Ο Βάιος Καλοπήτας είναι διπλωματούχος Μηχανικός Περιβάλλοντος της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστήμιου Θράκης και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Από το 2009 εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας στο τεχνικό μελετητικό γραφείο που διατηρεί και εδρεύει στη Ρόδο. Είναι ιδρυτής της τεχνικής κατασκευαστικής ΕΡΓΟΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ και της ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΕΚΚ, του πρώτου συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων (ΣΣΕΔ) με έδρα τον νομό Δωδεκανήσου, για το οποίο μιλά σήμερα στη συνέντευξή του στη «δ», παραθέτοντας εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία.
Έχει μελετήσει και επιβλέψει ιδιωτικά και δημόσια τεχνικά έργα ,είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών (Μ.Ε.Κ.). Είναι μέλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, της Πανελλήνιας Ένωσης Διπλωματούχων Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΔΜΕΔΕ) και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου (ΕΒΕΔ). Έχει διατελέσει μέλος της Κεντρικής Αντιπροσωπείας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ Δωδεκανήσου, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΔΕΥΑΡ.
• Κύριε Καλοπήτα, να ξεκινήσουμε την συνέντευξη από την πρόσφατη ανακοίνωση λειτουργίας της Δωδεκανησιακής Ανακύκλωσης, της οποίας είστε ιδρυτής. Ποια ανάγκη οδήγησε στην ίδρυση και τη λειτουργία της;
Η εναλλακτική διαχείριση των στερεών αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές, κατεδαφίσεις, (ΑΕΚΚ), αλλά και άλλες οικοδομικές εργασίες, είναι πλέον μονόδρομος. Τα ΑΕΚΚ είναι από τα πιο ογκώδη απόβλητα και καλύπτουν περίπου το 30% της συνολικής παραγωγής αποβλήτων στην χώρα μας. Ενώ η χώρα μας είχε στόχο βάσει της πράσινης συμφωνίας για την Κλιματική Αλλαγή στο τέλος του 2020 να ανακυκλώνει το 70% των στερεών αποβλήτων, το ποσοστό ανακύκλωσης στο τέλος του έτους δεν ξεπέρασε το 10%. Την ίδια στιγμή στο νησί της Ρόδου το ποσοστό ανακύκλωσης της συγκεκριμένης κατηγορίας βρίσκεται κοντά στο 0%!
• Τουλάχιστον απογοητευτικό το ποσοστό για το νησί μας.
Ακριβώς! Και να σκεφτείτε ότι τα υλικά αυτά είναι σχεδόν όλα ανακυκλώσιμα και μπορούν να επιστρέφουν και να ενισχύουν την οικονομία της Ρόδου, παρόλα αυτά καταλήγουν παρανόμως σε χώρους ανεξέλεγκτης απόθεσης, σε οικόπεδα ή ακόμη και ρέματα, δημιουργώντας φαινόμενα μόλυνσης του περιβάλλοντος. Σε περιπτώσεις έντονης βροχόπτωσης, μεγάλες ποσότητες από τις παράνομες αποθέσεις καταλήγουν σε ποτάμια και ρέματα με επιπτώσεις καταστροφικές για την ασφάλεια της ζωής πολιτών και των περιουσιών τους… Στη Ρόδο δυστυχώς, το βιώσαμε με τον πιο σκληρό τρόπο.
