Συνέντευξη στον Δημήτρη Γκαρτζώνη
Η Έφη Καλαμπουκίδου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σωματείων Ξεναγών και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξεναγών (ΠΟΞΕΝ), σε αποκλειστική της συνέντευξη στη «δημοκρατική» μιλά για καίρια θέματα που απασχολούν το τουριστικό γίγνεσθαι της χώρας και σημειώνει: «Για να ανέβει το επίπεδο των τουριστών μας και να έχουμε απαιτήσεις, θα πρέπει πρώτα να ανέβει το δικό μας επίπεδο».
Κυρία Καλαμπουκίδου, πόσο νευραλγική είναι η θέση του ξεναγού; Αναγνωρίζεται πραγματικά ό ρόλος του επαγγελματία ξεναγού στην Ελλάδα, όπως σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες που τιμούν τους ξεναγούς δημοσίως;
Ο επαγγελματίας ξεναγός χαρακτηρίζεται εδώ και δεκαετίες ως ο «πρεσβευτής μιας χώρας» προς τους επισκέπτες της, επειδή είναι το άτομο που έρχεται σε απευθείας επαφή – συχνά σε πολυήμερες εκδρομές – με τον τουρίστα, είτε αυτός βρίσκεται σε γκρουπ, είτε μεμονωμένα και ταξιδεύει σε μια χώρα για διάφορους λόγους, όπως για αναψυχή, επαγγελματικό ταξίδι, σχολική εκδρομή, συνέδριο, fam trip ή με οποιονδήποτε άλλο σκοπό. Ο ξεναγός είναι αυτός που θα παρουσιάσει και θα ερμηνεύσει μια χώρα στον ταξιδιώτη, τον πολιτισμό, την φύση, τα ήθη και έθιμα, τη σύγχρονη ζωή της. Αυτός που θα κάνει αξέχαστη μια εμπειρία για τον επισκέπτη μας.
Λυπάμαι που το λέω, αλλά τα τελευταία 10 περίπου χρόνια το ελληνικό κράτος όχι μόνο δεν επένδυσε στο κεφάλαιο που λέγεται «επαγγελματίας πιστοποιημένος και σωστά εκπαιδευμένος ξεναγός» αλλά – μέσω καταστροφικής νομοθεσίας, αδράνειας και αδιαφορίας – έκανε ό,τι μπορούσε για να μας εξαφανίσει ως επάγγελμα. Βλέπουμε σε άλλες χώρες η προσφορά των ξεναγών που προσφέρουν στον κλάδο, στον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης του ξεναγού και στην προβολή ενός προορισμού να αναγνωρίζεται δημοσίως με τιμητικές διακρίσεις. Στην Μεγάλη Βρετανία οι πρώην πρόεδροι της Ευρωπαϊκής και της Παγκόσμιας Σωματείων Ομοσπονδίας Ξεναγών τιμήθηκαν με το μετάλλιο Order of the British Empire και Member of the British Empire από την ίδια την βασίλισσα, όπως επίσης τιμήθηκαν στην Ιρλανδία από τον πρωθυπουργό της χώρας για την προσφορά τους στην τουριστική βιομηχανία και στην εκπαίδευση του ξεναγού.
Στην Ελλάδα όμως έχει απαξιωθεί τελείως το επάγγελμα που εμείς θεωρούμε λειτούργημα για τη χώρα. Δεν περιμένουμε τιμές και διακρίσεις. Τήρηση των νόμων και των αυτονόητων από τις αρμόδιες αρχές ζητούμε μόνον.
Η επαναλειτουργία της Σχολής Ξεναγών της Αθήνας ήταν πάντα ένα από τα βασικά αιτήματα της ΠΟΞΕΝ που σήμερα γίνεται πραγματικότητα. Πώς βλέπετε τελικά αυτή την απόφαση του Υπουργείου;
Η ΠΟΞΕΝ πάντοτε ζητούσε από όλες τις κυβερνήσεις την ανελλιπή λειτουργία των Σχολών Ξεναγών σε διάφορες περιοχές της χώρας. Παρακολουθούμε στενά την εκπαίδευσή μας, γιατί μας ενδιαφέρει να συνεχίσει να υπάρχει υψηλή ποιότητα και άριστοι επαγγελματίες ξεναγοί στην Ελλάδα, αφού είμαστε πρότυπο για άλλες χώρες.
Χωρίς αμφιβολία είναι πολύ σημαντικό το βήμα της επαναλειτουργίας της Σχολής Ξεναγών της Αθήνας από την Υπουργό Τουρισμού, Έλενα Κουντουρά, η οποία είχε δεσμευτεί δημόσια γι’ αυτό από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων της.
Οι Σχολές Ξεναγών είναι (δεν θέλω να πω «ήταν», αλλά ο χρόνος θα δείξει) ένα διαμάντι της επαγγελματικής εκπαίδευσης για τη χώρα μας, με επιβράβευση από τον CEDEFOP στο παρελθόν για την άρτια προετοιμασία που προσφέρουν στον μελλοντικό ξεναγό της Ελλάδας. Αυτό μπορεί να σας το διαβεβαιώσει όποιος αποφοίτησε από τις σχολές αυτές, που ο CEDEFOP θεώρησε ως πρότυπο για εξαγωγή τεχνογνωσίας σε άλλες χώρες. Η «μεταρρύθμιση» προηγούμενων κυβερνήσεων, οι πολιτικές αποφάσεις να διαλυθεί ο ΟΤΕΚ (Οργανισμός Τουριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης) και να κρατούνται επί 7 χρόνια κλειστές οι σχολές ξεναγών, δηλαδή από το 2010 που αποφοίτησαν οι τελευταίοι συνάδελφοι, ήταν καταστροφικές και πρωτοφανείς όχι μόνο για τον κλάδο μας, αλλά και για το σύνολο της τουριστικής εκπαίδευσης και της εικόνας της χώρας μας. Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Μεγάλη Βρετανία, όπου δεν υπήρχε καν προηγουμένως επαγγελματική εκπαίδευση ξεναγού βλέπουμε όλοι μας τα 10 τελευταία χρόνια να κάνουν τεράστια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και να πιστοποιούνται σιγά-σιγά οι σχολές τους σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ15565:2008 για την εκπαίδευση και πιστοποίηση των ξεναγών τους, τη στιγμή που εμείς κάναμε συνεχώς βήματα προς τα πίσω.
