«Η κατάσταση στην αγορά είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό είναι κάτι που το εισπράττουμε σε καθημερινή βάση από τα μέλη μας πανελλαδικά. Η απόγνωση, η ανασφάλεια, ο φόβος και η αγανάκτηση είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν».
Αυτό επισημαίνει μεταξύ άλλων σε συνέντευξή του στην «δ» ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) κ. Γιώργος Καββαθάς περιγράφοντας την κατάσταση στην αγορά, σε πανελλαδικό επίπεδο.
Σχετικά με τα μέτρα στήριξης της οικονομίας, εκτιμά πως έρχονται με καθυστέρηση, ενώ δηλώνει πως είναι πολύ δύσκολο να γίνουν προβλέψεις σχετικά με το πότε θα επανέλθει η αγορά στην λεγόμενη κανονικότητα. Τέλος για την κίνηση των εστιατόρων που παρέδωσαν τα κλειδιά των καταστημάτων τους στο Μαξίμου, ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ λέει πως ήταν «μια κραυγή αγωνίας από τον κλάδο της εστίασης…».
• Κύριε Καββαθά, τα συνεχή lockdown λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, οι περιορισμοί όχι μόνον στις δραστηριότητες αλλά και στο λιανεμπόριο και την εστίαση, έχουν δημιουργήσει ασφυκτικές καταστάσεις τόσο για τους επαγγελματίες όσο και για τους εργαζόμενους. Ποια είναι η κατάσταση στην αγορά σήμερα;
Η κατάσταση στην αγορά είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό είναι κάτι που το εισπράττουμε σε καθημερινή βάση από τα μέλη μας πανελλαδικά. Η απόγνωση, η ανασφάλεια, ο φόβος και η αγανάκτηση είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν. Αυτό φαίνεται, όμως, και από τα επίσημα στοιχεία όπου καταγράφεται σοβαρή πτώση των οικονομικών δεικτών, αλλά και από τις μετρήσεις που κάνει το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ. Συγκεκριμένα, 8 στις 10 επιχειρήσεις κατέγραψαν μείωση του τζίρου τους το 2020, με το μέσο όρο μείωσης του τζίρου να αγγίζει το 49%. 1 στις 2 επιχειρήσεις έχει κάποιου είδους ληξιπρόθεσμη οφειλή (εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, προμηθευτές, τράπεζες). Αντίστοιχα 1 στις 2 επιχειρήσεις εκφράζει τον φόβο ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της το επόμενο διάστημα. Άλλωστε για τις μισές περίπου επιχειρήσεις τα ταμειακά διαθέσιμα (ρευστότητα) δεν επαρκούν για περισσότερο από 1 μήνα. Μάλιστα 1 στις 4 επιχειρήσεις δεν έχουν καθόλου ταμειακά διαθέσιμα (ρευστότητα). Από αυτά φαίνονται οι σοβαρές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εντείνουν την ανησυχία πως δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τα μαζικά λουκέτα. Η κατάσταση τώρα για συγκεκριμένους κλάδους όπως πχ για την εστίαση είναι πραγματικά δραματική. Περισσότερες από 9 στις 10 επιχειρήσεις του κλάδου κατέγραψαν μείωση του τζίρου το 2020. Ο μέσος όρος πτώσης του τζίρου εκτιμάται στο 56%. Επιπλέον περισσότερες από 7 στις 10 επιχειρήσεις του κλάδου έχουν αναστείλει συμβάσεις εργασίας. Σε απόλυτα νούμερα, εκτιμάται ότι περίπου 200 χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται σε αναστολή. Οι θέσεις αυτές βρίσκονται σε επισφάλεια γιατί οι επιχειρήσεις τους αντιμετωπίζουν το φάσμα του λουκέτου που τροφοδοτείται από την αβεβαιότητα που υπάρχει ως προς το άνοιγμα