Αξιότιμε κύριε Διευθυντά,
Με αφορμή το δημοσίευμα της 14/1/24 συνέντευξης του κ. Γιάννη Κεφάλα στην έγκριτη εφημερίδα σας , η πρόθεσή μου είναι να παρουσιάσω τα πραγματικά γεγονότα όπως ακριβώς διαδραματίστηκαν στη Σάλακο το 1983 σχετικά με την έμπνευση και υλοποίηση της φάτνης, εφόσον ήμουν παρών στα γεγονότα κατά τη δημιουργία και λειτουργία της.
Το 1983 ήμουν πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας και ιδρυτής του Αθλητικού Συλλόγου ΑΣΠΙΔΑ Σαλάκου. Η Σάλακος , ένα φιλήσυχο και καταπράσινο χωριό, κτισμένο στους πρόποδες του Προφήτη Ηλία απαρατήρητο και ξεχασμένο από τον υπόλοιπο κόσμο. Όλοι οι Ροδίτες, Κυριακές ,γιορτές ,αργίες να περνούν από το χωριό μας , χωρίς να σταματάει κανείς. Ο προβληματισμός μου ήταν αυτός, τον οποίο συζητούσαμε σχεδόν καθημερινά στο καφενείο και θεώρησα απαραίτητο να δημιουργηθεί <κατι>, προκειμένου να προσελκύσουμε κόσμο και στο δικό μας χωριό. Το σπίτι μου βρίσκεται στο κεντρικό δρόμο με θέα τη περιοχή της Νύμφης. Κάθε πρωί συνήθιζα να πίνω τον καφέ μου στα ,στην είσοδο της κουζίνας του σπιτιού μου ,ακριβώς απέναντι απ τη Νύμφη, σκεπτόμενος και προβληματισμένος για το πως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί . Οι μέρες πλησίαζαν. Χριστούγεννα του 1983. Λαμβάνουμε μια ευχητήρια Χριστουγεννιάτικη κάρτα από το θείο από Αμερική, στην οποία εικονιζόταν το σπήλαιο, το αστέρι της Βηθλεέμ με την αναπαράσταση της γέννηση του Χριστού. Αμέσως σκέφτηκα τη περιοχή της Νύμφης με τη σπηλιά του Μακαρούνα (σπηλιά του Δράκου ) και θεώρησα ενδιαφέρον ιδέα να την μετατρέψουμε σε Φάτνη και συγκεκριμένα ζωντανή. Ανακοινώνοντας τον συλλογισμό μου στη σύζυγο μου, με αποκάλεσε τρελό, 10 μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 1983!
Το επόμενο βράδυ πήγα στο καφενείο του Γιάννη Κεφάλα να συναντήσω την υπόλοιπη παρέα ,το Ζαγοριανό Γιάννη, Καπάκη Γιώργο, Σάββα Αγαπητού και ο Λάκη Καλλοή και τους ανακοινώνω την ιδέα. Άρχισαν οι προβληματισμοί . Κύριο πρόβλημα αποτελούσε ο καθαρισμός του σπηλαίου από τις πέτρες και τη λάσπη, η ηλεκτροδότηση του και πώς θα μπουν μέσα τα παιδιά .
Την επόμενη το πρωί επισκεφτήκαμε τη σπηλιά . Ξεκινήσαμε τον καθαρισμό του σπηλαίου μαζί με τα παιδιά της τότε ποδοσφαιρικής ομάδας Αγρέλης Γιώργος, Αγγουράς Στέργος Αλέκος Καιμαξής Γιώργος Πεταυράκης, με τους φίλους Σάββα Τρούλη, Πεζουβάνη Στάυρο, Κορκίδα Στέργο, τον βοηθό μου Μιχάλη Αγγελίδη , και με τους Ζαγοριανό Γιάννη, Καπάκη Γιώργο, Σάββας Αγαπητού και Καλλοή Λάκη. Ταυτόχρονα η σύζυγός μου Κατερίνα Καραγιάννη πήγε στο σχολείο για να ζητήσει από τον τότε δάσκαλο Γιώργο Μαυριτσάκη άδεια, για να πάρει τα παιδιά στη μοδίστρα να φτιάξει τις στολές .
