Συνέντευξη στη
Μαίρη Φώτη
Την εικόνα που επικρατεί σήμερα στην βομβαρδισμένη Συρία και στην πόλη-φάντασμα της Δαμασκού, μας μεταφέρει με συνέντευξή του στη «δ» ο αλληλέγγυος κ. Μιχάλης Καρανικόλας, που από τη Ρόδο βρέθηκε εκεί ως μέλος ομάδας του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «γιατί δεν θέλει να παρακολουθεί τις εξελίξεις από τον καναπέ, ειδικά όταν βλέπει την ιστορία να γράφεται μπροστά του».
Ο κ. Μ. Καρανικόλας είναι εκπαιδευτικός στο 6ο Γυμνάσιο Ρόδου, μένει στο νησί μας τα τελευταία 9 χρόνια και είναι συντονιστής της ομάδας αλληλεγγύης προσφύγων Ρόδου «Οασις», η οποία παρέχει σημαντική στήριξη και βοήθεια στους μετανάστες και πρόσφυγες που διαμένουν στην περιοχή μας αλλά και στα υπόλοιπα νησιά του νομού μέσω του Δικτύου Ομάδων Αλληλεγγύης Δωδεκανήσου.
Στη συνέντευξή του μιλά για τα προβλήματα διαβίωσης των προσφύγων στη Ρόδο, καταγγέλλει περιστατικά ρατσισμού και βίας και αγωνιά για το μέλλον των ανθρώπων αυτών, που αναζητώντας μια καλύτερη ζωή εγκλωβίστηκαν στη χώρα μας απογοητευμένοι από την συμπεριφορά της «πολιτισμένης» Ευρώπης απέναντί τους.
• Κύριε Καρανικόλα, έχετε επιστρέψει μόλις από ένα ταξίδι από τον Λίβανο και την Συρία, όπου λίγοι μπορούν να φτάσουν μέχρι εκεί. Συνήθως γίνεται το αντίστροφο, φεύγουν οι άνθρωποι από εκεί που πήγατε εσείς. Μιλήστε μας λίγο για αυτό το ταξίδι.
Οντως, ακολουθήθηκε μια αντίστροφη φορά, διότι η ιστορική τάση του προσφυγικού είναι προς την Ευρώπη. Εμείς ήμασταν σε μια ομάδα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οπότε έπρεπε να καταγράψουμε τις καταγγελίες που είχαμε για τους προσφυγικούς καταυλισμούς, στο Λίβανο αρχικά –στο Μπάαλμπεκ στην Κοιλάδα Μπεκάα- όπου βρίσκονται ένα εκατομμύριο Σύροι. Αρχικά ήταν δυο εκατομμύρια αλλά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού αυτού έχει διασκορπιστεί είτε προς την Ευρώπη, είτε επέστρεψε στην Συρία, είτε αγνοείται. Αυτό είναι κάτι που δεν γνωρίζουμε στην Ελλάδα, ότι δηλαδή υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός αγνοούμενων Σύρων ο οποίος συνεχώς αυξάνεται και δημιουργούνται πολλά ερωτηματικά για την αυξανόμενη αυτή τάση. Εμείς φτάσαμε στην περιοχή Ντάουρα, στον βόρειο Λίβανο κοντά στη Συρία, όπου γίναμε μάλιστα μάρτυρες εχθροπραξιών ακούγοντας και κανονιοβολισμούς. Είδαμε από εκεί ανθρώπους να εγκαταλείπουν τη Συρία και να περνούν τα σύνορα του Λιβάνου, χωρίς να έχουν χαρτιά. Αυτό που μας έκανε εντύπωση ως ομάδα, είναι πως ένα μέρος της ανθρωπιστικής βοήθειας δεν φτάνει στον προορισμό του… Μάθαμε ότι ένα μέρος της βοήθειας αυτής, η κυβέρνηση του Λιβάνου το διέθεσε για να καλυφθούν ανάγκες του δικού της πληθυσμού και δεν έφτασε ποτέ στους πρόσφυγες. Στη συνέχεια πήγαμε στη Δαμασκό. Στην Κοιλάδα Μπεκάα βρήκαμε μια ένοπλη ομάδα –αντάρτες- που μας βοήθησε να περάσουμε τα σύνορα, διότι δεν θα μπορούσαμε να είχαμε περάσει διαφορετικά. Όταν είδαν ότι είμαστε από την Ευρώπη θεώρησαν ότι δεν ήρθαμε για καλό σκοπό και μας αντιμετώπισαν με καχυποψία. Με τη βοήθεια της ομάδας αυτής όμως, φτάσαμε μέχρι την Δαμασκό.
