Της Ευανθίας Τασσοπούλου
“Η μετάβασή μας στη Νίσυρο έγινε κυρίως για δύο λόγους: να παρατηρήσουμε και εκτιμήσουμε την επικινδυνότητα των φαινομένων επέκτασης των καθιζήσεων που εκδηλώνονται στην περιοχή Λακκί του πυθμένα της καλδέρας της Νισύρου, καθώς και των φαινομένων επέκτασης των ρωγματώσεων και καταπτώσεων βραχοτεμαχών στην περιοχή της Ιεράς Μονής Παναγίας Σπηλιανής στο Μανδράκι Νισύρου (μετά από αίτημα της Μητροπόλεως Κω – Νισύρου όπου ζητούσε να εκτιμηθεί η σημερινή κατάσταση σε σχέση με τα γεωτεχνικά προβλήματα που εκδηλώνονται στη Μονή και τον περιβάλλοντα χώρο). Σε ότι αφορά την εξέλιξη των φαινομένων καθίζησης (ρωγμάτωσης και βύθισης) των ιζημάτων πλήρωσης του πυθμένα της καλδέρας Νισύρου στην περιοχή Λακκί, φαινόμενο που εκδηλώθηκε το 2001 και συνεχίζει να εξελίσσεται μέχρι σήμερα (βλέπε επισυναπτόμενη εικόνα για την εξέλιξη του φαινόμενου από το 2001), διαπιστώσαμε την εμφάνιση νέων πολύ πρόσφατων ρωγματώσεων και βυθίσεων και την επέκταση του φαινομένου σε όλο το βόρειο τμήμα της περιοχής Λακκί, στο υψόμετρο μεταξύ 115 και 108 μέτρων (πυθμένας καλδέρας)” περιγράφει.
Στη φωτογραφία μπορείτε να δείτε την εικόνα για την εξέλιξη του φαινόμενου από το 2001 έως σήμερα:
“Συντάσσεται σχετική έκθεση με τα συμπεράσματα και τις προτάσεις αντιμετώπισης του γεωτεχνικού κινδύνου στην περιοχή. Σε ότι αφορά στην Ι.Μ. Παναγίας Σπηλιανής διαπιστώσαμε την ύπαρξη γεωτεχνικών προβλημάτων όπως ρωγματώσεις στο χώρο της Μονής και του περιβάλλοντος αυτής πρανούς (Οξό), διαταραγμένα ασταθή βραχοτεμάχη στα πρανή, ιδιαίτερα κατά μήκος του τμήματος του παράκτιου μονοπατιού που οδηγεί στον όρμο των Χοχλάκων, και άλλα γεωτεχνικής φύσης φαινόμενα τα οποία χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης με κατάλληλα σχεδιασμένες παρεμβάσεις, που θα διατυπωθούν σε σχετική έκθεση” συμπλήρωσε ο καθηγητής.
Συνδέονται αυτοί οι κρατήρες και οι ρωγμές με το ηφαίστειο;
“Από τις νέες παρατηρήσεις, μετρήσεις και καταγραφές, επιβεβαιώθηκε η παλαιότερη εκτίμησή μας ότι το φαινόμενο δεν συνδέεται και δεν σχετίζεται με φαινόμενα επαναδραστηριοποίησης του ηφαιστείου της Νισύρου, το οποίο συνεχίζει να βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας. Οι καθιζήσεις οφείλονται στο γεγονός ότι τα υδροθερμικά ρευστά που φιλοξενεί εν αφθονία ο χώρος, κυκλοφορώντας στα πετρώματα του υπεδάφους, τα διαβρώνουν και δημιουργούν σπήλαια, σε βάθη μεταξύ 25-80 μέτρα κυρίως. Όταν δε εκδηλωθούν έντονες βροχοπτώσεις στην περιοχή, όπως έγινε και τον περασμένο Νοέμβριο – Δεκέμβριο – Ιανουάριο, τα υπερκείμενα των σπηλαίων χαλαρά ιζήματα καθιζάνουν σε αυτές τις σπηλαιώσεις, με αποτέλεσμα την εμφάνιση των ρωγμών και κρατήρων που παρατηρούνται στην επιφάνεια” τονίζει ο κ. Βουγιουκαλάκης.
