Για τέταρτη χρονιά, ο οργανισμός Safe Water Sports ετοίμασε την ετήσια έκθεση που περιλαμβάνει τα στοιχεία αναφορικά με τα θανάσιμα ατυχήματα στο υδάτινο περιβάλλον της Ελλάδας, όπως αυτά καταγράφονται από το Παρατηρητήριο Ατυχημάτων του, καθώς και τη συγκριτική επεξεργασία αυτών σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο (2019-2022).
Σύμφωνα με την έκθεση που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», το 2023, 407 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κολυμπώντας ή συμμετέχοντας σε υδάτινα σπορ και άλλες υδάτινες δραστηριότητες αναψυχής.
Από αυτούς, οι 400 έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα, ποσοστό αυξημένο κατά 4% σε σχέση με το 2022 (όπου έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα 379 άτομα), ενώ οι υπόλοιποι 7 στα εσωτερικά ύδατα της χώρας (λίμνες, ποτάμια, πισίνες). Με βάση την ανάλυση των στοιχείων, το 71% (288) των θυμάτων ήταν άνδρες.
Σημειώνεται ότι την τελευταία πενταετία (2019-2023) κατά μέσο όρο 360 άνθρωποι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους στο υδάτινο περιβάλλον της Ελλάδας συμμετέχοντας σε δραστηριότητες αναψυχής.
Σημαντική αύξηση της τάξης του 8% σε σύγκριση με το 2022 σημειώνεται στους θανάτους που προήλθαν από ανεπαρκή/κακή κολύμβηση. Πρόκειται για 373 από τα 400 συνολικά θανάσιμα ατυχήματα του 2023.
Από τους 400 θανάτους οι 260 οφείλονται σε πνιγμό (65%), οι 25 σε παθολογικά αίτια (6%), ένας σε θανάσιμο ατύχημα με θαλάσσιο μέσο αναψυχής (ΘΜΑ), ενώ για τους 114 (29%) δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμα τα αίτια (δεν έχει ολοκληρωθεί η ιατροδικαστική έκθεση).
Σύμφωνα με τον μέσο όρο της τελευταίας τετραετίας (2019-2022), το 58% των θανάτων οφείλονται σε πνιγμό, το 10% σε παθολογικά αίτια και το 32% σε μη προσδιορισμένα ακόμα αίτια.
Η ανθρωπογεωγραφία των θανάσιμων ατυχημάτων στη θάλασσα
Το πιο κρίσιμο στοιχείο της έρευνας είναι πως από τα 400 θανάσιμα ατυχήματα, η πλειονότητα αυτών (331) αφορούσαν άτομα άνω των 60 ετών (83%). Ακολουθούν 59 άτομα ηλικίας από 18-59 ετών, 5 παιδιά ηλικίας 0-17 και 5 αγνώστου ηλικίας.
Ενώ η θάλασσα αποτελεί το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Ελληνες, αν και μειοψηφία σε σχέση με τους ξένους επισκέπτες (περισσότεροι από 34 εκατ.) είναι αυτοί που κάθε χρόνο χάνουν στη συντριπτική πλειοψηφία τη ζωή τους εξαιτίας θανάσιμων ατυχημάτων στο υδάτινο περιβάλλον. Το 2023 έχασαν τη ζωή τους στις ελληνικές θάλασσες, 272 Ελληνες (68%) 124 αλλοδαποί ενώ 4 θύματα δεν έχουν ταυτοποιηθεί.
Η ναυαγοσωστική κάλυψη που πρέπει να φθάσει στο 100%
Αξιοσημείωτο είναι πως το χρονικό διάστημα μεταξύ 12:00-13:00 είναι αυτό κατά το οποίο καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά θανάσιμων ατυχημάτων (14% ). Το δεύτερο κατά σειρά μεγάλο ποσοστό θανάτων(11%), καταγράφεται μεταξύ 10:00-11:00, 11:00-12:00 και 13:00-14:00.
Τέλος, το τρίτο κατά σειρά μεγάλο ποσοστό θανάσιμων ατυχημάτων καταγράφεται τις ώρες που δεν υπάρχει ναυαγοσωστική κάλυψη, δηλαδή 08:00-10:00 και από τις 20:00-24:00 με 8% αντίστοιχα.
Αξίζει να τονιστεί πως η ναυαγοσωστική κάλυψη των παραλιών διαρκεί πλέον 8 ώρες –από τις 10:00 μέχρι τις 18:00.
