Ο εθελοντισμός φαντάζει ως ο μοναδικός φάρος ελπίδας που μπορεί να φωτίσει προς μία διαφορετική κατεύθυνση, μια νέα στάση ζωής, στην εποχή που επικρατεί ως γενικός κανόνας ο ατομικισμός. Οι εθελοντές καλύπτουν τις παθογένειες του κράτους και τις ελλείψεις υποδομών αποτελώντας πλέον μια σημαντική συνιστώσα της κοινωνίας των πολιτών. Ο Κώστας Καρεκλάς, εθελοντής στην πρώτη γραμμή κάθε φορά που το νησί μας απειλείται από φυσικές καταστροφές, στη συνέντευξή του σήμερα στη «δημοκρατική» μιλά για τις αξίες του εθελοντισμού, το πώς μπορούμε να οργανωθούμε και να γίνουμε καλύτεροι ως κοινωνία των ανθρώπων αλλά και για την ανάγκη να αγαπήσουμε λίγο παραπάνω τον τόπο μας αν πράγματι θέλουμε να τον προστατέψουμε.
• Κώστα, πότε «γεννήθηκε» η ανάγκη να ενεργοποιηθείς ως εθελοντής στις φυσικές καταστροφές;
Αυτό προέκυψε πριν από περίπου οκτώ χρόνια, μέσω του Σωματείου Ιδιοκτητών Μηχανημάτων Χωματουργικών Εργων Ρόδου, πριν ακόμα γίνω πρόεδρος του Σωματείου.
• Και πώς προέκυψε;
Αυτό προέκυψε επειδή αγαπάω το νησί μου. Όταν έβλεπα τη Ρόδο να απειλείται είτε από φωτιές, είτε από πλημμύρες, από φυσικά φαινόμενα γενικά, δεν μπορούσα να είμαι αδιάφορος. Δεν είναι δυνατόν να καίγεται ο τόπος και να κάθεσαι να χαζεύεις από μακριά την καταστροφή.
• Η πρώτη φορά στην οποία πήγες ως εθελοντής πότε ήταν;
Ηταν περίπου πριν από οκτώ χρόνια, σε φωτιά.
• Οταν πήρες την απόφαση την πρώτη φορά, πήγες μόνος σου;
Ναι, την πρώτη φορά πήγα μόνος μου για να βοηθήσω. Όμως μόλις ανέλαβε η σημερινή περιφερειακή αρχή, έγιναν κάποιες συζητήσεις και από εκεί και πέρα αποφασίσαμε να πηγαίνουμε οργανωμένα ως Σωματείο και να βοηθάμε όπου προκύπτει ανάγκη.
• Πόσα άτομα συμμετέχετε από το Σωματείο;
Αναλόγως την περίπτωση και την έκταση. Από δύο μέχρι και 20 μηχανήματα σε σύνολο 45 μελών που αριθμεί το Σωματείο μας.
• Και ο ρόλος σας ποιος είναι στις φωτιές όπου και δυστυχώς αναγκάζεστε να παρεμβαίνετε πιο συχνά;
Ο ρόλος μας είναι είτε να ανοίγουμε ζώνες δυστυχώς την ώρα της φωτιάς, κάτι που θα έπρεπε να γίνεται πολύ πιο πριν ή να ανοίγουμε δρόμους στα πυροσβεστικά οχήματα για να μπορούν να πλησιάσουν σε σημεία όπου δεν υπάρχει πρόσβαση.
• Απ΄ότι αντιλαμβάνομαι περνάτε κυριολεκτικά μέσα από τις φωτιές.
Βεβαίως, ναι. Εχει τύχει μάλιστα, τελευταία φορά πέρσι, να πάρει μηχάνημα συναδέλφου φωτιά, την ώρα που επιχειρούσε να ανοίξει δρόμους για την Πυροσβεστική.
• Αρα εσείς οι εθελοντές επιχειρείτε με κίνδυνο της ζωής σας, δεν είναι υπερβολή να το πούμε αυτό.
Δεν είναι καθόλου υπερβολή κι αυτό μπορεί να το επιβεβαιώσει και η Πυροσβεστική με την οποία έχουμε άψογη συνεργασία.