Θα πρέπει να καταλάβουν οι αρμόδιοι στα Υπουργεία Τουρισμού και Παιδείας ότι η εκπαίδευση του ξεναγού είχε πάντοτε και θα πρέπει να συνεχίσει να έχει καθαρά επαγγελματικό προσανατολισμό, με πολλές ημέρες υποχρεωτικής πρακτικής άσκησης και εκπαιδευτικές εκδρομές ανά τη χώρα σε μουσεία, μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, παραδοσιακούς οικισμούς, μνημεία της φύσης και άσκηση σε τεχνικές ξενάγησης.
Δεν είναι απλά οι ακαδημαϊκές θεωρητικές γνώσεις ενός ΑΕΙ ή ενός ΙΕΚ που κάνουν τον σωστό επαγγελματία ξεναγό. Σήμερα πάνω από το 70% των συναδέλφων μας κάτω των 50 ετών είναι παράλληλα και κάτοχοι κάθε είδους πτυχίων ΑΕΙ, μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων. Όμως όλοι ανεξαιρέτως παραδέχονται ότι αν δεν είχαν αποφοιτήσει από την Σχολή Ξεναγών δεν θα είχαν αποκτήσει τα απαραίτητα εφόδια και τις δεξιότητες, ώστε να είναι σε θέση να ασκήσουν με αυτοπεποίθηση και με τόσο μεγάλο εύρος γνώσεων το επάγγελμα του ξεναγού, να κρατούν το ενδιαφέρον του επισκέπτη σε πολυήμερες εκδρομές ανά την Ελλάδα και να δημιουργούν επαναληπτικούς επισκέπτες και πραγματικούς φίλους για τη χώρα μας. Δεν μπορούν τα ΑΕΙ και να κάνουν την δουλειά που κάνουν οι επαγγελματικές σχολές (vocational schools) και πιο συγκεκριμένα στις ειδικότητες των τουριστικών σπουδών που χρειάζεται πρακτική άσκηση, όσο καταξιωμένους εκπαιδευτικούς κι αν έχουν. Είναι σαν να συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα. Κι αν επιχειρήσουν να την κάνουν, όπως ακούγεται, τότε θα πρέπει να υιοθετήσουν το μοντέλο και το πρόγραμμα σπουδών της επαγγελματικής εκπαίδευσης, με πρακτική άσκηση και φυσικά τα ανάλογα έξοδα στον προϋπολογισμό τους. Το τονίζω αυτό, επειδή βλέπω μια τάση από την σημερινή κυβέρνηση να υπαχθούν τα πάντα στο Υπ. Παιδείας και στα ΑΕΙ με τα χιλιάδες ως γνωστόν προβλήματα που αυτά ήδη έχουν να επιλύσουν, λες και αυτό θα είναι η πανάκεια για την εκπαίδευση της χώρας μας. Όλες οι άλλες χώρες που έχουν επαγγελματικές σχολές προφανώς δεν ξέρουν τι τους γίνεται!
Η ΠΟΞΕΝ, δίνει πάντα έμφαση στη χρήση και πιστοποίηση ξένων γλωσσών… Ποια η σημασία της πιστοποίησης άριστης γνώσης ξένων γλωσσών από τους ξεναγούς;
Η πιστοποίηση της άριστης χρήσης των ξένων γλωσσών από τον ξεναγό είναι για μας – ανά την Ευρώπη κι από όλους τους ειδικούς – κανόνας κοινά αποδεκτός, αφού η γλώσσα αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο για την άσκηση του επαγγέλματός μας. Ως το 2014 και επί δεκαετίες υπήρχαν οι ειδικές εξετάσεις πιστοποίησης της ξένης γλώσσας, με έμφαση στα προφορικά εννοείται, για την εισαγωγή των υποψήφιων σπουδαστών στις σχολές ξεναγών και με βάση το 16 στα 20. Έτσι επιλέγονταν οι καλύτεροι και μοριοδοτούνταν περισσότερο οι λεγόμενες «σπάνιες» ξένες γλώσσες για να σπουδάσουν στην σχολή ξεναγών. Το ίδιο ίσχυε και για τους ήδη επαγγελματίες ξεναγούς της χώρας μας: όποιος ήθελε να προσθέσει στην άδειά άσκησης του επαγγέλματος μια νέα ξένη γλώσσα, έπρεπε υποχρεωτικά να περάσει από εξετάσεις κυρίως προφορικές στο αντίστοιχο αναγνωρισμένο ινστιτούτο ή της πρεσβεία της χώρας της γλώσσας που ήθελε να ξεναγεί. Αυτή η πιστοποίηση δεν στοίχιζε στο κράτος, γιατί ο ίδιος ο εξεταζόμενος κατέβαλε τα εξέταστρα που θα ζητούσε κάθε φορά το ινστιτούτο ή η πρεσβεία.
Από τη στιγμή που καταργήθηκε η σχετική διάταξη, αρκεί ένα δίπλωμα αναγνωρισμένου ινστιτούτου της κάθε χώρας, για να χρηστεί από το Υπουργείο Τουρισμού κάποιος ξεναγός σε μια νέα ξένη γλώσσα, ασχέτως αν δεν μπορεί να την μιλήσει καλά. Κι εγώ η ίδια έχω κάνει 4 τάξεις εντατικά μαθήματα τουρκικών σε αναγνωρισμένο ινστιτούτο, αλλά δεν πήγα με το δίπλωμά μου να ζητήσω από το Υπουργείο Τουρισμού να με χρήσουν αυτόματα τουρκόφωνη ξεναγό, γιατί δεν έχω εξασκήσει την γλώσσα και ξέρω ότι δεν είμαι σε θέση να ξεναγήσω σ’ αυτήν. Έχουμε άπειρα τέτοια παραδείγματα. Υποψήφιοι και ήδη ξεναγοί που ενώ δεν μπορούσαν προηγουμένως να περάσουν τις προφορικές εξετάσεις για ξεναγούς σε μια ξένη γλώσσα στα αναγνωρισμένα ινστιτούτα, με το που άλλαξε η νομοθεσία ξαφνικά απέκτησαν άδεια να ξεναγούν και σ’ αυτήν τη γλώσσα, προσκομίζοντας απλά ένα δίπλωμα στο Υπουργείο Τουρισμού. Είναι σαν να γίνομαι πιστοποιημένος μεταφραστής-διερμηνέας σε μια γλώσσα μ’ ένα Proficiency κι επειδή έλυσα σωστά τις ασκήσεις κι έγραψα μια έκθεση, για να το καταλάβετε καλύτερα. Αυτό είναι αδιανόητο.
Σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για ξεναγούς στις γλώσσες στα προφορικά κυρίως. Έχουμε προ πολλού καταθέσει γι’ αυτό στοιχεία στο Υπουργείο, με σκοπό να γίνει ξανά σωστή και δίκαια για όλους η διαδικασία εξέτασης. Φαίνεται ότι προς το παρόν, δυστυχώς για τη χώρα και για τους τουρίστες μας, επικράτησε η με συνοπτικές διαδικασίες αναγνώριση διπλωμάτων, χωρίς καθόλου εξετάσεις, ούτε καν εισαγωγικές για την φοίτηση στη Σχολή Ξεναγών για να προχωράει στα γρήγορα η πιστοποίηση και χωρίς πολύ δουλειά και ευθύνες από την πλευρά του δημοσίου. Η Ομοσπονδία μας και τα σωματεία-μέλη της όμως δεν σταματούν να ζητούν την επαναφορά της ειδικής εξέτασης στις ξένες γλώσσες για ξεναγούς και για υποψήφιους σπουδαστές από τη πρώτη στιγμή που αυτή καταργήθηκε. Και θα συνεχίσουμε να το ζητούμε, γιατί είναι για μας αυτονόητο να θέλουμε την υψηλή ποιότητα υπηρεσιών ξενάγησης, όταν μάλιστα δεν κοστίζει τίποτε στο κράτος.
Ποιος ο ρόλος της ΠΟΞΕΝ όσον αφορά στην επιμόρφωση των ξεναγών;
Η ΠΟΞΕΝ έχει διοργανώσει από το 1999 και μετά πολλά επιμορφωτικά συνέδρια-σεμινάρια κατά τους χειμερινούς μήνες ανά την Ελλάδα με διαλέξεις από ειδικούς επιστήμονες, ξεναγούς, με εκπαιδευτικές εκδρομές-επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, πόλεις και μουσεία μας. Τα τελευταία χρόνια όμως λόγω της οικονομικής κρίσης και της αδυναμίας των σωματείων μας και πιθανών τοπικών χορηγών να μας υποστηρίξουν μόνον τα κατά τόπους σωματεία-μέλη μας διοργανώνουν ετήσια επιμορφωτικά σεμινάρια ή ημερίδες ξεναγών το χειμώνα. Στα σεμινάρια αυτά έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν οι συνάδελφοι για νέα ευρήματα, θεωρίες και εξελίξεις που αφορούν στην εργασία μας. Θα πρέπει να πω ότι το επάγγελμα του ξεναγού είναι αυτό που κατεξοχήν χρειάζεται συνεχή δια βίου μάθηση. Δεν μπορεί ο ξεναγός να μένει σε όσα διδάχθηκε κάποτε στη σχολή, αφού οι ανακαλύψεις που γίνονται κάθε χρόνο μας αφορούν άμεσα. Ακόμα και μόνος του να ερευνά και να μελετάει, είναι κι αυτό δια βίου μάθηση (self-study), ειδικά με την άμεση πληροφόρηση που έχουμε μέσω του διαδικτύου. Επίσης οι περισσότερες νέες αγορές που εξελίσσονται στο τουρισμό μας αφορούν, γιατί πλέον δεν πουλάμε μόνο θάλασσα, ήλιο και αρχαιότητες. Επιμόρφωση στον τομέα «Ξεναγός και περιβάλλον», με θέματα πεζοπορικού τουρισμού, αγροτουρισμού, παρατήρησης χλωρίδας και πανίδας, οινοτουρισμού και γαστρονομίας, ξεναγήσεις σε ΑΜΕΑ και σε άτομα με μαθησιακές δυσκολίες είναι ήδη στα ενδιαφέροντα των ξεναγών προς επιμόρφωση και μας απασχολούν τα τελευταία χρόνια.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα του κλάδου είναι και οι παράνομες ξεναγήσεις. Υπάρχουν πολλές σχετικές αναφορές για τη Ρόδο χωρίς ωστόσο να αντιμετωπίζεται το ζήτημα από τις αρμόδιες Αρχές. Από πού ξεκινάει τελικά το πρόβλημα και με ποιο τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστεί; Πώς μπορεί να διασφαλιστούν εν ολίγοις τα συμφέροντα του επαγγελματία ξεναγού;
Το πρόβλημα ξεκίνησε από την κατάργηση της παράνομης ξενάγησης ως ποινικού αδικήματος από το κράτος και εντάθηκε τα τελευταία χρόνια με την έλλειψη ελέγχων από τις αρμόδιες αρχές. Προβλέπεται μεν από τη νομοθεσία επιβολή προστίμου 1.000-5.000 ευρώ για ξενάγηση από ανειδίκευτα άτομα, Έλληνες και αλλοδαπούς, δεν επιβάλλεται όμως από το Υπουργείο Τουρισμού όπως οφείλει. Η Τουριστική Αστυνομία όπως ξέρετε, είναι σχεδόν ανύπαρκτη κι έχει πλήρως υποβαθμιστεί, οι τοπικές ΠΥΤ (πρώην υπηρεσίες ΕΟΤ) πετούν το μπαλάκι των ελέγχων και της επιβολής προστίμων στο Υπουργείο, το Υπουργείο λέει ότι υπάρχει κενό νόμου και δεν επιβάλλει τα πρόστιμο και εν τέλει ο νόμος δεν εφαρμόζεται από καμία «αν-αρμόδια» αρχή. Με την κατάργηση λοιπόν του ποινικού, την έλλειψη ελέγχων και τη μη επιβολή προστίμων, πλέον δεν φοβάται κανένας μην τον συλλάβουν, παράνομοι διοργανωτές τουρ, οδηγοί ταξί, βαν, free walking tours, λεωφορεία ανοιχτού τύπου, τραινάκια, ανοίγουν μια ιστοσελίδα και πουλούν ό,τι θέλουν. Οι πάντες οργιάζουν στο ξέφραγο αμπέλι του τουρισμού της χώρας μας, αφού είσαι ό,τι δηλώσεις. Δεν μπορούμε να μιλούμε μόνον για συμφέροντα του κλάδου των ξεναγών. Να σκεφτούμε και την φοροδιαφυγή, την εισφοροδιαφυγή, τα θέματα ασφαλείας και υγείας του καταναλωτή-επισκέπτη μας, την δυσφήμιση στην εικόνα της χώρας και εν τέλει την απώλεια θέσεων εργασίας που δημιουργείται σε ξεναγούς, τουριστικά πρακτορεία και νόμιμες εταιρείες μεταφοράς και διοργάνωσης εκδρομών.
