Κάθε κράτος ασκεί την πλήρη κυριαρχία του στο έδαφός του. Τα παράκτια κράτη καθιέρωσαν μια θαλάσσια ζώνη, για λόγους αμυντικούς, η οποία ονομάζεται αιγιαλίτιδα ζώνη ή χωρική θάλασσα ή χωρικά ύδατα (territorial waters). Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει τα ύδατα, το βυθό, το υπέδαφος, και τον εναέριο χώρο. Σε αυτήν, το παράκτιο κράτος έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα, όπως αυτά που έχει στο χερσαίο έδαφός του. Από τη ζώνη αυτή έχουν δικαίωμα να περνούν ιδιωτικά και κρατικά πλοία ξένων χωρών, προς διευκόλυνση της διεθνούς ναυσιπλοΐας, εφόσον πραγματοποιούν αβλαβή διέλευση (Innocent passage). Κατά την αβλαβή διέλευση ο διάπλους πρέπει να είναι σταθερός και ταχύς, τα πολεμικά δεν μπορούν να κάνουν γυμνάσια ή ελιγμούς, οφείλουν να έχουν καλυμμένα τα πυροβόλα τους τα δε υποβρύχια να κινούνται στην επιφάνεια και γενικά να μη βλάπτουν την ειρήνη, την ασφάλεια και την ομαλή λειτουργία του παράκτιου κράτους.
Το πλάτος αυτής της ζώνης ιστορικά κατά καιρούς πέρασε από διάφορα στάδια. Ξεκίνησε από το βεληνεκές των πυροβόλων (Terrae potestas finitur ubi finitur armorum vis = H κατοχή των εδαφών τελειώνει εκεί που τελειώνει η δύναμις των όπλων), πέρασε στα 3 ναυτικά μίλια, στα 6ν.μ. και τελικά κατέληξε μέχρι τα 12ν.μ. με την τελευταία Σύμβαση του Montego-Bay για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982).
Είπαμε εξ αρχής ότι αυτή η ζώνη είναι για την εξασφάλιση της άμυνας του κράτους. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα ο άνθρωπος κατέκτησε τον αέρα με το αεροπλάνο, το οποίο σιγά-σιγά άρχισε να χρησιμοποιείται και για πολεμικές επιχειρήσεις. Η ταχύτητα προσβολής από αέρος, οδήγησε στη διεύρυνση της αιγιαλίτιδας ζώνης, ώστε να παρέχεται περισσότερος χρόνος αμυντικής αντιδράσεως.
Έτσι η Ελλάδα, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, που εξωθήθηκε στη θάλασσα του Αιγαίου από τα παράλια της Μικράς Ασίας ( «σας ρίξαμε στη θάλασσα», ακούγεται ο κομπασμός κάποιων ηγετών της γείτονος – χωρίς να καταλαβαίνουν ότι, έτσι, έμμεσα, παραδέχονται την παρουσία μας εκεί επί χιλιετίες), με νόμο το 1931, καθιέρωσε το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης στον αέρα στα 10 ν.μ., για λόγους καθαρά αμυντικούς.
Εδώ ας κάνουμε μια διευκρίνιση. Φοβούμαι ότι σε πολλούς δεν έχει γίνει αντιληπτό.
Ο νόμος 5017/1931 «Περί πολιτικής αεροπορίας» αναφέρει: «Αρθρο 2. Το κράτος εξασκεί πλήρη και απόλυτον κυριαρχίαν επί του ατμοσφαιρικού χώρου, όστις υπέρκειται του εδάφους του. Εν τη εννοία του εν τω παρόντι
νόμω ή τους Κανονισμούς απαντωμένου «ελληνικόν έδαφος» περιλαμβάνονται τα χωρικά ύδατα και ο υπερκείμενος κατά τα ανωτέρω ατμοσφαιρικός χώρος…Άρθρο 9. Επιτρέπεται εις την Κυβέρνησιν, εισηγήσει του Υπουργού της Αεροπορίας να εξασφαλίζει δια Π. Διαταγμάτων τον Κανονισμόν και την αστυνομίαν της Αεροπορίας».
