Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο περιοδικό ΧΡΗΜΑ, έδωσε ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος.
– Είδαµε πρόσφατα τον πρωθυπουργό και τους παράγοντες του ΣΕΤΕ να στοιχηµατίζουν για το αν θα έχουµε φέτος νέο ρεκόρ επισκεπτών. Ποια είναι η δική σας εκτίµηση;
Η τουριστική οικονοµία είναι σύνθετη και αγγίζει όλο το φάσµα των δραστηριοτήτων µια περιοχής. Η Ελλάδα ως σήµερα, δεν έχει εµβαθύνει στο πραγµατικό της µέγεθος αφού ο διάλογος για τον τουρισµό περιορίζεται στις επιχειρήσεις του κλάδου και όχι στην προστιθέµενη αξία του στο σύνολο της οικονοµίας και ιδίως στο νησιωτικό της κοµµάτι. Υπό αυτό το πρίσµα, οι αφίξεις είναι απλά ένας ποσοτικός δείκτης ανάµεσα σε πολλούς που οφείλουµε να καταγράφουµε, στερούνται δε ποιοτικής ανάλυσης και αξιολόγησης. Αν υπάρχει ένα στοίχηµα, αυτό είναι αν η απασχόληση, έµµεση και άµεση, θα αυξηθεί, αν η µέση δαπάνη θα αυξηθεί, αν η κίνηση που θα καταγραφεί θα διαµείνει σε νόµιµα ή παράνοµα καταλύµατα, αν ο επισκέπτης θα καταναλώσει στην αγορά, αν οι επιχειρήσεις θα έχουν την οικονοµική δυνατότητα να στηρίξουν τον ελληνικό πρωτογενή τοµέα και αν θα προβούν σε ανακαινίσεις και επανεπένδυση των κερδών – όσες έχουν – και άλλα πολλά «αν».
– Σχετικά µε το ρεκόρ επισκεπτών που είχαµε πέρυσι, έχετε υποστηρίξει ότι είναι σφάλµα να στεκόµαστε µόνο στους αριθµούς των εισερχόµενων τουριστών και ότι είναι σηµαντικότερο το γεγονός ότι είχαµε αρνητικό ρεκόρ τιµών από τα ξενοδοχεία. Φέτος πώς βλέπετε να διαµορφώνονται οι τιµές;
Καταρχήν ας θυµηθούµε ότι, σύµφωνα µε τα στοιχεία του WTTC, µε 580 ευρώ µέση δαπάνη, έναντι 730 ευρώ το 2008, αντλούµε ένα όλο και ασθενέστερο οικονοµικά µερίδιο επισκεπτών. Με απλά µαθηµατικά εισπράττουµε 20+% λιγότερο, ενώ το κόστος όχι µόνο αυξάνεται, αλλά γίνεται και περισσότερο ανελαστικό, αφού αφορά σε µη λειτουργικές δαπάνες. Για την ελληνική οικονοµία οι ποιοτικοί δείκτες είναι αυτοί που µας δίνουν πραγµατικές απαντήσεις. Που διαµένουν οι επισκέπτες; Πόσα δαπανούν στην αγορά; Πόση διάρκεια έχουν οι διακοπές τους; Πότε ξεκινάει η σαιζόν; Ποια είναι η µέση τιµή ανά κατηγορία καταλυµάτων; Πέρσι η χρονιά κινήθηκε µε εκτεταµένες και µακράς διάρκειας προσφορές µε αποτέλεσµα να µιλάµε για οικονοµική ζηµιά σε µεγάλο µέρος των επιχειρήσεων τουρισµού. Φέτος, αντίστοιχα, δεν έχουµε ξεπεράσει ακόµη τα απόνερα της κρίσης του προσφυγικού που µας έπληξε τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και τη δηµόσια εικόνα µας, αλλά και έχουµε ακόµη µπροστά µας την αξιολόγηση που αποτελεί και πρώτη είδηση στις περισσότερες χώρες ενδιαφέροντός µας. Ο ενδοτισµός των επιχειρήσεων τουρισµού δεν είναι στρατηγική επιλογή, αλλά συνέπεια των υποχρεώσεων που τρέχουν και της ανάγκης για ρευστότητα. Πιστεύω πως η µέση τιµή θα κινηθεί στα περσινά επίπεδα ή ελαφρώς ανοδικά τελικά αφού δεν υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω πτώση.
