Του Χάρη Φλουδόπουλου
Μια ΔΕΗ με το μισό προσωπικό σε σχέση με σήμερα, αυξήσεις-“φωτιά” στα τιμολόγια και ανελέητο “κυνήγι” για τις ανεξόφλητες οφειλές προς την εταιρεία, προβλέπει η πρόταση της McKinsey προκειμένου η δημόσια επιχείρηση να οδηγηθεί σε πλήρη αναδιάρθρωση και να καταστεί βιώσιμη.
Έπειτα από μία τριετία διαρκούς απαξίωσης, κατά την οποία έγιναν αλλεπάλληλα λάθη, καταστροφικές επιλογές και υπήρξε εμμονή σε πολιτικές που οδήγησαν τη ΔΕΗ αντιμέτωπη με πραγματικό κίνδυνο κατάρρευσης, το επιχειρησιακό πλάνο περιλαμβάνει δύσκολες πολιτικά και κοινωνικά επιλογές, συνταγές λιτότητας αλλά και υπερφιλόδοξους στόχους.
Η στόχευση των μέτρων
Η ΔΕΗ έδωσε στη δημοσιότητα ένα γενικό περίγραμμα του επιχειρησιακού πλάνου, ωστόσο στα όσα δημοσιοποιήθηκαν δεν περιλαμβάνονται εξειδικεύσεις των μέτρων. Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κεφαλαίου”, υπάρχει συγκεκριμένος οδικός χάρτης μέτρων που η διοίκηση της ΔΕΗ απέφυγε να δημοσιοποιήσει, καθώς προβλέπονται πολιτικά και κοινωνικά ευαίσθητες αποφάσεις, όπως η δραστική μείωση του προσωπικού και οι σημαντικές αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος.
Ο σύμβουλος προτείνει κάτι εξαιρετικά απλό, αλλά δύσκολα υλοποιήσιμο, σε σχέση με την αναδιάρθρωση της επιχείρησης: καθώς η μνημονιακή υποχρέωση που έχει αναλάβει η κυβέρνηση είναι να μειωθεί στο 50% το μερίδιο της ΔΕΗ στην αγορά (θυμίζουμε ότι το προηγούμενο σχέδιο προέβλεπε την πώληση του 30% των μονάδων και την παραχώρηση του 30% του προσωπικού στην υπό πώληση εταιρεία), προτείνεται η ΔΕΗ μέχρι το 2022 να έχει μείνει με το μισό προσωπικό σε σχέση με σήμερα.
Οι ενέργειες που αφορούν τους εργαζομένους, σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το “Κ”, είναι οι εξής:
– Σήμερα το προσωπικό της ΔΕΗ είναι 10.600 υπάλληλοι, ενώ ακόμα 1.500 υπάλληλοι είναι έκτακτο προσωπικό.
– Εντός του 2018, 1.300 άτομα θα αποχωρήσουν, στο πλαίσιο της αποεπένδυσης των λιγνιτών, ενώ, εάν περιληφθούν και οι συμβασιούχοι, ο αριθμός ανεβαίνει πάνω από 1.500 άτομα.
– Εντός του 2019, πάνω από 500 άτομα θα αποχωρήσουν εξαιτίας της απόσυρσης των μονάδων σε Καρδιά και Αμύνταιο.
– Σειρά θα πάρουν περίπου 1.000 συμβασιούχοι, των οποίων οι συμβάσεις δεν θα ανανεωθούν, καθώς η εσωτερική αναδιάρθρωση των υποστηρικτικών λειτουργιών θα φέρει συγχωνεύσεις και οικονομίες κλίμακας.
– 900 υπάλληλοι οδηγούνται σε συνταξιοδότηση.
– Ο κύκλος κλείνει με ένα ευρύ πρόγραμμα παροχής κινήτρων για όσους βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση, που εκτιμάται ότι μπορεί να μειώσει κατά περίπου 3.000 άτομα το προσωπικό.
Η εθελούσια θα συνδυαστεί και με προσλήψεις με αναλογία 3 προς 1, δηλαδή για κάθε τρία άτομα που αποχωρούν θα γίνει μία πρόσληψη. Στόχος είναι μέσα στην επόμενη πενταετία να έχουν αποχωρήσει από τη ΔΕΗ πάνω από 6.000 άτομα, ενώ θα υπάρξουν και προσλήψεις περίπου 1.000 νέων υπαλλήλων.
Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια των προτάσεων είναι ότι ο σύμβουλος θεωρεί πως θα πρέπει το προσωπικό των μονάδων που θα πουληθούν, εάν δεν μετακινηθεί στις νέες εταιρείες που θα περάσουν σε ιδιώτη, να αποχωρήσει επίσης από τη ΔΕΗ μέσα στην επόμενη 5ετία.