Σε εκτέλεση των παραπάνω άρθρων 2 και 9 του Νόμου 5017/31 εκδόθηκε το Π.Διάταγμα 6/18 Σεπτεμβρίου 1931 «Περί καθορισμού πλάτους χωρικών υδάτων όσον αφορά τα ζητήματα της αεροπορίας και της αστυνομίας αυτής» που περιλαμβάνει τα εξής: « Ορίζομεν το πλάτος της ζώνης των χωρικών υδάτων της αναφερομένης εν τω άρθρω του νόμου5017/31 εις 10 ναυτικά μίλια από των ακτών της επικρατείας».
Το 1936 εμφανίζεται ο πρώτος ελληνικός νόμος που ρυθμίζει αποκλειστικά και μόνο το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας επεκτείνοντάς το μάλιστα στα 6ν.μ. Έτσι ο Α.Ν.230/36 «Περί καθορισμού αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδος» περιλαμβάνει το ακόλουθο άρθρο: «Άρθρον μόνον: Η έκτασις της αιγιαλίτιδας ζώνης καθορίζεται εις έξ ναυτικά μίλια από της ακτής, μη θιγομένων των εν ισχύι διατάξεων των αφορωσών τας ειδικάς περιπτώσεις, καθ άς η αιγιαλίτις ζώνη ορίζεται μείζων ή ελάσσων των έξ ναυτικών μιλίων».
Οι διατάξεις που ίσχυαν το 1936 και δεν εθίγη η ισχύς των με την παραπάνω διατύπωση του νόμου ως «ειδικές περιπτώσεις», πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι:
Α. Τα τρία χιλιόμετρα για τον Τελωνειακό έλεγχο του άρθρου 85 του ν.1165/1918.
Β. Τα τρία ναυτικά μίλια για τη ρυμούλκηση του άρθρου 1 του Α.Ν. της 19/20 Νοεμβρίου 1935.
Γ. Τα 10 ν.μ. για το διάπλου της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας σε καιρό πολέμου του ν. ΔΡΜΑ/1913. και
Δ. Τα δέκα ν.μ. για θέματα αεροπορίας και αστυνομεύσεως αυτής του Π.Δ. της 6/18 Σεπτεμβρίου 1931.
Σύμφωνα λοιπόν με την ελληνική νομοθεσία η αιγιαλίτιδα ζώνη της Ελλάδας έχει σήμερα και από το 1936 πλάτος 6 ν.μ. με βασική εξαίρεση την περίπτωση της αεροπορίας και της αστυνομίας της, όπου η αιγιαλίτιδα ζώνη έχει πλάτος 10 ν.μ. (Πρόσφατα (Ιούνιος 2020) η Ελλάδα επεξέτεινε την αιγιαλίτιδα ζώνη της στο Ιόνιο στα 12 ν.μ. σε θάλασσα και αέρα).
Εδώ θα πρέπει να διευκρινισθεί και πάλι ότι η διαφοροποίηση έγκειται στο πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης γενικά και όχι, όπως αναφέρεται πολλές
φορές στον Τύπο, στο πλάτος του εναέριου χώρου μόνο. Η Ελλάδα δηλαδή, ενώ έχει το δικαίωμα να καθορίσει αιγιαλίτιδα ζώνη πλάτους μέχρι 12 ν.μ., έχει περιορίσει το δικαίωμά της αυτό στα 6ν.μ. γενικά και στα 10 ν.μ. προκειμένου για θέματα αεροπορίας και αστυνομεύσεως αυτής. Μιλάμε για «μερική χρήση υπάρχοντος δικαιώματος».
Σ’ αυτή τη θαλάσσια ζώνη ανάμεσα στα 6 και στα 10 ν.μ. της Ελλάδας, η Τουρκία δεν μπορεί να κάνει αεροναυτικά γυμνάσια. Για παράδειγμα, μία Τουρκική φρεγάτα που φέρει επί του καταστρώματός της ένα ελικόπτερο Απάτσι, νομίμως κινείται στη ζώνη 6 με 10 ν.μ. Αν όμως το Απάτσι απονηωθεί από το κατάστρωμα, αμέσως παραβιάζει την εναέρια αιγιαλίτιδα ζώνη της Ελλάδας, γιατί αυτή εκτείνεται στα 10 ν.μ.
Τα αεροναυτικά γυμνάσια σχεδιάζονται. Όταν λοιπόν δεσμεύονται περιοχές της ζώνης 6 με 10 ν.μ., εσκεμμένα εκφράζεται η πρόθεση παραβιάσεως των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και δεν γίνεται «κατά λάθος», λόγω της μεγάλης ταχύτητας των πολεμικών αεροπλάνων και του μικρού χώρου των διεθνών υδάτων, ανάμεσα στα διάσπαρτα στο Αιγαίο Ελληνικά νησιά.