Πρέπει να ανησυχούν οι κάτοικοι για το φαινόμενο;
Δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας των κατοίκων για το φαινόμενο, σε ότι αφορά το συσχετισμό του με οποιοδήποτε άλλο επικίνδυνο φαινόμενο. Υπάρχει όμως ανάγκη να ληφθούν μέτρα τόσο για την ασφάλεια περιπατητών που μπορεί να κινούνται στο χώρο, όσο και για τη δυνατότητα αρωγής ή αποζημίωσης των ζημιών που υφίστανται οι ιδιοκτήτες των αγροκτημάτων της περιοχής. Πρέπει επίσης να ληφθεί αυτό σοβαρά υπόψη στο σχεδιασμό χρήσης γης αυτού του χώρου, ώστε να αποφεύγονται δράσεις που δεν είναι ασφαλείς. Πρέπει τέλος να ληφθούν μέτρα ανάσχεσης του φαινομένου, μειώνοντας στο ελάχιστο δυνατό τον όγκο των ομβρίων υδάτων που καταλήγουν στο Λακκί, με αποκατάσταση των παλαιών αναβαθμίδων, δενδροφύτευση και έλεγχο της ελεύθερης βόσκησης στα πρανή της καλδέρας, κ.α.
Για όσους δεν έχουν επισκεφτεί ακόμη τη Νίσυρο, πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτό που προβάλλεται κυρίως ως αξιοθέατο για τους ημερήσιους επισκέπτες της Νισύρου (περίπου 60.000 άτομα το έτος) είναι η περιοχή των υδροθερμικών κρατήρων και ιδιαίτερα αυτή του μεγαλύτερου, του Στέφανου, που επιδεικνύεται ως «το ηφαίστειο». Τα προβλήματα που υπάρχουν, σύμφωνα με την μελέτη που μας διέθεσε ο κ. Βουγιουκαλάκης, σε ότι αφορά στην ασφάλεια των επισκεπτών του χώρου από φυσικούς κινδύνους, σε περιόδους ηφαιστειακής και σεισμικής ηρεμίας, είναι: – Η επικινδυνότητα των πρανών της καλδέρας, ιδιαίτερα του τμήματος στο οποίο έχει χαραχθεί ο μοναδικός ασφαλτωμένος δρόμος πρόσβασης στο χώρο του πυθμένα της καλδέρας (Λακκί-Ραμός). Στην περιοχή αυτή, τόσο λόγω των μεγάλων κλίσεων του πρανούς, όσο και λόγω της αλληλουχίας χαλαρών οριζόντων τέφρας με συμπαγείς ορίζοντες λάβας, εκδηλώνονται συνεχείς βραχοπτώσεις. Τη χειμερινή περίοδο το φαινόμενο χειροτερεύει, αλλά η τουριστική κίνηση είνα μηδαμινή και οι ντόπιοι μαθημένοι.
Στο θέμα τοποθετήθηκε και ο δήμος καθώς όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του “την τελευταία εβδομάδα έχει προκληθεί έντονη ανησυχία στους κατοίκους της Νισύρου αλλά και στο ευρύτερο κοινό με τη δημοσίευση φωτογραφιών στα Μέσα Ενημέρωσης από το Ε.Α.Γ.Μ.Ε. που έδιναν την εντύπωση εκδήλωσης ηφαιστειακής ανησυχίας στη Νίσυρο”.
“Ο Δήμος Νισύρου δεν είχε ενημερωθεί για την επίσκεψη κλιμάκιου της Ε.Α.Γ.Μ.Ε. αποτελούμενο από επιστημονικό προσωπικό της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικών και Τεχνολογικών Κινδύνων αλλά και δεν ήταν αποδέκτης των αποτελεσμάτων των παρατηρήσεων για την εκτίμηση της επικινδυνότητας σε φαινόμενα ρωγματώσεων όπως αναφέρεται στο δελτίο Τύπου της ΕΑΓΜΕ. Το δελτίο Τύπου του Ε.Α.Γ.Μ.Ε. αναφέρει ότι συντηρήθηκαν όργανα σταθμών παρακολούθησης των φυσικό-χημικών παραμέτρων των υδροθερμικών ρευστών στον κρατήρα Στέφανο και στα Λουτρά Νισύρου. Πώς είναι δυνατόν να εγκατασταθούν οποιαδήποτε όργανα χωρίς την ενημέρωση του Δήμου; Ποιος έχει πρόσβαση στα δεδομένα που πραγματοποιούνται σε πραγματικό χρόνο; Επιπρόσθετα, ο Δήμος Νισύρου δεν είναι ενήμερος για την τοποθέτηση κάποιου νέου οργάνου στο Αυλάκι” αναφέρεται χαρακτηριστικά.