• Πώς, λοιπόν, μπορεί να επωφεληθεί ο πολίτης και το περιβάλλον από τη λειτουργία της Δωδεκανησιακής Ανακύκλωσης;
Η ΔΑΝΑΕΚΚ είναι το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) που αποσκοπεί στην νόμιμη διαχείριση των στερεών αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές, κατεδαφίσεις, στο νησί της Ρόδου αλλά και στα υπόλοιπα νησιά. Θα συνεργάζεται με μονάδες διαχείρισης στερεών αποβλήτων, εφόσον βεβαιωθεί ότι διαχειρίζονται με απόλυτη νομιμότητα τα απόβλητα που φτάνουν σε αυτές, θα συνεργάζεται με παραγωγούς, μεταφορείς και διαχειριστές ΑΕΚΚ. Προς το παρόν στο νησί της Ρόδου παρουσιάζεται μία μόνο μονάδα διαχείρισης στερεών αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές, κατεδαφίσεις, ωστόσο πολύ σύντομα το δίκτυο συνεργαζόμενων μονάδων θα καλύψει όλο το νησί. Κεντρικός της στόχος είναι ο έλεγχος και η παρεμπόδιση της ανεξέλεγκτης απόρριψης των αποβλήτων σε δρόμους, χωράφια, δασικές εκτάσεις και ρέματα όπως μέχρι σήμερα συμβαίνει στο νησί μας. Εξάλλου και η έγκριτη εφημερίδα σας, πολλές φορές έχει αναφερθεί και καυτηριάσει το γεγονός των παράνομων χωματερών που βρίσκονται διάσπαρτες ανά το νησί, αποτελώντας εστίες υγειονομικής μόλυνσης αλλά και αιτίες πυρκαγιάς μέσα στα δάση. Η ΔΑΝΑΕΚΚ συνεργάζεται επίσης με μηχανικούς, εργολάβους ιδιωτικών και δημόσιων έργων, με εταιρείες συλλογής, μεταφοράς και προσωρινής αποθήκευσης για την αποτελεσματική διαχείριση και ανακύκλωση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις. Επίσης, οφείλει να υποστηρίζει δημόσιους φορείς και οργανισμούς, ιδιαίτερα τις Περιφέρειες και τους Δήμους για την πρόληψη παραγωγής, την ορθή διαχείριση και την καταπολέμηση της ανεξέλεγκτης διάθεσης των μπαζών στην περιοχή ευθύνης τους. Το ΣΣΕΔ είναι υποχρεωμένο να παρακολουθεί και να καταγράφει τα στοιχεία για την εναλλακτική διαχείριση και να συντάσσει απολογισμούς προς τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).
• Ο πολίτης που διαπιστώνει παράνομη απόθεση μπαζών, ποιον θα πρέπει να ενημερώσει;
Σε περίπτωση που γίνει αντιληπτή παράνομη ή ανεξέλεγκτη απόθεση μπαζών στην περιοχή μας, θα πρέπει να ενημερωθεί ο Δήμος. Είναι αρμοδιότητα των Δήμων η απομάκρυνση των ΑΕΚΚ από τους χώρους παράνομης απόθεσης και η μεταφορά τους σε εγκεκριμένη μονάδα διαχείρισης μέσω Συλλογικού Συστήματος Διαχείρισης ΑΕΚΚ. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι η αναγκαιότητα διαχείρισης των ΑΕΚΚ που παράγονται λόγω κάποιας δραστηριότητας, προκύπτει από την κείμενη νομοθεσία.Η υποχρέωση πηγάζει από το Σύνταγμα που προβλέπει την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. ‘’Υποχρεούμαι σαν παραγωγός αποβλήτων να διαχειρίζομαι νόμιμα τα απόβλητα που παράγω’’ (Αρθρο 7 της ΚΥΑ 36259/2010). Επιπλέον, ο Ν. 4042/2012 «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος − Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ − Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων − Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ − Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» ορίζει ότι υπεύθυνος για τη διαχείριση των αποβλήτων είναι ο παραγωγός τους. Επιπλέον, η σχετική νομοθεσία ορίζει ότι οι Δήμοι θα πρέπει να αναλάβουν την απομάκρυνση των ΑΕΚΚ από το χώρο και τη μεταφορά τους σε εγκεκριμένη μονάδα διαχείρισης μέσω ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ. Η ανακύκλωση, είναι υπόθεση όλων μας. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι μόνο μέσα από τη συνεργασία πολιτών, φορέων και υπηρεσιών, θα καταφέρουμε να μπει φρένο στην κακοποίηση του περιβάλλοντος.
