Ο Βασίλης Μαντικός, έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο βυθό. Από μικρός ήξερε ότι θέλει να γίνει δύτης, συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση, αφού πάντα τον «τραβούσε» η θάλασσα.
Στα μάτια του, που θαρρείς και καθρεφτίζεται το γαλάζιο του Αιγαίου, μπορεί να διακρίνει κανείς την ευαισθησία ενός ανθρώπου που έχει μάθει να προσφέρει, χωρίς να περιμένει ανταλλάγματα.
Ενεργό μέλος της κοινωνίας, εθνοφύλακας, εθελοντής αιμοδότης, χαμηλών τόνων, μα πάνω απ΄όλα υπηρέτης της θάλασσας και των ανθρώπων που τον έχουν ανάγκη.
Ο πιο παλιός δύτης της Ρόδου, έχει δει και έχει βιώσει μεγάλες χαρές αλλά και ανείπωτους πόνους. Εχει ανακαλύψει δύο ναυάγια με αμύθητους θησαυρούς για τα οποία το αθάνατο ελληνικό κράτος τον ταλαιπωρεί στα δικαστήρια για να λάβει την νόμιμη αποζημίωσή του και είναι πάντα σε ετοιμότητα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του αφιλοκερδώς.
Με δάκρυα στα μάτια μιλά για την υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη, που την ανέσυρε από τον κόλπο των Πεύκων και εξομολογείται πώς από τότε άλλαξε η ζωή του.
Μοιράζεται μαζί μας την αγωνία του για την «κακοποίηση» του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Ρόδου και δηλώνει ότι θα ήθελε η 10 ετών κόρη του, που αγαπάει τη θάλασσα όσο και ο μπαμπάς, να ακολουθήσει τα επαγγελματικά του βήματα.
• Κύριε Μαντικέ, πώς αποφασίσατε να γίνετε δύτης;
Είμαι από οικογένεια δυτών, ο πατέρας μου από τη Σύμη και η μητέρα μου από τη Χάλκη. Οι παππούδες μου και ο πατέρας μου ήταν δύτες και στα δύο νησιά, όπως και οι θείοι μου. Από μικρός ήθελα να γίνω δύτης. Τους το είχα ξεκαθαρίσει! Στα 15 μου πήγα στα καράβια, και γύρισα για να υπηρετήσω τη στρατιωτική μου θητεία.
Πριν υπηρετήσω, δούλευα σε λιμενικά έργα ως βοηθός δύτη και το 1987 έβγαλα επισήμως άδεια δύτη. Το 1990 μπήκα στη Σχολή δυτών Καλύμνου και πήρα το πτυχίο. Ημουν πιστοποιημένος από τον ρωσικό νηογνώμονα. Η κύρια δουλειά μου είναι λιμενικά έργα, αγωγοί, ναυάγια…
• Μια ζωή μέσα στη θάλασσα δηλαδή…
Ναι, την περισσότερή μου ζωή την έχω περάσει μέσα στο βυθό. Σε μηχανάκι δεν ανεβαίνω γιατί φοβάμαι, αλλά τον βυθό όχι! Στα λιμενικά έργα έχω κάνει χρήση εκρηκτικών, τοποθέτηση και ανατίναξη, υπηρετώ στην εθνοφυλακή, έχω κάνει χρήση όλων των όπλων που μπορείτε να φανταστείτε, με το μηχανάκι όμως δεν έχω καλές σχέσεις, δεν ανεβαίνω!
• Θα έχετε δει πολλά όλα αυτά τα χρόνια, και καλά και άσχημα.
Τα καλά, αφορούν σε ναυάγια στο λιμάνι της Ρόδου. Το 2008 βρήκα ναυάγιο με μεγάλο θησαυρό με χρυσά νομίσματα και το 2003 ναυάγιο με αμφορείς που περιείχαν κρασιά. Αυτά είναι τα καλά. Τα κακά είναι οι έρευνες και οι διασώσεις που σχεδόν πάντα έχουν αρνητικά αποτελέσματα. Οταν καλούμαι, συνήθως αναλαμβάνω να ανασύρω ανθρώπους από το νερό που δεν τα κατάφεραν…
• Εχει μεγάλο ενδιαφέρον να μας πείτε για τους θησαυρούς που ανακαλύψατε.
Το 2003, κλήθηκα για να αναζητήσω έναν αγνοούμενο που υποτίθεται ότι έπεσε στη θάλασσα. Ο κύριος αυτός είχε απειλήσει ότι θα αυτοκτονήσει, αλλά ήταν στα μπουζούκια και διασκέδαζε! Εν πάση περιπτώσει, στην αναζήτηση τότε στο λιμάνι της Ρόδου, ανακάλυψα έναν αμφορέα και αναδύθηκα ενημερώνοντας σχετικά τον λιμενάρχη κ. Γαλάνη και τον υπολιμενάρχη κ. Τσαγκάρη, ότι κάτω ο βυθός είναι γεμάτος αμφορείς από ναυάγιο. Οι αμφορείς αυτοί περιείχαν κρασιά.
