Γράφει
ο Νεκτάριος Καλογήρου
Τουριστική περίοδος σημαίνει δουλειές για εργοδότες και εργαζόμενους, έντονη δραστηριότητα σε όλους τους τομείς της οικονομίας και γενικότερα άνθιση της παραγωγής υπηρεσιών και εμπορευμάτων. Η φετινή τουριστική περίοδος είχε απ’ όλα: Υψηλά ποσοστά απασχόλησης, μεγάλο όγκο εμπορευμάτων και εκατομμύρια κόσμου, που διακινήθηκαν από το λιμάνι και το αεροδρόμιο της Ρόδου. Ωστόσο, κατά κοινή ομολογία των παραγόντων της αγοράς, η κινητικότητα αυτή δεν απέδωσε τόσα όσα χρειάζονται ώστε η οικονομία του νησιού να περάσει χωρίς προβλήματα στη χειμερινή περίοδο. Την ίδια στιγμή, μόλις πριν λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε η υπογραφή των συμβολαίων για την επόμενη τουριστική σεζόν και τα συμπεράσματα που έχουν προκύψει είναι εξόχως ενδιαφέροντα.
Αναλυτικά, φέτος η έκπληξη ήταν για όλους δυσάρεστη. Τα εκατομμύρια κόσμου που πέρασαν από τη Ρόδο και εξακολουθούν να περνούν, δεν στάθηκαν ικανά ώστε να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του συνόλου των τουριστικών και εμπορικών επιχειρήσεων. Γνωστές εμπορικές επιχειρήσεις, με παράδοση στην τοπική οικονομία, φέτος θα έχουν πρόβλημα επιβίωσης το χειμώνα, καθώς οι εισπράξεις της σεζόν όχι μόνο δεν άφησαν κέρδη, αλλά δημιούργησαν πρόσθετες υποχρεώσεις.
Τα στοιχεία του Εμπορικού Συλλόγου Ρόδου
«Από τα στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει, φαίνεται ότι το φετινό καλοκαίρι, σε σύγκριση με το περυσινό, είχαμε μείωση σε ποσοστό 9% των πωλήσεων στα εμπορικά καταστήματα» δήλωσε προς τη «δημοκρατική» ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Ρόδου κ. Νίκος Μπόνης. Ο ίδιος εξήγησε πως το ποσοστό αυτό προκύπτει από τις δειγματοληπτικές μετρήσεις που έγιναν σε συγκεκριμένο αριθμό επιχειρήσεων και αφορούσαν την περίοδο από την 1η Ιουνίου έως τις 31 Αυγούστου. Υπενθυμίζεται ότι την ίδια περίοδο πέρυσι, είχε καταγραφεί μείωση πωλήσεων σε σύγκριση με πρόπερσι, λόγω των προβλημάτων της εθνικής οικονομίας, του κλεισίματος των τραπεζών και της επιβολής των capital controls.
Τα στοιχεία που αφορούν στα εμπορικά καταστήματα είναι ακόμα πιο δραματικά για το πρώτο πεντάμηνο του τρέχοντος έτους. Συγκεκριμένα, από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Μαΐου 2016 ο Εμπορικός Σύλλογος Ρόδου κατέγραψε μείωση πωλήσεων σε ποσοστό 48% έναντι της αντίστοιχης περυσινής περιόδου.
Κληθείς ο κ. Νίκος Μπόνης να απαντήσει στο ερώτημα: εάν υπάρχει πιθανότητα αυτοί οι πελάτες απλώς να κατευθύνθηκαν προς τα μεγάλα καταστήματα των πολυεθνικών, ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι «οι πελάτες, οι Ροδίτες απλώς δεν ψώνισαν. Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας δείχνουν ότι ακόμα και τα μεγάλα καταστήματα έχουν μείωση πωλήσεων, σε ποσοστό μονοψήφιου αριθμού».
Τα στοιχεία είναι σύνθετα, μπορεί να αποτυπώνουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών, ωστόσο σε αυτά δεν περιλαμβάνεται το ύψος των πωλήσεων που πέτυχαν οι μεγάλες εταιρείες στα προηγούμενα χρόνια και δεν αποτυπώνει την πιθανότητα διόρθωσης των πωλήσεων (με μικρή μείωση) σε κανονικά επίπεδα κατά τη φετινή χρονιά.