• Τι εννοούμε όμως όταν λέμε νόμιμη διαχείριση των μπαζών ή υλικών κατεδάφισης ή εκσκαφής;
Τα απόβλητα μπαζών, υλικών κατεδάφισης και εκσκαφής θα πρέπει να οδηγούνται σε εγκεκριμένη από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, μονάδα ανακύκλωσης ΑΕΚΚ. Ο παραγωγός θα πρέπει να έρθει σε επικοινωνία με μία εταιρεία συλλογής – μεταφοράς ώστε να προμηθευτεί έναν κατάλληλο κάδο (skip) για τη συλλογή των αποβλήτων του. Καλό είναι επίσης, να προσέχουμε και να ζητάμε από την εταιρεία που θα μεταφέρει τα απόβλητά μας, να μας επιβεβαιώσει ότι είναι εγγεγραμμένη στο ΗΜΑ και συμβαλλόμενη με ένα ΣΣΕΔ.
• Στην περίπτωση που ο παραγωγός δεν φροντίζει για την διαχείριση των αποβλήτων του, τι προβλέπεται;
Κάθε διαχειριστής ΑΕΚΚ, ή άλλος οικονομικός παράγοντας ή επιχείρηση, που ασκεί δραστηριότητα κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας, υφίσταται τις κυρώσεις που προβλέπονται από αυτήν και είναι μάλιστα αυστηρές αφού προβλέπεται φυλάκιση ενός έτους και χρηματική ποινή (3.000 έως 60.000€) καθώς και κυρώσεις που προβλέπονται από άλλες ειδικότερες διατάξεις. Πέραν όμως των οικονομικών κυρώσεων, είναι πιο σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ανεξέλεγκτη διάθεση απόβλητων στο περιβάλλον δημιουργεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία, υποβαθμίζει αισθητικά και ρυπαίνει το φυσικό περιβάλλον με ιδιαίτερο κίνδυνο για τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα καθώς και το έδαφος. Ακόμα μεγαλύτερους κινδύνους για το περιβάλλον ενέχει η διάθεση των απορριμμάτων σε προστατευόμενες περιοχές. Τέλος, τα ΑΕΚΚ μπορεί να αποτελούνται από μικρότερες ή μεγαλύτερες ποσότητες επικίνδυνων ουσιών, οι οποίες μπορεί να αποβούν καταστροφικές για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
• Ποιο είναι το κόστος για την ανακύκλωση των αποβλήτων;
Ένας κάδος (skip) μεικτού αποβλήτου με μείγματα αποβλήτων δομικών κατασκευών και κατεδαφίσεων κοστίζει για ανακύκλωση περίπου 24 ευρώ ανά τόνο αποβλήτου προ ΦΠΑ. Γενικότερα όσο καθαρότερο είναι το απόβλητο τόσο φθηνότερο είναι γιατί ανακυκλώνεται ευκολότερα. Αυτό όμως που πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες είναι πως το κόστος από τις καταστροφές που έχουν δημιουργηθεί το επωμιζόμαστε όλοι. Σήμερα ο πολίτης πληρώνει εταιρείες να διαχειριστούν το απόβλητό του και δεν έχει γνώση τι γίνεται αυτό το απόβλητο. Άρα θα πρέπει τα χρήματά του να πιάνουν τόπο ακολουθώντας την νόμιμη διαδικασία να καταλήγουν δηλαδή σε αδειοδοτημένες μονάδες αποβλήτων και όχι στο κοντινότερο ρέμα, όπως συνήθως συμβαίνει. Το σίγουρο είναι πως με την υπάρχουσα κατάσταση υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι, μέχρι και απώλειας ανθρώπινης ζωής από πιθανές πλημμυρικές καταστροφές και κατολισθήσεις… Στην ανατολική Ρόδο περιουσίες καταστρέφονται κάθε χειμώνα ενώ στη δυτική, η πραγματικότητα είναι σκληρότερη όπου συμπολίτες μας έχασαν την ζωή τους από την ανεξέλεγκτη ορμή των χειμάρρων… Συνεπώς, το κόστος που απαιτείται για τη νόμιμη διαχείρισή τους, είναι πολύ πιο μικρό από τις ολέθριες συνέπειες της παράνομης διαχείρισης.