Το 56% των θανάσιμων ατυχημάτων (207) καταγράφηκαν σε παραλίες όπου δεν προβλεπόταν ναυαγοσωστική κάλυψη.
Τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Ατυχημάτων ελήφθησαν υπόψη στο νέο ΠΔ 71/2020 που αφορά στη ναυαγοσωστική κάλυψη των παραλιών, το οποίο εγκρίθηκε το 2020 και τέθηκε σε ισχύ το 2021, με αποτέλεσμα να διευρυνθεί το ωράριο της ναυαγοσωστικής κάλυψης των παραλιών κατά μία ώρα (από 10:30-17:30, 7ωρο, σε 10:00-18:00, 8ωρο), με παράλληλη πρόβλεψη οι κατά τόπους αρμόδιες αρχές να έχουν τη δυνατότητα περαιτέρω επέκτασης του ωραρίου.
Υπάρχουν μάλιστα δήμοι που εφάρμοσαν αυτή την επέκταση του ωραρίου.
Ο Δήμος Θερμαϊκού είχε τα περισσότερα θανάσιμα ατυχήματα και ακολουθούν οι Δήμοι Θάσου, Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Ρόδου, Κω και Χαλκιδέων.
Το 2023, 580 παραλίες είχαν υποχρέωση ναυαγοσωστικής κάλυψης. Οι συνολικές υποχρεωτικές θέσεις των ναυαγοσωστών (κάποιες παραλίες έχουν περισσότερες από μία θέσεις) ήταν 876. Με βάση τα στοιχεία του τέλους της καλοκαιρινής περιόδου, οι παραλίες στις οποίες τοποθετήθηκαν ναυαγοσώστες ήταν 528, ήτοι 91% και οι θέσεις ναυαγοσωστών 792, ήτοι 94%.
Το 56% των θανάσιμων ατυχημάτων (207) καταγράφηκαν σε παραλίες όπου δεν προβλεπόταν ναυαγοσωστική κάλυψη, το 32% (121) σε φυλασσόμενες παραλίες εντός του ωραρίου της ναυαγοσωστικής κάλυψης και τέλος το 12% (45) σε φυλασσόμενες παραλίες εκτός του ωραρίου ναυαγοσωστικής κάλυψης. Αρα το 68% των θανάσιμων ατυχημάτων συνέβησαν σε παραλίες μη φυλασσόμενες από ναυαγοσώστη.
Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη μεγάλη σημασία της ναυαγοσωστικής κάλυψης των παραλιών, προκειμένου να μειωθούν οι πνιγμοί.
Βέβαια, όπως σημειώνεται στην έκθεση, η ακτογραμμή της Ελλάδας έχει μήκος 13.676 χλμ. Οι παραλίες και οι τοποθεσίες στις οποίες κάποιος μπορεί να απολαύσει την κολύμβηση και τις δραστηριότητες αναψυχής είναι αναρίθμητες.
Το Παρατηρητήριο ατυχημάτων έχει δημιουργήσει το Μητρώο Παραλιών, στο οποίο είναι καταγεγραμμένες περισσότερες από 3.400 παραλίες. Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι δημοφιλείς παραλίες (οργανωμένες και μη). Για να θεωρηθεί ότι ένα περιστατικό (ατύχημα ή τραυματισμός) έχει συμβεί σε μια συγκεκριμένη παραλία του Μητρώου Παραλιών, πρέπει να έχει γίνει σε απόσταση μικρότερη από 1 χλμ. από την ακτή. Σε απόσταση μεγαλύτερη από 1 χλμ. από την ακτή, θεωρείται ότι συνέβη στην ανοιχτή θάλασσα και δεν συσχετίζεται με κάποια παραλία του Μητρώου. Ομοια, αν συμβεί πλησίον της ακτογραμμής, σε τοποθεσία όμως η οποία δεν βρίσκεται καταγεγραμμένη ως παραλία του Μητρώου και πάλι το συμβάν δε συσχετίζεται με παραλία του Μητρώου.
Η μελέτη των στοιχείων δείχνει ότι το 88% των θανάσιμων ατυχημάτων γίνεται σε απόσταση μικρότερη του 1 χλμ. από την ακτή και σε παραλία του Μητρώου. Αν, επομένως, μπορούσαμε με κάποιον τρόπο να φυλάξουμε και να επιτηρήσουμε καλύτερα τις 3.400 περίπου παραλίες του Μητρώου, θα μπορούσαμε να μειώσουμε σημαντικά τις ανθρώπινες απώλειες.