Περιμένουμε εδώ κι έναν χρόνο το περίφημο οργανόγραμμα του Υπουργείου Τουρισμού, που υποτίθεται ότι θα δώσει λύση στον γόρδιο δεσμό των αρμοδιοτήτων των διευθύνσεων, τμημάτων και υπηρεσιών του και θα καθορίσει ποιος είναι υπεύθυνος για τι. Ελπίζουμε όλοι μας να εκδοθεί σύντομα το πολυαναμενόμενο ΦΕΚ και κυρίως το νέο οργανόγραμμα να είναι λειτουργικό. Εκτός αυτού, ζητούμε εδώ και χρόνια να επανέλθει το ποινικό αδίκημα για τις παράνομες ξεναγήσεις και να στελεχωθεί επαρκώς η Τουριστική Αστυνομία με προσωπικό και μέσα για να μπορεί να κάνει τη δουλειά της επιτέλους. Δεν μπορεί να απασχολούνται οι αστυνομικοί της να φυλάσσουν γήπεδα και υψηλά πρόσωπα, να είναι χωρίς περιπολικά και μηχανές ή ανταλλακτικά για τα οχήματά τους, όταν η παρανομία σε όλους τους τομείς του τουρισμού οργιάζει.
Ένα μεγάλο κεφάλαιο για τον ελληνικό τουρισμό αποτελούν οι αρχαιολογικοί χώροι… Κατά πόσο ανταποκρίνονται οι αρχαιολογικοί χώροι στις προσδοκίες των επισκεπτών και πόσο ζημιώνουν την τουριστική εικόνα του προορισμού οι κλειστοί αρχαιολογικοί χώροι λόγω έλλειψης προσωπικού, απεργίες κλπ;
Η έναρξη του θερινού ωραρίου επισκέψεων στους περισσότερους αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία μας οφείλω να πω ότι γίνεται εγκαίρως τα τελευταία δύο χρόνια από το ΥΠΠΟΑ. Αυτό είχε ξανασυμβεί μόνον το 2004, χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, θυμάμαι, γιατί το παρακολουθούμε το θέμα επισταμένα. Η Ελλάδα μας έχει χιλιάδες χώρους, μνημεία και μουσεία και χρειάζεται επίσης χιλιάδες άτομα προσωπικό για να λειτουργήσουν όλα αυτά με πλήρες ωράριο, δηλ. 8.00-20.00 στην υψηλή σεζόν. Αυτό πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν είναι εύκολο, ειδικά σε χώρους που δέχονται ελάχιστους επισκέπτες. Δεν έχει νόημα και είναι κατά τη γνώμη μου σπατάλη κρατικών πόρων να λειτουργούν όλα τα αξιοθέατα όλη την ημέρα. Ένα σωστό βήμα ήταν η «ανεξαρτητοποίηση» των κατά τόπου Εφοριών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ που συμβαίνει τελευταίως, ώστε να μπορεί να κρίνει ο εκάστοτε προϊστάμενος αν ένα μουσείο ή ένας χώρος θα ανοίξει στις 9.00 ή στις 10.00 το πρωί και αν θα κλείσει αργότερα, ανάλογα με την κίνηση και τα στατιστικά στοιχεία που έχει στη διάθεσή του. Συνήθως οι ξεναγοί φροντίζουν εγκαίρως να επισκεφθούν οι τουρίστες μέχρι τις 15.00 τα μέρη που ξέρουν πως κλείνουν νωρίτερα και να αφήσουν για αργότερα ή για άλλη μέρα όσα είναι ανοιχτά όλη την ημέρα. Για να διαμορφωθεί όμως ένα πρόγραμμα και να πουληθεί σωστά από τον διοργανωτή, χωρίς παράπονα πελατών και απρόοπτα ακυρώσεων – ειδικά όταν πρόκειται για πολυήμερη εκδρομή με διανυκτερεύσεις σε διαφορετικά μέρη – χρειάζεται έγκαιρη ανακοίνωση και σταθερή πολιτική στα ωράρια λειτουργίας από το ΥΠΠΟΑ, γιατί τα πακέτα εκδρομών πωλούνται μήνες νωρίτερα στο εξωτερικό.
Απρόοπτα, όπως απεργίες του προσωπικού φύλαξης συμβαίνουν, αφού όλοι οι εργαζόμενοι έχουμε το δικαίωμα στην απεργία και θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε επιεικείς στο θέμα. Δημιουργεί αναστάτωση μεν, αλλά αντιμετωπίζεται με αλλαγή του προγράμματος όσο αυτό είναι εφικτό, αφού οι απεργίες προγραμματίζονται και ανακοινώνονται εγκαίρως.