Σε κάθε περίπτωση, η μάζα των εμπόρων βρίσκεται σε εξαιρετικά δεινή κατάσταση. «Η αγορά είναι σε πολύ δύσκολη θέση» τόνισε ο κ. Νίκος Μπόνης και στάθηκε ιδιαίτερα στο γεγονός της διαρκούς διαγραφής εμπορικών επιχειρήσεων από το μητρώο του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου. «Παρατηρούμε ότι διαγράφονται εμπορικές επιχειρήσεις και στη θέση τους ανοίγουν επιχειρήσεις εστίασης (καφετέριες και σουβλατζίδικα) που φαινομενικά έχουν πιο σίγουρες αποδόσεις». Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Ρόδου δεν έκρυψε την πικρία του για το φαινόμενο αυτό και διαπίστωσε ότι «είναι αδύνατον να αναπτυχθεί μια οικονομία χωρίς να έχει στους κόλπους της υγιείς εμπορικές επιχειρήσεις». Μάλιστα, τόνισε ότι «αντί να διευκολύνεται η οικονομία, με τις αποφάσεις που ελήφθησαν, γίνονται όλα πιο δύσκολα, αφού από την 1η Ιανουαρίου 2017 θα ισχύσουν οι νέοι Νόμοι για τις ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις των ελευθέρων επαγγελματιών».
Ανάγκη για επιπλέον 100.000 αφίξεις
Ο αριθμός των αφίξεων φέτος έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία, οι δε, πληρότητες των ξενοδοχειακών μονάδων βρισκόντουσαν και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ποσοστά που αντιστοιχούν στο 80% ή ακόμα και στο 85% των νόμιμων κλινών του νησιού. Ωστόσο, τα παράνομα καταλύματα φέτος έκλεψαν σημαντικό αριθμό επισκεπτών, τους οποίους και αποστέρησαν από τα ξενοδοχεία και τα νομίμως λειτουργούντα μικρά, τουριστικά καταλύματα.
«Φέτος διαπιστώσαμε ότι πολλές εξοχικές κατοικίες μετετράπησαν σε τουριστικά καταλύματα», δήλωσε προς τη «δημοκρατική» ο πρόεδρος του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου Γιώργος Ματσίγκος. Σύμφωνα, με τον ίδιο, τα τελευταία δύο χρόνια διαπιστώνεται τεράστια αύξηση των παράνομων δωματίων. «Σε απόλυτους αριθμούς έχουμε πρόσθεση 5000 κλινών στις υπάρχουσες παράνομες υποδομές ενοικίασης καταλυμάτων. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι για να καταστεί εφικτό να κλείσει η τρύπα που δημιουργούν στην νόμιμη και οργανωμένη τουριστική αγορά, απαιτούνται πρόσθετες 100.000 αφίξεις».
Σημειώνεται ότι φέτος παρατηρήθηκε το φαινόμενο του περιορισμού στο μέσο αριθμό διανυκτερεύσεων ανά τουρίστα. Ενώ οι αφίξεις παραμένουν υψηλές, οι τουρίστες διέμειναν λιγότερες ημέρες στα ξενοδοχεία και στα καταλύματα. «Ο μέσος όρος διαμονής στη Ρόδο ήταν 8 διανυκτερεύσεις. Ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί, μιας κι έγιναν πολλά πακέτα 5 και 6 διανυκτερεύσεων. Αυτό στο τέλος της φετινής μας σεζόν θα προκαλέσει σοβαρή μείωση εσόδων ανά ξενοδοχειακή μονάδα».
Η σεζόν στον
ξενοδοχειακό κλάδο
και τα συμβόλαια
για το 2017
«Μπορεί οι αριθμοί φέτος να ευημέρησαν, ωστόσο οι εισπράξεις είναι μειωμένες σε σύγκριση με πέρυσι», υποστήριξε ο κ. Γιώργος Ματσίγκος. Βασική αιτία του παράδοξου αυτού φαινομένου (αυξημένες αφίξεις και μειωμένες εισπράξεις) αποτέλεσε η ανακοίνωση για την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά. Η έντονη συζήτηση που έγινε πέρυσι σχετικά με την προοπτική αύξησης του ΦΠΑ στο 23% και εν συνεχεία στο 24% δημιούργησε την αίσθηση ότι η Ρόδος θα είναι ένας ακριβός προορισμός.
«Αυτό ήταν καταστροφικό, γιατί οι αγορές πίστεψαν ότι η Ρόδος ακρίβυνε, γι’ αυτό και φέτος παρατηρήσαμε άλλους προορισμούς στην Ελλάδα, όπως η Κρήτη, να έχουν καλύτερες αποδόσεις σε αφίξεις και εισπράξεις».
