Σε καίρια ερωτήματα –πρακτικού κυρίως χαρακτήρα- που απασχολούν χιλιάδες συνταξιούχους ή όσους ενδιαφέρονται να βγουν στη σύνταξη, απαντά σήμερα ο γνωστός εργατολόγος καθηγητής κ. Αλέξης Μητρόπουλος σε συνέντευξή του προς την «δημοκρατική». Τα ερωτήματα αφορούν πολλές χιλιάδες περιπτώσεων για παλαιούς και νέους συνταξιούχους, μετά και την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, τις προσφυγές στην Δικαιοσύνη για διεκδίκηση αναδρομικών, τις περαιτέρω μειώσεις ή αυξήσεις στις συντάξεις κ.λπ.
Ο κ. Μητρόπουλος, ξεκαθαρίζει, ότι «η απόφαση του ΣτΕ, ενώ έκρινε συνταγματικό τον θεσμό τού επανυπολογισμού, ταυτόχρονα έκρινε αντισυνταγματικά τα ποσοστά αναπλήρωσης του νόμου Κατρούγκαλου. Επομένως πάντα θα επικρέμαται –δυστυχώς- το ενδεχόμενο της περικοπής της προσωπικής διαφοράς». Ο κ. Αλ. Μητρόπουλος αναφέρεται γενικώς στις επικουρικές, στα αναδρομικά και μια σειρά από καυτά ζητήματα που αφορούν στις συντάξεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως δίνει αναλυτικά στοιχεία με ημερομηνίες και αριθμούς για το τι μέλλει… γενέσθαι!
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Μητρόπουλε, μετά την απόφαση του ΣτΕ διαπιστώνεται ότι υπάρχουν δεκάδες ερμηνείες ως προς το περιεχόμενο. Ποια είναι τελικά τα κρίσιμα στοιχεία της απόφασης;
Οι αποφάσεις είναι πολλές και οι ερμηνευτές του Δικαίου που έχουν γνώση προηγούμενων αποφάσεων και διατυπώσεων, μπορούν να αξιολογήσουν πληρέστερα και το σημερινό σκεπτικό και διατακτικό τους.
Με τα δικά μας ερμηνευτικά κριτήρια, οι αποφάσεις έχουν σαφή κατεύθυνση και θεμελίωση. Η σημαντικότερη από τις είκοσι τρεις (23) συνολικά που εξέδωσε η Ολομέλεια του ΣτΕ, είναι η υπ’αριθ. 1891/2019 απόφαση που ακύρωσε την ισχύ των προηγούμενων αποφάσεων του ίδιου Δικαστηρίου (2287-2290/2015).
Οι αποφάσεις αυτές του 2015 είχαν κρίνει αντισυνταγματικές τις διατάξεις του ν. 4093/2012 («νόμος Βρούτση») που επέφεραν μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις αλλά και είχαν καταργήσει τα ήδη περικεκομμένα Δώρα των συνταξιούχων ύψους 800 ευρώ κατ’ έτος (400 € Δώρο Χριστουγέννων, 200 € Δώρο Πάσχα και 200 € Επίδομα Αδείας).
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση πρέπει, σε συνεννόηση με το ΣτΕ, να δημοσιοποιήσει τη δική της ερμηνεία για τις αποφάσεις ώστε να διαλυθεί κάθε σύγχυση στο ευρύτερο κοινωνικό σώμα και ακολούθως να την εφαρμόσει.
Εμείς, η ΕΝΥΠΕΚΚ, με την από 4-10-2019 ανακοίνωσή μας αναδείξαμε τα δύο βασικά αποσπάσματα της υπ’αριθ. 1891/2019 απόφασης που επιβεβαιώνουν την ορθή -κατά την άποψή μας- ερμηνεία.
• Τι γίνεται με τις παλιές συντάξεις και τι πρέπει να περιμένουμε για τις νέες;
Όσον αφορά τους «παλαιούς» συνταξιούχους, αυτούς δηλαδή προ της 13-5-2016 (ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου Κατρούγκαλου 4387/2016), φαίνεται ότι δυστυχώς θα παραμείνουν χωρίς αναδρομικά και Δώρα.