της αγοράς, αλλά και από το γεγονός πως συνεχώς συσσωρεύουν μελλοντικές οφειλές. Επιπλέον, περισσότερες από 4 στις 10 επιχειρήσεις εστίασης έχουν μηδενικά ταμειακά διαθέσιμα (ρευστότητα) ενώ 2 στις 10 επιχειρήσεις έχουν ταμειακά διαθέσιμα για όχι περισσότερο από 1 μήνα. Με βάση αυτά περισσότερες από 1 στις 2 επιχειρήσεις του κλάδου εκφράζουν έντονα τον φόβο ότι θα βάλουν λουκέτο το επόμενο διάστημα. Μάλιστα ήδη έχουμε καταγράψει τα πρώτα λουκέτα. Στο Κολωνάκι περίπου 50 επιχειρήσεις έχουν κλείσει οριστικά. Στο Γκάζι, 1 στις 4 έχει βάλει λουκέτο. Ανάλογο είναι το νούμερο και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Αντίστοιχη εικόνα παίρνουμε και από άλλα σημεία της χώρας, ακόμα και σε τουριστικούς προορισμούς, όπως στα Χανιά και το Ηράκλειο αλλά και στην Παλιά Πόλη της Ρόδου. Όπως αντιλαμβάνεστε η κατάσταση στην αγορά τείνει να φτάσει σε ένα μη αναστρέψιμο σημείο όσον αφορά στην βιωσιμότητα των επιχειρήσεων εκείνων που πλήττονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της πανδημίας.
• Τα μέτρα στήριξης που ανακοινώνει η κυβέρνηση όπως οι επιστρεπτέες προκαταβολές, τα χρηματοδοτικά προγράμματα κ.λπ. είναι αρκετά; Τι άλλο μπορεί να κάνει μία κυβέρνηση σε τέτοιες καταστάσεις;
Τα μέτρα στήριξης της οικονομίας, όπως μεταξύ άλλων οι επιστρεπτέες προκαταβολές, η απαλλαγή από τα ενοίκια, η αναστολή συμβάσεων εργασίας είναι απαραίτητα για να αποφύγουμε άμεσα τα μαζικά λουκέτα και την απώλεια χιλιάδων θέσεων απασχόλησης. Τα πρόσφατα, μάλιστα, μέτρα, όπως πχ η απαλλαγή από τα ενοίκια είναι βελτιωμένα σε σχέση με ό,τι ίσχυε πριν, και απαντάνε και στις ανάγκες των επιχειρήσεων. Ωστόσο, έρχονται με καθυστέρηση, καθώς το παρατεταμένο διάστημα που ολόκληροι κλάδοι και επιχειρήσεις βρίσκονται υπό αναστολή λειτουργίας ή/και υπολειτουργούν διατηρεί τον κίνδυνο πολλές επιχειρήσεις να μην καταφέρουν να επαναδραστηριοποιηθούν όταν θα καταστεί εφικτή η σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων. Οφείλω, μάλιστα, να σημειώσω ότι τα περισσότερα μέτρα που έχουν ληφθεί επί της ουσίας μεταθέτουν ή δημιουργούν υποχρεώσεις για το μέλλον. Εκτός λοιπόν από την διεύρυνση και την καλύτερη στόχευση των υφιστάμενων μέτρων, απαιτείται και ένα συνεκτικό σχέδιο υποστήριξης των επιχειρήσεων για το διάστημα της σταδιακής επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας. Αυτό θα πρέπει να καλύπτει επαρκώς τους κλάδους και τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί περισσότερο από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Το νέο πλαίσιο επιδότησης παγίων δαπανών, βάσει των αποφάσεων της Ε.Ε., που βρίσκεται υπό διαμόρφωση μπορεί να αποτελέσει ένα κρίσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση το σχέδιο δράσης για την επόμενη μέρα θα πρέπει να εξυπηρετεί τρεις βασικούς άξονες: α) επαρκή ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων για να μπορέσουν να επανεκκινήσουν, β) προγράμματα επιδότησης του μη μισθολογικού ή/και του μισθολογικού κόστους για την διακράτηση των θέσεων εργασίας, γ) διαγραφή των οφειλών προς το Δημόσιο, που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας.
