Βάση στη Σούδα με βαρύνουσα σημασία στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με δυνατότητα εξυπηρέτησης και στάθμευσης των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, επιθυμεί το Πεντάγωνο, κάτι που συζητείται ανάμεσα σε Αθήνα και Ουάσιγκτον έντονα τους τελευταίους μήνες. Η κρίση στις αμερικανοϊρανικές σχέσεις αύξησε ακόμη περισσότερο τη συγκεκριμένη αναγκαιότητα, καθώς η Σούδα θεωρείται μια προκεχωρημένη βάση, με ταχεία πρόσβαση στη Μέση Ανατολή. Στην πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ συζητήθηκαν, ακόμα, μια σειρά από προμήθειες πλεονάζοντος υλικού, πέραν βεβαίως του θέματος των F-35 που ανοίγεται σε βάθος χρόνου. Σε γενικές γραμμές, πάντως, φαίνεται πως η Αθήνα κατευθύνεται σε μια λογική διαχωρισμού των προμηθειών της, με το αεροπορικό σκέλος να πραγματοποιείται από τις ΗΠΑ και το ναυτικό από τη Γαλλία και την Ευρώπη γενικότερα. Οι πρωτοβουλίες αλλά και οι επισκέψεις που θα πραγματοποιήσει το επόμενο χρονικό διάστημα ο υπουργός Εθνικής Aμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, θα οδηγήσουν και σε πιο οριστικές εξελίξεις.
Συγκεκριμένα, οι Αμερικανοί επιθυμούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τη μόνιμη στάθμευση πυρηνοκίνητου υποβρυχίου στο Μαράθι. Γι’ αυτόν τον σκοπό κατασκευάζεται ήδη μια αποθήκη, ενώ την ίδια στιγμή οι Αμερικανοί εμφανίζονται να σχεδιάζουν την κατασκευή έξι στεγάστρων για αεροσκάφη. Σκοπός είναι η δυνατότητα αποθήκευσης περισσότερων πυραύλων Τόμαχoκ. Η πυκνότερη χρήση της Σούδας φάνηκε ήδη τις προηγούμενες ημέρες, καθώς στο πλαίσιο της ανάγκης για πιθανή ταχεία επέμβαση διάσωσης Αμερικανών αξιωματούχων από χώρες της Μέσης Ανατολής, ελικόπτερα και ελικοφόρα αεροσκάφη χρησιμοποιούνται από τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη θα χρησιμοποιούν τη Ρόδο ως τόπο ανεφοδιασμού και την Κύπρο ως σημείο στάθμευσης κατά τη μετάβαση ή την επιστροφή από τη Μέση Ανατολή.
Η κοινοβουλευτική κύρωση του επικαιροποιημένου παραρτήματος της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) θα «ξεκλειδώσει» για τις ΗΠΑ τη δυνατότητα περισσότερων επενδύσεων, που θα επιτρέψουν την επέκταση της βάσης της Σούδας. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι οι Αμερικανοί ενισχύουν την παρουσία τους και σε επίπεδο ασκήσεων. Από τις 27 Ιανουαρίου έως και τις 8 Φεβρουαρίου θα πραγματοποιηθεί η άσκηση «Μέγας Αλέξανδρος», με τη συμμετοχή ειδικών δυνάμεων από την Ελλάδα, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Περιλαμβάνεται και σκέλος αποβατικής άσκησης στον ακριτικό Aγιο Ευστράτιο. Οι Αμερικανοί επανέκαμψαν στην άσκηση, παρότι είχαν προσωρινά αποσυρθεί.
Oπως φάνηκε και από τις δημόσιες τοποθετήσεις του πρωθυπουργού, η Ελλάδα είναι πλέον επισήμως στην τροχιά των F-35. Ωστόσο, αξίζουν ορισμένες διευκρινίσεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα. Προτεραιότητα της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη είναι να μην συμπέσουν οι πληρωμές από τα δύο προγράμματα, της υφιστάμενης αναβάθμισης 84 μαχητικών F-16 με εκείνο της προμήθειας F-35. Υπολογίζεται ότι η αναβάθμιση των F-16 θα ολοκληρωθεί το 2027-2028, ωστόσο από το 2023 θα μειωθούν δραστικά οι συγκεκριμένες δόσεις. Eως τότε εκτιμάται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί τα απαιτούμενα βήματα για την εκδήλωση ενδιαφέροντος αγοράς F-35, αλλά και η σύνταξη της τελικής σύμβασης.
Καλά πληροφορημένες στρατιωτικές πηγές τονίζουν ότι για μια σύμβαση αυτού του επιπέδου απαιτούνται δύο έως τρία χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, το επόμενο βήμα, μετά την επιστολή για τιμή και διαθεσιμότητα, είναι η επιστολή για αποδοχή της προσφοράς από την αμερικανική κατασκευάστρια εταιρεία Λόκχιντ Μάρτιν (όταν, βεβαίως, αυτή κατατεθεί). Το βασικό σενάριο προβλέπει την αγορά μιας μοίρας 24 αεροσκαφών, ωστόσο υπάρχουν προτάσεις για μικρότερη αρχική προμήθεια 18 F-35 με δικαίωμα για αγορά ακόμα 18.
Τα τεθωρακισμένα
Εξελίξεις αναμένονται και στον τομέα των UAV. Την επόμενη εβδομάδα ο υπουργός Εθνικής Aμυνας θα μεταβεί στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ. Στον δεύτερο σταθμό του ο κ. Παναγιωτόπουλος θα επιταχύνει τα βήματα για την απόκτηση τριών στρατηγικών UAV τύπου HERON από το Ισραήλ. Στην Ουάσιγκτον, ο κ. Παναγιωτόπουλος προχώρησε και σε μια συμφωνία για την προμήθεια περισσότερων των 1.000 τεθωρακισμένης μάχης και μεταφοράς προσωπικού τύπου M-1117, μέσα από τη διαδικασία παραχώρησης πλεονάζοντος υλικού που διαθέτει το Πεντάγωνο (Excess Defense Articles-EDA). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα επιβαρυνθεί μόνο με τη μεταφορά των τετρακίνητων τροχοφόρων τεθωρακισμένων. Η προμήθειά τους θεωρείται επείγουσα για το ΓΕΣ, καθώς τα υφιστάμενα Μ-113 Α1/Α2 είναι απαρχαιωμένα και θα αποσυρθούν. Οι Αμερικανοί έχουν εκδηλώσει την προθυμία παραχώρησης ακόμα και 2.000 τροχοφόρων τύπου Μ-1117.
Οι ΗΠΑ εμφανίζονται πρόθυμες να καταθέσουν πρόταση και για το νέο πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.), ωστόσο φαίνεται ότι η γαλλική Belh@rra παραμένει η επικρατέστερη λύση. Επίσης, η Ελλάδα μπήκε σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα που έχει συσταθεί μέσω της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας (PESCO) για την κατασκευή κορβέτας, με τη Γαλλία και την Ιταλία. Αν προχωρήσει αυτό το πρόγραμμα, το πρώτο πλοίο θα αποκτηθεί περίπου το 2025 με δυνατότητες οικονομίας κλίμακος. Το βασικό πρόβλημα του Π.Ν. παραμένει η απουσία «ενδιάμεσης λύσης», με το αμερικανικό καταδρομικό Τικοντερόγκα να απορρίπτεται ως πολύ ακριβό (το ετήσιο κόστος συντήρησης δύο «Τίκο» είναι περί τα 25 εκατ. ευρώ).
