Mείζον θέμα που έχει ήδη θορυβήσει την δημοτική αρχή αλλά και την διοίκηση της ΔΕΥΑ Ρόδου έχει προκαλέσει απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου που έκρινε νόμιμες τις περικοπές των αποδοχών των υπαλλήλων κατ’ εφαρμογή μνημονιακών νόμων.
Για την αντιμετώπιση του ισχυρότατου κλονισμού της δημοσιονομικής ισορροπίας του Ελληνικού Κράτους και του διαπιστωμένου και ιδιαίτερα αυξημένου δημοσίου χρέους, ψηφίστηκαν, σειρά μέτρων προβλεπόμενα από τους ν. 3833/2010, 3845/2010, 4024/2011 και ήδη 4093/2012.
Οι νόμοι αυτοί εισάγουν μια σειρά μεταρρυθμίσεων της ελληνικής νομοθεσίας, και ειδικά του εργατικού, ασφαλιστικού και φορολογικού δικαίου προβλέποντας μειώσεις αποδοχών και επιδομάτων καθώς και περιορισμούς στα εργασιακά και κοινωνικοασφαλιστικά δικαιώματα με συνέπεια τον κλονισμό του επιπέδου κατοχύρωσης των εν λόγω δικαιωμάτων, καθώς υπερισχύουν κάθε άλλης διάταξης νόμου, συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής αποφάσεως.
Με δύο αποφάσεις του Αρείου Πάγου υπήρξαν διαφορετικές κρίσεις σχετικά με το αν οι Δ.Ε.Υ.Α. υπόκεινται στις μειώσεις αποδοχών όλων των μνημονιακών νόμων.
Έτσι, ενώ με την απόφαση 738/2020 ΑΠ του Β2′ Πολιτικού Τμήματος κρίθηκε ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. συγκαταλέγονται στα ΝΠΙΔ των άρθρων 1 § 5 & 2 § 2 ν. 3833/2010, 3 §§ 4 & 6 ν. 3845/2010, με την 848/2020 ΑΠ του B1′ Πολιτικού Τμήματος κρίθηκε ότι οι εργαζόμενοι σ’ αυτές δεν υπόκεινται στις μειώσεις αποδοχών των ν. 3833/2010 και 3845/2010 αλλά μόνο σ’ εκείνες του ν. 4024/2011.
Με την υπ’ αριθ. 5/2022 νεότερη απόφαση του Αρείου Πάγου σε Πλήρη Ολομέλεια κρίθηκε ομοίως με την υπ’ αριθ. 738/2020 απόφαση του Β2’ Πολιτικού Τμήματος, ότι η μείωση των αποδοχών που επιβάλλεται σε υπαλλήλους Δ.Ε.Υ.Α., εφαρμόζοντας τις διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 5, 2 παρ. 2 ν. 3833/2010 και 3 παρ. 4 και 6 ν. 3845/2010, όπως και σε αυτό των άρθρων 31 παρ. 1α, 3 και 4 ν. 4024/2011 αλλά και στην περίπτωση 12 της υποπαρ. Γ1 της παρ. Γ του άρθρου πρώτου ν. 4093/2012 είναι νόμιμη καθώς οι Δ.Ε.Υ.Α. υπάγονται στο ρυθμιστικό πεδίο των διατάξεων αυτών.
Ειδικότερα η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου με την υπ’ αριθ. 5/2022 απόφαση έκρινε τα εξής: Ο όρος «ανήκει» (όρος που αναφέρεται στους μνημονιακούς νόμους περί εφαρμογής των περικοπών αποδοχών σε Ν.Π.Ι.Δ. που ανήκουν στο κράτος) εκφεύγει των στενών ορίων της έννοιας της ιδιοκτησίας και καταλαμβάνει κάθε Ν.Π.Ι.Δ., η δραστηριότητα του οποίου εξυπηρετεί δημόσιο σκοπό και τελεί υπό τη δημοσιονομική μέριμνα του κράτους, ερμηνεία που επιβάλλεται τελολογικώς από τον σκοπό του νόμου. Επομένως, οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης υπάγονται στο ρυθμιστικό πεδίο των άρθρων 1 παρ. 5, 2 παρ. 2 ν. 3833/2010 και 3 παρ. 4 και 6 ν. 3845/2010, όπως και σε αυτό των άρθρων 31 παρ. 1α, 3 και 4 ν. 4024/2011 (αλλά και στην περίπτωση 12 της υποπαρ. Γ1 της παρ. Γ του άρθρου πρώτου ν. 4093/2012, που ακολούθησε) και ειδικότερα συγκαταλέγονται στα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, αφού είναι επιχειρήσεις ΟΤΑ ειδικού σκοπού, έχουν κοινωφελή χαρακτήρα παρέχοντας ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο υπηρεσίες (ύδρευση-αποχέτευση) και πληρούν το κριτήριο που τάσσεται από τους μνημονιακούς νόμους, δηλαδή ανήκουν σε συγκεκριμένο ΟΤΑ, υπό την έννοια ότι δημιουργούνται από τους ΟΤΑ χάριν της επίτευξης αυτοδιοικητικού σκοπού, τελούν υπό την εποπτεία τους, ενώ ο έλεγχος και ο διορισμός της πλειοψηφίας της διοίκησής τους γίνεται από τους ΟΤΑ.
