμε ένα όραμα. Ναι, οφείλουμε να επιδείξουμε βούληση αποφασιστικότητας. Αλλά όλα αυτά πρέπει να είναι κάτω από έναν αστερισμό αξιών. Διότι μόνον ό,τι υπηρετεί αξίες, αξίζει πραγματικά. Καμιά πολιτική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να έχει νόημα αν δεν τοποθετείται στα πλαίσια μιας ευρύτερης πολιτιστικής ανάπτυξης.
Με βάση αυτή τη συλλογιστική, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ανέλαβε την πρωτοβουλία να ανακηρύξει το 2014 ως Έτος Πολιτισμού και να καταστήσει αυτή την πρωτοβουλία ένα λειτουργικό εργαλείο για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
Το όραμά μας είναι να δώσουμε πνοή και ανάπτυξη στον τόπο μας
Ευημερία και εισόδημα στους νησιώτες.
Προοπτικές στην νέα γενιά για να μην εγκαταλείψει τον τόπο της αλλά να έχει τις ευκαιρίες που δικαιούται για να κάνει πράξη τα όνειρά της
Στρεφόμαστε στον τουρισμό. Είναι αδιαμφισβήτητα η μεγάλη δύναμη που έχουμε στα χέρια μας για να κάνουμε πράξη το όραμά μας. Ο τουρισμός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου δεν είναι απλά μια επιλογή ανάμεσα σε άλλες. Είναι η μόνη ρεαλιστική βάση πάνω στην οποία μπορούμε να χτίσουμε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο για τα νησιά μας που θα βασίζεται στον ποιοτικό τουρισμό και θα διασυνδέεται οργανικά και με άλλους κλάδους της παραγωγής, όπως για παράδειγμα τον πρωτογενή τομέα. Άρα, ο τουρισμός είναι «η επιλογή»!
Αλλά ένας τουρισμός που αναδεικνύει αξίες. Ένας τουρισμός άμεσα συνδεδεμένος με τον πολιτισμό μας. Αλλά κι ένας τουρισμός ο οποίος διασφαλίζει για το προϊόν του την υψηλή προστιθέμενη αξία του ελληνικού πολιτισμού στη διαχρονική του εξέλιξη.
Όραμα η ανάπτυξη, Δύναμη ο τουρισμός, Αξία ο πολιτισμός μας από την κλασσική αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία
Η σύνδεση του Πολιτισμού με τον Τουρισμό δείχνει τον δρόμο προς μια νέα και δυναμική κατεύθυνση
Με τον Πολιτισμό δίνουμε μια πιο ισχυρή ταυτότητα στον Τουρισμό μας
Με τον Τουρισμό δίνουμε μια νέα αναπτυξιακή στην αξιοποίηση του πολιτισμικού αποθέματος του τόπου μας.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου λοιπόν μπαίνει στην πρώτη γραμμή για να συμβάλει δημιουργικά στην προσπάθεια μεταστροφής της οικονομίας από καταναλωτική και κρατικά επιχορηγούμενη σε δημιουργική, παραγωγική, καινοτόμα, η οποία πραγματικά επενδύει στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας. Και δεν θα κουραστούμε να λέμε πως είναι ο πολιτισμός μας, η φύση και οι άνθρωποί της.
Γι αυτό και η Περιφέρεια, ως ένα στρατηγείο για την Περιφερειακή Ανάπτυξη έχει καθήκον και υποχρέωση να τα συνδυάζει όλα αυτά με τον καλύτερο και παραγωγικότερο τρόπο.
Η σύζευξη αυτή επιχειρείται με γνώμονα τις εξής παραδοχές.
Ο Πολιτισμός αναγνωρίζεται ως αναπτυξιακό εργαλείο, το οποίο έχει πολλά να προσφέρει σε πολλαπλά επίπεδα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την περιφερειακή ανάπτυξη.
– Οι τόποι αναμορφώνονται με επίκεντρο την διαχρονική πολιτιστική δημιουργία και την αισθητική ποιότητα των υλικών αγαθών και των υπηρεσιών που συνιστούν ουσιαστικό κεφάλαιο.