Το 2008, εντόπισα άλλο ναυάγιο με θησαυρό, δεν με πίστευε κανείς. Ενημέρωσα την Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων και για να με πιστέψουν, απέστειλα πρωτοκολλημένο έγγραφο με φωτογραφίες. Είχα δει κάποια κομμάτια χρυσού και μόλις κατέβηκα κάτω με ακόμα έναν δύτη, αφαιρέσαμε λίγο την άμμο από πάνω και βρήκαμε χιλιάδες νομίσματα, μέσα σε μπαούλο.
Το καράβι ήταν πειρατικό του 18ου αιώνα, εγώ πιστεύω ότι ήταν κολαΐνες καρπάθικες, γιατί πολλά νομίσματα ήταν τρυπημένα. Είχε πεντόλιρα του 1747 που απεικόνιζαν τον Βασιλιά της Πορτογαλίας. Ηταν νομίσματα που είχαν κοπεί στην Τυνησία, την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια, και πάρα πολλά κοσμήματα. Αρκεί να σας πω ότι την πρώτη μέρα είχαμε ανασύρει 2.500 νομίσματα. Εκανα αίτηση για την προβλεπόμενη αμοιβή, για τον εντοπισμό του ναυαγίου με τα κρασιά. Η αμοιβή ήταν 9.000 ευρώ μείον τις κρατήσεις, που ήταν στα 2.700 ευρώ. Ηρθε το ένταλμα, αλλά χρήματα δεν πήρα.
Τότε υπουργός Πολιτισμού ήταν ο κ. Λιάπης. Κατέθεσα εξώδικο, δικαιώθηκα για να πάρω τα χρήματα από το 2011 εντόκως και το Υπουργείο Πολιτισμού άσκησε έφεση! Δεν πήρα την νόμιμη αμοιβή ποτέ, ούτε για τον θησαυρό ούτε για τα κρασιά. Κι αυτό είναι το μεγάλο μου παράπονο, διότι έτσι δίνουν κακό παράδειγμα στους υπόλοιπους, αν βρουν κάτι να μην το παραδώσουν…
• Ο θησαυρός πού βρίσκεται σήμερα;
Τον πήρε το “κράτος των Αθηνών”, εδώ άφησαν μόνο δύο φλουριά στην οδό Ιπποτών και δεν δίνουν αναφορά σε κανέναν πού βρίσκεται. Οταν ρώτησα μου είπαν ότι ο θησαυρός δεν θα εκτεθεί στο Μουσείο μας, διότι δεν είναι ασφαλές… Τι άλλο να πω.
• Εξαιτίας της φύσης της δουλειάς σας, έχετε έρθει αντιμέτωπος και με πολλά δυσάρεστα περιστατικά.
Ναι, δυστυχώς.
• Υπάρχει κάποιο περιστατικό που θυμάστε πιο έντονα;
Το περιστατικό με την Ελένη Τοπαλούδη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που αντίκρισα το πρόσωπό της. Επαθα σοκ. Ηταν σαν να μου έριξαν γροθιά στο στομάχι.
• Παρά την εμπειρία σας και παρά τα όσα έχουν δει τα μάτια σας…
Πιστέψτε με, έχω δει πάρα πολλά… Όμως η περίπτωση της Ελένης, με συγκλόνισε. Όταν γυρίσαμε το σώμα της και είδαμε το πρόσωπό της… Τι να σας πω… Ακόμα και σήμερα που το σκέφτομαι δεν μπορώ να συγκρατήσω τα δάκρυά μου. Πρόπερσι στο Πρασονήσι, μέσα σε μια μέρα ανασύραμε νεκρούς τρεις ερασιτέχνες ψαράδες, από εδώ από τη Ρόδο.
Στην Τήλο είχαν σκοτώσει μέσα στη θαλαμηγό δύο Ιταλούς, την θυμάστε την ιστορία. Και στα ναυάγια με τους μετανάστες που χάσαμε τη μάνα με το παιδί μέσα από τα χέρια μας… Είναι περιστατικά που δύσκολα ξεχνάς, όσο εξοικειωμένος κι αν είσαι… Αλλά αυτό με τη φοιτήτρια ήταν πολύ σκληρό. Μια κοπέλα, 1,90 στο ύψος κατακρεουργημένη… και μάλιστα από δύο νέα παιδιά… Στο κορίτσι αυτό, βλέπαμε τα παιδιά μας. Η Ελένη έγινε το κοριτσάκι όλων μας εκείνη την ημέρα.