• Οπου τι είδατε;
Τι να πω… Η πόλη ήταν κατεστραμμένη, υπήρχαν συνοικίες που θύμιζαν μια μέση βαλκανική πόλη του 1920. Υπήρχαν και κάποιες γειτονιές που ήταν σε κάπως καλύτερη κατάσταση. Μάλιστα είδαμε δειλά δειλά να ξεκινά ανοικοδόμηση. Όπως μας καταγγέλθηκε, η κυβέρνηση του Ασαντ, χρησιμοποιεί ανήλικα παιδιά για την ανοικοδόμηση της πόλης, αναθέτοντάς τους βαριές εργασίες και μάλιστα αυτό χρησιμοποιείται ως τιμωρία για οικογένειες που ανήκουν πλευρά της αντιπολίτευσης. Ουσιαστικά, μιλάμε για καταναγκαστικά έργα εις βάρος παιδιών που θα έπρεπε να πηγαίνουν στο σχολείο και για τα οποία θα έπρεπε να υπάρχει μέριμνα να επανενωθούν με τις οικογένειές τους. Τα παιδιά αυτά εργάζονται κανονικά με 8ωρη απασχόληση, αλλά δεν αμείβονται.
• Αφού έχει αρχίσει η ανοικοδόμηση στη Συρία, γιατί υπάρχουν ακόμα μεταναστευτικές ροές;
Ο κόσμος που βλέπουμε να έρχεται καθημερινά στα ελληνικά νησιά τους τελευταίους μήνες, δεν είναι από την Συρία. Είναι Σύροι που παρέμειναν εγκλωβισμένοι για ένα και δύο, ακόμα και τρία χρόνια στην Τουρκία και έρχονται από εκεί.
• Οι άνθρωποι αυτοί δεν θέλουν να επιστρέψουν στη Συρία;
Δεν μπορούν να επιστρέψουν στη Συρία και δεν θέλουν να επιστρέψουν στην Συρία. Ο σκοπός τους είναι να περάσουν στην Ευρώπη.
• Η εικόνα της Δαμασκού είναι αυτή που βλέπουμε στην τηλεόραση; Μια πόλη φάντασμα;
Η Δαμασκός, όπως διαπίστωσα εγώ, έχει τέσσερα μέτωπα. Το ένα –που είναι και το μεγαλύτερο μέρος- είναι κατεστραμμένο, βομβαρδισμένο, ακατοίκητο όπου όσα κτήρια στέκουν ακόμα είναι ετοιμόρροπα. Το άλλο, είναι το ελεύθερο μέτωπο το οποίο είναι υπό τον έλεγχο του Ασαντ κι εκεί υπάρχουν άνθρωποι που πανηγυρίζουν με σημαίες και φωτογραφίες του κυβερνήτη τους. Υπάρχει ένα άλλο κομμάτι που μάχεται, έχει αντάρτικες ομάδες της αντιπολίτευσης στο οποίο δεν μπορείς εύκολα να πλησιάσεις διότι κινδυνεύει η ζωή σου και υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι, το οποίο είναι υπό τον έλεγχο άλλων ομάδων, φανατικών με μαύρες σημαίες, του ISIS. Σε πολλά σπίτια μεταναστών που τα εγκατέλειψαν, έχει γίνει πλιάτσικο. Το βλέπαμε συνέχεια μπροστά μας αυτό να συμβαίνει. Εξάλλου οι άνθρωποι που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους αφήνοντας πολλά πράγματα πίσω, δεν μπορούν να επιστρέψουν… Αν τολμήσουν να επιστρέψουν τους περιμένουν αυστηρές ποινές.
• Εσείς, πώς βρεθήκατε από τη Ρόδο εκεί;
Συμμετέχω σε δίκτυα αλληλεγγύης τα οποία είναι ενεργά και στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, και είναι η πέμπτη χρονιά που συμμετέχω. Εχω πάει στην Παλαιστίνη, στο Κουρδιστάν, στην Ουκρανία κατά την εμφύλια αντιπαράθεση και στην Χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο. Γενικά θα έλεγα είμαι ενεργός πολίτης και ανήσυχος, δεν θέλω να παρακολουθώ τις εξελίξεις από τον καναπέ, ειδικά όταν βλέπω την ιστορία να γράφεται μπροστά μου.
• Πέρα από τις διεθνείς αποστολές, έχετε ενεργή παρουσία και στη Ρόδο, μέσω της ομάδας αλληλεγγύης προσφύγων «Οασις»…
Εδώ στη Ρόδο ο αριθμός των προσφύγων είναι σαφώς μικρότερος από τα άλλα νησιά αλλά υπάρχουν πολλά προβλήματα. Ολοι οι άνθρωποι που συναντήσαμε εδώ στη Ρόδο έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό∙ τον φόβο ακόμα και στη σκέψη να γυρίσουν πίσω στη Συρία και την πικρία για την συμπεριφορά της Ευρώπης απέναντί τους.