Πρακτικά, δηλαδή, η θεραπεία-σοκ που θα εφαρμοστεί είναι, καθώς η ΔΕΗ θα χάσει το 50% του τζίρου της, να μειώσει κατά 50% και το προσωπικό της.
Τι θα γίνει με τους λογαριασμούς
Και εάν στο σκέλος των εξοικονομήσεων ο σύμβουλος θεωρεί ότι η ΔΕΗ, για να είναι βιώσιμη, θα πρέπει σε 5 χρόνια να μείνει με το 50% του προσωπικού της, στο σκέλος των εσόδων προτείνονται επίσης εξαιρετικά δύσκολες αποφάσεις, που θα προκαλέσουν κοινωνικές αλλά και πολιτικές αντιδράσεις.
Ο σύμβουλος, πέρα από τις προτάσεις που αφορούν το μάρκετινγκ, τα νέα προϊόντα κ.λπ., που θα φέρουν επιπλέον έσοδα μακροπρόθεσμα, προτείνει την αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής της εταιρείας, με στόχο να αυξηθούν κατά 100 εκατ. ευρώ τα λειτουργικά κέρδη EBITDA της εταιρείας. Αν και δεν αναφέρεται ρητά, η πιο προφανής λύση, με δεδομένο ότι ο πολιτικός προϊστάμενος της ΔΕΗ έχει αποκλείσει την επιβολή αυξήσεων, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι θα μειωθεί η έκπτωση συνέπειας 15%, η οποία, σύμφωνα με παλαιότερους υπολογισμούς, είχε κοστίσει στη ΔΕΗ περίπου 170 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, μέχρι το 2022 είναι σαφές ότι ο σύμβουλος θεωρεί πως η τιμολογιακή πολιτική πρέπει να αλλάξει, προς όφελος της λειτουργικής κερδοφορίας της επιχείρησης. Αυτό σημαίνει ότι σε πρώτη φάση θα πρέπει να εξασφαλιστούν από τα τιμολόγια ρεύματος 70-100 εκατ. ευρώ.
Εκτός, όμως, από τις αυξήσεις στα τιμολόγια, ακόμα ένα κεφάλαιο αφορά τις ανεξόφλητες οφειλές, που –κατά δήλωση της ΔΕΗ– έχουν πέσει κάτω από τα 2,5 δισ. ευρώ. Εδώ, λοιπόν, ο σύμβουλος φαίνεται ότι προτείνει να εξαντληθεί κάθε περιθώριο και να ενταθούν οι προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα, θεωρώντας ότι μπορούν να εισπραχθεί περίπου 1 δισ. από το σύνολο των ανεξόφλητων οφειλών πελατών.
Τέλος, το πλάνο περιλαμβάνει στόχους πρακτικά ανέφικτους με βάση την ιστορία αλλά και τον τρόπο που δουλεύει η ΔΕΗ, όπως την προσθήκη 2.000 MW έως 2.500 MW ΑΠΕ μέχρι το 2035.
Αντιδρούν οι εργαζόμενοι
Πηγές των εργαζομένων της ΔΕΗ χαρακτηρίζουν το πλάνο που έχει εκπονηθεί από τον σύμβουλο μη εφαρμόσιμο, έως και αστείο, ιδιαίτερα στο σκέλος της εθελουσίας. Ταυτόχρονα, επισημαίνουν ότι θα επιβαρυνθεί η ΔΕΗ με τα όποια κίνητρα δοθούν σε εργαζομένους που θα αποχωρήσουν σε λίγα χρόνια και παράλληλα θα δημιουργηθούν λειτουργικά κενά, καθώς οι προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ καθυστερούν σημαντικά. Η εταιρεία δεν θα μπορεί να λειτουργήσει, ενώ θεωρούν ότι σκόπιμα η διοίκηση δεν αποκάλυψε επίσημα στο δ.σ., αλλά και στους εργαζομένους, κρίσιμες παραμέτρους του επιχειρησιακού πλάνου.
