Συνέντευξη
στην Πέγκυ Ντόκου
Μια πραγματική προσέγγιση σ’ αυτό που λέμε «ρωσική πραγματικότητα» δίνει σήμερα με συνέντευξή του στην “δ”, ο μορφωτικός σύμβουλος της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Μόσχα κ. Δημήτρης Γιάλαμας. Εξηγεί τα σημεία που κάνουν αυτήν την χώρα ξεχωριστή, τις διαφορές ανάμεσα σ’ εμάς και στους Ρώσους, το ενδιαφέρον που έχουν για την Ελλάδα και την ελληνική γλώσσα καθώς και το επίπεδο σπουδών στα πανεπιστήμια.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Γιάλαμα θα ήθελα να ξεκινήσουμε ζητώντας να μας δώσετε μια εικόνα και περιγραφή για το αντικείμενό σας.
Κοιτάξτε, η Ρωσία είναι μια ιδιόμορφη χώρα, την οποία κανείς δεν μπορεί να την προσεγγίσει εύκολα με την λογική. Πρέπει να την προσεγγίσεις με το συναίσθημα και με το πνεύμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα βέβαια να μην υπάρχουν αδιάφοροι ως προς την Ρωσία. Είτε την συμπαθούν είτε την αντιπαθούν οι άνθρωποι. Κι αυτή η ιδιορρυθμία της είναι ένα μέρος της πολιτιστικής της ύπαρξης. Οι Ρώσοι είναι ένας πάρα πολύ συναισθηματικός λαός και με την καλή και με την κακή έννοια. Έχουν μια ιδιαίτερη συμπάθεια για εμάς τους Έλληνες. Με λίγη επιφυλακτικότητα βέβαια διότι έχουν ακούσει πάρα πολλές υποσχέσεις και από πολιτικούς αλλά και από επιχειρηματίες, που δεν έχουν καταλήξει σε κάτι συγκεκριμένο. Τους ενδιαφέρει η Ελλάδα, η ελληνική γλώσσα, ο ελληνικός πολιτισμός σε όλη την διαχρονική διάσταση. Και μάλιστα είναι μια χώρα η οποία ενδιαφέρεται για την Ελλάδα χωρίς διακοπή. Δηλαδή αν πάρεις π.χ. τους Γερμανούς μπορεί να ενδιαφερθούν για την αρχαιότητα και για την σύγχρονη Ελλάδα. Οι Ρώσοι ενδιαφέρονται για το βυζαντινό κομμάτι. Πράγμα που σημαίνει ότι τους ενδιαφέρει ο ελληνισμός σε όλη του την διάρκεια. Κι αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον.
Δεν είναι ανάγκη να τους αποδείξεις ότι η Ελλάδα του Περικλή με την σημερινή Ελλάδα έχει μια συνέχεια. Γι αυτούς είναι δεδομένο.
• Διαπιστώνουμε ωστόσο ότι ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την Ιστορία.
Πράγματι. Και μάλιστα να το δούμε και πιο ορθολογικά. Οι Ρώσοι είναι ένας λαός που μπήκε σχετικά πρόσφατα στην ιστορία της Ευρώπης. Κάτι παραπάνω από 1000 χρόνια. Είναι από τους νεότερους λαούς της Ευρώπης. Και η σοβαρή τους ιστορία ξεκινάει από την στιγμή που εκχριστιανίστηκαν το 988. Δεν έχουν ιδιαίτερη προ-χριστιανική ιστορία. Κι επειδή ο Χριστιανισμός έχει άμεση σχέση με το Βυζάντιο και τον ελληνισμό μας θεωρούν κάτι σαν “πρώτα ξαδέρφια”. Συγγενείς τους. Υπάρχει μια συγγένεια την οποία την εκτιμούν και την τιμούν. Βέβαια πάντα υπάρχουν διαφορές και μέσα στις οικογένειες και μέσα στις αγαπημένες. Αλλά οι διαφορές δεν είναι κάτι που πρέπει να μας χωρίζει. Είναι αφορμή για διάλογο.
