Η Ελλάδα ποντάρει στις επιδόσεις του τουρισμού της, αλλά και στα μεγάλα έργα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης για να αντιπαρέλθει τους πληθωριστικούς και υφεσιακούς κινδύνους που διαμορφώνει το διεθνές περιβάλλον, ωστόσο δεν διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό που απαιτείται για να παρέχει τις υπηρεσίες και να υλοποιήσει τα έργα που συνδέονται με τους δύο αυτούς κλάδους.
Οι ελλείψεις είναι μεγάλες και δεν περιορίζονται μόνο σε υψηλής ειδίκευσης επιστήμονες και τεχνικούς, αλλά εκτείνονται μέχρι και το χαμηλής εξειδίκευσης προσωπικό. Εκτιμάται πως περισσότερα από 160.000 άτομα επιπλέον των ήδη απασχολουμένων πρέπει να βρεθούν για να επανδρώσουν τον κατασκευαστικό και τεχνικό κλάδο και περισσότερα από 50.000 άμεσα τον τουρισμό.
Είναι χαρακτηριστικό πως στον κλάδο της φιλοξενίας έχουν αρχίσει να αξιολογούνται ακραίες λύσεις, όπως η επιστράτευση συνταξιούχων ή η μερική απασχόληση εκπαιδευτικών κατά τους θερινούς μήνες, ενώ στις κατασκευές και τις παραχωρήσεις ξένοι όμιλοι, όπως η γαλλική Egis, που ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα, δεν βρίσκουν στελέχη και δρομολογούν εξαγορές ολόκληρων ελληνικών εταιρειών συμβούλων – μελετητών προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους στην ελληνική αγορά.
Ανεκτέλεστο 15 δισ. ευρώ
Σύμφωνα με τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, αυτή τη στιγμή το ανεκτέλεστο των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων της χώρας ανέρχεται σε 9,38 δισ. ευρώ και με βάση τους διαγωνισμούς που βρίσκονται σε τελικό στάδιο αναμένεται να φθάσει τα 15 δισ. έως το επόμενο έτος. Παραμένει όμως ασαφές, επισημαίνουν στελέχη κατασκευαστικών ομίλων, το πού θα βρεθούν τα εργατικά χέρια που απαιτούνται για να εκτελεστούν αυτά τα έργα.
Οπως εξηγεί στην «Κ» ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) Γιώργος Στασινός, χρειάζονται πάνω από 10.000 επιπλέον μηχανικοί και πάνω από 50.000 επιπλέον τεχνίτες, ενώ ξεπερνάει τις 100.000 άτομα το πρόσθετο εργατικό προσωπικό που απαιτείται. Στον τουρισμό το ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων υπολογίζει ότι από τις 250.000 θέσεις εργασίας τις οποίες προβλέπουν τα οργανογράμματα των ελληνικών ξενοδοχείων, περισσότερες από 50.000 όλων των ειδικοτήτων παραμένουν κενές. Και αυτό παρά τις συγκριτικά υψηλές, όπως εκτιμούν οι επιχειρηματίες του κλάδου, αμοιβές που προσφέρονται.
«Εχουμε πλέον μπροστά μας μια τεράστια πρόκληση, έναν μοναδικό στην ιστορία, σε όγκο και ποσότητα, αριθμό επενδύσεων, δηλαδή δημόσια και ιδιωτικά έργα που πρέπει να υλοποιηθούν –από τη μελέτη και κατασκευή μέχρι τη λειτουργία τους– μέσα σε λίγα, ελάχιστα χρόνια, αλλά όμως ο τεχνικός κλάδος, με τα χαμένα χρόνια που μεσολάβησαν, απώλεσε ένα μεγάλο μέρος του βασικού του πόρου: των ανθρώπων με γνώσεις, εμπειρίες και δεξιότητες που απαιτούνται για να υλοποιηθούν όλα αυτά τα έργα» αναφέρει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΤΕΕ.
«Στελέχη και προσωπικό κάθε επιπέδου ευθύνης και κάθε επιπέδου απασχόλησης επέλεξαν άλλες χώρες ή άλλα επαγγέλματα, και έχουμε μείνει πλέον μπροστά στις νέες ανάγκες χωρίς τον αναγκαίο αριθμό μηχανικών και τεχνιτών», εξηγεί.
Ανάπτυξη και επενδύσεις χωρίς εργατικό δυναμικό δεν υπάρχουν, λένε παράγοντες της αγοράς.
