Αίσιο… τέλος είχε η ‘περιπέτεια’ των δύο εμβληματικών εκθεμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου, της «λουόμενης Αφροδίτης» και της μαρμάρινης κεφαλής του Απόλλωνα –Ήλιου, τα οποία (μαζί με πολλά ακόμη αντικείμενα) είχαν δοθεί για δανεισμό στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Θυμίζουμε ότι το Τοπικό Παράρτημα Δωδεκανήσου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, είχε διαμαρτυρηθεί πέρσι για την απαξίωση μέσω ‘Δανεισμών’ των Περιφερειακών Μουσείων της Ακριτικής Δωδεκανήσου.
Σύμφωνα με νεότερες πληροφορίες, ευτυχώς τα συγκεκριμένα κομμάτια, γύρισαν ‘σπίτι’ τους δηλαδή στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου έπειτα από την έκθεση για την οποία ταξίδεψαν του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο: ‘Το Κάλλος’, τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Η αγωνία όλων που είχε εκφραστεί, τόσο από τους αρχαιολόγους όσο και από την δημοτική αρχή Ρόδου, ήταν έκδηλη αφού έπρεπε να τα στερηθούμε για αρκετούς μήνες. Ωστόσο, τα ευρήματα γύρισαν χωρίς να έχει σημειωθεί κανένα πρόβλημα.
ΜΕΝΟΥΝ ΣΤΟΝ… ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΑ ΧΑΛΚΙΝΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ!
Την ίδια ώρα όμως, άλλα αρχαιολογικά ευρήματα δεν έχουν την ίδια τύχη. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «δημοκρατικής» τα χάλκινα αγάλματα της Καλύμνου, δεν έχουν επιστραφεί ακόμη στο Μουσείο Καλύμνου και παραμένουν στην Αθήνα.
Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2021 οι αρχαιολόγοι είχαν εκφράσει την έντονη ανησυχία τους για την τύχη των χάλκινων αγαλμάτων της Καλύμνου τα οποία έχουν απομακρυνθεί από το Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού από το 2015 κι έκτοτε, δεν επεστράφηκαν!
Όπως είχε αναφέρει το Toπικό Παράρτημα Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Δωδεκανήσου σε ανακοίνωσή του:
«Ιδιαίτερα ανησυχητική, ωστόσο, είναι η προγραμματιζόμενη, χωρίς σχετική εισήγηση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, η οποία ουδέποτε κλήθηκε να καταθέσει τις απόψεις της, απογύμνωση της αίθουσας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου, ενός μικρού νησιού της παραμεθορίου που μετά βίας επιβιώνει μετά και την κρίση της πανδημίας από την οποία επλήγη σε μέγιστο βαθμό. Με μεγάλη μας έκπληξη πληροφορηθήκαμε ότι το αρμόδιο Κεντρικό Συμβούλιο Μουσείων ενέκρινε τη μόνιμη έκθεση της εμβληματικής χάλκινης κεφαλής Ηγεμόνος του θωρακοφόρου κορμού και των κάτω άκρων του έφιππου αυτού γλυπτού με τα περίτεχνα σανδάλια, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, την ίδια τύχη θα έχει πιθανώς η περίφημη χάλκινη Κυρά της Καλύμνου και το χάλκινο δελφίνι. Τα εκθέματα αυτά, ανάμεσα σε άλλες ενάλιες αρχαιότητες, προορίζονται για το νέο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, ένα Μουσείο που όπως φαίνεται θα έχει τον χαρακτήρα Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, όταν και εφόσον υλοποιηθεί!
Η Κυρά της Καλύμνου και το δελφίνι, εντυπωσιακά έργα χαλκοπλαστικής από τη θαλάσσια περιοχή της Καλύμνου, όπως η κεφαλή και τα πόδια του θωρακοφόρου, αποτελούν πολύτιμα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου του νησιού, απαρτίζοντας ένα εντυπωσιακό σύνολο χάλκινων γλυπτών, που μαζί με τα μαρμάρινα γλυπτά από το ιερό του Δαλίου Απόλλωνος καθιστούν το Μουσείο της Καλύμνου ένα από τα σπουδαιότερα του Αιγαίου. Και ενώ η Κυρά της Καλύμνου και το δελφίνι προβάλλονται ακόμη στην ξυλόστεγη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου Καλύμνου, η κεφαλή του Ηγεμόνος και τα σανδαλοφόρα άκρα που ήταν εκτεθειμένα σε ειδικών προδιαγραφών προθήκες, λείπουν από το Μουσείο. Η σημασία μάλιστα του Ηγεμόνα διαφαίνεται από τη δημοφιλία του για τις ανάγκες μιας σειράς θεματικών εκθέσεων. Έτσι στις 25 Φεβρουαρίου 2015 ο Ηγεμόνας εκόσμησε την έκθεση “Power and Pathos. Bronze Sculpture of the Hellenistic Worlds”, στο Palazzo Strozzi στη Φλωρεντία (14/03/2015 – 21/06/2015), για να αποσταλεί στη συνέχεια στο Los Angeles στο Μουσείο J.P. Getty (28/07/2015 – 01/11/2015) και στην Εθνική Πινακοθήκη στην Ουάσινγκτον (06/12/2015 – 30/03/2016), ενώ χωρίς να επιστρέψει στην Ελλάδα, εστάλη στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης για την περιοδική έκθεση “Pergamon and the Art of the Hellenistic Kingdoms” (05/04/2016 – 10/07/2016), απ’ όπου πριν τη λήξη της έκθεσης απεστάλη στην Ιαπωνία για τις ανάγκες της περιοδικής έκθεσης “A Journey to the Land of Immortals – 4.000 Years of Greek Treasures”, η οποία παρουσιάστηκε σε τρία ιαπωνικά Μουσεία, συνολικά από τις 21/06/2016 έως τις 02/04/2017. Έκτοτε, δηλαδή εδώ και 6 χρόνια, δεν επέστρεψε ποτέ στην Κάλυμνο!