• Ενας εργολάβος τι διαδικασία πρέπει να ακολουθήσει για τη νόμιμη διάθεση των αποβλήτων από ένα έργο κατασκευής ή κατεδάφισης;
Επικοινωνεί με την Δωδεκανησιακή Ανακύκλωση η οποία θα τον κατευθύνει σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων. Τα βήματα είναι απλά. Για παράδειγμα, εγώ, ως υπόχρεος διαχειριστής θα πρέπει αρχικά να κάνω ένα Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ένα ΣΔΑ όπως λέγεται) με τη βοήθεια του υπεύθυνου μηχανικού. Παράλληλα, θα πρέπει να υπογράψω συμφωνητικό ή σύμβαση συνεργασίας με το ΣΣΕΔ που θέλω να συνεργαστώ. Κατά την υλοποίηση του έργου, θα πρέπει να επικοινωνήσω με μία επιχείρηση η οποία είναι αδειοδοτημένη να συλλέγει και να μεταφέρει ΑΕΚΚ, καθώς όλα τα παραγόμενα ΑΕΚΚ θα πρέπει να μεταφέρονται στην μονάδα ανακύκλωσης της επιλογής μου σε συνεργασία με το αρμόδιο ΣΣΕΔ. Οι εταιρείες μεταφοράς ΑΕΚΚ πρέπει να είναι εγγεγραμμένες στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ) για την δραστηριότητα της συλλογής μεταφοράς αποβλήτων, να είναι συμβεβλημένες με ΣΣΕΔ και να οδηγούν τα ΑΕΚΚ σε συνεργαζόμενη με το Σύστημα μονάδα επεξεργασίας. Η μονάδα θα πρέπει να ζυγίζει την ποσότητα που υποδέχεται και να εκδίδει δελτίο ποσοτικής και ποιοτικής παραλαβής. Κάθε μήνα το αρμόδιο ΣΣΕΔ εκδίδει αντίστοιχο τιμολόγιο ή απόδειξη λιανικής ανάλογη των ποσοτήτων που έχει παραλάβει η συμβεβλημένη μονάδα. Μετά την υλοποίηση του έργου και εφόσον όλα τα απόβλητα ΑΕΚΚ έχουν παραδοθεί στην μονάδα ανακύκλωσης, θα πρέπει να εκδοθεί η Βεβαίωση Παραλαβής. Η βεβαίωση παραλαβής ΑΕΚΚ την οποία λαμβάνει ο διαχειριστής του έργου μετά το πέρας των εργασιών, θα πρέπει να αναφέρει αναλυτικά τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των αποβλήτων που έχουν φτάσει στην συμβεβλημένη με το σύστημα μονάδα (αναλυτικά ζυγολόγια και ημερολόγια παραδόσεων). Σε περίπτωση που οι αποκλίσεις δεν δικαιολογούνται η επιβλέπουσα υπηρεσία δεν πρέπει να παραλάβει το έργο και ο ανάδοχος έχει ευθύνες και του επιβάλλονται κυρώσεις.
• Τι γίνονται όλα αυτά τα μπάζα μετά;
Η ανακύκλωση ΑΕΚΚ έχει ως κύριο στόχο την ανάκτηση. Όλα αυτά τα υλικά, μπορούν να επιστρέψουν στην αγορά, ως υλικά με πολύ καλές προδιαγραφές, για χρήση σε δημόσια ή ιδιωτικά έργα. Τα οφέλη από την κυκλική αυτή διαδικασία για τον άνθρωπο και την βιωσιμότητα του νησιού μας είναι ανυπολόγιστα.