Οι νέοι φεύγουν
Η έξοδος δυναμικού από τον κατασκευαστικό κλάδο φαίνεται όμως πως είναι μια διαδικασία που έχει αρχίσει εδώ και πάνω από δέκα χρόνια και η αντιστροφή της είναι αμφίβολο εγχείρημα, καθώς τα στοιχεία δείχνουν πως δεν επιλέγεται ως αγορά απασχόλησης από τους νέους. Αντίστοιχα στον τουρισμό η πανδημία, τα lockdowns αλλά και ο εν γένει εποχιακός χαρακτήρας της δραστηριότητας έστρεψαν πολλούς από τους εργαζομένους στον κλάδο σε άλλους, όπως το λιανικό εμπόριο, οι ταχυμεταφορές και delivery. Είναι ενδεικτικό ίσως πως τη διετία 2020-2021 οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ αυξήθηκαν κατά 13.000.
Μελέτη του ΙΟΒΕ αποκαλύπτει πως στον κλάδο των κατασκευών απασχολούνταν το 2019 περίπου 150.000 εργαζόμενοι και στους υπόλοιπους κλάδους του τομέα των κατασκευών άλλοι 127.000. Ετσι, η συνολική απασχόληση στον ευρύτερο τομέα προσέγγισε τους 274.000. Ο τομέας δηλαδή εξακολουθεί να έχει σημαντική παρουσία στην ελληνική οικονομία, παρά το γεγονός ότι η κατασκευαστική δραστηριότητα υποχώρησε ραγδαία μετά το 2007. Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι το 2008 η συνολική απασχόληση στον κατασκευαστικό κλάδο πλησίαζε τις 595.000 άτομα. Ετσι το μερίδιο της απασχόλησης στον κλάδο των κατασκευών επί της συνολικής απασχόλησης μειώθηκε από 8,6% το 2008 σε 3,8% το 2019.
Παράλληλα, πασίδηλη είναι η τάση μείωσης της συμμετοχής των νέων στο εργατικό δυναμικό των κατασκευών την τελευταία δεκαετία. Το 2019 οι νέοι ηλικίας 15-24 ετών αποτελούσαν μόλις το 2,1% του εργατικού δυναμικού του κλάδου (από 9,5% το 2008), όταν στην Ευρωπαϊκή Ενωση –στην οποία επίσης καταγράφεται ηπιότερη πτωτική τάση– το αντίστοιχο ποσοστό ήταν κατά μέσο όρο 8%. Μάλιστα, σημειώνει ο ΙΟΒΕ, το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο και από τη συμμετοχή των νέων 15-24 ετών στο σύνολο των κλάδων της ελληνικής οικονομίας (3,9% το 2019). Για την ακρίβεια, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. ως προς τη συμμετοχή των νέων στο εργατικό δυναμικό των κατασκευών.
«Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε, τώρα, ότι η δημιουργία μιας νέας γενιάς επιστημονικής, τεχνικής και εργατικής δύναμης στη χώρα είναι όρος επιτυχίας και προϋπόθεση ανάπτυξης και να εστιάσουμε όλοι στην προσέλκυση προσωπικού στον τεχνικό κλάδο – και η κυβέρνηση και οι φορείς και οι επιχειρήσεις. Διότι ανάπτυξη και επενδύσεις χωρίς μηχανικούς, τεχνικούς και εργάτες απλά δεν υπάρχουν», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός.
Τι μπορεί να γίνει
Ποια είναι η λύση; Να δοθεί εκ νέου βάση στην κατάρτιση και επιμόρφωση, ώστε αφενός να προσελκύσουμε νέο προσωπικό με αμοιβή κατά την εκπαίδευσή του αλλά και να δημιουργήσουμε όρους παραμονής στον κλάδο μακροπρόθεσμα, απαντά ο Γ. Στασινός. «Μέσα από τυποποίηση, πιστοποίηση δεξιοτήτων και γνώσεις σε νέα καινοτόμα πράσινα υλικά και τεχνικές διεργασίες εφαρμογής. Από το γιαπί, το πηλοφόρι, το μυστρί, μέχρι τη νανοτεχνολογία και τις δορυφορικές εφαρμογές».