Πώς εκτοξεύθηκαν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές – Από το “Δεν πληρώνω”, στη “μικρή ΔΕΗ”
Πώς φτάσαμε στο σημείο σήμερα η ΔΕΗ να χρειάζεται να μείνει με το μισό προσωπικό, αλλά και να αυξήσει τιμολόγια και να εξαντλήσει κάθε περιθώριο, για να μπορέσει να έχει μέλλον και να αποφύγει την οριστική κατάρρευση;
Εδώ, βεβαίως, υπάρχουν ευθύνες με ονοματεπώνυμο, από τις καταστροφικές επιλογές που έγιναν τα τελευταία χρόνια και οδήγησαν τη ΔΕΗ σε αυστηρό μνημόνιο. Η αρχή έγινε το 2012, όταν για λόγους εισπραξιμότητας η τότε κυβέρνηση θεώρησε ότι το ΕΕΤΗΔΕ, το περίφημο “χαράτσι” για τα ακίνητα, θα έπρεπε να μπει στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Τότε ξεκίνησε από διάφορα κινήματα το περίφημο “Δεν πληρώνω” και για τους λογαριασμούς της ΔΕΗ, με την ανοχή, αν όχι και την παρότρυνση, της τότε αντιπολίτευσης. Λόγω, όμως, των συνθηκών, απαγορεύτηκε στη ΔΕΗ να κάνει αποκοπές μετρητών και για πρώτη φορά οι ανεξόφλητες οφειλές ξεπέρασαν το 1 δισ.
Έκρηξη οφειλών
Και ενώ μέχρι ενός σημείου η κατάσταση είχε παραμείνει ελεγχόμενη έως στάσιμη μέχρι το καλοκαίρι του 2014, η άνοδος στην εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ έφερε την έκρηξη του κινήματος “Δεν πληρώνω” και την εκτίναξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών πάνω από τα 3 δισ. ευρώ. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η απόφαση της διοίκησης, έπειτα από πίεση της κυβέρνησης, να μην κόβει το ρεύμα σε απλήρωτους λογαριασμούς κάτω των 1.000 ευρώ αδιακρίτως.
Το δεύτερο σημείο καμπής για τη ΔΕΗ ήταν η αλλαγή του σχεδιασμού για τη λεγόμενη “μικρή ΔΕΗ” και την πώληση του 30% των μονάδων (και υδροηλεκτρικών), που αντικαταστάθηκε από την πώληση του 40% των λιγνιτών μαζί με την υποχρέωση για απώλεια του 50% του μεριδίου αγοράς στη λιανική. Εδώ η ιδεολογική εμμονή της κυβέρνησης έφερε ως αποτέλεσμα οι πιέσεις για άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού να μετουσιωθούν στο χειρότερο δυνατό σενάριο για την εταιρεία, αφού, με το μοντέλο που τελικώς επελέγη, οδηγούμαστε σε βίαιο σπάσιμο της εταιρείας με τα λιγότερα δυνατά οφέλη. Χαρακτηριστικές είναι οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ, μέσω των οποίων η εταιρεία αναγκάζεται να πουλά σε μεταβλητό κόστος λιγνιτική και υδροηλεκτρική ενέργεια, με απώλειες αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Αντί, λοιπόν, η ΔΕΗ να εισπράξει 1,5 δισ. για την απώλεια του 30%, πλέον η συζήτηση είναι για μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που θα εισπράξει από την πώληση του 40% των λιγνιτών της.
Το ίδιο ισχύει και με τον ΑΔΜΗΕ, με τη ΔΕΗ να πουλά το 100% και να αποζημιώνεται μόνο για το 49% σε μια διαδικασία-τραγέλαφο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΔΕΗ τώρα επιχειρεί να απαλλαγεί από την υποχρέωση να καταβάλει τον φόρο μεταβίβασης, ακόμα και για το ποσοστό (51%) που δεν εισέπραξε τίμημα από την εκχώρηση του διαχειριστή.
Ενέσεις ρευστού
Η οικονομική κατάσταση της ΔΕΗ επιδεινώθηκε και από άλλες επιλογές, όπως τη χρέωση προμηθευτή, που επιβάρυνε με 300 εκατ. ευρώ τα αποτελέσματα της περυσινής χρονιάς, την ίδια στιγμή που, όπως επισημαίνει και ο ίδιος ο σύμβουλος, ο συνδυασμός χρέους, κερδοφορίας και πωλήσεων δεν είναι μεσοπρόθεσμα βιώσιμος και θα πρέπει η εταιρεία επειγόντως να βελτιώσει τη σχέση καθαρού χρέους – EBITDA.