Τη μοδίστρα Σταθία Τσοπανάκη την βρήκε πάνω στο τρακτέρ , ενώ πήγαινε να μαζέψει ελιές. Την σταμάτησε , της έδειξε τη χριστουγεννιάτικη κάρτα για να δει πώς θα φτιάξει τις στολές και να πάρει μέτρα από τα παιδιά . Την ίδια ημέρα η σύζυγος μου αγοράζει τα υφάσματα από το κατάστημα του κυρίου Καμπουρόπουλου για να ραφτούν οι στολές και χρυσά χαρτόνια για να φτιάξει τα φτερά των αγγέλων απ το βιβλιοπωλείο του Μακρή . Όλες οι αγορές έγιναν αποκλειστικά με δική μου χρήματα .
Ο Στέργος Κορκίδας ήταν αυτός που παραχώρησε τη παροχή ρεύματος από το σπίτι του για την ηλεκτροδότηση της Φάτνης , οι εργασίες γίνονταν μεχρι αργα το βράδυ. Μέσα στη σπηλιά ηταν το γαιδούρι του Μανώλια το οποίο το έβγαλαν με το ζόρι ο Σταυρος Πεζουβάνης και ο Σάββας ο Τρούλης , όμως ο Μανώλιας με κατήγγειλε στην αστυνομία ως ηθικό αυτουργό ,από τη στιγμή που όλος ο συντονισμός γινόταν από εμένα τον ιδιο. Κλήθηκα στο αστυνομικό τμήμα και το θέμα έμεινε εκεί, όταν δόθηκαν οι απαραίτητες εξηγήσεις για το τι σκοπεύουμε να κάνουμε. Τις πρώτες ημέρες ο Πρόεδρος της κοινότητας Γιάννης Παπαποστόλου και ο παππάς του χωριού , ήταν αντίθετοι , όπως και πολλοί συγχωριανοί μας.
Μετά από 2-3 ημέρες πήγα στην ΕΡΤ και έδωσα συνέντευξη για το τί ετοιμάζουμε στο χωριό . Επίσης μας έφτιαξαν δωρεάν διαφημιστικό σπότ , για την έναρξη της λειτουργίας φάτνης. Στη συνέχεια συναντήθηκα με τον διευθυντή του ΡΟΔΑ κ. Καστρουνή, για να βοηθήσει σε αυτή μας τη προσπάθεια με δωρεάν δρομολόγια για να μεταφέρει τους επισκέπτες από την πόλη της Ρόδου στην Φάτνη.
Στις 24/12/83 στις 7:30 το πρωί ο κ. Καστρουνής με ενημερώνει ότι στις 9:00 πμ θα ξεκινήσει το πρώτο λεωφορείο από Ρόδο για τη Σάλακο . Τρέχαμε όλοι σαν τρελοί για να μαζέψουμε και να ετοιμάσουμε τα παιδιά στη Φάτνη. Στις 10:00πμ άρχισαν να φτάνουν οι πρώτοι επισκέπτες, στις 11:00 το αδιαχώρητο , στις 12:00πμ χιλιάδες κόσμος να περιμένει υπομονετικά μέσα στο κρύο να μπει στη φάτνη . Εμείς να προσπαθούμε να βάλουμε το κόσμο σε σειρά , με προσοχή , διότι τότε δεν υπήρχαν τα σκαλιά στην είσοδο του σπηλαίου. Όταν οι υπόλοιποι συγχωριανοί μας είδαν τα κατά εκατοντάδες αυτοκίνητα να καταφθάνουν στη φάτνη, τότε συνειδητοποίησαν αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει και έτρεξαν να βοηθήσουν ,όπως επίσης και ο πρόεδρος του χωριού. Στις 24/12/83 και στις 25/12/83 χιλιάδες κόσμος επισκέφτηκε τη Φάτνη. Ο κύριος Κεφάλας (ως μάγειρας και εστιάτορας) είχε αναλάβει να φέρει τον εξοπλισμό και τη παρασκευή του τσαγιού (χαιρεπέτι ) με συνταγή της Παναγιούλα Πεζουβάνη –Κατσαρέλα γιαγιάς της συζύγου μου , για να προσφέρουμε στους επισκέπτες . Στις 26/12 το πρωί με ενημερώνουν απ τη νομαρχία ότι θα επισκεφτεί τη Φάτνη η νομάρχης κ. Αγγελική Συνοδινού και ο Δεσπότης , τότε πήγα στη κοινότητα και με ανακοίνωση που έκανα από τα μεγάφωνα του χωριού , παρακάλεσα τις γυναίκες , να φέρουν ό,τι γλυκά διέθεταν στο σπίτι , για να προσφερθούν ως κέρασμα στους επισήμους. Μέσα σε μία ώρα το σπίτι μου γέμισε γλυκά τα οποία δόθηκαν στους επισκέπτες. Όταν η νομάρχης είδε το χωματόδρομο που οδηγούσε στη Φάτνη γεμάτο λάσπες από τη βροχή , έδωσε οδηγία στον πρόεδρο της κοινότητας να φτιαχτεί άμεσα ο δρόμος που οδηγεί προς το σπήλαιο με έξοδα της κοινότητας , τα οποία θα τα κάλυπτε αργότερα η νομαρχία. Την ίδια ημέρα τη Φάτνη επισκέφτηκε ο ιστορικός Θεοφάνης Μπογιάννος που με δική του πρωτοβουλία βρήκε ένα χαρτοκιβώτιο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως ταμείο και εκεί ο ίδιος κατέβαλε τα πρώτα χρήματα , έτσι ώστε όλοι οι επισκέπτες να ακολουθήσουν το παράδειγμά του , σαν βοήθεια για τη λειτουργία της Φάτνης. Κάθε βράδυ δύο άτομα παρέδιδαν τα χρήματα στο πρόεδρο της κοινότητας Γιάννη Παπαποστόλου.