• Έχουμε επηρεάσει ο ένας τον άλλον ιστορικά;
Ναι. Είχαμε παρεμβάσεις κι εμείς κι εκείνοι. Στην Τουρκοκρατία οι Έλληνες λόγιοι δεν έφευγαν μόνο για την Ιταλία και για την Ευρώπη, την αναγεννησιακή. Πάρα πολλοί πήγαιναν και στην Ρωσία. Είναι βέβαια λίγο μελετημένο αυτό το πράγμα αλλά αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός. Κι αυτοί που ήρθαν εδώ βοήθησαν να δημιουργηθεί αυτό που λέμε σύγχρονος πολιτισμός. Να σας πω ένα παράδειγμα. Είχαν έρθει δύο καλόγεροι Κεφαλλονίτες οι αδελφοί Λιχούδη που ίδρυσαν το 1685 το πρώτο ρωσικό πανεπιστήμιο. Η επίδρασή τους όμως ήταν τόσο πολύ σημαντική που 100 χρόνια μετά τον θάνατό τους γράφτηκε ένα λεξικό ρωσο-ελληνικό (χειρόγραφο δεν έχει εκδοθεί) όπου η λέξη ναι (στα ρωσικά “ντα”) το μετέφραζαν “νέσκε”! Κι όμως οι μαθητές τους το διατηρούσαν…. Κι ας είναι στα όρια του αστείου!
• Ενδιαφέρονται οι Έλληνες να μάθουν ρωσικά; Έρχονται εδώ για να σπουδάσουν;
Όχι πολλοί. Αυτοί που σπουδάζουν εδώ είναι δεύτερη γενιά ομογενών που έχουν επαναπατριστεί. Που ακούν τα ρωσικά στο σπίτι τους, οι γονείς τους έχουν επαναπατριστεί την δεκαετία του ’70 και θέλουν να κάνουν κάποιες σπουδές. Επίσης προσπαθούν να έρθουν για να συνεχίσουν τις σπουδές τους παιδιά που έχουν μπει στα σλαβικά τμήματα, που έχουν ιδρυθεί στα πανεπιστήμια στην Αθήνα. στην Θεσσαλονίκη και στην Θράκη.
• Οι Ρώσοι ενδιαφέρονται για την ελληνική γλώσσα;
Πάρα πολύ! Οι Ρώσοι ξέρετε δεν έχουν μπει ακόμη σε αυτό που λέμε καπιταλιστικό πνεύμα. Γι αυτό διατηρούν έναν παλαιό ρομαντισμό για τις σπουδές. Ο φοιτητής σε μια ευρωπαϊκή χώρα και στην Ελλάδα θέλει δεν θέλει αντιμετωπίζει τις σπουδές του και σαν μια επένδυση για να βρει αύριο δουλειά. Ο Ρώσος δεν είναι έτσι. Μπαίνει στο πανεπιστήμιο για να ασχοληθεί με την επιστήμη για να κάνει σπουδές. Κάποια στιγμή ίσως οι οικονομικές ανάγκες και η πραγματικότητα θα τους αναγκάσουν να αλλάξουν νοοτροπία. Αλλά ακόμη υπάρχει σε αυτούς ο ρομαντισμός που υπήρχε κάποτε.
• Διδάσκονται ελληνικά στα ρωσικά πανεπιστήμια;
Τα τμήματα ελληνικών που υπάρχουν στα ρωσικά πανεπιστήμια είναι πάρα πολύ καλά και τα παιδιά μαθαίνουν πολύ καλά ελληνικά. Θα έλεγα ότι έχουν μια ιστορική προσέγγιση στην γλώσσα. Δηλαδή όπου διδάσκονται ελληνικά είναι ως συνέχεια των αρχαίων ελληνικών. Οπότε έχουν και μια ιστορική και πιο ολοκληρωμένη διάσταση της ελληνικής γλώσσας. Θα έλεγα ότι κάνουν και λιγότερα ορθογραφικά λάθη καθώς γνωρίζουν την ιστορία της κάθε λέξης. Μαθαίνουν αρχαία ελληνικά ερασμιακά γι αυτό και δεν κάνουν λάθη.
• Το ελληνικό στοιχείο είναι πολυπληθές στην Ρωσία;
Στην Μόσχα όχι. Δεν είναι τόσο μεγάλο όσο θα το φανταζόταν κανείς. Το περισσότερο αμιγές ελληνικό στοιχείο είναι στο νότο της Ρωσίας. Ειναι δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, μικτοί, Ποντιοι κ.λπ.
• Το επίπεδο πάντως των σπουδών στα ρωσικά πανεπιστήμια είναι πάρα πολύ υψηλό.
Πράγματι είναι πάρα πολύ υψηλό. Και μόνο το γεγονός πως οι φοιτητές ενδιαφέρονται για τις σπουδές τους και πέραν της επαγγελματικής αποκατάστασής τους, ήδη εξασφαλίζει έναν άλλον αέρα στις σπουδές. Ειναι και μεγάλης διάρκειας 4 – 6 χρόνια με υποχρεωτικές παρακολουθήσεις ακόμη και τα Σάββατα…
