Μια δευτερεύουσα, εξίσου ισχυρή και πλήρως ανταγωνιστική, αγορά εργασίας, αυτή της αδήλωτης και ανασφάλιστης, αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, η οποία ούτως ή άλλως παρουσιάζει διαχρονικά ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σ’ αυτήν την κατηγορία μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σημαντικά στη διάρκεια της κρίσης, παρά το τυπικά αυστηρότερο θεσμικό πλαίσιο, καθώς οι έλεγχοι περιορίστηκαν, έγιναν δειγματοληπτικοί και πλέον δεν αφορούν ούτε το σύνολο των επιχειρήσεων ούτε το σύνολο των κλάδων.
Παράλληλα, οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι η μείωση της καταγεγραμμένης αδήλωτης εργασίας από 31,73% το 2013 σε 4,56% το 2014, ήτοι κατά 27 ποσοστιαίες μονάδες, συνδυάζεται με την αλματώδη αύξηση της μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης, καθώς πολλές επιχειρήσεις προκειμένου να αποφύγουν τα υψηλά πρόστιμα, προβαίνουν μεν στη δήλωση των εργαζομένων, αλλά δεν δηλώνουν τις πραγματικές ώρες εργασίας και συνακολούθως, τις καταβλητέες αποδοχές, με σοβαρότατες συνέπειες και στα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο, μόνο το ΙΚΑ χάνει περί τα 5 δισ. ευρώ από την ανασφάλιστη εργασία.
Σύμφωνα με το ILO, στην Ελλάδα την εποχή των μνημονίων, η επίσημα καταγεγραμμένη αδήλωτη εργασία από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές εκτοξεύεται από το 29,7% λίγο πριν από το 2010, στο 40,5% στα τέλη του 2013, για να περιοριστεί στο 25% στα τέλη του 2014. Για το τρέχον έτος, τα επίσημα στοιχεία από το επιχειρησιακό σχέδιο «Αρτεμις» του υπουργείου Εργασίας δείχνουν ότι η αδήλωτη εργασία κινείται σε ποσοστά της τάξης του 21,21% τον Μάρτιο του 2015, υπονομεύοντας εργαζομένους, ασφαλιστικά ταμεία και υγιείς επιχειρήσεις. Στο 3ο μνημόνιο, όπως και στα προηγούμενα, η αναδιάρθρωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, αλλά και η κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου καταπολέμησης της ανασφάλιστης εργασίας, διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια αύξησης του ανταγωνισμού, αύξησης των εσόδων των Ταμείων και προστασίας των εισοδημάτων των εργαζομένων.
Το 2013, σε έκθεσή του το ΔΝΤ παρατηρούσε ότι οι Ελληνες εργοδότες επιλέγουν την αδήλωτη εργασία, παρά τα υψηλά πρόστιμα και τις αυστηρές κυρώσεις, επειδή σε βάθος χρόνου αυτή η επιλογή τους κοστίζει φθηνότερα, λόγω των αραιών ελέγχων και του μικρού πρακτικά κινδύνου τιμωρίας. Βέβαια, από τότε, κι ενώ τα πρόστιμα έχουν αυξηθεί, οι έλεγχοι από το ΣΕΠΕ έχουν ατονήσει, καθώς μειώνεται συνεχώς λόγω συνταξιοδοτήσεων το προσωπικό, πολλοί εργαζόμενοι – ελεγκτές έχουν αποσπαστεί στις διαχειριστικές αρχές και λόγω των οικονομικών προβλημάτων, πολλά είναι τα περιστατικά που λόγω έλλειψης κεφαλαίων για βενζίνη, τα αυτοκίνητα των ελεγκτών παρέμειναν ακινητοποιημένα και οι έλεγχοι δεν έγιναν ποτέ.