Για τον πρόεδρο του ΤΕΕ ο τεχνικός κλάδος μπορεί, για πολλές από τις ειδικότητες της οικοδομής, των έργων και της βιομηχανίας, να δημιουργήσει «συνθήκες συνεχούς, υγιούς, μακροπρόθεσμης και καλοπληρωμένης απασχόλησης – όχι μόνο εποχικής ή περιστασιακής απασχόλησης, όπως σε άλλους ανταγωνιστικούς κλάδους».
Κενή μία στις πέντε θέσεις στα ξενοδοχεία
Οι τουριστικές επιχειρήσεις αδυνατούν εδώ και δύο χρόνια τουλάχιστον να βρουν προσωπικό για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες τους στα ξενοδοχεία και τις άλλες μονάδες φιλοξενίας.
Για τις μικρότερες μονάδες το ζήτημα έχει πλέον χαρακτηριστικά κρίσης: η Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος (ΣΕΤΚΕ) απέστειλε αυτή την εβδομάδα επιστολή στους υπουργούς Εργασίας και Οικονομικών με την οποία τους ζητεί να επιτραπεί σε συνταξιούχους και εκπαιδευτικούς του Δημοσίου να απασχοληθούν κατά τους θερινούς μήνες στον τουρισμό, χωρίς να υποστούν τις σχετικές συνέπειες (μείωση σύνταξης για τους πρώτους και σοβαρές συνέπειες για τους δεύτερους) που προβλέπονται από το νομικό πλαίσιο που διέπει τις συντάξεις αλλά και την εκπαίδευση. Συγκεκριμένα η ΣΕΤΚΕ αναφέρει πως παρά το ότι έχουν γίνει προσπάθειες για την εξεύρεση εργαζομένων στον τουρισμό και έχουν δοθεί κίνητρα, όπως ενδεικτικά με την υπογραφή από τον φορέα αυτόν Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, η οποία προβλέπει αύξηση στους μισθούς 3% για τη φετινή χρονιά και επιπλέον 4% για το επόμενο έτος, «αυτά δεν έχουν αποδώσει και το εν λόγω πρόβλημα παραμένει δυσεπίλυτο». Ωστόσο, σύμφωνα με τη ΣΕΤΚΕ, υφίσταται «έντονο ενδιαφέρον για εργασία, τόσο από συνταξιούχους, οι οποίοι έχουν την ικανότητα να εργασθούν, όσο και από εκπαιδευτικούς, οι οποίοι είτε δεν εργάζονται τους θερινούς μήνες είτε επιθυμούν να έχουν παράλληλη απασχόληση».
Το πρόβλημα στον τουρισμό έχει μετρηθεί από το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ). Συγκεκριμένα σχετική μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2022 αποκαλύπτει πως στην αιχμή της θερινής σεζόν του 2021, 53.249 θέσεις εργασίας δεν καλύφθηκαν από τις 244.124 θέσεις που προβλέπονται βάσει οργανογράμματος στα ξενοδοχεία.
Δηλαδή το ποσοστό έλλειψης ανέρχεται σε 22% ή περισσότερες από μία στις πέντε θέσεις δεν καλύφθηκαν. Το ποσοστό είναι παρόμοιο σε όλα τα τμήματα λειτουργίας των ξενοδοχείων και κυμαίνεται από 21% έως 24%. Το 50% του συνόλου των θέσεων εργασίας που δεν καλύφθηκε, σχεδόν 26.500 θέσεις, αντιστοιχεί στις ειδικότητες καμαριέρα, ρεσεψιονίστ, σερβιτόρος, βοηθός σερβιτόρου, λαντζέρης, barista και τεχνική υποστήριξη – συντήρηση.
Ενισχύεται η παρουσία γυναικών στην ηγεσία του ΣΕΒ
«Μαζί ανοίγουμε δρόμους», είναι το βασικό μήνυμα της γενικής συνέλευσης του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), η οποία θα πραγματοποιηθεί, με φυσική παρουσία, την Τετάρτη 15 Ιουνίου (10.00-13.00) στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος και θα μεταδοθεί διαδικτυακά. Σύμφωνα με την ομόφωνη απόφασή του, το διοικητικό συμβούλιο του ΣΕΒ θα προτείνει στο σώμα της γενικής συνέλευσης των μελών την επανεκλογή του Δημήτρη Παπαλεξόπουλου ως προέδρου του διοικητικού συμβουλίου και του Ευθυμίου Ο. Βιδάλη ως προέδρου της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συνδέσμου. Πρόεδρος της φετινής γενικής συνέλευσης, όπου θα διεξαχθούν αρχαιρεσίες για την ανάδειξη του νέου διοικητικού συμβουλίου και του νέου γενικού συμβουλίου του ΣΕΒ, θα αναλάβει η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ιστορικής βιομηχανίας τροφίμων Ε.& Ι. Παπαδόπουλος, Ιωάννα Παπαδοπούλου.