Σήμερα, 12 χρόνια μετά τα λαμπρά εγκαίνια, το Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου, με ελάχιστο προσωπικό και με κενές τις προθήκες των εμβληματικών χάλκινων γλυπτών του, βιώνει την απαξίωση των περιφερειακών Μουσείων, τα οποία οι κεντρικές υπηρεσίες θυμούνται για προσωρινό ή μόνιμο δανεισμό όταν γίνονται περιοδικές εκθέσεις. Με την Απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου για εμπλουτισμό του νέου Μουσείου για τις Ενάλιες αρχαιότητες στο ΟΛΠ με τα χάλκινα γλυπτά της Καλύμνου διαφαίνεται μη πιθανή η επιστροφή της Κεφαλής του Ηγεμόνος και των άκρων του στις κενές προθήκες του Μουσείου της Καλύμνου, προετοιμάζοντας ίσως το έδαφος για μεταφορά και της μεγάλης Κυράς της Καλύμνου αλλά και του χάλκινου δελφινιού.
Το γεγονός αυτό δεν απαξιώνει μόνον το Μουσείο Καλύμνου αλλά εν τέλει το ίδιο το νησί και όλη την ελληνική περιφέρεια, με ό, τι αυτό σημαίνει για την οικονομία της, σε σχέση με τον τουρισμό και την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς. Παγιώνεται επίσης μία απαράδεκτη μεθόδευση που αγνοεί την Εφορεία που οργάνωσε αυτό το Μουσείο, σύμφωνα με εγκεκριμένες Μουσειολογικές και Μουσειογραφικές Μελέτες, ακυρώνοντας τόσο αυτές όσο και τα Γενικά Συμβούλια που τις ενέκριναν.
Το Τ. Π. Δωδεκανήσου, εν μέσω της αγωνίας του Συλλόγου των Ελλήνων Αρχαιολόγων αλλά και του επιστημονικού κόσμου για το μέλλον των Δημοσίων Μουσείων, θα διεκδικήσει με κάθε νόμιμο μέσον και κινητοποιήσεις να σταματήσει η απαξίωση του Αρχαιολογικού Μουσείου Καλύμνου και των Μουσείων άλλων ακριτικών νησιών της περιοχής αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, ζητώντας την επιστροφή και την παραμονή των σημαντικών και εμβληματικών εκθεμάτων των Μουσείων στις μόνιμες εκθέσεις τους, σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό και τις εγκρίσεις, προς το συμφέρον των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντός τους, γιατί μόνον στην άμεση συνάφεια με τον τόπο εύρεσής τους αναδεικνύεται η πραγματική τους σημασία και η μεγάλη τους αξία.
Oι δανεισμοί αυτοί αποτελούν όψεις της ίδιας καταστροφικής πολιτικής που οδηγεί στην αποδυνάμωση των περιφερειακών Μουσείων. Σε μία περίοδο που απειλούνται κυριαρχικά δικαιώματα επιβάλλεται για αναπτυξιακούς και εθνικούς λόγους η ενίσχυση και στελέχωση των περιφερειακών Μουσείων και δη των Μουσείων στα νησιά της παραμεθορίου».
Όπως δήλωσε στην «δημοκρατική» ο Έπαρχος Καλύμνου κ. Μανώλης Μουσελλής, παρά τις συνεχείς διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών τα χάλκινα αγάλματα όχι μόνο δεν επεστράφηκαν αλλά προορίζονται να κοσμήσουν το νέο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, ένα Μουσείο που θα έχει τον χαρακτήρα Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, όταν και εφόσον υλοποιηθεί!
«Η κυρία Μενδώνη απάντησε ότι δεν θα τα γυρίσει πίσω στην Κάλυμνο. Μας λυπεί αυτή η απόφαση αφού δεν ακούστηκαν οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών και φορέων», ανέφερε ο κ. Μουσελλής, εκφράζοντας την έντονη απογοήτευση και πικρία του.
Ανάλογες διαμαρτυρίες είχαν γίνει και για σχετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ, σύμφωνα με την οποία αποφασίστηκε η απόσπαση του νεολιθικού κτηριακού συγκροτήματος στο Γυαλί, νησίδας κοντά στη Νίσυρο, όταν προγραμματίστηκε ο κατακερματισμός και η μεταφορά των σημαντικότερων καταλοίπων του παρελθόντος του νησιού και μάλιστα ως συνέχεια παρόμοιων αποφάσεων με τη σφραγίδα του ΚΑΣ.
Μιλώντας στην «δημοκρατική» ο δήμαρχος Νισύρου κ. Χριστοφής Κορωναίος, υπογράμμισε πως οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη στο συγκρότημα, όμως δεν θα μεταφερθούν σε άλλο τόπο και θα παραμείνουν στο νησί.