• Εχετε κάποια οικονομική στήριξη σε αυτή την προσπάθεια;
Τα τελευταία χρόνια, πληρώνονται ευτυχώς τα καύσιμά μας τα οποία μέχρι πρότινος πληρώναμε από την τσέπη μας. Με απόφαση του περιφερειάρχη Ν. Αιγαίου κ. Γ. Χατζημάρκου μάς δίνεται και ένα συμβολικό, θα το έλεγα, ποσό για τις ώρες που είμαστε στη φωτιά, διότι αυτό όπως καταλαβαίνεις, δεν πληρώνεται… Δίπλα μας είναι και το Επιμελητήριο Δωδεκανήσου σε ο, τι χρειαστούμε, ο πρόεδρος του ΕΒΕΔ κ. Γιάννης Πάππου είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένος. Λείπουμε τρεις και τέσσερις μέρες από τα σπίτια μας και παλεύουμε μέσα στις φωτιές…
• Ποιο ήταν το μεγαλύτερο διάστημα που ήσουν συνεχώς μέσα στη φωτιά;
Αν θυμάμαι καλά, ήταν τότε που η φωτιά είχε κατέβει μέχρι τη Λάρδο, η οποία έκαιγε για πέντε μέρες. Θυμάμαι, κοιμόμασταν μόνο δύο ώρες τη νύχτα μέσα στα μηχανήματα για να ξεκουραστούμε και να μπορέσουμε να συνεχίσουμε.
• Πέρα λοιπόν από τα καύσιμα και το συμβολικό ποσό που παίρνετε από την Περιφέρεια, όλα τα άλλα είναι από την τσέπη σας, τα ρούχα, τα παπούτσια, ο εξοπλισμός…
Ναι. Κι αν πάθουν ζημιές τα μηχανήματα, εμείς τα πληρώνουμε. Πέρσι ένας συνάδελφος από τις Καλυθιές, στην πρώτη μέρα της φωτιάς έσκισε το λάστιχο του φορτωτή, το οποίο κοστίζει 5.000 με 6.000 ευρώ.
• Αρα ουσιαστικά ρίχνεστε μέσα στη φωτιά θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή σας και την περιουσία σας.
Ναι. Διαθέτουμε την περιουσία μας και διακινδυνεύουμε τη σωματική μας ακεραιότητα, για την προστασία του νησιού μας και πάμε πάντα στην πρώτη γραμμή. Δεν γίνεται διαφορετικά. Εδώ σε αυτό το νησί ζούμε εμείς, τα παιδιά μας… Αν καεί το νησί μας τι θα γίνουμε;
• Εχει έρθει φορά που φοβήθηκες για τη ζωή σου;
Πολλές, όχι μία. Και πέρσι φοβηθήκαμε, και στη φωτιά της Λάρδου είχαμε φοβηθεί, και στη φωτιά της Απολακκιάς είχαμε φοβηθεί… Δεν είναι εύκολο. Ισως όσοι το βλέπουν απ΄εξω ή το βλέπουν στην τηλεόραση να θεωρούν ότι είναι κάτι εύκολο. Ομως να βλέπεις τη φωτιά να πηγαίνει με 70 και με 80 χλμ. την ώρα, είναι πολύ τρομακτικό και εξαιρετικά επικίνδυνο. Αρκούν μερικά δευτερόλεπτα για να κλειστείς μέσα στη φωτιά. Γιατί και ο αέρας εκείνη την ώρα δεν έχει μια σταθερή ροή.
• Εχει συμβεί να κλειστείτε μέσα στη φωτιά;
Ναι. Εχει τύχει να εγκλωβιστεί συνάδελφος με το μηχάνημά του μέσα στη φωτιά. Ευτυχώς καταφέραμε και τον βγάλαμε.
• Εκείνη την ώρα που επιχειρείτε στη φωτιά τι περνάει από το μυαλό σας;
Τίποτα δεν σκέφτεσαι εκείνη την ώρα. Το μόνο που σκέφτεσαι είναι να βοηθήσεις όσο και όπως μπορείς. Δεν μπορείς να σκεφτείς κάτι άλλο, αν μπεις στη διαδικασία να σκεφτείς κάτι άλλο έχεις χάσει το παιχνίδι.