Ατυχήματα με χρήση θαλάσσιου μέσου ή παιχνιδιού
Οσον αφορά στα θανάσιμα ατυχήματα τα οποία σχετίζονται με χρήση κάποιου μέσου, το 2023 σημειώθηκε ένας θάνατος με χρήση windsurf/ιστιοσανίδας στα ανοιχτά της θάλασσας. Επίσης το 2023 καταγράφηκε 1 θανάσιμος τραυματισμός από ταχύπλοο. Το γεγονός αυτό τονίζει με έμφαση την ιδιαίτερη προσοχή που πρέπει να επιδεικνύουν οι χειριστές ταχυπλόων καθώς οι κίνδυνοι για τους λουόμενους αλλά και τους ίδιους τους επιβαίνοντες είναι μεγάλοι. Καταγράφηκαν επίσης 8 τραυματισμοί σε δραστηριότητες που συμμετείχε ταχύπλοο.
Μια πρώτη ανάλυση των ευρημάτων
Σύμφωνα με τον ιδρυτή του Safe Water Sports, Παναγιώτη Πασχαλάκη, η μικρή άνοδος των θανάσιμων ατυχημάτων σε σύγκριση με το 2022 οφείλεται σε δύο βασικά στοιχεία: στη διαχρονική έλλειψη κολυμβητικής κουλτούρας και εκπαίδευσης η οποία έχει τεράστιες επιπτώσεις στα άτομα άνω των 60 ετών αλλά και στις μη ελεγχόμενες δραστηριότητες –όπως η κολύμβηση– σε μη επιτηρούμενο κομμάτι της τεράστιας ελληνικής ακτογραμμής.
Στα άτομα άνω των 60 ετών, ο πνιγμός συμβαίνει μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.
«Δεδομένου ότι αυτή η ακτογραμμή είναι αδύνατον και άτοπο να επιτηρηθεί στο σύνολό της, αυτό που πρέπει να αλλάξει άμεσα είναι η κουλτούρα των πολιτών στα ζητήματα ασφάλειας στη θάλασσα. Το να πηδάμε από ψηλούς βράχους στα ανοιχτά σε τοποθεσία που είμαστε μόνοι μας ή σε απομακρυσμένο σημείο, είναι μια πολύ κακή επιλογή» σημειώνει μιλώντας στην «Κ» ο κ. Πασχαλάκης και προσθέτει: «Επίσης, οι μεγαλύτεροι άνθρωποι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Στα άτομα άνω των 60 ετών, ο πνιγμός συμβαίνει μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα».
Οσον αφορά στο θέμα της ναυαγοσωστικής κάλυψης, ο κ. Πασχαλάκης επισημαίνει ότι: «Το 2015 η κάλυψη έφτανε στο 50% και οι δήμοι δεν συμμορφώνονταν εύκολα με τους κανονισμούς. Σήμερα, έχουμε φτάσει στο 92%. Παρ’ όλα αυτά, οποιαδήποτε κάλυψη κάτω από το 100% δεν θα έπρεπε να είναι αποδεκτή σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα. Είναι θετικό πάντως που βλέπουμε δήμους οι οποίοι προχώρησαν στην επέκταση του ωραρίου της ναυαγοσωστικής κάλυψης. Μακάρι να το πράξουν κι άλλοι».
Ο ιδρυτής του Safe Water Sports αναφέρεται και σε θετικές εξελίξεις, όπως τη δημιουργία της καινοτόμου εφαρμογής LifeguardRescue app, η οποία καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τις διασώσεις και την παροχή πρώτων βοηθειών στις παραλίες από τους ναυαγοσώστες.
Για το 2023, η εφαρμογή λειτούργησε σε παραλίες 60 δήμων, όπου πραγματοποιήθηκαν 4.758 συμβάντα διάσωσης από τη λιμενική Αρχή. Εξ αυτών οι 1.005 διασώσεις πραγματοποιήθηκαν με κολύμβηση, jet ski ή ταχύπλοο, ενώ τα υπόλοιπα 3.753 συμβάντα αφορούσαν πρώτες βοήθειες, αλλά χωρίς διάσωση, δηλαδή με απινίδωση, κάρπα ή λοιπό φαρμακευτικό εξοπλισμό.
Πηγή kathimerini.gr
Δήμητρα Τριανταφύλλου