Το διαφοροποιημένο αυτό καθεστώς της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας ισχύει συνεχώς από το 1931 και η Τουρκία, πάνω από 40 χρόνια, δεν το αμφισβήτησε.
Περαιτέρω, η Ελλάδα, σύμφωνα με τη Σύμβαση του Σικάγου του 1944, εξέδωσε τις Αεροναυτικές Πληροφορίες (Aeronautical Information Publication – AIR GREECE), στην οποία σαφώς αναφέρεται ότι το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας, για θέματα αεροπορίας και αστυνομεύσεως αυτής είναι τα 10 ν.μ. Το ίδιο πλάτος εμφανίζεται και στους χάρτες του ICAO.
Όταν ανακαλύφθηκαν τα πετρέλαια, αρχές της δεκαετίας του ’70 στον Πρίνο της Θάσου, η Τουρκία άρχισε να παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο μεταξύ 6 και 10 ν.μ., δειλά δειλά στην αρχή και συνεχώς με αυξανόμενη συχνότητα μέχρι σήμερα. Έχει γίνει πλέον καθημερινή πρακτική, οι πιλότοι μας να αναγκάζονται να αναχαιτίζουν τα τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη που εισέρχονται στην αιγιαλίτιδα ζώνη του εναέριου χώρου μας.
Η Τουρκία το 1975 ζήτησε από την Ελλάδα να περιορίσει σε 6 ν.μ. τον Ελληνικό εναέριο χώρο, αίτημα που δεν δέχθηκε η Ελλάδα.
Το χαρακτηριστικό με την αιγιαλίτιδα ζώνη είναι ότι μπορείς να αυξήσεις τα χωρικά σου ύδατα μέχρις εκεί που σου επιτρέπει το Δίκαιο της Θάλασσας ( 12 ν.μ.). Εάν μία χώρα, όπως η Ελλάδα, έχει νόμιμα καθιερώσει 10 ή 6 ν.μ., αμφισβητείται εάν μπορεί να το μειώσει σε 8, 6, ή 3. ν.μ., δεδομένου ότι ο
χώρος της αιγιαλίτιδας ζώνης θεωρείται πλέον, σύμφωνα με τη νομοθεσία της, «έδαφος» της ελληνικής επικράτειας.
O Ποινικός μας Κώδικας (Π.Κ., άρθρο 5) μας λέγει ότι οι νόμοι μας εφαρμόζονται για όλες τις πράξεις που τελέστηκαν στην ημεδαπή, δηλαδή στο έδαφος της ελληνικής επικράτειας. Ως «έδαφος» της ελληνικής επικράτειας θεωρούνται όχι μόνο πλοία ή αεροσκάφη ελληνικά οπουδήποτε και αν βρίσκονται, αλλά και η αιγιαλίτιδα ζώνη, η οποία αναμφισβητήτως είναι «ημεδαπή». Σ’ αυτό συμφωνούν όλοι οι ερμηνευτές του δικαίου: Στάικος, Μανωλεδάκης, Ζησιάδης, Χορτάτος, Γεωργάκης, Γάφος, Ευσταθιάδης, κλπ.).
Σε ένα άλλο άρθρο του Π.Κ. (138) και υπό τον τίτλο «Προδοσία της χώρας», διαβάζουμε ότι όποιος επιχειρεί να αποσπάσει από το ελληνικό κράτος έδαφος που ανήκει σ’ αυτό ή να συγχωνεύσει έδαφος του ελληνικού κράτους σε άλλη Πολιτεία, τιμωρείται με την εσχάτη των ποινών.
Ίσως να μη στοιχειοθετείται η νομοτυπική μορφή του άρθρου 138, βρείτε μου όμως ποια κυβέρνηση και ποιός πολιτικός, με έντονες τάσεις πολιτικής αυτοκτονίας, θα διακινδύνευε να μειώσει τα 10 ν.μ. της αιγιαλίτιδας ζώνης μας και να επωμισθεί τον τίτλο του «προδότη», τον οποίο θα έσπευδε η αντιπολίτευση να του προσδώσει, γιατί απέσπασε από το ελληνικό κράτος «έδαφος» που του ανήκει;
Αθανάσιος Κοσσιώρης
Ρόδος, Οκτώβριος 2020
