Συνέντευξη
στη Μαίρη Φώτη
Η Ματίνα Αμερικάνου, με την αδελφή της Μαρία, έρχονται καθημερινά σε επαφή με τον μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου. Τον θάνατο.
Διατηρούν γραφείο τελετών στη Ρόδο, από τις ελάχιστες γυναίκες στον συγκεκριμένο χώρο, αναλαμβάνοντας τα ηνία της οικογενειακής επιχείρησης.
Η Ματίνα Αμερικάνου, σήμερα, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη προς την «δημοκρατική» παραδίδει μαθήματα… ζωής. Μιλά για τις δυσκολίες του επαγγέλματος, τα μαθήματα που έχει πάρει μέσα από αυτό και πώς η επαφή με τον θάνατο, της άλλαξε την οπτική γωνία για την ίδια την ζωή. «Εχω την αίσθηση ότι φοβόμαστε να ζήσουμε, όχι να πεθάνουμε, κι εκεί χάνουμε την ουσία…», λέει και μας υπενθυμίζει ότι η ζωή κι ο θάνατος είναι πολύ κοντά για να αφήνουμε την ζωή να κυλά αδιάφορα.
• Κυρία Αμερικάνου, πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας το γραφείο τελετών; Σε αυτή τη θέση, το σύνηθες είναι να βλέπουμε άνδρες.
Δεν ήρθα από επιλογή σε αυτή την θέση, έγινε μέσα από την οικογένεια. Οι γονείς μου ήταν οι ιδιοκτήτες του γραφείου τελετών κι έτσι στην συνέχεια πέρασε σε εμένα και την αδελφή μου. Αυτό συνεπάγεται, ότι έχουμε γαλουχηθεί σε αυτόν τον χώρο, έχουμε μεγαλώσει εδώ μέσα.
• Είναι δύσκολη η διαχείριση ενός τέτοιου γραφείου, υπό την έννοια ότι ο ανθρώπινος παράγοντας σε αυτή τη δουλειά, υπερισχύει;
Είναι πρώτα λειτούργημα για εμάς και μετά επάγγελμα. Δεν ξέρω τελικά πόσο καλό μας κάνει αυτό, σε μια εποχή που υπάρχει ανάγκη να ανθήσει η επιχειρηματικότητα και ο επαγγελματισμός, αλλά εμείς έχουμε επιλέξει να το βλέπουμε πρώτα ως λειτούργημα και μετά ως εργασία.
• Ξαφνιάζεται ο κόσμος όταν βλέπει εσάς πίσω από το γραφείο;
Όχι, πια. Στην αρχή υπήρχε ένα μικρό θέμα, όμως πλέον όχι. Εμείς εκείνη την στιγμή, καλούμαστε να βοηθήσουμε τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Την στιγμή που ο συγγενής έρχεται εδώ, νιώθει ένα χάος κι εμείς καλούμαστε να διαχειριστούμε αυτό το χάος. Να βάλουμε σε μια σειρά και σε μια τάξη τα διαδικαστικά θέματα και να συντονίσουμε την τελετή. Καταλάβαμε πόσο σημαντικό είναι αυτό που κάνουμε, όταν το βιώσαμε εμείς οι ίδιοι. Χάσαμε την γιαγιά μας, πριν από έξι χρόνια, κι έπρεπε εμείς να το διαχειριστούμε και ως συγγενείς και βέβαια να διοργανώσουμε την τελετή ως γραφείο. Χρειάστηκε να αλλάξουμε την ημέρα και την ώρα της κηδείας τρεις φορές, πάθαμε πανικό. Δεν ξέραμε ποιος θα μας εκδώσει το πιστοποιητικό θανάτου, δεν ξέραμε τι ρούχα θα φορέσουμε στη γιαγιά, τι θα επιλέξουμε για να γίνει η τελετή… Εκεί ήταν το πρώτο σημαντικό ταρακούνημα που μας βοήθησε να αντιληφθούμε πόσο σημαντική είναι η δουλειά που κάνουμε. Εμείς, εκείνη την ώρα ήμασταν συναισθηματικά φορτισμένοι και δεν είχαμε κάποιον ψύχραιμο να μας συντονίσει…Τότε λοιπόν, εγώ και η αδελφή μου, καταλάβαμε για πρώτη φορά πόσο σημαντική είναι η δουλειά μας.