Η χρήση των πολιτιστικών αγαθών επιδρά όχι μόνον στις συμβολικές αξίες, αλλά και στις πραγματικές αξίες ανάπτυξης των περιοχών, δηλαδή στην πραγματική οικονομία τους.
– Το πολιτιστικό απόθεμα συμβάλλει καθοριστικά και στην ανάπτυξη βιώσιμων τουριστικών επενδύσεων. Μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι αλλά και θεσμοί πολιτιστικής δημιουργίας αποτελούν πόλους γύρω από τους οποίους αναπτύσσονται σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες.
Η βάση αυτών των οικονομικών δραστηριοτήτων βασίζεται στο γεγονός ότι αποτελούν πόλους έλξης επισκεπτών σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αυτή καθ’αυτή η ύπαρξη και ανάδειξη του πολιτισμικού πλούτου αποτελεί τη βάση σημαντικών οικονομικών δραστηριοτήτων.
«2014 – έτος Πολιτισμού» είναι, αγαπητοί φίλοι, η απάντηση του Νοτίου Αιγαίου στις προκλήσεις του σήμερα και τα στρατηγικά ζητούμενα του αύριο. Είναι σαφές πως κάθε επένδυση που κάνουμε στον Πολιτισμό είναι ταυτόχρονα και μια μεγάλη επένδυση στον Τουρισμό.
Γιατί μας βοηθάει να πετύχουμε μία σειρά από επιμέρους στόχους που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά μας και τονώνουν την τοπική οικονομία:
τη διαφοροποίηση και τον εμπλουτισμό του τουριστικού μας προϊόντος,
την άμβλυνση της εποχικότητας του τουρισμού,
την ισόρροπη ενδοπεριφερειακή ανάπτυξη.
Άξονες στρατηγικής για τον τουρισμό της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου:
ολοκληρωμένα σχέδια δράσης στα νησιά για την ανάδειξη και αξιοποίηση των ειδικών μορφών τουρισμού
Δημιουργία ταυτότητας προορισμού ανά νησί
Σύγχρονα εργαλεία marketing και επικοινωνίας για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος
Μηχανισμοί επιστημονικής στήριξης του τουριστικού προϊόντος, όπως είναι:
1. το περιφερειακό συμβούλιο τουρισμού
2. το παρατηρητήριο βιώσιμού τουρισμού
3. το τουριστικό πορταλ
4. ο μηχανισμός ηλεκτρονικής δικτύωσης φορέων τουρισμού- πολιτισμού
5. το αιγαιακό σήμα ποιότητας (Aegean cuisine)
Η πρωτοβουλία για το Έτος Πολιτισμού διαρθρώνεται στους εξής άξονες:
Α. Πολιτιστικές Διαδρομές στο Νότιο Αιγαίο
με άξονα τα αρχαία θέατρα
με άξονα τα μοναστήρια σε συνεργασία με τις Ιερές Μητροπόλεις
με άξονα αρχαιολογικούς χώρους και όχι μόνο, και συνεργασία με αρχαιολογικές σχολές της Ελλάδας και του εξωτερικού για την ανάδειξή τους
με άξονα τα παραδοσιακά καφενεία
με άξονα τα μουσεία, τις πινακοθήκες, τα θέατρα και εν γένει τους χώρους σύγχρονου πολιτισμού
ανάδειξη μονοπατιών και δημιουργία δικτύου
ανάδειξη παραδοσιακών χωριών
δημιουργία Πολιτιστικών Διαδρομών πχ. Μεσαιωνικές διαδρομές, δρόμοι κρασιού, δρόμοι του Οδυσσέα, δρόμοι λουκουμιού κτλ.