• Στο διάστημα που εσύ είσαι εθελοντής, έχεις διαπιστώσει αν οι εθελοντές στη Ρόδο γίνονται περισσότεροι;
Ευτυχώς ναι, αυξάνονται. Οι εθελοντικές ομάδες προσφέρουν σημαντική βοήθεια. Και οι εθελοντικές ομάδες και το Σωματείο Ιδιοκτητών Φορτηγών Δημοσίας Χρήσης με βυτία, με μεταφορές μηχανημάτων… Είναι μια συγκυρία για το νησί πολύ καλή, γιατί υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι σε κάποιες θέσεις που ενδιαφέρονται και έχουν καταφέρει να γίνουν μια μεγάλη ομάδα με τις εθελοντικές ομάδες, με την Πολιτική Προστασία. Αυτή η ομάδα δουλεύει 12 μήνες τον χρόνο, δεν πάμε απλώς σε μια φωτιά ή σε μια πλημμύρα όταν προκύψει ανάγκη. Γίνεται δουλειά, απλώς πρέπει να βρούμε τον τρόπο να δουλέψουμε στην πρόληψη.
• Δηλαδή;
Η πολιτική βούληση υπάρχει στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το θέμα είναι πώς θα μπορέσουν να συνεργαστούν όλες οι Υπηρεσίες. Εκεί είναι το μεγάλο πρόβλημα. Για παράδειγμα, είναι μεγάλη η γραφειοκρατία που πρέπει να ακολουθηθεί για να πάρουμε άδεια, για οποιαδήποτε παρέμβαση σε επίπεδο πρόληψης. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Κάθε χρόνο γίνονται τουλάχιστον δύο προγραμματισμένες συνεδριάσεις του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) και τα έκτακτα μπορεί να γίνουν και 6 και 7 το χρόνο. Εχουν γίνει συζητήσεις και για αυτά τα κωλύματα, αλλά οι απαντήσεις που παίρνουμε δεν λύνουν το πρόβλημα. Το Δασαρχείο μάς είχε πει κάποτε ότι οι ζώνες δεν βοηθάνε και επιπλέον δεν υπάρχει προσωπικό και κονδύλια. Δεκτό, αλλά έτσι δεν δίνουμε λύσεις. Η λύση ποια είναι; Λύση μπορεί να βρεθεί, φτάνει να το θέλουμε. Διαφορετικά ο,τι και να συζητάμε είναι άδικος κόπος. Θα μπορούσε για παράδειγμα το Δασαρχείο από τη στιγμή που δεν έχει χρήματα και είναι πράγματι υποστελεχωμένο και με δεδομένο ότι η έκταση της Ρόδου είναι μεγάλη, να έρθει σε μια συνεννόηση με την Περιφέρεια και τις Τεχνικές Υπηρεσίες, ώστε να εκπονηθεί μια μελέτη, να γίνουν αντιπυρικές ζώνες που θα χρησιμοποιηθούν και ως δρόμοι για τους αγρότες. Αλλά να είναι αντιπυρικές ζώνες, γιατί αυτά που σήμερα λέμε ζώνες είναι αγροτικοί δρόμοι που δεν χωράνε τα φορτηγά και τα οχήματα της Πυροσβεστικής για να περάσουν. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει προληπτικά, την ώρα της φωτιάς τι να προλάβεις να κάνεις;
• Πέρα από τη γραφειοκρατία και τις υπηρεσίες, την ώρα της φωτιάς ένας πολίτης που θέλει να βοηθήσει, πώς μπορεί να το κάνει;
Αυτό που έγινε πέρσι στις Πεταλούδες ήταν πρωτοφανές. Η ανταπόκριση του κόσμου δεν είχε προηγούμενο. Ο κόσμος έφερνε νερά, φαγητά, υπήρχαν εθελοντές που έμεναν το βράδυ εκεί και προσέφεραν σε όσους επιχειρούσαν μέσα στη φωτιά.
• Πριν ξεκινήσουμε την συνέντευξη, μου έλεγες και για τους κριτές του πληκτρολογίου.
Α ναι. Αυτό το φαινόμενο κάθε μέρα διογκώνεται… Κι εγώ μπορώ να κάτσω στην ασφάλεια του σπιτιού μου, στο air condition και να γράφω ό,τι θέλω αλλά αυτό δεν βοηθάει. Ας έρθει ένας από αυτούς τους κριτές του πληκτρολογίου να ζήσει αυτό που ζούμε εμείς εκεί μέσα στη φωτιά. Να είσαι στα 300 μέτρα και να νιώθεις τους 600 και 700 βαθμούς να έρχονται κατά πάνω σου. Να πει κάποιος την άποψή του και να δώσει και μια συμβουλή είναι κατανοητό και δεκτό και μάς κάνει και καλό. Να κρίνεις όμως και να επικρίνεις κάποιον ή κάποιους που είναι στη φωτιά και βοηθούν κι εσύ δεν έχεις μπει καν στη διαδικασία να σκεφτείς τι τραβάνε αυτοί οι άνθρωποι και κάτω από ποιες συνθήκες επιχειρούν, είναι όχι μόνο άδικο, αλλά αρρωστημένο θα έλεγα.