Ανακοινώσεις όμως της τελευταίας στιγμής, όπως το φετινό φαινόμενο να κλείνουν ξαφνικά αρχαιολογικοί χώροι «λόγω καύσωνα» για την προστασία της υγείας του προσωπικού φύλαξης και μάλιστα χωρίς καμία προηγούμενη επίσημη ανακοίνωση στα ΜΜΕ από το ΥΠΠΟΑ ή τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, δεν μας βρίσκουν σύμφωνους και δεν δικαιολογούνται εύκολα στον επισκέπτη που μέχρι την προηγούμενη μέρα ή ακόμα και το πρωί της ίδιας μέρας της εκδρομής είναι σίγουρος ότι θα επισκεφθεί την Ακρόπολη ή τους Δελφούς. ‘Εχει συμβεί φέτος τον Ιούλιο να κλείσουν εντελώς αρχαιολογικοί χώροι από τις 14.00 και για την υπόλοιπη ημέρα, βγάζοντας απλά μια ανακοίνωση στην είσοδο του χώρου (λες και ο επισκέπτης θα είναι εκεί από πριν για να την δει), επειδή έφτασε η θερμοκρασία τους 40 βαθμούς, ενώ τον Αύγουστο κάποιοι αποφάσισαν να κλείσουν με 38 βαθμούς στις 13.00-17.00 και να ξανανοίξουν αργότερα. Τα γκρουπ που έμειναν ξαφνικά έξω από την πόρτα στις 13.00 κοίταζαν τη θερμοκρασία στα κινητά τους που έδειχναν 36 και 37 βαθμούς, πράγμα φυσιολογικό για τέτοιους μήνες στην Ελλάδα. Πείτε μου εσείς, πώς να δικαιολογηθεί ο ξεναγός ή ο τουριστικός πράκτορας εκείνη τη στιγμή που απροειδοποίητα κάποιοι τουρίστες «έφαγαν πόρτα» χωρίς λόγο;
Άλλο πρόβλημα που έχει προκύψει από πέρυσι το φθινόπωρο και εντάθηκε φέτος άνευ προηγουμένου είναι οι τεράστιες ουρές αναμονής στην Ακρόπολη, που συχνά φτάνουν μέχρι κάτω στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Αυξήθηκαν τόσο οι επισκέπτες μας, θα πείτε; Όχι. Οι λόγοι είναι διάφοροι:
δεν έχει λειτουργήσει σε κανέναν αρχαιολογικό χώρο ή μουσείο το περίφημο ηλεκτρονικό εισιτήριο για κρατήσεις και έκδοση μέσω διαδικτύου, 2) δεν λειτούργησαν ποτέ οι αυτόματοι πωλητές εισιτηρίων στην είσοδο που αγοράστηκαν πριν από χρόνια, 3) δεν λειτούργησαν ποτέ σωστά τα μηχανήματα σκαναρίσματος εισιτηρίων στις εισόδους όλων των σημαντικών χώρων και μουσείων που εδώ και χρόνια έχουν πρόβλημα με την πολύ ζέστη, το πολύ κρύο και γενικώς μπλοκάρουν με το παραμικρό, 4) τα ταμεία για την έκδοση εισιτηρίων στην Ακρόπολη είναι ελάχιστα μπροστά στον όγκο των επισκεπτών ειδικά τα πρωινά, 5) οι επισκέπτες φτάνοντας στο ταμείο μετά από πολύωρη αναμονή, έχουν ένα σωρό ερωτήσεις για το ενιαίο και το μεμονωμένο εισιτήριο, για τα μειωμένα με έκπτωση και τα δωρεάν εισιτήρια, απασχολώντας τον ταμία επί ώρα, αντί να υπάρχει ξεχωριστό γραφείο πληροφοριών ή εμφανής πινακίδα πριν το ταμείο με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, 6) εκτοπίστηκαν οι ξεναγοί κι οι υπάλληλοι των τουριστικών πρακτορείων, οι οποίοι μέχρι πέρυσι έβγαζαν τα εισιτήρια για τα γκρουπ από όλα τα ταμεία της εισόδου και μάλιστα προηγούνταν στην σειρά των μεμονωμένων. Αναγκαστικά λοιπόν όλοι εκδίδουν τα εισιτήρια και παίρνουν χειρόγραφη απόδειξη εξόδων – ακόμα και για ξενάγηση σε 2 άτομα – από ένα άλλο συγκεκριμένο ταμείο κάτω στο πάρκιγκ, μακριά από την είσοδο της Ακρόπολης, χωρίς να λαμβάνει κανείς αρμόδιος υπόψη του ότι στην Ακρόπολη μπορεί να ανέβεις με τους επισκέπτες και από την πλευρά της Αρχαίας Αγοράς κι όχι από το πάρκιγκ, 7) συχνότατα έχουμε άτομα με κινητικές δυσκολίες, ηλικιωμένους με μπαστούνια, οικογένειες με μωρά σε καρότσια, άτομα σε αναπηρικά αμαξίδια. Αποκλείονται όλοι αυτοί από το μπουν πρώτα στο Θέατρο του Διονύσου και μετά να ανεβούν από την ράμπα στην Ακρόπολη με το ίδιο ισχύον εισιτήριο των 20 ευρώ. Γιατί; Επειδή το εισιτήριο τους ακυρώθηκε από το σκάνερ στο Θέατρο και δεν μπορεί το ίδιο να ξανασκαναριστεί επάνω στην Ακρόπολη! Ο μόνος τρόπος (αν το γνωρίζουν φυσικά) είναι πρώτα να ανεβούν ως την Ακρόπολη και μετά, αφού δεν μπορούν να κατεβούν προς στο Θέατρο του Διόνυσου από τα εκεί απότομα μονοπάτια, να ξανακατεβούν όλη τη διαδρομή μέχρι κάτω και να κάνουν τον κύκλο για να πάνε στο Θέατρο. Αυτή είναι η αντιμετώπιση προς τα ΑΜΕΑ, αλλά και προς όλους τους επισκέπτες, οι οποίοι αν δεν έχουν ξεναγό να τους πληροφορήσει για την τραγελαφική αυτή διαδικασία, είτε θα αναγκαστούν να μην επισκεφθούν έναν από τους δύο χώρους για τους οποίους πλήρωσαν ή θα πρέπει να ξέρουν και να παρακαλέσουν τον φύλακα να τους βάλει σφραγίδα στο εισιτήριο για να τους επιτραπεί η είσοδος και στους δύο χώρους, 8) τα περισσότερα πωλητήρια και κυλικεία του ΤΑΠ παραμένουν κλειστά 1-2 χρόνια τώρα κι οι επισκέπτες αναζητούν να αγοράσουν μια κάρτα κι ένα βιβλίο, ένα μπουκάλι νερό και μας ρωτούν «καλά δεν θέλει έσοδα το κράτος σας με την κρίση;»
Εν μέσω Αυγούστου και εκατέρωθεν προβλημάτων, καταγγελιών και παραπόνων, σήμερα μαθαίνουμε ότι η Υπουργός Πολιτισμού απολύει σύσσωμο το ΔΣ του ΤΑΠ και διορίζει καινούριους για να βάλουν προφανώς τάξη. Για να μπει τάξη όμως θέλει καλή γνώση των εσωτερικών θεμάτων και πολιτική πυγμή που ως τώρα δεν φάνηκε να έχει κανείς. Θα έχουμε μάλλον ραγδαίες εξελίξεις στο εγγύς μέλλον επάνω στο θέμα και εδώ θα είμαστε στο τέλος της σεζόν να τα ξαναπούμε, αν αλλάξει κάτι μ’ αυτήν την κατάσταση.
