Ο Ρόδιος φωτογράφος Βασίλης Ικουτας ήταν ο μοναδικός από την Ελλάδα που συμμετείχε στην έκθεση φωτογραφίας με τίτλο ”Women’s cry” στην κιονοστοιχία της πλατείας του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό!
Συμμετείχε με δύο φωτογραφίες του στην έκθεση για το Women’s World Observatory, που είχε ως θέμα τις γυναίκες από κάθε γωνιά του πλανήτη που παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καταφέρνουν να επιβιώνουν και να ζουν με αξιοπρέπεια.
Στη συνέντευξή του σήμερα στη «δημοκρατική» μιλά για την συμμετοχή του στην έκθεση, περιγράφει τη στιγμή που συνάντησε τον Πάπα και μας διηγείται την ιστορία πίσω από τις δύο φωτογραφίες που επελέγησαν για την έκθεση η οποία μετά τις 28 Μαΐου, θα ταξιδέψει στην Βενετία και στη συνέχεια στη Νέα Υόρκη, για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο.
• Θέλω ξεκινώντας τη συνέντευξη να σε ρωτήσω πώς προέκυψε η συμμετοχή στην έκθεση φωτογραφίας με τίτλο ”Women’s cry” στην κιονοστοιχία της πλατείας του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό.
Δέχθηκα την πρόσκληση τον περασμένο Νοέμβριο, μέσω μιας φίλης που δραστηριοποιείται στον χώρο του κινηματογράφου, την Ιωάννα Ξενίδη η οποία γνωρίζει τη διοργανώτρια που πέραν των πολλών ιδιοτήτων της ασχολείται και με την σκηνοθεσία και είναι βραβευμένη με τον «Χρυσό Λέοντα» για την ειρήνη που είναι το μεγαλύτερο βραβείο του Φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας. Η έκθεση “Women’ s cry” έχει ως θέμα τις ανθεκτικές γυναίκες. Δηλαδή γυναίκες από κάθε γωνιά του πλανήτη που παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καταφέρνουν να επιβιώνουν και να ζουν με αξιοπρέπεια. Γνωρίζοντας, λοιπόν, τη δουλειά μου υπέθεσε ότι θα μπορούσα να συμμετέχω κι εγώ με τις δικές μου φωτογραφίες στην έκθεση κι έτσι έγινε. Με έφερε σε επαφή με την διοργανώτρια Λία Μπελτράμη, στην οποία έστειλα κάποιες φωτογραφίες και επέλεξαν δύο από αυτές για την έκθεση. Δεν σου κρύβω ότι ήμουν πολύ διστακτικός και προσπαθούσα να κρατώ χαμηλά τους τόνους και τις προσδοκίες μου. Ούτε κι εγώ είχα φανταστεί ποτέ τη συμμετοχή μου σε μια έκθεση τέτοιου βεληνεκούς.
• Πόσοι φωτογράφοι συμμετείχατε στην έκθεση;
Δήλωσαν συμμετοχή φωτογράφοι από όλο τον κόσμο και τελικά προκριθήκαμε εννέα και ο μοναδικός από την Ελλάδα ήμουν εγώ.
• Μίλησε μου λίγο γι΄αυτή την εμπειρία της έκθεσης στο Βατικανό, με δεδομένο ότι ως φωτογράφος έχεις πάρει μέρος σε πολλές εκθέσεις.
Οι εκθέσεις στις οποίες συμμετείχα ως τώρα ήταν παρόμοιου περιεχομένου και ύφους, με κυρίως θέμα τη φωτογραφία δρόμου και το πορτρέτο. Αυτή η εμπειρία όμως ήταν ξεχωριστή, ήταν ιδιαίτερη και νιώθω πολύ τυχερός που κατάφερα να το ζήσω.
• Σε μια φωτογραφία από τα εγκαίνια της έκθεσης, σε βλέπουμε να χαιρετάς τον Πάπα!