Β. Ανάδειξη του λαϊκού πολιτισμού
καταγραφή και ανάδειξη τοπικών πανηγυριών και
δημιουργία οδηγού λαϊκών δρώμενων ως πολιτιστικό καλαντάρι
Γ. Διεκδίκηση διοργάνωσης mega-events και απονομής ευρωπαϊκών τίτλων
Ρόδος: Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα Νεολαίας 2017 και Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021
Σύρος: Πολιτιστική πρωτεύουσα Ευρώπης 2021
Δ. Προβολή και τουριστική αξιοποίηση φεστιβάλ
Σύσταση δικτύου φεστιβάλ
Ανάπτυξη ηλεκτρονικού κόμβου για φεστιβάλ ως ενότητα του portal τουριστικής προβολής www.aegeanislands.gr
Δημιουργία οδηγού πολιτιστικών φεστιβάλ για την τουριστική αξιοποίησή τους -πολιτιστικό καλεντάρι
Ε. Δικτύωση και επιμόρφωση πολιτιστικών φορέων
ΣΤ. Προώθηση δημιουργικής βιομηχανίας (creative industry)
Προσέλκυση και προώθηση κινηματογραφικών ταινιών και ντοκιμαντέρ που γυρίζονται ή αφορούν τις Κυκλάδες ή τα Δωδεκάνησα
Προώθηση εκδόσεων που αφορούν τις Κυκλάδες ή τα Δωδεκάνησα και των συγγραφέων και δραστηριοποιούνται στην επικράτεια της περιφέρειας
Προώθηση συνεργασιών με σχεδιαστές, αρχιτέκτονες που εμπνέονται ή δραστηριοποιούνται στο νότιο Αιγαίο (π.χ. φωτιστικές εγκαταστάσεις)
Προώθηση συνεργασιών με επιχειρήσεις της δημιουργικής βιομηχανίας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του νοτίου Αιγαίου ή αναπτύσσουν προϊόντα που σχετίζονται με το νότιο Αιγαίο ως προς το περιεχόμενό τους
Ζ. Ανάπτυξη των μύθων των νησιών.
Μέσα από τις νησιώτικες ιστορίες μυθολογίας προβάλλεται όχι μόνο η πολιτιστική φυσιογνωμία των νησιών της Περιφέρειας μας αλλά και η πολιτισμική μας ταυτότητα.
Η. Χρήση νέων τεχνολογιών για τη δημιουργία ψηφιακών μουσείων.
Κλείνοντας, θα ήθελα να θέσω ένα ακόμη ζήτημα το οποίο κατά την γνώμη μου έχει ειδική βαρύτητα και σημασία στην εποχή μας.
Για την Ελλάδα, μια χώρα της οποίας η ταυτότητα και η ιστορική διαδρομή έχει προσδιοριστεί αλλά και έχει δομικά προσδιορίσει το πιο έντονο μωσαϊκό πολιτισμών που έχει υπάρξει – αυτό της Μεσογείου – ο διάλογος μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών αναφορών, οι οποίες επιπλέον βρίσκονται σε τόσο μεγάλη γεωγραφική εγγύτητα, έχει στρατηγικό χαρακτήρα. Συνδέεται με μεγάλες προκλήσεις και ευκαιρίες.
Οι προκλήσεις αφορούν στη ανάγκη καταπολέμησης του εξτρεμισμού, και στην ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ανοχής, κατανόησης και συνεργασίας. Αυτές οι προκλήσεις ορίζουν την εποχή μας και καθορίζουν ήδη την σημερινή ιστορική συγκυρία.
Οι ευκαιρίες αφορούν στην ανάδυση ενός νέου διαπολιτισμικού αφηγήματος το οποίο από τη μια θα ενισχύει την συναντίληψη, την αλληλοκατανόηση και την συνεργασία και από την άλλη θα προστατεύει και θα αναδεικνύει τις ξεχωριστές πολιτισμικές ταυτότητες ως κινητήριες δυνάμεις εθνικής, περιφερειακής και διεθνούς ανάπτυξης.
Για τους Έλληνες – αλλά και για τους άλλους λαούς της περιοχής μας – αυτές οι προκλήσεις και αυτές οι ευκαιρίες θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως επιταγές δράσης. Και σε αυτή την κατεύθυνση λοιπόν πιστεύω πως με την πολιτική μας έχουμε θετική συνεισφορά. Διότι η Ελλάδα – όντας ταυτόχρονα Μεσογειακή και Ευρωπαϊκή χώρα – είναι προσηλωμένη στην προαγωγή και ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και λαών.