• Εσάς πότε σας ειδοποίησαν;
Οταν ειδοποιηθήκαμε εμείς, η σορός ήταν ακόμα στη μέση του κόλπου της Φώκιας. Μέχρι να φτάσουμε στο σημείο, διότι εκείνη την ημέρα ήταν πολύ κακός ο καιρός είχε αέρα και βροχή, η θάλασσα την είχε βγάλει στα χαλίκια. Τι να σας πω, δεν περιμέναμε να δούμε αυτό το θέαμα. Εμένα και του συνεργάτη μου, του Κώστα Μπαλάφα, μας κόπηκε η αναπνοή όταν καταλάβαμε περί τίνος πρόκειται. Δεν μπορούσαμε να συνέλθουμε. Ηταν ξεκάθαρο ότι η κοπέλα δεν πήγε εκεί για να αυτοκτονήσει. Κάτι άλλο είχε συμβεί. Πριν ταυτοποιηθεί, ψάχναμε στην γύρω περιοχή, αν γνωρίζει κάποιος μια κοπέλα με ένα τριαντάφυλλο στο δεξί πόδι… Με εντολή του Λιμεναρχείου, πήγαμε άλλες δύο φορές στο σημείο για να ψάξουμε τα προσωπικά της αντικείμενα.
Την πρώτη φορά δεν βρήκαμε τίποτα. Τη δεύτερη φορά, οι δράστες υπέδειξαν το σημείο που τα είχαν πετάξει και τα βρήκαμε όλα, εκτός από τα γυαλιά και το κινητό της τηλέφωνο. Έκανα πάρα πολύ καιρό για να βρω τις ισορροπίες μου μετά από αυτό το σκληρό περιστατικό. Και δεν ξέρω αν τις έχω βρει μέχρι τώρα που μιλάμε. Εγώ θυμάμαι, περίμενα με αγωνία στο μπαλκόνι να δω την κόρη μου, που είναι δέκα ετών, να επιστρέφουν στο σπίτι με την μητέρα της ασφαλείς από το σχολείο ή όπου αλλού πήγαιναν. Και σας το λέω εγώ, που έχω δει πάρα πολλά πράγματα στη ζωή μου. Κι άλλοι φίλοι γνωστοί, εκείνη την περίοδο μού έλεγαν ότι κάνουν ακριβώς το ίδιο.
Η περίπτωση της Ελένης, άφησε σημάδια στην τοπική κοινωνία και όχι μόνο. Προσωπικά με έχει σημαδέψει… Δεν ήξερα τι να πω σε αυτόν τον πατέρα, που έκλαιγε και μου έλεγε σε ευχαριστώ που μου έφερες το παιδί μου κι εμένα σπάραζε η καρδιά μου που ανασύραμε την κόρη του νεκρή… Οι άνθρωποι αυτοί, δεν είχαν την ευκαιρία να φιλήσουν το παιδί τους, δεν το αποχαιρέτησαν… Καταλαβαίνω τον πόνο τους, την απελπισία τους και την οργή τους.
Θα ήθελα όμως να πω ότι δεν είμαστε όλοι οι Ροδίτες ίδιοι με αυτούς τους δύο και ούτε αυτοί οι δύο αντιπροσωπεύουν το νησί μας. Αλλά και πάλι, ο πόνος της μάνας δικαιολογεί αυτή την οργή και την αγανάκτηση.
• Κάθε φορά που σας καλούν, πηγαίνετε με την ελπίδα ότι θα προλάβετε;
Στους ψαροντουφεκάδες, υπάρχει πάντα η ελπίδα ότι κάπου μπορεί να έχει βγει σώος ο αγνοούμενος. Αλλά σε άλλα περιστατικά, όταν μας ειδοποιούν… πάμε με σφιγμένη καρδιά, γιατί σπάνια η κατάληξη είναι ευχάριστη.
• Υπάρχουν περιπτώσεις με ευχάριστη κατάληξη;
Ναι, για μια έχω βραβευθεί από τον αείμνηστο μητροπολίτη Σπυρίδωνα. Το 1984, στην Ακαντιά, ήμουν ως ναύτης μέσα στα ρυμουλκά και χτύπησε ένας συνάδελφος, όταν έσπασε το σχοινί και τραυματίστηκε πολύ σοβαρά. Επεσε στη θάλασσα, πνιγότανε, κι έπεσα κι εγώ για να τον κρατήσω. Θυμάμαι έπινα αίμα και θάλασσα μαζί… αλλά τα καταφέραμε κι έζησε! Το 1983 μια γριούλα στη Σύμη, όπως δούλευα στα λιμενικά έργα, παραπάτησε κι έπεσε στη θάλασσα. Πήγαινε να προσκυνήσει στον Πανορμίτη. Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι κρατούσα τη γιαγιά και παράλληλα κρατιόμουν από μια ρίζα αλμυρίκι και φώναζα βοήθεια για να έρθουν οι άλλοι να βοηθήσουν κι εμένα! Τα καταφέραμε κι εκεί. Σε μικρότερη ηλικία, έχω έναν κολλητό φίλο στη Σύμη, τον Θοδωρή, τότε ήμουν 12 χρονών καλά καλά δεν ήξερα μπάνιο, και τον έσωσα όταν έπεσε στη θάλασσα. Αυτός τότε ήταν 3-4 ετών, ε αυτό ήταν μέχρι σήμερα με πειράζει!