Πραγματικά αυτή ήταν μια μεγάλη ευχάριστη έκπληξη. Δεν το περίμενα ούτε εγώ και βεβαίως ούτε μπορούσα ποτέ να το φανταστώ. Ηταν μια έκπληξη που μας επεφύλαξε η διοργανώτρια της έκθεσης Λία Μπελτράμη με την κόρη της Μαριάνα Μπελτράμη. Επρεπε να παρουσιάσουμε την έκθεση, στην ομιλία του Πάπα που τύγχανε να είναι την επόμενη ημέρα των εγκαινίων. Δεν γνωρίζαμε ότι θα χαιρετούσαμε τον Πάπα, από τη στιγμή όμως που ήμασταν στην εξέδρα των επισήμων, συνηθίζεται ο Πάπας να χαιρετάει όσους είναι στην εξέδρα, έναν προς έναν. Ημασταν από τους τυχερούς. Μοναδική στιγμή, συγκίνηση, δέος…
• Τι είπες στον Πάπα;
Είχαμε εντολές να απευθύνουμε πολύ σύντομο χαιρετισμό. Να πω ότι και για την ηγουμένη του Μοναστηριού όπου φιλοξενήθηκα ήταν η πρώτη φορά που θα συναντούσε τον Πάπα. Η ηγουμένη είπε δυο τρεις λέξεις απευθυνόμενη προς τον Πάπα. Εγώ για να είμαι ειλικρινής, παραβίασα τον κανόνα! Είπα κάτι παραπάνω. Αναφέρθηκα στην έκθεση, είπα ότι είμαι Ελληνας, ότι έχω έρθει για την έκθεση φωτογραφίας και ζήτησα την ευλογία του για τη χώρα μου την Ελλάδα και για εμένα τον ίδιο. Συγκλονιστική στιγμή, πραγματικά εκείνη τη στιγμή τα χάνεις.
• Πώς επέλεξες τις φωτογραφίες που έστειλες στην έκθεση;
Εγώ επέλεξα κάποιες φωτογραφίες οι οποίες πρώτ’ απ΄όλα αντιπροσωπεύουν την Ελλάδα. Πρόκειται για γυναίκες, αντιπροσωπευτικές της χώρας μας, και ηλικιωμένες και νεότερες. Φωτογραφίζω τις ηλικιωμένες γυναίκες στα χωριά που έχουν απομείνει με το παραδοσιακό σεντόνι στο κεφάλι, τα μαντήλια, αυτές τις φιγούρες τις αγαπημένες που τείνουν να εξαφανιστούν σιγά σιγά και να μην τις βλέπουμε. Αυτό είναι το θέμα μου κι αυτά είναι και τα βιώματά μου. Μου θυμίζουν τη γιαγιά μου πάρα πολύ. Είναι εικόνες τις οποίες έχουμε ζήσει μέχρι και τη δική μας γενιά και που οι επόμενες γενιές δεν πρόκειται να τις δουν. Με τη μηχανή μου λοιπόν, κρατώ αυτές τις γνώριμες, οικείες φιγούρες, τις γιαγιάδες μας, ζωντανές στον χρόνο… Για να τις βλέπουμε, να τις θαυμάζουμε κι εμείς, να τις θυμόμαστε. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας μας που οι επόμενες γενιές δεν θα έχουν την ευκαιρία να το ζήσουν.