Η αίσθηση της ακρίβειας, οδήγησε τους ξενοδόχους στην απόφαση να κάνουν προσφορές στις τιμές των δωματίων και αυτές να τις διατηρήσουν σε ισχύ μέχρι τις 15 Ιουλίου. Για την αγορά των καταλυμάτων, πρόκειται για τεράστια περίοδο προσφορών και αυτό είχε αντίκτυπο σε πολλά επίπεδα. Εκτός από την προφανή μείωση των εισπράξεων, η παρατεταμένη περίοδος προσφορών κράτησε καθηλωμένες τις τιμές και στην υψηλή περίοδο, καθώς ήταν αδύνατον ένα δωμάτιο που μέχρι τις 15 Ιουλίου προσφερόταν έναντι 50 ευρώ, να προσφερθεί 80 ευρώ ή 100 ευρώ στις 16 Ιουλίου. Υπενθυμίζεται ότι οι τιμές αυτές αφορούν διανυκτέρευση και πλήρη διατροφή (all inclusive).
Υπό τη σκιά αυτής της κατάστασης ξεκίνησε και έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η υπογραφή των συμβολαίων των ξενοδόχων με τους τουριστικούς οργανισμούς για τη σεζόν του 2017. Οι βασικές αγορές (Αγγλία, Γερμανία, Σκανδιναβικές χώρες) έχουν υπογράψει και συμφωνήσει σε ποσοστιαία (οριακή) αύξηση τιμών 3% σε σύγκριση με φέτος. Η αύξηση αυτή δεν είναι ικανή να απορροφήσει την αύξηση που επέβαλε στους ξενοδόχους η άνοδος του ΦΠΑ. «Το γεγονός αυτό ήδη μας λέει πολλά για την επόμενη σεζόν, την οποία θα χαρακτήριζα ως απρόβλεπτη», δήλωσε ο πρόεδρος του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου και τόνισε ότι «για το 2017 θα ανοίξουν οι ανταγωνίστριες αγορές Τουρκία, Τυνησία, Αίγυπτος, Μαρόκο, που στα προηγούμενα χρόνια παρέμεναν κλειστές λόγω των εσωτερικών τους προβλημάτων. Αυτό σίγουρα θα επηρεάσει το τουριστικό προϊόν, όμως θα πρέπει να περιμένουμε για να διαπιστώσουμε εάν η επιρροή αυτή θα είναι προς τη θετική κατεύθυνση (θα περιοριστεί ο φόβος της τρομοκρατίας), ή προς την αρνητική κατεύθυνση (λόγω στροφής των τουριστών προς τους κλειστούς προορισμούς)».
Βασανίστηκε η
τουριστική αγορά
Προχθές η «δημοκρατική» δημοσίευσε αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για τη δραματική πτώση των πωλήσεων στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου και στο γεγονός ότι αυτή έχει πάψει πια να αποτελεί φλέβα χρυσού για τους καταστηματάρχες. Ολόκληρη η αγορά επιβεβαίωσε το ρεπορτάζ και η επισφράγιση έγινε από τους δικαστικούς επιμελητές, οι οποίοι τις τελευταίες ημέρες παραδίδουν σωρηδόν εξώδικες απαιτήσεις είσπραξης ενοικίων και απειλούν με έξωση εκείνους που θα δηλώσουν αδυναμία πληρωμής.
Η Παλιά Πόλη, η Λίνδος, η Ιαλυσός αποτελούν τις πιο σημαντικές τουριστικές αγορές και αυτές φέτος δεν δούλεψαν. Το all inclusive μπορεί να αποτελεί μια σημαντική αιτία, ωστόσο δεν είναι η μόνη. Τα υψηλά ενοίκια, η αυξημένη φορολογία, η εποχικότητα στη λειτουργία τους, επιβάλλει οι ελάχιστες τιμές των εμπορευμάτων να βρίσκονται σε μη ανταγωνιστικά επίπεδα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το «δασκάλεμα» που δέχονται οι τουρίστες από διάφορα κέντρα, καθώς και η διαρκής δυσφήμιση που υφίσταται η αγορά (από γνωστούς και αγνώστους) δεν αφήνουν πολλές επιλογές στους τελικούς αγοραστές.