• Φαντάζομαι, ότι η ψυχολογική φόρτιση δεν είναι αναπόφευκτη στην άσκηση αυτής της δουλειάς…
Στην αρχή, ναι. Όταν το χειρίζεται όλο αυτό επαναλαμβανόμενα, παθαίνεις απανωτά σοκ. Βλέπεις ότι ο θάνατος είναι κοντά μας. Αρχίζεις να φοβάσαι. Αναρωτιόμουν, τι θα γίνει αν πεθάνει ο μπαμπάς μου, η μαμά μου, η αδελφή μου… Αν πεθάνει ο άντρας μου σε τροχαίο, αν πάθει κάτι το παιδί μου… Περάσαμε ένα τέτοιο ψυχολογικό σοκ. Αυτό το σοκ, με έφερε σε έναν άλλο δρόμο… Πλέον το βλέπουμε από άλλη οπτική, περνάμε φίλτρα στον εαυτό μας. Κι αυτό δεν βοηθάει μόνο εμάς, βοηθάει και τους ανθρώπους που απευθύνονται σε εμάς. Βέβαια, είναι πολλές οι φορές που θα πάρεις το περιστατικό μαζί σου στο σπίτι. Για παράδειγμα μπορεί να χτυπήσει το τηλέφωνο Χριστούγεννα και εσύ να πρέπει να σηκωθείς από το τραπέζι για να εξυπηρετήσεις τον άνθρωπο που σε καλεί. Όταν πρόκειται για νέο άνθρωπο, δύσκολα μπορείς να το διαχειριστείς… Οπως επίσης και όταν πρέπει να εξυπηρετήσουμε γονείς που έχουν χάσει το παιδί τους, το οποίο θεωρώ ότι είναι η διαστροφή της φύσης. Είναι δύσκολο…
• Υπάρχουν περιστατικά στα οποία λυγίζετε…
Είναι σκληρό. Είναι πολύ σκληρό να διαχειρίζεσαι όλο αυτό που συμβαίνει και να έρχεσαι σε επαφή με ανθρώπους που πρέπει να αποχαιρετίσουν τον δικό τους άνθρωπο. Εχουμε πάρει μαθήματα ζωής μέσα από γονιούς που έχουν έρθει εδώ. Με έχει συγκλονίσει η δύναμη μιας μητέρας, που ήρθε εδώ και μου λέει «το παιδί μου έφυγε…». Το παιδί ήταν άρρωστο, αλλά έφυγε ξαφνικά. Η γυναίκα αυτή ήταν απόλυτα συνειδητοποιημένη, ήταν δυνατή και είχε ένα καθαρό βλέμμα που θυμάμαι ακόμα. Μου είπε «ξέρω ότι το παιδί μου είναι καλά τώρα, το νιώθω…».
• Φαντάζομαι πόσο δύσκολο θα είναι να αντιμετωπίσετε περιστατικά που αφορούν οικεία σας πρόσωπα.
Είναι πολύ δύσκολο, εκεί είμαστε μέσα στο συναίσθημα. Φορτιζόμαστε όταν έχουμε να κάνουμε και με άγνωστους προς εμάς ανθρώπους, οπότε φανταστείτε πώς νιώθουμε όταν πρόκειται για οικεία μας πρόσωπα. Είναι μια εργασία που κυριαρχεί το συναίσθημα. Θυμάμαι μια γιαγιά, 92 ετών, η οποία έχασε τον σύζυγό της. Ηταν πολύ αγαπημένο ζευγάρι. Αφού κάναμε την τελετή, η γιαγιά πήγε στην Αθήνα για να κάνει τα σαράντα του συζύγου της. Τα παιδιά της την παρακαλούσαν να επιστρέψει στη Ρόδο, να μην μείνει να βιώνει μόνη της το πένθος της στην Αθήνα. Η γιαγιά λοιπόν, πήρε το αεροπλάνο να έρθει στη Ρόδο, κατεβαίνοντας από το αεροπλάνο, έφτασε στην αίθουσα αφίξεων με το αναπηρικό καροτσάκι, όπου την περίμεναν τα παιδιά της για να την υποδεχθούν. Η γιαγιά, αφού είδε τα παιδιά της για τελευταία φορά, κατέληξε… Μια μέρα μετά τα 40 του συζύγου της. Η γυναίκα αυτή, ένιωσε πληρότητα, είδε τα παιδιά της για τελευταία φορά και πήγε να βρει τον σύζυγό της…
• Οι αρμοδιότητές σας, απαιτούν να έρθετε σε επαφή με τις σορούς;
Ναι, πολλές φορές. Η αδελφή μου η Μαρία, ξεκίνησε από πολύ μικρή, επιμελούμενη το μακιγιάζ, το χτένισμα και γενικά τον καλλωπισμό των ανθρώπων. Όταν μιλάμε για μακιγιάζ βέβαια, εννοούμε να επαναφέρουμε το φυσικό χρώμα των ανθρώπων, κυρίως όσων έχουν ταλαιπωρηθεί από ασθένειες.
• Στον καιρό της οικονομικής κρίσης, έχουν διαφοροποιηθεί τα ζητούμενα;
Πάρα πολύ. Παλαιότερα ρωτούσαμε με μεγαλύτερη ευκολία τι επιλογή θέλουν, αν δηλαδή θέλουν κάτι οικονομικό ή κάτι καλύτερο. Πλέον οι επιλογές περιορίζονται στις οικονομικές τελετές. Δεν έχει χρήματα ο κόσμος. Επικρατεί πλέον η λιτότητα.
• Μέχρι πριν τον καιρό της κρίσης, ίσως γίνονταν και κάποιες υπερβολές.