Μάλιστα, ως προς τις ίδιες αυτές «παλαιές» συντάξεις, ο θεσμός του επανυπολογισμού και η διακεκριμένη αποτύπωση της προσωπικής διαφοράς (που, βάσει των άρθρων 14 και 33 του ν. 4387/2016, θα περιεκόπτοντο) κρίθηκαν σύμφωνοι με το Σύνταγμα. Κρίθηκε δηλαδή σύμφωνη με το Σύνταγμα η θεσμοποίησή τους, αλλά δεν υπήρξε κρίση για το μεταγενέστερο «πάγωμα» της περικοπής βάσει του άρθρου πρώτου του ν. 4533/2018.
Όσον αφορά τις νέες συντάξεις (μετά την 13-5-2016), οι τρεις αντισυνταγματικότητες (ποσοστά αναπλήρωσης, εισφορά 20% των ελευθεροεπαγγελματιών-επιστημόνων και περικοπές επικουρικών), η δικαστική κρίση περί αντισυνταγματικότητας δεν οδηγεί σε επιστροφή χρημάτων ούτε αναδρομική («extunc») αποκατάσταση, αλλά ισχύει μόνο από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης και για το μέλλον, δηλαδή σε εφεξής («ex nunc») συμμόρφωση της Διοίκησης.
Και αυτό το διατυπώνουμε με επιφύλαξη, ως προς τη συμπεριφορά τής Διοίκησης-κυβέρνησης αφού, κατά τη μακρά περίοδο της «μνημονιακής κανονικότητας» που διανύουμε, πολλές δικαστικές αποφάσεις περί αντισυνταγματικών ενεργειών τής νομοθετικής λειτουργίας δεν έχουν εφαρμοστεί.
• Τι θα γίνει με όσους προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη και διεκδίκησαν αναδρομικά; Μπορούν να είναι αισιόδοξοι ότι θα πάρουν πίσω αναδρομικά ή κινδυνεύουν να τεθούν στο αρχείο οι υποθέσεις;
Το σκεπτικό των υπ’αριθ. 1890/2019 (για την αντισυνταγματικότητα περικοπών στις επικουρικές) και 1891/2019 αποφάσεων της Ολομέλειας του ΣτΕ δεν είναι ιδιαίτερα σαφές. Σύμφωνα με τη δική μας ερμηνεία, δικαιούνται αναδρομικών οι συνταξιούχοι που είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη μέχρι τη δημοσίευση των αποφάσεων (4-10-2019). Επ’αυτού θα επανατοποθετηθούμε μετά από συγκριτική μελέτη των διατυπώσεων και των κειμένων όλων των αποφάσεων.
Αν όμως, όπως είναι η θέση της ΕΝΥΠΕΚΚ, οι υπ’αριθ. 2287-2290/2015 αποφάσεις του 2015 ακυρώθηκαν σιωπηρώς ως προς το περιεχόμενό τους με τις νεώτερες αποφάσεις της 4-10-2019, τότε φοβούμαστε ότι η κυβέρνηση θα επωφεληθεί της σιωπηρής κατάργησής τους και δεν θα χορηγήσει αναδρομικά ούτε στους συνταξιούχους που έχουν προσφύγει.
• Υπάρχει περίπτωση για περαιτέρω μείωση των συντάξεων στο πλαίσιο της δημοσιονομικής στενότητας;
Είναι σίγουρο ότι δεν θα γίνουν αυξήσεις μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022, αφού η διάταξη του ν. 4475/2017 (ΦΕΚ Α’ 83/12-6-2017) το απαγορεύει.
Στα πλαίσια της μνημονιακής «κανονικότητας» φοβούμαι ότι η κυβέρνηση μπορεί να μην συμμορφωθεί ούτε με τις αποφάσεις που έκριναν τις οικονομικού χαρακτήρα διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου αντισυνταγματικές.
Ορισμένες σκέψεις των νεώτερων αποφάσεων σε συνδυασμό με δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων, μας προϊδεάζουν ότι ενδέχεται να οδηγηθούμε σε νέες περιοριστικές παρεμβάσεις στο υπό ανασχεδιασμό «Νέο Ασφαλιστικό».