“Η σωστή παρακολούθηση του ηφαιστείου και η τοποθέτηση/συντήρηση οργάνων από τις επιστημονικές ομάδες πρέπει να πραγματοποιείται πάντα σε συνεργασία και ενημέρωση της Δημοτικής Αρχής και να αποφεύγεται η δημοσιοποίηση επισκέψεων που προκαλούν αναστάτωση στην τοπική κοινότητα της Νισύρου. Ο Δήμος Νισύρου σε συνεργασία με επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών συμβάλλει στον συντονισμό της βασικής ηφαιστειολογικής έρευνας στη Νίσυρο, στη λειτουργία των υπαρχόντων δικτύων παρακολούθησης του ηφαιστείου, στη βελτιστοποίηση και μελλοντική επέκταση αυτών, στη διαχείριση ενδεχόμενης ηφαιστειακής κρίσης, αλλά και στη μελέτη της κατάστασης ηρεμίας του ηφαιστείου με συστηματική συλλογή ανάλυση των δεδομένων από τη συνεχή ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς. Στις αρχές του έτους έχουν τοποθετηθεί δύο σεισμογράφοι από το ΕΑΑ και βρισκόμαστε σε επικοινωνία για την τοποθέτηση άλλων δύο σε διαφορετικά σημεία. Για το θέμα του οξού της Παναγίας Σπηλιανής, ο Δήμος γνωρίζει την κατάσταση των πετρωμάτων, γι’ αυτό εδώ και έναν χρόνο έχει αναλάβει πρωτοβουλία για την ανάθεση μελέτης για την αντιστήριξή του και έχει δημιουργήσει κωδικό στον προϋπολογισμό για την εκτέλεση του έργου. Για τη διάρρηξη στο Λακκί, σύμφωνα με τους επιστήμονες του ΕΚΠΑ από το 2001 ήταν γνωστά τα εξής και δεν συντρέχει ΚΑΝΕΝΑΣ λόγος ανησυχίας: «Το διάστημα μεταξύ Νοεμβρίου του 2001 και Δεκεμβρίου του 2002, εκδηλώθηκε στην επίπεδη έκταση στο Λακκί μια μεγάλη διάρρηξη με συνολικό μήκος 600μ. και διεύθυνση Β-Ν. Η διάρρηξη αυτή άνοιξε κατά 350μ. χωρίς πρόδρομα φαινόμενα στις 20 Νοεμβρίου 2001 και ένα χρόνο αργότερα (στις 18 Δεκεμβρίου 2002) άνοιξε άλλα 250μ. νότια.Στη διάρρηξη ΔΕΝ παρατηρούνται κατακόρυφες ή παράλληλες κινήσεις και διαφυγές αερίων ή υδροθερμικών ρευστών. Η διάρρηξη αυτή δημιουργήθηκε από την κατάρρευση του μαλακού ιζηματογενούς καλύμματος στον πυθμένα της καλδέρας, με μέγιστο ορατό βάθος 15-20μ. Δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές στην κατάσταση του ηφαιστείου πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την περίοδο αυτή. Η διάρρηξη αυτή φαίνεται να μην συνδέεται με μια επαναδραστηριοποίηση του ηφαιστείου.Το πιο πιθανό σενάριο για τη δημιουργία της διάρρηξης αυτής είναι η κατάρρευση του ανώτερου στρώματος ιζημάτων στο ασυνεχές κατώτερο σχηματισμό υψηλής διαπερατότητας. Η διάνοιξή της μπορεί να εξηγηθεί επίσης, λόγω διάβρωσης από το νερό της βροχής και της αποστράγγισής του σε μεγαλύτερες ποσότητες κάτω από την πεδιάδα προκαλώντας μια δομή που τώρα εμφανίζεται στην επιφάνεια. Επίσης μπορεί να θεωρηθεί ως μια εκτόνωση τάσεων του εδάφους, χωρίς να παράγεται καμία σεισμική δόνηση, λόγω της γενικότερης διάνοιξης του νησιού σε διεύθυνση Α-Δ” καταλήγει η ανακοίνωση.
Πηγή: enikos.gr