• Το κινητό σας δεν κλείνει ποτέ;
Και το κινητό και το σταθερό μου τηλέφωνο είναι πάντα στη διάθεση του Λιμεναρχείου.
• Ουσιαστικά αναμετράστε με τον χρόνο, με τα δευτερόλεπτα.
Ακριβώς. Στο τελευταίο περιστατικό που κλήθηκα, πριν από μερικές ημέρες, έφυγα σχεδόν με τα εσώρουχα από το σπίτι μου. Βούτηξα με το εσώρουχο, δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.
• Εχει σημασία να πούμε κύριε Μαντικέ, ότι προσφέρετε τις υπηρεσίες σας αφιλοκερδώς…
Δεν ξέρω αν έχει σημασία να το αναφέρουμε αυτό. Είναι δυνατόν σε τέτοια περιστατικά να ζητήσει κανείς χρήματα από τις οικογένειες των θυμάτων; Αν είναι δυνατόν… Δεν το έχω κάνει ποτέ και ούτε πρόκειται να το κάνω. Έχουμε θέσει τον εαυτό μας στη διάθεση του Λιμεναρχείου, θεωρώ χρέος μου ως πολίτης, να βοηθώ όπου χρειάζεται.
Τα μόνα χρήματα που δεχθήκαμε να πάρουμε μια φορά, εγώ και οι συνάδελφοί μου από οικογένεια αγνοούμενου, ήταν για τα καύσιμα επειδή τον αναζητούσαμε για μέρες και η οικογένεια ήθελε να μας καλύψει τουλάχιστον αυτά τα έξοδα, για να μας ευχαριστήσει.
• Στον ελεύθερο χρόνο σας, πάλι με την θάλασσα ασχολείστε;
Ναι, εννοείται! Μου αρέσει να φωτογραφίζω τον βυθό, να παίζω με τα χταποδάκια… Και να τα αφήνω μετά.
• Δεν ψαρεύετε;
Οχι! Αγοράζω ψάρια, δεν ψαρεύω.
• Τι κρύβει αλήθεια ο βυθός της Ρόδου;
Ομορφιές πολλές, αλλά το θαλάσσιο περιβάλλον της Ρόδου είναι πάρα πολύ επιβαρυμένο. Υπάρχει εκτεταμένη ρύπανση, στο βυθό υπάρχουν πλαστικά και μπαταρίες αυτοκινήτων μέχρι ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς… Ελπίζω οι νεότερες γενιές επειδή έχουν μεγαλύτερη οικολογική συνείδηση, να αντιμετωπίσουν καλύτερα τον θαλάσσιο πλούτο μας.
• Μέχρι πιο βάθος έχετε φτάσει;
Εχω φτάσει μέχρι τα 74 μέτρα με ατμοσφαιρικό αέρα. Πριν μερικά χρόνια τα 50 μέτρα τα έκανα για πλάκα κάθε μέρα. Αλλά πάντα τηρώντας ευλαβικά τα μέτρα ασφαλείας.
• Το κοριτσάκι σας, αγαπάει τη θάλασσα το ίδιο με εσάς, έρχεται μαζί σας;
Ερχεται μαζί μου και μάλιστα που έχει πει ότι σκέφτεται να γίνει δύτης! Βέβαια την μια λέει σεφ και την άλλη δύτης, αλλά είναι μικρή ακόμα.
• Εσείς θα θέλατε να ακολουθήσει το επάγγελμά σας;
Ναι! Είναι πολύ καλό επάγγελμα, ανοίγονται πολλές προοπτικές για την ανάπτυξή του, είναι δουλειά του μέλλοντος, κι αν τηρούνται αυστηρά οι κανόνες ασφαλείας, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Εγώ πιο ασφαλής αισθάνομαι στον βυθό παρά όταν οδηγώ στο δρόμο…
Ψαρεύεται? Όχι πάντα αγοράζω τα ψάρια. Υποκλίνομαι. Αυτό δείχνει μεγάλη ευαισθησία σε ένα άνισο αγώνα. Συγχαρητήρια κ. Μαντικέ.