• Οι εστιάτορες και άλλοι επαγγελματίες προχώρησαν σε κινητοποιήσεις σε διάφορες πόλεις και συγκέντρωσαν τα κλειδιά των καταστημάτων τους για να τα παραδώσουν στο Μέγαρο Μαξίμου. Πώς το σχολιάζετε;
Η συγκέντρωση και παράδοση των κλειδιών στο Μαξίμου αποτελεί μια κίνηση με έντονο συμβολικό χαρακτήρα. Είναι μια κραυγή αγωνίας από τον κλάδο της εστίασης πως μετά από έξι μήνες συνεχούς lockdown τα μέτρα στήριξης που έχουν ληφθεί φαίνεται πως δεν αρκούν για αποφύγουμε μια ενδεχόμενη κατάρρευσή του. Αυτό είναι και το μήνυμα από όλους τους επαγγελματίες που κινητοποιούνται σε όλη τη χώρα και παραδίνουν τα κλειδιά των επιχειρήσεών τους στην κυβέρνηση. Το μήνυμα αυτό που αποτελεί περισσότερο ένα ηχηρό σήμα κίνδυνου θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, καθώς ο κλάδος της εστίασης αποτελεί τον 2ο μεγαλύτερο σε αριθμό επιχειρήσεων στην Ελλάδα και παράλληλα τον 2ο μεγαλύτερο εργοδότη στον ιδιωτικό τομέα. Απαιτούνται στοχευμένα μέτρα στήριξης για τις επιχειρήσεις εστίασης που παραμένουν για περισσότερες από 200 ημέρες κλειστές και συγκαταλέγονται σε εκείνες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία.
• Με τα δεδομένα να αλλάζουν συνέχεια και το άνοιξε – κλείσε στις επιχειρήσεις, το λιανεμπόριο και την εστίαση, πότε εκτιμάτε ότι θα μπορέσει να επανέλθει η αγορά στην ‘κανονικότητα’;
Είναι πολύ δύσκολο να γίνουν προβλέψεις σχετικά με το πότε θα επανέλθει η αγορά στην λεγόμενη κανονικότητα. Βραχυπρόθεσμα η πρόοδος που αναμένεται να συντελεστεί στον εμβολιασμό του πληθυσμού σε συνδυασμό με την επιδημιολογική κατάσταση θα μας δώσει την δυνατότητα άρσης των πιο αυστηρών περιορισμών, που πιθανότατα θα σημαίνει πως θα μπορούν να ανοίξουν όλες οι δραστηριότητες. Πότε ακριβώς θα καταστεί αυτό εφικτό και ποιο θα είναι το πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων είναι κάτι που στην παρούσα φάση δεν μπορεί να προσδιοριστεί με μια σχετική ακρίβεια. Ελπίζουμε πως τουλάχιστον προς το τέλος της άνοιξης θα φτάσουμε σε ένα επίπεδο που θα μπορούμε να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία. Προφανώς σε εκείνο το χρονικό σημείο πολλά θα εξαρτηθούν και από τα μέτρα που θα έχουν ληφθεί για την στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Από την άλλη, μεσοπρόθεσμα δεν είναι ακόμα ορατό πότε θα γυρίσουμε σε κάποιου είδους κανονικότητα. Είναι, ωστόσο, βέβαιο πως η πανδημία εκτός από τις βαθιές πληγές που ήδη αφήνει, προκαλεί και άλλες δομικές αλλαγές, καθώς μεταξύ άλλων λειτουργεί και ως ψηφιακός επιταχυντής. Σε κάθε όμως περίπτωση τα μέτρα στήριξης που θα ληφθούν για την σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα είναι εκείνα που σε μεγάλο βαθμό θα προσδιορίσουν και την χρονική διάρκεια της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε.