• Τι συμβαίνει τελικά, με τις επικουρικές; Ποιοι δικαιούνται και ποιοι όχι;
Η υπ’αριθ. 1890/2019 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές του 2016 για όσες συντάξεις υπερέβαιναν (μαζί με την κύρια) το ποσό των 1.300 ευρώ (μεικτά). Τα αναδρομικά δεν θα καταβληθούν (προ 4-10-2019). Η κυβέρνηση οφείλει όμως να επαναφέρει τις επικουρικές στα προ του 2016 επίπεδα. Το τοπίο είναι ακόμη θολό και δεν ξέρουμε αν η κυβέρνηση θα συμμορφωθεί όταν θα είναι έτοιμη (όπως δηλώνουν στελέχη της) να αναμορφώσει τον πυλώνα τής επικούρησης με ιδιωτικοποίηση, παρά τη συνταγματική απαγόρευση, έστω κι αν αυτός ο νέος θεσμός εξαγγέλλεται για το 2021 για τους νέους ασφαλισμένους.
• Με την νέα απόφαση του ΣτE, όσοι δικαιούνται και αναδρομικά τι πρέπει να περιμένουν;
Επιφυλασσόμαστε με την Επιστημονική Ομάδα της ΕΝΥΠΕΚΚ, μετά τη συγκριτική μελέτη που θα εκπονήσουμε για το σκεπτικό και το διατακτικό όλων των αποφάσεων που αναμένεται προσεχώς. Όσα δόθηκαν στη δημοσιότητα, περιέχουν «κόφτες» αναδρομικότητας για «παλιούς» και για «νέους» συνταξιούχους με εξαίρεση αυτούς που είχαν δεκτές δικαστικές αποφάσεις μέχρι 4-10-2019 και η ελπίδα τους παραμένει ζωντανή.
• Η ανάρτηση των εκκαθαριστικών που κρατούσε μυστικά ο ΣΥΡΙΖΑ και από τα οποία προκύπτει η μείωση των συντάξεων, σημαίνει για τους αδικημένους προσφυγή στη Δικαιοσύνη ή μήπως η αποκατάσταση της αδικίας θα γίνει «οίκοθεν»;
Τα εκκαθαριστικά με τις προσωπικές διαφορές που έχουν αναρτηθεί είναι όλα παράνομα. Το διαπίστωσε η υπ’αριθ. 1891/2019 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ και πολύ νωρίτερα με εκτενή απόφαση και ακριβή τεκμηρίωση ο Συνήγορος του Πολίτη με το υπ’αριθ. 261704/31031/24-6-2019 Πορίσμα-Έκθεσή του.
Η απόφαση δηλαδή του ΣτΕ, ενώ έκρινε συνταγματικό τον θεσμό τού επανυπολογισμού, ταυτόχρονα έκρινε αντισυνταγματικά τα ποσοστά αναπλήρωσης του νόμου Κατρούγκαλου. Επομένως και οι προσωπικές διαφορές είναι υπολογισμένες επί αντισυνταγματικών ποσοστών. Πρέπει, ως εκ τούτου, να «παγώσει» η διαδικασία, να αποσυρθούν (άλλως να ανακληθούν) τα αναρτηθέντα ή αποσταλλέντα εκκαθαριστικά σημειώματα.
Πάντως είναι πολύ δυσμενής εξέλιξη το ό,τι ο μέχρι πρότινος «πυλώνας» του Ασφαλιστικού, ο νόμος Κατρούγκαλου 4387/2016, που απηχεί και τη δομή τής σύνταξης που επέβαλαν οι δανειστές ήδη από τον νόμο Λοβέρδου-Κουτρουμάνη, κρίθηκε συνταγματικός ως προς το βασικότερό του σημείο: βασική-ανταποδοτική σύνταξη και κυρίως προσωπική διαφορά.
Επομένως πάντα θα επικρέμαται –δυστυχώς- το ενδεχόμενο της περικοπής τής προσωπικής διαφοράς.