• Η πιο δύσκολη στιγμή που θυμάσαι σε φωτιά ποια είναι;
Θα έλεγα στη φωτιά που ξεκίνησε ανάμεσα σε Απολακκιά και Σιάννα και η πιο ύπουλη ήταν η περσινή στις Πεταλούδες.
• Υπουλη γιατί;
Γιατί ενώ έσβηνες, εκεί που μεσολαβούσε δρόμος ξαφνικά έβλεπες τη φωτιά 30 μέτρα πίσω από το δρόμο. Αυτό το πράγμα δεν το έχω ξαναδεί. Και ήταν και πολύ δύσκολη γιατί υπήρχαν και σημεία που δεν μπορούσες να περάσεις ούτε με τα πόδια. Αλλο μεγάλο πρόβλημα αυτό που θα πρέπει να κοιτάξει το Δασαρχείο. Θα πρέπει κάποια στιγμή να μπούμε στη διαδικασία να επιτρέπουμε σε κάποιους ανθρώπους να κόβουν δέντρα, στοχευμένα. Σε περιοχές που το ένα δέντρο είναι πάνω στο άλλο όταν ξεσπάσει φωτιά πώς θα μπεις εκεί μέσα να σβήσεις; Και θα μπορούσε το Δασαρχείο μέσω αυτής της διαδικασίας να κάνει και κοινωνικό έργο. Να δώσει στοχευμένα σε κάποιους ανθρώπους άδεια για να κόψουν αυτά τα δέντρα, και να διατεθούν σε ανθρώπους που δεν έχουν χρήματα για να αγοράσουν καυσόξυλα.
• Κώστα, κάποιος που θέλει να γίνει εθελοντής και να βοηθήσει στην κατάσβεση πού μπορεί να απευθυνθεί; Γιατί παρατηρείται και το φαινόμενο να θέλει κάποιος να βοηθήσει και αντί για καλό να κάνει κακό τελικά όταν δεν ξέρει πού να πάει και πώς να συμπεριφερθεί.
Για τα μηχανήματα είναι λίγο πιο σύνθετο το ζήτημα γιατί είναι πιο επικίνδυνο από πολλές απόψεις. Αλλά για όσους πολίτες θέλουν να βοηθήσουν, θα είναι καλό να μιλήσουν με τις εθελοντικές ομάδες που υπάρχουν ήδη, που έχουν την εμπειρία και τη γνώση και να τους κατευθύνουν σωστά, διότι είναι σημαντικό οι μεμονωμένοι εθελοντές να μην πηγαίνουν στη φωτιά χωρίς να έχουν ιδέα και καθοδήγηση. Δεν βοηθάει να πηγαίνει κάποιος ανεξέλεγκτα στη φωτιά για να βοηθήσει, διότι εκείνη την ώρα ο πυροσβέστης ή ο έμπειρος εθελοντής δασοπυροσβέστης που επιχειρεί στη φωτιά πρέπει να είναι επικεντρωμένος στο πώς θα σβήσει τη φωτιά, και όχι σε εκείνον που κυκλοφορεί ανεξέλεγκτα. Διαφορετικά εκείνη την ώρα η προσοχή τους αποσπάται από τη φωτιά και επικεντρώνονται στον εθελοντή ο οποίος όταν δεν έχει τη γνώση κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή.
• Παρατηρείται κι ένα άλλο φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, να πηγαίνουν άνθρωποι στη φωτιά για να βγάλουν selfie.
Α, αυτό είναι ένα σημείο των καιρών το οποίο χρόνο με τον χρόνο γίνεται όλο και πιο συχνά. Και δεν το κάνουν μόνο οι πολίτες αυτό, το κάνουν και κάποιοι πολιτικοί. Αφού λοιπόν το κάνουν και πολιτικοί γιατί να μην το κάνει ο απλός πολίτης που παίρνει παράδειγμα από τη δική τους συμπεριφορά;
• Κλείνοντας τη συνέντευξή μας, τι μήνυμα θα ήθελες να στείλεις;
Να αγαπήσουμε λίγο περισσότερο τον τόπο μας και να σεβαστούμε λίγο παραπάνω τους εαυτούς μας, γιατί έτσι θα μπορέσουμε να σεβαστούμε και τους υπόλοιπους και έτσι να γίνει καλύτερη και η κοινωνία μας.