Ποια είναι η εικόνα που έχετε για την εξέλιξη της τουριστικής σεζόν φέτος; Γίνεται λόγος για κατάρριψη κάθε προηγούμενου ρεκόρ αφίξεων… Στη Ρόδο πάντως επικρατεί κατήφεια για την ποιότητα των τουριστών δεδομένου ότι πρόκειται για επισκέπτες περιορισμένης οικονομικής δυνατότητας που δεν κινούν την αγορά… Έχουμε τελικά στην Ελλάδα το επίπεδο των τουριστών που θα προσδοκούσαμε;
Η φετινή τουριστική σεζόν είναι καλύτερη σε γενικές γραμμές από τις προηγούμενες, ειδικά τις τελευταίες χρονιές της οικονομικής κρίσης. Αν υπήρχαν οι απαραίτητοι και συντονισμένοι έλεγχοι και η επιβολή προστίμων σε όποιον παράνομο διοργανώνει εκδρομές, μεταφορές, ξεναγήσεις, νοικιάζει δωμάτια και σπίτια, σκάφη, κάνει παράνομο κάμπιγκ, πουλάει μαιμού-προϊόντα στους δρόμους και στις παραλίες και οδηγεί όλους εμάς στην ανεργία, τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά. Δεν αρκεί να κυνηγάς τον εστιάτορα και το beach bar αν κόβει απόδειξη, η παρανομία είναι παντού στον τουρισμό.
Όσο για το μαζικό τουρισμό, καλώς ή κακώς, αυτός πάντοτε θα θρέφει το μεγαλύτερο μέρος των επαγγελματιών του τουρισμού και δεν πρόκειται να εκλείψει από καμία χώρα, γιατί να αποτελέσουμε εξαίρεση εμείς; Φαντάζονται μήπως κάποιοι ότι θα ζούμε ξαφνικά όλοι μας αποκλειστικά από τους κροίσους Σαουδάραβες, Κινέζους και Ρώσους; Με τι προσόντα, αν δεν μάθουμε να προσφέρουμε ποιότητα σε όλες τις υπηρεσίες μας και μοναδικά προϊόντα που δεν βρίσκουν πουθενά αλλού; Και ο φθηνός τουρισμός των τσάρτερ θα συνεχίσει να υπάρχει και οι επισκέπτες που αφήνουν σημαντικό συνάλλαγμα με τα ναυλωμένα γιώτ και τα ελικόπτερα θα υπάρχουν, άσχετα αν πολλοί δεν τους βλέπουν καν. Όσο για την κατήφεια ορισμένων επαγγελματιών στον τουρισμό ανά την Ελλάδα, λυπάμαι που το λέω, αλλά δε θα πρέπει να έχουν και πολλές απαιτήσεις όταν συνεχίζουν αγέλαστοι να πετούν μισή μερίδα μουσακά και μια χωριάτικη με μια ελιά στον πελάτη σε εστιατόρια αισθητικής ‘60s, να δυσανασχετούν όταν κάποιος παραγγέλνει μόνον έναν καφέ, να έχουν βρώμικες ή και καθόλου τουαλέτες, να πουλούν τα ίδια κινέζικα τσολιαδάκια που διαθέτουν χιλιάδες άλλα μαγαζιά δίπλα τους, να απαιτούν 70 ευρώ για μια κούρσα ταξί για απόσταση 1 χιλιομέτρου. Για να ανέβει το επίπεδο των τουριστών μας και να έχουμε απαιτήσεις, πρώτα θα πρέπει να ανέβει το δικό μας επίπεδο.
Έχετε επισκεφθεί τη Ρόδο στο πρόσφατο παρελθόν και έχετε πάντα μία καλή επικοινωνία με τον τοπικό σωματείο διπλωματούχων ξεναγών. Ποια η εικόνα που έχετε σχηματίσει για το νησί και για τον τουρισμό του;
Η Ρόδος είναι ένας τόπος όπου έχω έρθει πολλές φορές, για επαγγελματικά συνέδρια, εργασία με ξεναγήσεις και για διακοπές. Έχει μοναδικής ομορφιάς τόπους και κάθε φορά ανακαλύπτω και κάτι καινούριο στις επισκέψεις μου. Τα τελευταία χρόνια πηγαίνω σε όσα από τα Δωδεκάνησα μπορώ κι είναι όλα τους πανέμορφα.
Δυστυχώς πολλά από τα μέρη μας, όπως η Ρόδος, όπου αναπτύχθηκε από πολύ νωρίς ο τουρισμός, έχουν χαλάσει την εικόνα τους σε ορισμένα σημεία με την κατασκευή ήδη από νωρίς τεράστιων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων αμφίβολης αισθητικής και την πλήρη εμπορευματοποίηση π.χ. της παλιάς πόλης της Ρόδου ή της Λίνδου που θα μπορούσε να προστατευθεί από την κακογουστιά ορισμένων καταστημάτων, από το παράνομο πάρκιγκ, τους ζητιάνους που κυνηγούν επίμονα τους τουρίστες. Τουλάχιστον τα τελευταία μπορούν ακόμα να αλλάξουν, ποτέ δεν είναι αργά, αρκεί να προσπαθήσουν όλοι μαζί οι Ροδίτες και οι εκτός Ρόδου που δραστηριοποιούνται στο νησί, όπως έχει γίνει σε άλλους προστατευόμενους παραδοσιακούς οικισμούς, όπου επιβλήθηκαν και τηρούνται οι κανόνες.
Ειδικότερα μου αρέσουν κάποιες μικρές και κρυμμένες πλατείες στην παλιά πόλη μακριά από την πολυκοσμία, η Μονή της Φιλερήμου, η Κοσκινού, αλλά και η μη τουριστική πλευρά του νησιού με τα καταπράσινα δάση του Αττάβυρου.