Δεν το θεώρησα ποτέ υπερβολή, αν και είμαι η πρώτη που ξέρω ότι όλα θα πάνε στο χώμα. Ηταν ένα κομμάτι που έκανε αντικατοπτρισμό είτε της ζωής του ανθρώπου που έφυγε, είτε του περίγυρου. Λέγοντάς μας κάποιος ότι θέλει τα καλύτερα για τον άνθρωπό του, πολλές φορές αυτό περιέκλειε την αγάπη που είχε γι΄αυτόν άνθρωπο. Εκείνη την ώρα θεωρούσαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα τον τιμήσουν, επιλέγοντας τα καλύτερα. Ή πάλι, κάποιοι επέλεγαν την λιτότητα διότι ο άνθρωπος που έφυγε, έζησε μια λιτή ζωή. Τώρα όμως, δεν υπάρχει αυτή η οικονομική ευχέρεια. Το 90% των ανθρώπων που έρχονται εδώ, ζητούν ό,τι πιο απλό και οικονομικό υπάρχει. Αντιμετωπίζουμε προβλήματα ρευστότητας, όπως όλες οι επιχειρήσεις, υπάρχει δυσκολία κάποιες φορές να πάρουμε τα χρήματά μας. Ερχονται άνθρωποι και πρέπει υποχρεωτικά να τους εμπιστευτούμε, διότι μας λένε ότι θα μας δώσουν τα χρήματα αργότερα. Δεν ξέρουμε αν θα πάρουμε τα χρήματά μας, όμως δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά. Τι να μπορούμε να πούμε εκείνη την ώρα, δεν θα σου κάνουμε την τελετή; Βέβαια, συνήθως τα χρήματά μας τα παίρνουμε, δείχνουμε καλή πίστη κι αυτό ανταποδίδεται…
• Ασχολούμενη με τον θάνατο, έχω την αίσθηση ότι μάλλον παίρνετε μαθήματα ζωής.
Κάθε μέρα…
• Μπορεί το επάγγελμα αυτό να μην ήταν επιλογή σας, αλλά το υπηρετείτε με συνέπεια.
Θεωρώ ότι τελικά, ήταν επιλογή μου. Πέρασα κι από άλλα επαγγελματικά στάδια, ήμουν τραπεζικός υπάλληλος, πέρασα από άλλους κλάδους, έχω σπουδάσει άλλο αντικείμενο αλλά πάλι αυτήν την δουλειά θα έκανα. Νιώθω την προσφορά μέσα από αυτή το επάγγελμα, που είναι κάτι που με χαρακτηρίζει ως άνθρωπο.
• Είναι δύσκολη δουλειά αυτή για μια γυναίκα κ. Αμερικάνου;
Μπορώ να πω ότι με έχει «μαλακώσει» αυτή η δουλειά. Όταν βιώνεις τόσο κοντά τον θάνατο, εκτιμάς την καθημερινότητα. Κάποιοι θεωρούν ότι εγώ κάνω ένα πολύ δύσκολο επάγγελμα, και εγώ με τη σειρά μου πραγματικά αναρωτιέμαι πώς νιώθει ένας γιατρός, που έχει την ευθύνη μιας ζωής στα χέρια του… Που ανοίγει το σώμα, που βλέπει τα ανθρώπινα όργανα. Πώς νιώθει ένας νεκροτόμος, ένας χειρουργός, ένας νοσοκόμος… Δεν θεωρώ ότι αυτό που κάνω εγώ είναι σκληρό. Εμείς παραλαμβάνουμε κάτι τετελεσμένο… Είναι άνθρωποι που κοιμούνται στην ουσία, απλώς έχει φύγει η ψυχή τους, έχει φύγει η αύρα από πάνω τους. Στο σπίτι μας, ακούγαμε συνεχώς ότι η δουλειά μας είναι ευλογία… Ο μπαμπάς μου μας έλεγε από μικρά «τους ζωντανούς να φοβάστε, όχι τους πεθαμένους. Οι πεθαμένοι δεν πειράζουν κανέναν».
• Η ζωή και ο θάνατος είναι πολύ κοντά κ. Αμερικάνου.
Πάρα πολύ κοντά. Αν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, τότε θα ζήσουμε πραγματικά. Ηρθαμε στην ζωή και θα καταλήξουμε ανεξαιρέτως. Εχω την αίσθηση ότι φοβόμαστε να ζήσουμε, όχι να πεθάνουμε, κι εκεί χάνουμε την ουσία. Όλα αυτά δεν θα τα είχα φιλοσοφήσει αν δούλευα σε μια τράπεζα. Αυτά που διαχειρίζομαι καθημερινά, με έχουν κάνει τον άνθρωπο που είμαι σήμερα και γι αυτό αυτή τη δουλειά θα την επέλεγα ξανά…
Μ. Αμερικάνου: «Οταν βιώνεις τόσο κοντά τον θάνατο εκτιμάς την καθημερινότητα»