– Παρότι τα τελευταία χρόνια είχαµε σηµαντική αύξηση επισκεπτών, τα έσοδα ανά επισκέπτη παραµένουν καθηλωµένα σε πολύ χαµηλά επίπεδα σε σχέση µε ανταγωνιστικούς προορισµούς. Πού αποδίδετε αυτό το µόνιµο πρόβληµα και πώς εκτιµάτε ότι µπορεί να αντιµετωπισθεί;
Δεν έχουµε ακόµη εντοπίσει και καταγράψει το µέγεθος της σκιώδους οικονοµίας του τουρισµού. Με αυτό ως δεδοµένο, ούτε το πλήθος των επισκεπτών , ούτε την ποιότητά τους µπορούµε να θεωρούµε δεδοµένα. Δεν είναι τυχαίο ότι τα στοιχεία που ανακοινώνονται στη χώρα µας και αυτά που παρουσιάζει το WTTC παρουσιάζουν σηµαντικές ποσοτικές και ποιοτικές αποκλίσεις. Αρχή σηµαντική µπορεί να γίνει µε συντονισµένη προσπάθεια να αντιµετωπισθεί το φαινόµενο της σκιώδους οικονοµίας στον τουρισµό. Εκεί υπάρχει µια πραγµατική και σχετικά εύκολη λύση, που θα αποφέρει και στο κράτος σηµαντικά έσοδα. Όσο για τη λύση στο ευρύτερο πρόβληµα της ποιοτικής υποβάθµισης του τουρισµού στην Ελλάδα, δεν έχω να προτείνω κάτι παρά µόνο να δοθεί η δέουσα σηµασία στον κλάδο και να µην υποτιµάται ο ρόλος του στην εθνική οικονοµία. Όταν συµβεί αυτό, όλα θα πάρουν τη σωστή τους διάσταση. Κυρίως θα προστατεύουµε την εικόνα µας στο εξωτερικό και θα αφήσουµε τη µαγική µας χώρα να κάνει αυτό που έκανε τόσα χρόνια… Να µαγεύει.
– Τα γνωστά προβλήµατα σχέσεων µεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας θεωρείται ότι δίνουν φέτος µια µεγάλη ευκαιρία στην Ελλάδα για αύξηση επισκεπτών από την Ρωσία. Βλέπετε ότι θα αξιοποιηθεί αυτή η ευκαιρία κατάλληλα, ή θα έχουµε και πάλι το γνωστό πρόβληµα µε τις θεωρήσεις εισόδου;
Παραβιάζουµε θύρες ανοιχτές. Ελπίζω ότι η προσωπική ενασχόληση του Υπουργού εξωτερικών θα φέρει το επιθυµητό αποτέλεσµα το συντοµότερο. Χάθηκε χρόνος και κυρίως ενεπλάκησαν πολλοί χωρίς γνώσεις ή εξουσία. Θα έπρεπε να είχαµε ήδη σηµαντική αύξηση, αφού η ζήτηση είναι µεγάλη , αλλά µεγάλη είναι και η αγανάκτηση. Σας γράφω από τη Μόσχα και βλέπω τις προσπάθειες του προξενείου. Εφόσον έχουν τα εργαλεία και τη στήριξη του υπουργείου θα δούµε βελτίωση σύντοµα. – Έχετε διατυπώσει στο παρελθόν προβληµατισµό για το µοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που ακολουθούµε, τονίζοντας ότι, για να συντηρήσουµε το µοντέλο φιλοξενίας µας, εισάγουµε πρώτες ύλες σε ποσοστό που ξεπερνάει το 50% των αναγκών µας.
Τι έχετε να προτείνετε για να αυξηθούν τα οφέλη της οικονοµίας από τον τουρισµό; Χρειαζόµαστε ένα νέο µοντέλο φιλοξενίας;
Χρειάζεται να δώσουµε περισσότερη Ελλάδα στον Ελληνικό τουρισµό. Συνέργειες µε τον πρωτογενή τοµέα, κίνητρα εκπαίδευσης και απασχόλησης Ελλήνων µε όραµα, ενσωµάτωση τεχνολογίας, αλλά όχι υιοθέτησή της σε βάρος του µοντέλου φιλοξενίας που µας έφερε στη θέση προτίµησης που είµαστε, χαρτογράφηση του οικονοµικού µοντέλου « τουρισµός» µε όλες τις οικονοµικές δραστηριότητες που τον συνθέτουν ,είναι κάποια από αυτά που θα αλλάξουν την εικόνα στο εσωτερικό της χώρας και κατ’ επέκταση στο εξωτερικό. Ειδικά ως προς το τελευταίο, η οικοδοµή, οι υπηρεσίες πριν, κατά και µετά τη φιλοξενία, τα έργα υποδοµής, ο πρωτογενής, η εκπαίδευση, οι υπηρεσίες διαδικτύου, επιπλοποιοί, µαρµαράδες, κ.ο.κ συνθέτουν το πιο δυναµικό και συνάµα πολύπλοκο οικονοµικό µοντέλο ανάπτυξης. Πρέπει να ξεφύγουµε από την απλή καταγραφή κεφαλών, γιατί απλά αδικούµε τον εαυτό µας και όλους όσους εργάζονται για τον Ελληνικό τουρισµό.