Η ημερομηνία 26/12 καθιερώθηκε ως η ημερομηνία κατά την οποία το χωριό κάθε χρόνο θα υποδέχεται τους επισήμους και θα τελείται Θεία Λειτουργία από τον δεσπότη στο χώρο της Φάτνης. Στις 27/12/1983 ο εργολάβος Τζουλιάνας Αρνάλος ανέλαβε με μηχανήματα να ανοίξει το δρόμο προς το σπήλαιο , ενώ στο χαλίκι που στρώθηκε με τη συμβολή των συγχωριανών που προσπαθούσαν να βοηθήσουν ακόμα και με τα χέρια .
Η Φάτνη ξανάνοιξε στις 30/12/83 -2/1/84 και στις 4-8/1/84 με χιλιάδες κόσμο να τη κατακλύζουν καθημερινά και με πολλές ώρες αναμονή στο κρύο και τη βροχή. Το ποσόν που συγκεντρώθηκε από όλες τις ημέρες λειτουργίας της φάτνης ήταν 1. 200.000 δραχμές τα οποία αρχικά δόθηκαν στη κοινότητα και αργότερα στο πολιτιστικό σύλλογο , μετά την ίδρυση του .
Από αυτά τα χρήματα ,οι 38.000 δραχμές επιστράφηκαν στη σύζυγο μου , Καραγιάννη Αικατερίνη, μετά από τις αποδείξεις που κατέθεσε στον πρόεδρο της κοινότητας για τα έξοδα που αφορούσαν υφάσματα , στολές ,τη μοδίστρα, πλαστικά ποτήρια , πιατάκια , ζαχαρες , χαρτοπετσέτες κοκ.
Οι ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις , τα ηλεκτρολογικά υλικά ,ο ηλεκτροφωτισμός του σπηλαίου και του άστρου έγιναν από εμένα δωρεάν.
Το πρώτο αστέρι το 1983 μας το παραχώρησε δωρεάν μετά από δική μου παράκληση, ο ιδιοκτήτης του Ξενοδοχείου RODOS PALACE , Βασίλης Καμπουράκης, στο οποίο εργαζόμουν ως υπεύθυνος συντήρησης . Το δεύτερο και μεγαλύτερο αστέρι το 1984 ήταν δωρεά του σιδηρουργού κ. Λοίζου και του Σταύρου Γιωργαρά , με τους οποίους ήρθα σε επαφή μέσω του συγχωριανού και φίλου μου κ. Στέργου Κυπραίου . Και τα δύο αστέρια τοποθετήθηκαν και φωταγωγήθηκαν στο βουνό από εμένα , με τη βοήθεια των ποδοσφαιριστών, οι οποίοι από κάποιο σημείο του βουνού και μετά, τα μετέφεραν στους ώμους τους , αφού το σημείο ήταν δύσβατο και δεν υπήρχε δρόμος για να φτάσει μεταφορικό μέσω μέχρι εκεί.
Τα πρώτα παιδιά που μπήκαν στη Φάτνη ήταν τα εξής : στον ρόλο της Παναγίας η Μοσχουλα Τσοπανάκη, ως Ιωσήφ ο Γιωργος Καρακωνσταντής, ως βοσκός ο Ανδρεας Κορκίδας, τους μάγους παρίσταναν οι Γιώργος Πεταυράκης, Στέλιος Τριανταφυλλου του Φώτη, Μανώλης Πεζουβάνης και τα αγγελάκια Μαίρη Καρασάββα, Νίκη Στουπή, Καραγιάννη Αφροδίτη.