Ουσιαστικά, λόγω της συνεχούς επικοινωνίας και συνύπαρξης με άλλους πολιτισμούς – αποτέλεσμα, κυρίως, των εμπορικών και θαλασσίων δραστηριοτήτων, στις οποίες οι Έλληνες διέπρεψαν διαχρονικά – υπάρχει βαθειά κατανόηση των άλλων πολιτισμών. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που έχει διαμορφώσει το χαρακτήρα και την ταυτότητά μας.
Επειδή το “brand” εκπροσωπεί την εικόνα ενός προϊόντος, στην περίπτωση του τουρισμού η εικόνα αυτή συνιστά στην ουσία την εικόνα μιας χώρας, ενός λαού. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όμως, οι εικόνες, όπως και οι πληροφορίες, είναι διαθέσιμες στο κοινό προς χρήση και επεξεργασία. Οι στερεότυποι χαρακτηρισμοί που την αντιπροσωπεύουν στη συνείδηση της κοινής γνώμης, δύσκολα αλλάζουν, και απαιτείται κάτι πολύ περισσότερο από μια καλοπληρωμένη διαφημιστική καμπάνια για να την πείσει να αλλάξει άποψη.
Θέλουμε, δεν θέλουμε, το brand «Ελλάδα» αποτελείται από όλα εκείνα τα στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας που συνθέτουν την κουλτούρα της, που επηρεάζουν την οικονομική της δραστηριότητα, που διαμορφώνουν την σχέση με τους εταίρους και τους γείτονές της και που την καθιστούν αξιόπιστη ή μη συνομιλητή σε όλα τα επίπεδα των σχέσεων στον σύγχρονο κόσμο.
Το στοίχημα για την Ελλάδα είναι να καταφέρει να συνδέσει την εικόνα της με ανανεωμένα χαρακτηριστικά που θα περιγράφουν την ικανότητά της να κάνει «θαύματα». Είτε πρόκειται για τα «θαύματα» της κλασσικής αρχαιότητας, είτε πρόκειται για τα «θαύματα» της βυζαντινής κατάνυξης, είτε πρόκειται για τα «θαύματα» του λαϊκού πολιτισμού και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Ως Έλληνες έχουμε το πολιτισμικό απόθεμα που μας δίνει τη δύναμη και την αυτοπεποίθηση να οραματιζόμαστε. Έχουμε την ευφυία να μετατρέψουμε το όραμα σε πραγματικότητα. Η Ελλάδα που τα καταφέρνει και ξεπερνάει τις δυσκολίες, η Ελλάδα που ξέρει να νικάει και να κάνει θαύματα, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τη νέα εικόνα για μια Νέα Ελλάδα και ταυτόχρονα να γίνει το όχημα για την προβολή της μοναδικότητας του τουριστικού προϊόντος της.
Αλλά και ανάποδα. Κάθε τουριστική εμπειρία στην Ελλάδα θα πρέπει να συνεισφέρει στην υπέρβαση των στερεοτύπων και στην ανάδειξη του σύγχρονου προσώπου μιας νέας Ελλάδας που επενδύει στην ποιότητα, που επενδύει στις υποδομές, που επενδύει στους ανθρώπους, που επενδύσει στον πολιτισμό της.
Χαίρομαι και είμαι αληθινά περήφανη καθώς η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου πρωτοπορεί σε αυτή τη μεγάλη εθνική συλλογική προσπάθεια και ανταποκρινόμενη στα μηνύματα των καιρών βάζει τη δική της σφραγίδα. Τη σφραγίδα του απέραντου γαλάζιου και του φωτός, φυσικού και νοητικού. Πιστεύουμε στην προσπάθειά μας κι έχουμε τη βεβαιότητα πως ακολουθούμε το σωστό δρόμο για ένα μέλλον φωτεινό, για την διέξοδο ελπίδας και προοπτικής που ως χώρα και λαός, έχουμε ανάγκη.