Γίνεται συχνά λόγος για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού στην Ελλάδα, χωρίς να βλέπουμε απτά αποτελέσματα. Πόσο αναγκαίες είναι οι τελικά οι νέες μορφές τουρισμού λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού και ποιες είναι αυτές στις οποίες θα έπρεπε να επενδύσει άμεσα η Ελλάδα;
Δεν μπορούν όλες οι περιοχές της Ελλάδας να αναπτύξουν όλα τα είδη «ειδικών μορφών τουρισμού» και είναι κρίμα να ξοδεύονται άδικα πόροι από τους ΟΤΑ για να δείξουν ότι κάνουν έργο. Το κάθε μέρος έχει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα κι αυτά θα πρέπει να ανακαλύψει, να αναδείξει και να επενδύσει επάνω τους.
Ειδικά η Ρόδο και τα Δωδεκάνησα, λόγω της πλούσιας ιπποτικής και ιταλικής, αλλά και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στα μικρότερα τριγύρω νησιά, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε άριστο κέντρο κινηματογράφησης ταινιών, όπως η Μάλτα που εκμεταλλεύτηκε αυτή την ευκαιρία. Αυτό μπορεί να γίνει αν η πολιτεία μας νομοθετήσει σωστά για την προσέλκυση κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών με φοροαπαλλαγή, πράγμα που θα βοηθήσει και στην αύξηση των θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση νέων τουριστών, μέσω της προβολής της από τις ταινίες. Ακόμα λέμε στους τουρίστες για τα γυρίσματα της ταινίας «Τα Κανόνια του Ναβαρόνε» του 1961 στη Ρόδο, αλλά οι νέοι δεν τα έχουν ακούσει καν γι’ αυτά! Δεν είναι καιρός να μιλούμε για νέες διάσημες παραγωγές που γυρίστηκαν στη Ρόδο και στα Δωδεκάνησα, ώστε να έρθει κόσμος για να δει τους τόπους που έγιναν τα γυρίσματα; Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς μ’ ένα καθημερινό απλοϊκό τούρκικο σήριαλ με γυρίσματα στη Σύμη, πόσοι τουρίστες μας ήρθαν τα τελευταία χρόνια από την Τουρκία; Πόσες χιλιάδες τουρίστες πηγαίνουν στην Κροατία ή στην Ιρλανδία και στην Σκωτία σε συγκεκριμένα μέρη επειδή εκεί γυρίστηκαν οι ταινίες του Harry Potter ή επεισόδια από το Game of Thrones; Είναι πανεύκολο για τη Ρόδο και για όλα τα Δωδεκάνησα να πετύχουν το ίδιο, όταν δημιουργηθεί το απαραίτητο νομικό πλαίσιο. Οι επενδύσεις θα έρθουν.
Επίσης η Νότια Ρόδος και το Πρασονήσι έχουν γίνει παγκοσμίως γνωστά για το θαλάσσιο τουρισμό και συγκεντρώνουν ερασιτέχνες και αθλητές από όλον τον κόσμο για wind surfing, και kite surfing, όπως και ο Αφιάρτης στην Κάρπαθο. Άρα εδώ το brand name ήδη υπάρχει, δεν θέλει προσπάθεια. Υποδομές χρειάζονται κι επενδύσεις σε ήπια μορφή.
Ο αθλητικός τουρισμός όμως γενικά, θα μπορούσε να είναι ένα μεγάλο ατού της Ρόδου λόγω του καλού κλίματος της τον χειμώνα. Θα μπορούσαν σε κατάλληλες εγκαταστάσεις να προπονούνται ομάδες και μεμονωμένοι αθλητές από όλη την Ευρώπη, όπως κάνουν στην Τουρκία όταν οι καιρικές συνθήκες στις βόρειες χώρες όπως η Ρωσία, είναι τελείως διαφορετικές.
Κυρία Καλαμπουκίδου τυχαίνει να είστε και πρόεδρος και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σωματείων Ξεναγών. Η πρωτοβουλία του European Tourism Manifesto παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ποια η στόχευση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας και κατά πόσο μπορεί μέσα απ΄ αυτή να προωθηθούν ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον ελληνικό τουρισμό;
Έχω την τιμή να εκπροσωπώ τον κλάδο των ξεναγών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Σωματείων Ξεναγών (FEG) παρακολουθεί στενά εδώ και χρόνια τις εξελίξεις που μας αφορούν στον τουρισμό, πολιτισμό, εκπαίδευση και επιμόρφωση και συμμετέχουμε σε ευρωπαϊκές συσκέψεις και φόρα όσο μπορούμε συχνότερα, ώστε ο λόγος μας να ακούγεται στην Ε.Ε. Έξω τα πάμε καλά, μας συμβουλεύονται για όλα τα τουριστικά θέματα και μας προσκαλούν ως ομιλητές στα θέματα που μας αφορούν και που μπορούμε να συμβάλλουμε ως επαγγελματίες ξεναγοί. Μια σημαντική πρωτοβουλία που ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2015 με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τουρισμού (European Travel Commission) από όλους τους τουριστικούς φορείς της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της FEG , είναι το European Tourism Manifesto. Οι συμμετέχοντες πανευρωπαϊκοί τουριστικοί φορείς συνεχώς αυξάνονται και αυτή τη στιγμή είναι 41.
Στόχος είναι ενωμένοι όλοι μαζί οι τουριστικοί φορείς να μπορούν να διεκδικήσουν από την Ε.Ε., την Κομισιόν ή τους ευρωβουλευτές και την πολιτική ατζέντα θέματα κοινού ενδιαφέροντος για τον τουρισμού, να αυξηθούν τα κονδύλια που διατίθενται για τον τουρισμό και για την προβολή της Ευρώπης ως κοινού προορισμού για τους εκτός Ευρώπης τουρίστες, να προωθηθεί η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση στον τουρισμό, ώστε εν τέλει να επωφεληθούμε όλοι μας, χωρίς να προσπαθεί ο κάθε φορέας χωριστά να προωθήσει τις θέσεις του. Οι φορείς του Manifesto, οι οποίοι συμμετέχουμε στην πρωτοβουλία αυτή, συζητούμε και καταλήγουμε σε κείμενα ή επιστολές μόνο με κοινή συναίνεση όλων μας για το συνολικό καλό του τουρισμού στην Ευρώπη, αφήνοντας έξω κλαδικά, τοπικά ή εθνικά συμφέροντα στα οποία ποτέ δεν πρόκειται να υπάρξει απόλυτη ομοφωνία. Αυτή είναι η βασική αρχή της συνένωσης των φορέων και ως τώρα λειτουργεί καλά. Ένα βασικό θέμα, ας πούμε, που απασχολεί όλους τους φορείς του τουρισμού και ζητείται η επίλυσή του είναι η διαδικασία της βίζας για πολίτες τρίτων χωρών που έρχονται για τουρισμό στην Ευρώπη. Οτιδήποτε συζητείται και αποφασίζεται στις Βρυξέλλες επηρεάζει φυσικά και τον ελληνικό τουρισμό έμμεσα ή άμεσα.