Το απόγευμα θα λάβει χώρα η ανοικτή εκδήλωση της ετήσιας γενικής συνέλευσης του ΣΕΒ, την οποία θα τιμήσει με την παρουσία της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Στην εκδήλωση θα λάβει χώρα συζήτηση μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του κ. Παπαλεξόπουλου για τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής, συντονιστής της οποίας θα είναι ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας.
Ο ΣΕΒ, που συμπληρώνει φέτος 115 χρόνια βίου, ενισχύεται με νέα μέλη-γυναίκες, ενώ στο γενικό συμβούλιό του συμμετέχουν εκπρόσωποι από επτά εταιρείες τεχνολογίας, όπως και 15 εκπρόσωποι επιχειρήσεων από την περιφέρεια. Ειδικότερα, στο Δ.Σ. του ΣΕΒ εισέρχονται ως νέα μέλη τρεις γυναίκες, η Πέγκυ Αντωνάκου της Google ΝΑ Ευρώπης, η Νάγια Καλογεράκη της Coca-Cola HBC A.G. (CCHBC) και η Ασημίνα Τζίκα, της βιομηχανίας αλουμινίου ΕΛΒΙΑΛ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το υφιστάμενο μέλος του συμβουλίου, Ιουλία Τσέτη της Unipharma, αναμένεται να αναλάβει καθήκοντα γενικής γραμματέως.
Το 90μελές γενικό συμβούλιο του ΣΕΒ ενισχύεται η συμμετοχή των γυναικών, με συνολικά 14 παρουσίες. Πρόκειται για την Ιωάννα Παπαδοπούλου, τη Σόφη Δασκαλάκη – Μυτιληναίου της Mytilineos, την Κωνσταντίνα Κωτσιοπούλου της ΙΟΝ, τη Μαριάννα Πολιτοπούλου της ΝΝ Ελλάδος, την Κωνσταντίνα Ουζουνοπούλου της Μύλοι Θράκης, τη Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου από τον Ελληνικό Κόσμο, τη Μαρία Πασχαλίδου της Grantex, τη Χριστίνα Λεϊμονή της Microsoft Hellas, την Αλεξάνδρα Πίττα – Χαζάπη της Μελισσοκομικής Πίττας, την Αικατερίνη Μιχαηλίδου της ΕΒΙΕ, την Αγγελική Οικονόμου από τη Νίκας, τη Μαρία – Αναργύρου Νίκολιτς της Coca-Cola Τρία Εψιλον Ελλάδος ΑΒΕΕ, τη Ζήνα Μαυροειδή της E-Fresh και τη Θεοδώρα – Ιωάννα Οικονομοπούλου της March Μεσίτες Ασφαλειών. Συνολικά στο γενικό συμβούλιο του ΣΕΒ συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλο το φάσμα των επιχειρήσεων, ενώ η παρουσία της βιομηχανίας – μεταποίησης ξεπερνάει το 40%. Ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος που αναλαμβάνει για μία ακόμη διετία την προεδρία του μεγαλύτερου εργοδοτικού συνδέσμου της χώρας, κατά τη διάρκεια της θητείας του ήρθε αντιμέτωπος με την πανδημική κρίση που συνέπεσε με την ανάληψη των καθηκόντων του, αλλά και με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Τα τελευταία δύο χρόνια αναβάθμισε τη συμμετοχή και τον ρόλο του οικοσυστήματος καινοτομίας στον ΣΕΒ, με περισσότερες από 83 startup και τεχνολογικές εταιρείες να γίνονται μέλη του συνδέσμου. Στη φετινή γενική συνέλευση ο κ. Παπαλεξόπουλος αναμένεται να σκιαγραφήσει το προγραμματικό πλαίσιο της διοίκησής του για το επόμενο εξίσου κρίσιμο διάστημα, αναδεικνύοντας την ανάγκη ουσιαστικής προσαρμογής στις μεγάλες προκλήσεις.
Πηγή kathimerini.gr
Ηλίας Μπέλλος