Από τα τέλη του 2017, πάντως, υπάρχουν ενέσεις ρευστότητας κυρίως με την αποπληρωμή των ανεξόφλητων οφειλών, ενώ και η συμφωνία για αναχρηματοδότηση του μεγάλου κοινοπρακτικού δανείου, έστω και με όρους που δεν ικανοποίησαν την αγορά (επιτόκιο 5,8% και αποπληρωμές 200 εκατ. ευρώ στην επόμενη διετία) βελτιώνουν το περιβάλλον για τον δανεισμό της εταιρείας. Πάντως, ακόμα και σήμερα η Standard & Poor’s διατηρεί την αξιολόγηση “CCC”, έχοντας δηλώσει ότι θα αναβαθμίσει το rating μόλις ξεκαθαριστεί πλήρως το τοπίο για την αναχρηματοδότηση όλων των υποχρεώσεων που λήγουν το 2019.
Οι απώλειες, το σορτάρισμα και οι ανησυχίες των επενδυτών
Τέσσερα μόλις χρόνια έχουν περάσει από όταν η μετοχή της ΔΕΗ συγκαταλεγόταν στις επενδυτικές προτάσεις των περισσότερων οίκων που παρακολουθούν την εγχώρια κεφαλαιαγορά. Έκτοτε, ωστόσο, άλλαξαν πολλά με αποτέλεσμα σήμερα η πλήρης αναδιάρθρωση της εταιρείας να είναι ένας από τους βασικούς όρους που θέτουν τόσο οι οίκοι αξιολόγησης για το rating της ΔΕΗ όσο και οι αναλυτές για αναβάθμιση των συστάσεών τους για τη μετοχή της. Άλλωστε, η πορεία της εταιρείας τα τελευταία χρόνια οδήγησε στην απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών, όταν δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τότε που σοβαρά διεθνή funds με μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις, όπως το Silchester, τοποθετούνταν με ισχυρά ποσοστά (13,8%) στη μετοχή. Πλέον, η Silchester έχει εγκλωβιστεί, καθώς τοποθετήθηκε σε πολύ υψηλότερα επίπεδα, και οι μόνοι διεθνείς επενδυτές που ακουμπούν τη μετοχή είναι υποτιμητικοί κερδοσκόποι όπως η Lansdowne, που πήρε σημαντικές θέσεις short ήδη από πέρυσι το φθινόπωρο.
Αλλά και η Standard & Poor’s, που διατηρεί αξιολόγηση “CCC” για την πιστοληπτική ικανότητα της ΔΕΗ, ζητά αφενός ικανοποιητική διευθέτηση των άμεσων δανειακών υποχρεώσεων της εταιρείας και αφετέρου σκληρές αποφάσεις για μείωση προσωπικού, δαπανών και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας για να βελτιώσει το rating της εταιρείας.
Από το 2014 και την κεφαλαιοποίηση των 2,4 δισ. ευρώ, που αντικατόπτριζε τη θετική προοπτική της ιδιωτικοποίησης, πλέον η ΔΕΗ αποτιμάται μόλις στα 437 εκατ. ευρώ. Σε αυτά, βέβαια, θα πρέπει να υπολογιστούν και τα 400 εκατ. ευρώ κεφαλαιοποίησης του ΑΔΜΗΕ Συµµετοχών, ο οποίος αποσχίστηκε το 2017 από τη ΔΕΗ και µετοχοποιήθηκε, µε τους µετόχους της ΔΕΗ να λαµβάνουν µία µετοχή του ΑΔΜΗΕ για καθεµία µετοχή που κατείχαν. Πιο αναλυτικά, από τα υψηλά των 12,15 ευρώ (κεφαλαιοποίηση 2,8 δισ. ευρώ), η µετοχή της Επιχείρησης σήµερα έχει υποχωρήσει στα 1,86 ευρώ. Εάν προστεθεί και η κεφαλαιοποίηση του ΑΔΜΗΕ (400 εκατ. ευρώ), τότε η συγκρίσιµη κεφαλαιοποίηση φτάνει τα 837 εκατ. ευρώ. Δηλαδή έχει χαθεί το 70% της αξίας από τα υψηλά της µετοχής της ΔΕΗ.
Η μείωση της κεφαλαιοποίησης της ΔΕΗ ακολούθησε αυτήν του τζίρου της. Το 2014 ο κύκλος εργασιών της ΔΕΗ ήταν 5,863 δισ. ευρώ και η λειτουργική κερδοφορία EBITDA ξεπερνούσε το 1 δισ. (1,022 δισ. ευρώ). Μέσα στο διάστημα αυτό, με αποκορύφωμα το 2017, η ΔΕΗ απώλεσε πωλήσεις της τάξης των 900 εκατ. ευρώ. Η τελευταία φορά που ο τζίρος της ΔΕΗ έπεσε κάτω από το όριο των 5 δισ. ευρώ ήταν πριν από 12 χρόνια, το 2006.
*Αναδημοσίευση από το “Κεφάλαιο” που κυκλοφορεί