Πρόσφατα εστάλη μια ανοιχτή επιστολή προς τον Jean Claude Juncker, πρόεδρο της Κομισιόν κι έγινε συνάντηση με ευρωβουλευτές και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Antonio Tajani για την στρατηγική πολιτική του τουρισμού για το 2018 και την αναθεώρηση του προγράμματος του 2010 για τον τουρισμό, στην οποία συμμετείχαμε ως FEG.
Κλείνοντας Κυρία Καλαμπουκίδου, πιστεύετε ότι υπάρχει (στιβαρή) εθνική στρατηγική για τον Τουρισμό και κατά πόσο πρέπει να υπάρχει συνεργασία μεταξύ της Κεντρικής Διοίκησης με τους επιμέρους φορείς ανά την Ελλάδα;
Έχω την αίσθηση ότι ο τουρισμός δεν είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Δεν εννοώ το τωρινό Υπουργείο Τουρισμού, που πολύ σωστά και ανεξαρτητοποιήθηκε πάλι. Μιλώ γενικά για τις προτεραιότητες της εκάστοτε κυβέρνησης, εδώ και αρκετά χρόνια. Είτε δεν υπάρχουν κατάλληλα εκπαιδευμένα στελέχη και γνώστες της τουριστικής αγοράς για να επανδρωθούν τα νευραλγικά πόστα, είτε τους αγνοούν συστηματικά, παρόλο που αποδεδειγμένα ο τουρισμός δίνει τόσες θέσεις εργασίας και συμβάλει στο ΑΕΠ της χώρας μας τόσο πολύ. Εργαζόμαστε σ’ έναν πολύ ευαίσθητο τομέα που επηρεάζεται εύκολα από τις διεθνείς συγκυρίες, π.χ. τρομοκρατικά, μεταναστευτικό, πόλεμοι στη γειτονιά μας, απεργίες, δυσφήμιση από τα ΜΜΕ και ταξιδιωτικές οδηγίες, φυσικές καταστροφές, όπως γνωρίζουν πολύ καλά όλοι οι τουριστικοί φορείς. Οποιοιδήποτε πανηγυρισμοί για μια καλή χρονιά δεν θα πρέπει να μας καθησυχάζουν, αλλά να προσπαθούμε πάντοτε να βελτιωθούμε και να πάμε ακόμα καλύτερα την επόμενη χρονιά.
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, οι παιδικές αρρώστιες τη πολιτικής μας ζωής θα πρέπει να ξεπεραστούν, προτού να γίνει εθνικός στρατηγικός τουριστικός σχεδιασμός. Θα πω κάποιες αλήθειες σε όλους γνωστές, που θα πρέπει να εξαλειφθούν κι ας θεωρηθώ ρομαντική: Οι πολιτικοί μας λειτουργούν με κανόνες ψηφοθηρίας, έχουν μόνιμο τον φόβο του ανασχηματισμού ακόμα και οι πιο πετυχημένοι στη θέση τους, επιλέγονται για σημαντικά πόστα όχι οι άριστοι στον τομέα τους, αλλά όσοι απέτυχαν να εκλεγούν βουλευτές, αλλάζουμε Υπουργούς και Γενικούς Γραμματείς με συχνότητα 2 χρόνων, τους βάζουν τρικλοποδιές οι ίδιοι οι υφιστάμενοί τους για να λουφάρουν ή επειδή ανήκουν σε άλλο κόμμα, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι όποια στρατηγική για τον τουρισμό και να έχει κάποιος, ουσιαστικό αποτέλεσμα δεν μπορεί να υπάρξει. Θα γίνονται όλο προχειροδουλειές για το θεαθήναι και για την συλλογή ψήφων. Αν ανατρέξετε σε παλαιότερες δηλώσεις τουριστικών φορέων, θα δείτε πόσοι και πόσες φορές ζήτησαν να υπάρχει πολυετής σχεδιασμός και να μην αλλάζουν συνεχώς οι Γενικοί Γραμματείς του Υπουργείου Τουρισμού και να παραμείνει κάποιος κοινά αποδεκτός στη θέση αυτή αρμόδιος.
Η σημερινή Υπουργός Τουρισμού πιστεύω ότι κάνει φιλότιμες προσπάθειες και κινείται όσο της επιτρέπουν η ατελείωτη γραφειοκρατία, οι συναρμοδιότητες άλλων Υπουργείων και οι χρόνιες αγκυλώσεις του διοικητικού προσωπικού της, με κάποια θετικά αποτελέσματα ήδη να φαίνονται σε αρκετούς τομείς αρμοδιότητάς της. Μένουν ακόμα πολλά να επιλυθούν κι ελπίζω να έχει την πολιτική βούληση και το χρόνο να τα κάνει, γιατί σ’ αυτή τη χώρα ποτέ δεν ξέρουμε πότε θα ξημερώσουμε με νέο Υπουργό.
Εννοείται αυτό που λέτε, ότι δηλαδή οι επιμέρους φορείς του τουρισμού πρέπει να είναι σε συνεχή επικοινωνία με την τουριστική ηγεσία μας. Όχι φυσικά για να προωθούνται τα μικροσυμφέροντά του κάθε κλάδου και συγκεκριμένων επιχειρήσεων, αλλά για να πάει μπροστά το σύνολο του τουρισμού. Έχει πολλά να κερδίσει η ηγεσία, αν ακούσει προσεκτικά τις τεκμηριωμένες προτάσεις και τα προβλήματά μας και δώσει λύσεις. Δεν γίνεται άλλο ο κάθε νέος Υπουργός να ανακαλύπτει τον τροχό, υπάρχουν και οι ειδικοί στον τομέα τους που θα πρέπει να εισακουστούν.