Ως εκ τούτου, η μείωση που επέβαλε η αναιρεσείουσα στις αποδοχές των αναιρεσιβλήτων, εφαρμόζοντας τις επίμαχες διατάξεις, είναι νόμιμη.
Η υπόθεση απασχολεί την ΔΕΥΑ Ρόδου από τον Ιούλιο του 2013 όταν ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων είχαν προσφύγει οι πρώτοι 92 εργαζόμενοι με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, οι μισθοί των οποίων είχαν περικοπεί σταδιακά με την εφαρμογή των μνημονίων, ισχυριζόμενοι ότι κακώς και παρά το νόμο εφαρμόζονται διατάξεις των νόμων δημοσιονομικής προσαρμογής στην επιχείρηση. Η λειτουργία της επιχείρησης σύμφωνα με την αίτησή τους είναι σε πλήρη δημοσιονομική αυτοτέλεια σε σχέση με τον Δήμο Ρόδου, αποτελεί ΝΠΙΔ με επιδίωξη την επίτευξη ορισμένου σκοπού προς εξυπηρέτηση του κοινού, διεπόμενη από τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας.
Η διαχείρισή της γίνεται σύμφωνα με ιδιαίτερο προϋπολογισμό εσόδων – εξόδων ανεξάρτητα από την υπόλοιπη δημοτική διαχείριση, λειτουργεί κατά τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, απολαμβάνει διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και έχει ίδιους οικονομικούς πόρους.
Η ΔΕΥΑΡ, όπως και όλες οι ΔΕΥΑ, παρέχουν υπηρεσίες ανταποδοτικές και η λειτουργία τους δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά ούτε τον προϋπολογισμό του αντίστοιχου Δήμου.
Όπως τονίζουν έως την εφαρμογή του ν.3833/2010, του ν.3845/2010, του ν. 4024/2011 και του ν. 4093/2012 οι αμοιβές και οι όροι εργασίας τους ρυθμίζονταν από επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας (σ.σ.ε), καταρτιζόμενη σύμφωνα με το ν. 1876/1990, όπως ισχύει, η τελευταία των οποίων έχει χρονολογία 16-11-2009 και υπεγράφη από την επιχείρηση και το σωματείο (πρωτοβάθμιο) των εργαζομένων με την επωνυμία «ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Δ.Ε.Υ.Α.Ρ.».
Η συλλογική αυτή ρύθμιση λειτούργησε σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 3 και 11 του ν. 1876/1990, με τις οποίες ορίζεται ότι οι επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αφορούν τους εργαζόμενους μιας εκμετάλλευσης ή επιχείρησης, συνάπτονται από συνδικαλιστικές οργανώσεις της επιχείρησης που καλύπτουν τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από την κατηγορία, τη θέση ή την ειδικότητά τους και, εφόσον αυτές ελλείπουν, από τις ισχύουσες πρωτοβάθμιες κλαδικές οργανώσεις και από τον εργοδότη.
Στις καταβαλλόμενες αποδοχές τους, όπως αυτές προέκυπταν από την εφαρμογή των εκάστοτε επιχειρησιακών σ.σ.ε. πραγματοποιήθηκαν περικοπές αρχικά σε ποσοστό 7% βάσει του άρθρου 1 του ν.3833/2010 και 3% βάσει του άρθρου 3 του ν.3845/2010 καθώς και περικοπή των Δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και Επιδόματος αδείας.
Στην συνέχεια σύμφωνα με τις επιταγές του άρθρου 31 του ν.4024/2011 σε συνδ. με το τελευταίο εδάφιο του άρθρου 29 του νόμου αυτού έγινε περαιτέρω μείωση ποσοστού 25%!!
Το ποσοστό της μείωσης πραγματοποιήθηκε την 1.11.2011 ημερομηνία έναρξης ισχύος των σχετικών διατάξεων, όπως ορίζει το άρθρο 32 του ίδιου νόμου 4024/2011 και οι λοιπές μειώσεις θα γινόταν σταδιακά.
Στο συνέχεια τέθηκε σε ισχύ ο ν. 4093/2012 (λεγόμενο και Γ’ Μνημόνιο) και εντάχθηκαν στο «ενιαίο μισθολόγιο» των δημοσίων υπαλλήλων με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται και σε εκείνους οι σχετικές διατάξεις και έτσι από 1.11.2012 οι αποδοχές τους δεν θα έπρεπε να τύχουν καμίας περαιτέρω μείωσης έως 31.12.2016.
Η ΔΕΥΑΡ ωστόσο λαμβάνοντας υπ’ όψιν, όχι το γράμμα του νόμου όπως προαναφέρεται αναλυτικά αλλά ερμηνευτική εγκύκλιο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ), αποφάσισε να μην εφαρμόσει τις διατάξεις περί αναστολής των περαιτέρω περικοπών των μηνιαίων μισθών τους, αλλά αντιθέτως περιέκοψε τις μηνιαίες αποδοχές του καθένα εξ’ αυτών, όπως έχουν διαμορφωθεί την 31.10.2012 κατά το 1/3 της υπερβάλλουσας μείωσης και επίσης τους μισθούς που θα προκύψουν από την ένταξή τους στο ενιαίο μισθολόγιο την 31.12.2012 σε ποσοστό μέχρι 25% τα ποσοστά μείωσης κυμαίνονται από 8,4% έως 31,9%%.
«Ταφόπλακα» στις μισθολογικές διεκδικήσεις των υπαλλήλων της ΔΕΥΑ Ρόδου!