Τα αντικείμενα όπως, σκάφη του Χριστού, η προβιά του Χριστού , τα δώρα των μάγων , γκλίτσα του βοσκού , σαμάρι και διάφορα μικροαντικείμενα που υπάρχουν ακόμα και διακοσμούν τη φάτνη , ήταν αντικείμενα του σπιτιού μας.
Η ιδέα της Φάτνης ήταν καθαρά δική μου έμπνευση και η υλοποίηση πραγματοποιήθηκε από μια παρέα πέντε ατόμων ,από μέλη και ποδοσφαιριστές του αθλητικού συλλόγου ΑΣΠΙΔΑ Σαλάκου. Ο πολιτιστικός σύλλογος Σαλάκου το < ΣΠΗΛΑΙΟ > δημιουργήθηκε το 1984 καθώς δεν ήταν εφικτό ο Αθλητικός σύλλογος , ως αθλητικός φορέας να εισπράττει επιχορήγηση για έργα πολιτιστικού χαρακτήρα . Ο αθλητικός σύλλογος ουδέποτε εισέπραξε κρατική επιχορήγηση.
Στο πρώτο συμβούλιο του Πολιτιστικού Συλλόγου είχαν εκλεγεί Πρόεδρος ο Γιάννης Κεφάλας ,δεύτερη με μία ψήφο διαφορά η σύζυγος μου Αικατερίνη Καραγιάννη η οποία διορίστηκε γραμματέας και η Στάμα Σπαρταλή . Το καλοκαίρι του ίδιου έτους , ένας μέρος των χρημάτων της επιχορήγηση που δόθηκαν στη κοινότητα , έγινε τραπέζι προς όλους εκείνους που βοήθησαν στη υλοποίηση και λειτουργία της .
Τον Σεπτέμβριο του 1984 μαζί με το Γιάννη Κεφάλα και τον Γιώργο Καππάκη, πήγαμε στο λεγόμενο < δόντι του δράκου>, τη τρύπα στην οποία αναφέρεται στη συνέντευξή του , το οποίο βρίσκεται μερικά μέτρα δεξιά από το «Κάστρο του Ηρώδη». Γενικότερα ερευνούσαμε τη περιοχή, διότι εξεταζόταν η δυνατότητα εσωτερικής επέκτασης του σπηλαίου.
Μετά από προσωπική μου έρευνα, το Υπουργείο Πολιτισμού με παρέπεμψε στην σπηλαιολόγο κ. Πετροχείλου , την οποία κάλεσα στο σπίτι μου στη Σάλακο , παρουσία του προέδρου του χωριού κ Παπαποστόλου , Καππάκη , Ζαγοριαννού, προκειμένου να επιβεβαιώσει εάν καθίσταται πιθανή κατολίσθηση σε περίπτωση επεμβάσεων στο σπήλαιο. Η αυτοψία της κυρίας Πετροχείλου έκρινε μη δυνατή την επέκταση του σπηλαίου διότι, το βουνό Προφήτης Ηλίας διαθέτει τρείς λίμνες , οι οποίες με τη βροχή γεμίζουν με νερό ,και με υπερχείλιση, γεμίζει η δεξαμενή στη περιοχή της Νύμφης , η οποία τότε τροφοδοτούσε με πόσιμο νερό τη πόλη της Ρόδου. Επομένως, το σπήλαιο παρέμεινε ως είχε στις αρχικές του διαστάσεις.
Τέλος, αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός ότι όλο το χωριό συνέβαλε και κατέβαλε προσπάθεια και βοήθεια στην λειτουργία της φάτνης όλα αυτά τα χρόνια. Θα ήθελα να ζητήσω συγγνώμη εάν έχω παραλείψει να αναφέρω το όνομα κάποιου συγχωριανού μου, ο οποίος παρίστανται στα γεγονότα και έλαβε μέρος στις εργασίες . Να αναφέρω επίσης τη προσφορά του Γιάννη Κεφάλα ως προέδρου του πολιτιστικού συλλόγου από το 1984 και μετέπειτα , τη προσπάθειά του να κρατήσει ζωντανή την ιδέα της φάντης όλα αυτά τα χρόνια , να αφήσει παρακαταθήκη για την επόμενη γενιά.
Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία και για το ενδιαφέρον σας για τα γεγονότα της Φάτνης Σαλάκου του 1983.
Με εκτίμηση
Γιώργος Καραγιάννης.