– Στον κλάδο των ξενοδοχείων διαπιστώνουµε ένα παράδοξο, εκ πρώτης όψεως, φαινόµενο: οι επισκέπτες αυξάνονται, αλλά τα οικονοµικά στοιχεία του κλάδου δεν είναι θετικά και υπάρχουν πολλές ζηµιογόνες και υπερχρεωµένες µονάδες. Τι πιστεύετε ότι φταίει;
Το ανέφερα και πριν. Δεν έχουν εκτιµήσει σωστά τη δοµή µιας τουριστικής επιχείρησης και τα βάρη που κουβαλάει. Απασχόληση, ΦΠΑ, φόροι, δηµοτικοί φόροι, τέλη, κόστος χρήµατος – που τα τελευταία χρόνια είναι δυσβάσταχτο -, συντήρηση. Πόσοι γνωρίζουν ότι το κύριο κόστος προβολής της χώρας το επωµίζονται οι επιχειρήσεις του τουρισµού; Πόσοι ξέρουν ότι οι δήµοι δεν έχουν χρήµατα για κάδους απορριµµάτων και τους πληρώνουν οι ξενοδόχοι; Πόσοι αντιλαµβάνονται ότι οι ειδικοί φόροι στο alcohol και στα καύσιµα, εκτός των πολιτών θίγουν ευθέως τις επιχειρήσεις τουρισµού που φιλοξενούν 2 φορές τον πληθυσµό της χώρας. Στο κάτω-κάτω είναι η κύρια εξαγωγική µας δραστηριότητα. Πότε επιτέλους θα γίνει σαφές ότι ο τουρισµός φέρνει ξένο κεφάλαιο στη χώρα, χωρίς υποχρέωση να τα επιστρέψει. Η ξενοδοχία απλά δεν αντέχει…, χρόνια τώρα.
– Προβλέπετε σηµαντικές ανακατατάξεις στον κλάδο τα επόµενα χρόνια, δεδοµένου ότι υπάρχει διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον και, ταυτόχρονα, πολλά ξενοδοχεία αναµένεται να διατεθούν από τις τράπεζες, στο πλαίσιο της προσπάθειας αντιµετώπισης του προβλήµατος µε τα «κόκκινα» δάνεια; Εκτιµάτε ότι θα δούµε και νέα επενδυτικά σχέδια να υλοποιούνται στον κλάδο;
Με φόβο να επαληθευτώ, ζούµε ένα αδιέξοδο. Επιχειρήσεις θα θέλουν να βρουν κεφάλαιο για να ανασάνουν και δεν θα µπορούν, θα αναζητούν επενδυτές που θα τους αποµακρύνει το φορολογικό βάρος και η αστάθεια. Αλλά και όποιες επενδύσεις θα γίνουν θα είναι από funds µε µικρό χρονικό ορίζοντα και κανένα πραγµατικό ενδιαφέρον να συντηρήσουν δουλειές και να αναπτύξουν την ελληνικότητα. Η Ελλάδα πεθαίνει και µαζί της η ταυτότητα και οι προοπτικές της να µείνει ΕΛΛΑΔΑ. Ο τουρισµός δεν είναι µια βιοµηχανία. Είναι το τελευταίο οχυρό.
– Οι παράγοντες του τουρισµού διαµαρτύρονται έντονα για τις φορολογικές επιβαρύνσεις που έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια. Πόσο σοβαρά θεωρείτε ότι είναι τα πρόσθετα βάρη για τα ελληνικά ξενοδοχεία και σε ποιο βαθµό έχει επηρεασθεί η δραστηριότητα στον κλάδο από τις επιβαρύνσεις;
Είναι ο θάνατός µας.
– Αν καταρτίζατε µια λίστα µε τα σοβαρότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο κλάδος σας σήµερα, ποια θα ήταν στις πρώτες θέσεις;
Ο τουρισµός είναι οι επιχειρήσεις του. Όλα τα υπόλοιπα µπαίνουν στη λίστα µε τα προβλήµατα και η σειρά δεν έχει καν σηµασία. Χωρίς πλαίσιο, πλάνο στήριξης της νησιωτικής Ελλάδας, υποδοµές, τουριστική εκπαίδευση, χρηµατοδότηση και µε το κόστος των επιχειρήσεων στο ύψος που είναι… Ο τελευταίος να κλείσει τα φώτα.
– Η Aldemar είχε αξιοπρόσεκτους ρυθµούς επέκτασης και µεγέθυνσης των δραστηριοτήτων της τα τελευταία χρόνια. Ποια είναι τα σχέδιά σας µεσοπρόθεσµα; Θεωρείτε ότι υπάρχουν νέες ευκαιρίες που αξίζει να αξιοποιηθούν; Σχεδιάζεται κάποιες πρόσθετες κινήσεις επέκτασης; Σας ενδιαφέρουν εξαγορές άλλων µονάδων;
Το µόνο που µπορώ να πω είναι πρώτη προτεραιότητα παραµένει να συσπειρωθούµε. Οι επενδύσεις και οι επεκτάσεις σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι µακρινό όνειρο. Νοµίζω ότι πρέπει να δούµε συνέργειες για αρχή.