Το κλείσιμο της φετινής σεζόν για την τουριστική αγορά μετράει μεγάλες απώλειες. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Καταστηματαρχών Μεσαιωνικής Πόλης Τάσος Μελετίου θεωρεί ότι «Η Ρόδος έχασε το λούστρο της, την λάμψη της σε όλο τον κόσμο. Ενώ έχουμε όλες τις προϋποθέσεις να γίνουμε Μονακό και Κυανή Ακτή, δυστυχώς δεν κάνουμε τίποτε προς την κατεύθυνση αυτή. Ποτέ στο παρελθόν δεν είδαμε μεγάλα ρεπορτάζ στα κανάλια εθνικής και κυρίως διεθνούς εμβέλειας για τους σεϊχηδες και τους επώνυμους, που έρχονται στη Ρόδο και διαμένουν στα πολυτελή τους σκάφη. Τα ρεπορτάζ αυτά τα βλέπαμε μόνο όταν ο εκάστοτε επώνυμος έφευγε από το νησί και πήγαινε στα άλλα νησιά (Μύκονος, Πάρος, Σαντορίνη) και τότε γινόταν πρώτο θέμα παντού». Ο κ. Μελετίου στέκεται ιδιαίτερα στην ανάγκη «το νησί να προβληθεί διεθνώς, με τον κατάλληλο τρόπο και να φανεί ως ένας προορισμός υψηλών προδιαγραφών, να πάρει τη θέση που της αξίζει στην παγκόσμια τουριστική αγορά». Προς την κατεύθυνση αυτή, το τοπικό σύστημα προβολής δεν δούλεψε, όπως έπρεπε, για να διατηρήσει τη Ρόδο ψηλά σε δημοτικότητα.
Οι ασχήμιες που γίνονται από μεμονωμένα πρόσωπα, οι υπερχρεώσεις στις οποίες επιδόθηκαν συγκεκριμένα πρόσωπα και έγιναν θέμα συζήτησης σε εθνικό επίπεδο, δεν είναι παρά μόνο μεμονωμένα περιστατικά και δεν θα υπήρχαν ή θα ήταν εύκολο να αντιμετωπιστούν εάν η Ρόδος είχε τη θέση που της αξίζει.
Για τον κ. Μελετίου τα προβλήματα στην τουριστική αγορά ξεκινούν μεν από τη παραμονή των τουριστών μέσα στα ξενοδοχεία, ωστόσο υπάρχουν σειρά άλλων παραγόντων που επηρέασαν και επηρεάζουν τα καταστήματα. «Δεν μπορεί να συζητάμε για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και τώρα τον Οκτώβριο, με πληρότητες ξενοδοχείων 80%, να κλείνουν τα καταστήματα από τις 10.00 το βράδυ. Πρέπει όλοι μαζί να τηρήσουμε ένα ωράριο, να δείξουμε ότι η Παλιά Πόλη και η κάθε τουριστική αγορά, παραμένει ζωντανή μέχρι αργά, έτσι ώστε να δίνουμε κίνητρα στους τουρίστες να βγουν από τα ξενοδοχεία».
Πρέπει να σημειωθεί, ότι για την αγορά της Μεσαιωνικής Πόλης υπήρξε καταστροφική η αδυναμία διαχείρισης του κυκλοφοριακού προβλήματος. «Η παντελής έλλειψη θέσεων στάθμευσης για τα ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, κράτησαν μακριά όλους εκείνους τους τουρίστες που είχαν την δυνατότητα να κάνουν αγορές και να κινήσουν τα μικρά και τα μεγάλα καταστήματα. Αυτό το πρόβλημα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε από νωρίς φέτος αν θέλουμε να σώσουμε την τουριστική αγορά».
Το πάθημα έγινε μάθημα;
Ολόκληρο το τουριστικό οικοδόμημα του νησιού φέτος έδειξε δύο στοιχεία. Το πρώτο ότι η Ρόδος εξακολουθεί να πουλάει και το δεύτερο ότι η πώληση γίνεται σε χαμηλή τιμή και αυτό συμπαρασύρει τα πάντα προς αρνητική κατεύθυνση.
Ποιος θα είναι εκείνος που θα δώσει ξανά στη Ρόδο την χαμένη της λάμψη; Μέσα από ποιες πολιτικές θα γίνει η ανατροπή του παζαριού ξενοδόχων – tour operators για τις πιο καθαρές παραλίες του κόσμου; Ποιος θα καθορίζει το κόστος διαμονής στον πιο ασφαλή προορισμό στον κόσμου; Πώς θα δειχθεί ξανά ότι αυτός ο τόπος είναι ο πιο πολυπολιτισμικός και συνάμα ο πιο ανθρώπινος σε ολόκληρο τον πλανήτη;
Ερχεται χειμώνας και είναι η περίοδος κατά την οποία οι επιχειρηματίες ετοιμάζονται για την επόμενη σεζόν. Θα κάνουν το ίδιο και οι τοπικοί παράγοντες ή θα περιμένουν τη νέα σαιζόν για να αντιμετωπίσουν τα γνωστά σε όλους προβλήματα;