Είναι ενδεικτικό ότι η ειδική υπηρεσία του ΙΚΑ, ΕΥΠΕΑ, λειτουργεί με συνολικά 34 υπαλλήλους εκ των οποίων ελεγκτές είναι μόλις 24. Ιδια κατάσταση επικρατεί και στο ΣΕΠΕ. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, τα οποία ενδέχεται να έχουν αλλάξει καθώς το τελευταίο διάστημα υπήρξε μεγάλο κύμα συνταξιοδότησης, 1/3 των οργανικών θέσεων στο Σώμα των Επιθεωρητών είναι κενές (διαγράφηκαν), το 1/4 των υπηρετούντων θα έπρεπε να καλύπτει θέσεις γραμματειακής και λοιπής υποστήριξης (π.χ. οδηγοί) και μένουν κάτι λιγότεροι από 600 επιθεωρητές, να διενεργούν ελέγχους και αυτοψίες, να διερευνούν ατυχήματα, να εξετάζουν καταγγελίες εργαζομένων και να επιβάλλουν κυρώσεις.
Για την εξυπηρέτηση του ελεγκτικού έργου των επιθεωρητών σε όλη τη χώρα υπάρχουν μόνο 20 παλαιά Ι.Χ. σε επιχειρησιακή λειτουργία.
Ειδικά κλιμάκια για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής
Τη συγκρότηση ειδικών κλιμακίων ελέγχου για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής και της ανασφάλιστης εργασίας στο ΙΚΑ αποφάσισε το προηγούμενο διάστημα το υπουργείο Εργασίας. Τα συνεργεία ελέγχου θα διαθέτουν τουλάχιστον τρεις υπαλλήλους, ώστε να διασφαλίζεται η αρτιότητα των ελέγχων και θα αποτελούνται από υπαλλήλους των περιφερειακών υποκαταστημάτων του Ιδρύματος. Η δράση τους θα αναπτύσσεται σε όλη την επικράτεια της χώρας, εκτός από την περιοχή στην οποία υπάγεται το υποκατάστημα του ΙΚΑ στο οποίο υπηρετούν.
Οι γεωγραφικές περιοχές στις οποίες θα διενεργούνται οι έλεγχοι καθορίζονται με βάση κριτήρια επικινδυνότητας, όπως: α) Περιοχές με ένταση απασχόλησης στα τουριστικά και επισιτιστικά επαγγέλματα. β) Περιοχές όπου λόγω της διοικητικής αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών του Ιδρύματος δεν λειτουργούν πλέον ελεγκτικές υπηρεσίες του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (Ασφαλιστικές Περιοχές Παραρτημάτων και Υποκαταστημάτων που τελούν υπό καθεστώς αναστολής λειτουργίας). γ) Ασφαλιστικές Περιοχές Υποκαταστημάτων για τα οποία παρατηρείται υστέρηση στην καταβολή τρεχουσών ασφαλιστικών εισφορών σε σχέση με την περίοδο 2011-2013.
Καθώς βέβαια το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό, και η Κομισιόν αποφάσισε τη δημιουργία ειδικής πλατφόρμας για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, την ανάπτυξη εμπειρογνωμοσύνης και την ανάλυση και στήριξη διασυνοριακών μέτρων, με στόχο την πρόληψη και αποτροπή της αδήλωτης εργασίας. Απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Παπαδημούλη, η επίτροπος Απασχόλησης Μάριαν Θίσεν αποκάλυψε ότι η Κομισιόν έχει υποβάλει πρόταση για τη δημιουργία πλατφόρμας για την πρόληψη και αποτροπή της αδήλωτης εργασίας, η οποία θα φέρει σε επαφή όλες τις αρμόδιες αρχές των κρατών-μελών, με σκοπό την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, την ανάπτυξη εμπειρογνωμοσύνης και την ανάλυση και στήριξη διασυνοριακών μέτρων, ενώ παράλληλα θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το πρόβλημα μέσω κοινών δραστηριοτήτων, όπως οι πανευρωπαϊκές εκστρατείες, και της υιοθέτησης περιφερειακών και πανευρωπαϊκών στρατηγικών.
Καθημερινή
