Ο Δήμος Πάτμου κέρδισε τη δικαστική μάχη έναντι της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και Ευαγγελιστού

Με την υπ’αριθμ. 188/2021 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Δωδεκανήσου έγινε δεκτή η έφεση που άσκησε ο Δήμος Πάτμου κατά της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και Ευαγγελιστού.
Με την ίδια απόφαση απορρίφθηκε η έφεση που ασκήθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο κατά της Ιεράς Μονής και η κύρια παρέμβαση.
Με την απόφαση αυτή ανατρέπεται ουσιαστικά μια άλλη που εξέδωσε το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Κω με την οποία αναγνωρίστηκε η Ιερά Βασιλική Σταυροπηγιακή και Πατριαρχική Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και Ευαγγελιστού Πάτμου, ως αποκλειστική κύρια ακινήτου συνολικού εμβαδού 838.592 τ.μ. στην θέση «Γερανός» δυνάμει δωρεάς, που έγινε δια Χρυσόβουλου Λόγου.
Το πρωτόδικο δικαστήριο είχε απορρίψει συγκεκριμένα αγωγή, που άσκησε το Ελληνικό Δημόσιο κατά του Δήμου Πάτμου για την κυριότητα του επίμαχου ακινήτου, ενώ στη δίκη άσκησε κύρια παρέμβαση η Μονή.
Με την απόφασή του το πρωτόδικο Δικαστήριο διέταξε τη διόρθωση της ανακριβούς πρώτης εγγραφής στο κτηματολογικό φύλλο και στα λοιπά τηρούμενα βιβλία του Κτηματολογικού Γραφείου Πάτμου και την αναγραφή της Ιεράς Μονής σε αυτά ως κυρίας του ακινήτου, με αιτία κτήσης τη δωρεά με το χρυσόβουλο λόγο του έτους 1088 του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Α’ Κομνηνού.
Στο σκεπτικό της πρωτόδικης απόφασης αναφέροντο και τα εξής:
«Τo έτος 1088 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός δώρισε-με χρυσόβουλο λόγο στον μοναχό Χριστόδουλο Λατρηνό, ως ιδρυτή της Ιεράς Μονής Πάτμου, το νησί της Πάτμου και τα γύρω από αυτή νησιά.
Η δωρεά αυτή επικυρώθηκε μεταγενέστερα το 1292 με το χρυσόβουλο λόγο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Κομνηνού και το 1329 με το χρυσόβουλο λόγο του Ανδρόνικου Γ’ Παλαιολόγου. Μετά την παράδοση της Πάτμου το 1522 στο σουλτάνο Σουλεϊμάν και λόγω ακριβώς του γεγονότος ότι δεν ήταν “δορυάλωτη”, δηλαδή δεν είχε κατακτηθεί με τα όπλα, οι Οθωμανοί όχι μόνο δεν δήμευσαν τη γη, αλλά παραχώρησαν και δικαιώματα, με αποτέλεσμα όλα ανεξαιρέτως τα κτήματα που κατείχαν, νέμονταν και εξουσίαζαν από τότε οι κάτοικοι, να ανήκουν στην ιδιοκτησία τους ως “γαίες-μούλκ”, δηλαδή ελεύθερης ιδιοκτησίας από τους ιδιώτες.
Επομένως, δεν κατέστη κανένα τμήμα της δημόσια γαία (εραζί εμιριέ) κατά το οθωμανικό δίκαιο, ώστε να υπάρχει είτε περίπτωση απόκτησης δικαιώματος διηνεκούς εξουσίασης (τεσσαρούφ) είτε να παραμείνει δημόσια γη και να καταστεί κύριος το ενάγον (Ελληνικό Δημόσιο), ως διάδοχος του οθωμανικού και στη συνέχεια του ιταλικού δημοσίου. Για τον ίδιο λόγο του χαρακτηρισμού της Πάτμου ως γαίας-μουλκ δεν έχει έννομη συνέπεια ο χαρακτηρισμός της ένδικης έκτασης ως δασικής, χορτολιβαδικής, μη καλλιεργήσιμης κ.λπ. Κτηματολογικός Κανονισμός προβλέπει ότι μόνο όταν περιλαμβάνονται σε μούλκ περιοχές κοινής χρήσεως (όπως ο αιγιαλός) πρέπει να δημοσιοποιηθεί με εγγραφή στο κτηματολόγιο, το οποίο όμως ουδέποτε λειτούργησε στην Πάτμο».
Είχε κριθεί παραπέρα ότι η Ιερά Μονή Πάτμου μέχρι την ισχύ του ιταλικού Αστικού Κώδικα στα Δωδεκάνησα διατηρούσε την κυριότητα του συγκεκριμένου ακινήτου, παρά τον ισχυρισμό του εναγόμενου Δήμου Πάτμου, ότι είχε παραχωρηθεί στην Κοινότητα (τότε) της Πάτμου μέρος του νησιού, που περιλαμβάνει και το ένδικο ακίνητο.
Επιπλέον δεν είχε αποδειχθεί ότι ο εναγόμενος Δήμος Πάτμου προέβη σε πράξεις νομής (όπως η εκμίσθωση) στην συγκεκριμένη έκταση μετά το 1949, ώστε να μπορέσει να θεμελιώσει κυριότητα μέσω των διατάξεων της χρησικτησίας.
Θυμίζουμε ότι το Ελληνικό Δημόσιο είχε κινήσει την διαδικασία υποβολής χιλιάδων διεκδικητικών αγωγών για την μεταγραφή ακινήτων υπέρ της ιδιοκτησίας του στην Πάτμο με αποτέλεσμα να προκληθεί μεγάλη αναστάτωση.
Η αντιδικία γύρω από ιδιοκτησίες της Ιεράς Μονής Πάτμου με το Ελληνικό Δημόσιο, ξεκίνησε από το 2004, ασκήθηκαν στην πορεία ενστάσεις, ενώ το έτος 2018 έληξε η προθεσμία που είχε το Ελληνικό Δημόσιο για να ασκήσει αγωγές για την ακύρωση σχετικών κτηματολογικών εγγραφών υπέρ της Μονής, του Δήμου Πάτμου και ιδιωτών.
Η απόφαση του Εφετείου αναμένεται να καθαρογραφεί τις επόμενες ημέρες.
Ο Δήμος Πάτμου εκπροσωπήθηκε από τον δικηγόρο κ. Παντελή Αποστολά.