• Εσύ πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη φωτογραφία;
Εγώ ασχολούμαι από την περίοδο των σπουδών μου στην Ιταλία, από το 2000, σχεδόν 20 χρόνια. Εκανα στην Ιταλία δύο χρόνια φωτογραφία κι εκεί κόλλησα το μικρόβιο. Τα τελευταία χρόνια όμως έχω μαγνητιστεί από τη φωτογραφία δρόμου και έχω μια άλλη οπτική. Οσο φωτογραφίζεις, εξελίσσεσαι… Σε ό,τι αφορά εμένα επιλέγω να φωτογραφίζω αυτό που μιλά στη δική μου ψυχή και όχι αυτό που πιθανόν θα εντυπωσιάσει όσους δουν τη φωτογραφία. Φωτογραφίζω καθαρά για μένα, όχι για τους άλλους και χωρίς να περιμένω κάποια ανταπόκριση ή κάποιο αντάλλαγμα. Το να φωτογραφίσω εγώ μια γριούλα είναι μια εικόνα οικεία για τους περισσότερους από εμάς. Αυτή η φωτογραφία μιλά στη δική μου ψυχή.
Πολλές φορές πριν φωτογραφίσω τα πρόσωπα αυτά, επιχειρώ να συνομιλήσω μαζί τους. Θέλω να ακούσω τη γιαγιά, μπαίνω στο σπίτι της, ακούω την ιστορία της ζωής της, τα παράπονά της, τις χαρές της, τις λύπες της… Δεν φωτογραφίζω τη γιαγιά απλώς για να παγώσω την εικόνα, να “κλέψω” τη φωτογραφία και να σηκωθώ να φύγω. Είναι καθαρά μια πολύ ωραία ζωντανή εμπειρία, αποκομίζεις βιώματα, ακούς ιστορίες, εισπράττεις αγάπη, θετική ενέργεια και όλα αυτά τα όμορφα συναισθήματα που εισπράττουμε από τις γιαγιάδες μας.
• Πόσο εύκολο είναι να πείσεις μια γιαγιά να φωτογραφηθεί;
Να σου πω ποια δυσκολία αντιμετωπίζω φωτογραφίζοντας τις γιαγιάδες, τις περισσότερες τουλάχιστον; Οταν σηκώσω τη μηχανή να τις φωτογραφίσω, η αντίδραση είναι ένα μεγάλο χαμόγελο και αμέσως μετά να σηκώσουν το χέρι για να κρύψουν το πρόσωπό τους λέγοντάς μου “όχι, όχι παιδάκι μου γιατί είμαι άφτιαχτη, δεν είμαι περιποιημένη”! Πολλές φορές τις φωτογραφίζω αφού φτιάξουν λίγο τα μαλλιά τους ας πούμε, κι αισθάνονται κι εκείνες λίγο καλύτερα.
• Τις γιαγιάδες πού τις συναντάς; Φαντάζομαι πηγαίνεις στα χωριά.
Τις περισσότερες φορές είτε σε χωριά είτε σε νησιά. Στο δικό μου το χωριό, στον Αρχάγγελο, έχουμε μια παράδοση που διατηρείται ακόμα σε ό,τι αφορά στην ενδυμασία των γιαγιάδων και τα καμαρικά σπίτια και έχω αποτυπώσει πολύ όμορφες εικόνες, είναι εικόνες που με συνεπαίρνουν. Είναι τα βιώματά μου και θέλω να τα αποτυπώνω, να τα καταγράφω.
• Κάθε φωτογραφία και μια ιστορία, μια εμπειρία…
Ακριβώς! Εγώ γνωρίζω την ιστορία που κρύβεται πίσω από κάθε φωτογραφία μου, πίσω από κάθε γιαγιά.
Στα μάτια του καθενός η φωτογραφία μπορεί να πει διαφορετικά πράγματα. Αλλιώς αντιλαμβάνεται ο κάθε ένας αυτό που βλέπει σε μια φωτογραφία κι αυτή είναι η μαγεία της τέχνης. Εσύ μπορείς να το κάνεις για κάποιο άλλο λόγο και ο θεατής το αντιλαμβάνεται με τα δικά του βιώματα αυτό που βλέπει χωρίς λεζάντες, χωρίς τίτλους.
Η φωτογραφία μιλάει από μόνη της και στον καθένα λέει διαφορετικά πράγματα.