Όχι μόνο γιατί οι συνθήκες διαβίωσής τους είναι άθλιες αλλά γιατί η Ευρώπη έχει κλείσει τα σύνορά της και τους αντιμετωπίζει πάρα πολύ άσχημα. Ειδικά τον τελευταίο χρόνο υπάρχει έντονος ρατσισμός. Είναι δε χαρακτηριστικό, πως για παράδειγμα στη Ρόδο κανείς δεν ανησυχεί όταν έρχονται από τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, από τη Σαουδική Αραβία, από το Λίβανο, από το Ισραήλ, τουρίστες. Η Μεση Ανατολή δεν μας φοβίζει όταν έχει γεμάτο πορτοφόλι και έρχονται οι άνθρωποι από εκεί ως τουρίστες, μας φοβίζει όταν έρχονται φτωχοί άνθρωποι με ένα σακίδιο στην πλάτη αναζητώντας καλύτερη μοίρα.
• Σας έχουν καταγγελθεί περιστατικά ρατσισμού;
Εδώ στη Ρόδο, πάρα πολλά. Υπάρχουν για παράδειγμα εργοδότες που προσλαμβάνουν –υποτίθεται- πρόσφυγες, δίνοντάς τους ψεύτικες υποσχέσεις ότι δήθεν θα τους εκδώσουν ταξιδιωτικά έγγραφα, δήθεν θα φροντίσουν για να μεταφερθούν στην Αθήνα, πράγμα αδύνατον, και κατ΄αυτόν τον τρόπο τους απασχολούν δίνοντάς τους μεροκάματο 5 και 10 ευρώ στην καλύτερη των περιπτώσεων.
Ετσι τους έχουν στο χέρι κι από τη στιγμή που δεν έχουν έγγραφα και δεν εργάζονται νόμιμα, δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Πρόσφατα στα κρατητήρια της Ρόδου σημειώθηκε απόπειρα αυτοκτονίας πρόσφυγα ως αποτέλεσμα εκφοβισμού, στην Παλιά Πόλη έγιναν ρατσιστικές επιθέσεις από μαθητές κατά πλανόδιων μικροπωλητών… Υπάρχουν πολλά περιστατικά, κι έχω την αίσθηση ότι η αστυνομία δεν δίνει την πρέπουσα σημασία.
Ως προς τη στέγασή τους στα Σφαγεία, απ΄όπου αποχωρήσαμε το 2016, είναι περιττό να πούμε πόσο άθλιες είναι οι συνθήκες και σε τι κατάσταση ζουν εκεί οι άνθρωποι… Υπάρχουν λύσεις στη Ρόδο για ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και τις καταθέσαμε, αλλά δυστυχώς δεν εισακουστήκαμε. Ως συντονιστής της ομάδας «ΟΑΣΙΣ» μπορώ να πω ότι όλο αυτό το διάστημα, καταβάλαμε μεγάλη προσπάθεια –όπως κι άλλες εθελοντικές ομάδες- να μην ακουστεί το παραμικρό στη Ρόδο για παραβατική συμπεριφορά προσφύγων χωρίς όμως να φιμώσουμε και τους πρόσφυγες. Δεν είχαμε παραβατικές συμπεριφορές προσφύγων στη Ρόδο και είμαστε πολύ ικανοποιημένοι γι αυτό. Ο δικός μας στόχος είναι να τους εντάξουμε στην κοινωνία… Να τους βρούμε εργασία, να αποκτήσουν ΑΜΚΑ, ΑΦΜ…
• Υπάρχουν άνθρωποι που δρομολογήθηκαν στη Ρόδο;
Ναι. Λίγες περιπτώσεις, αλλά υπάρχουν με μεγάλη επιτυχία και πολύ καλά αποτελέσματα.
• Με τα παιδιά τι γίνεται;
Θέλω να ευχαριστήσω τον προϊστάμενο της Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης για την πολύ καλή συνεργασία που έχουμε, διότι όλα σχεδόν τα παιδιά των προσφύγων που διαμένουν εδώ και έχουν σταθερή διεύθυνση και σπίτι, έχουν εγγραφεί στα σχολεία, και στην πόλη και σε χωριά, και μάλιστα με πολύ καλά αποτελέσματα. Ειδικά παιδιά που φοιτούν σε δημοτικά σχολεία, έχουν μάθει να μιλούν πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
• Υπάρχει πάντως η άποψη ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα, ζουν εις βάρος ημών των υπολοίπων.
Δεν νομίζω να υπέγραψε κανένας από τους πρόσφυγες τα μνημόνια που υπογράφονται το ένα μετά το άλλο στην Ελλάδα… Αν υπάρχει κρίση, αν μειώθηκαν οι μισθοί και οι συντάξεις κι αν νιώθουμε ότι κάποιος μας πήρε το ψωμί, σίγουρα αυτοί δεν είναι οι πρόσφυγες. Τα ονοματεπώνυμα των ελληνικών οικογενειών που ευθύνονται για την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στην Ελλαδα, είναι γνωστά.
Μπορώ να πω ότι οι πρόσφυγες όχι μόνο δεν ζουν εις βάρος μας αλλά έχουν δημιουργήσει και θέσεις εργασίας και έχουν ενισχύσει τις τοπικές οικονομίες στα νησιά, από την Λέσβο μέχρι το Καστελόριζο.
