Ο κ. Νικόλαος Οικονόμου, MD, MSc, PhD είναι Γενικός – Οικογενειακός Ιατρός, Καθηγητής-ΣΕΠ ΜΠΣ “Διοίκησης Μονάδων Υγείας” Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου – PG Dip in Public Health, London School of Hygiene @ Tropical Medicine, Master Health Service Management, London School of Hygiene @ Tropical Medicine, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, δίνει αναλυτικές πληροφορίες για όλες τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την πανδημία του κορωνοϊού, τους εμβολιασμούς, τα τεστ αλλά και τις νέες θεραπείες.
• Κύριε Οικονόμου, να ξεκινήσουμε με την κατάσταση που κυριαρχεί σε όλη τη χώρα με την έξαρση της μετάλλαξης Όμικρον που καθημερινά δίνει πολλές χιλιάδες κρούσματα. Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η επιδημιολογική κατάσταση;
Κυρία Ντόκου, όντως αυτή τη στιγμή το φορτίο της νόσου στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα υψηλό. Αναμένουμε να συμβεί η κορύφωση του πανδημικού κύματος λόγω της παραλλαγής «Omicron» μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου. Αυτό σημαίνει ότι περιμένουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων και υψηλό ποσοστό θετικότητας μέχρι τότε.
Από την άλλη ευελπιστούμε ότι θα έχουμε καλά νέα γρηγορότερα στους σκληρούς δείκτες της πανδημίας. Όσο δηλαδή θα υποχωρεί η μετάλλαξη δ, τόσο θα παρατηρούμε βελτίωση στις νοσηλείες, τους θανάτους και τους διασωληνωμένους.
Σε σχέση με την γενικότερη κατάσταση, η επικρατέστερη εκτίμηση αυτή τη στιγμή είναι ότι από το Μάρτιο το επιδημικό αυτό κύμα θα έχει υποχωρήσει.
• Προς το παρόν, τι γνωρίζουν οι επιστήμονες για τη μετάλλαξη Όμικρον; Είναι τόσο επικίνδυνη σε νοσηλείες, διασωληνώσεις ή θανάτους; Γιατί δεν πρέπει να εφησυχάζουμε;
Φαίνεται γενικά ότι η παραλλαγή Όμικρον είναι ηπιότερη σε σχέση με την Δέλτα. Τείνει να μένει στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα και δεν ταξιδεύει στους πνεύμονες. Αυτό σημαίνει ότι συχνά προκαλεί ελαφρά συμπτώματα, ενώ πιο σπάνια προκαλεί ασθένεια που χρειάζεται εξέταση στα επείγοντα, εισαγωγή σε θάλαμο ή ΜΕΘ και μηχανικό αερισμό, ιδιαίτερα στους εμβολιασμένους.
Από τη άλλη, επειδή η Όμικρον εξαπλώνεται πολύ ταχύτερα, μπορεί να προκαλέσει σημαντικό αριθμό σοβαρών περιστατικών στους ανεμβολίαστους και τους έχοντες συνυπάρχοντα νοσήματα. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε τις άγνωστες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, το σύνδρομο long-Covid (που παρατηρείται σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και μετά από ασυμπτωματική νόσηση με κορωνοϊό) αλλά και την υπό μελέτη απορρύθμιση διαφόρων χρονίων νοσημάτων (όπως π.χ. καρδιακής ανεπάρκειας ή διαβήτη) εξαιτίας της Covid19, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την παραλλαγή Όμικρον ως ‘ήπια’ και να χαλαρώσουμε τις προσπάθειες μας.
Ένας πρόσθετος λόγος μη εφησυχασμού είναι η υψηλή πληρότητα σε απλές και ΜΕΘ κλίνες Covid, καθώς και ο μεγάλος αριθμός ανεμβολίαστων ηλικίας άνω των 60 χρόνων που υπάρχει στη χώρα μας.
Πρέπει λοιπόν να προφυλάξουμε το σύστημα υγείας μας ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται τόσο στα περιστατικά Covid19, όσο και στα υπόλοιπα προβλήματα υγείας, πολλά από τα οποία λίμναζαν τόσο καιρό.
• Η Πολιτεία αλλά και οι επιστήμονες επιμένουν ότι πρέπει να συνεχιστούν οι εμβολιασμοί. Πώς είναι τα επίπεδα εμβολιασμών και ανοσίας στη Ρόδο;
Ο εμβολιασμός είναι το βασικό μας όπλο και απέναντι στην Όμικρον. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα εμβόλια μας προστατεύουν, όχι τόσο από τη νόσηση (και οι εμβολιασμένοι μπορεί να νοσήσουν από Όμικρον) αλλά από τη σοβαρή νόσηση, καθώς το ενισχυμένο ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να εξουδετερώσει αποτελεσματικότερα τον ιό.
Το επίπεδο εμβολιασμού στη Ρόδο είναι πάνω από τον εθνικό μέσο όρο που με τη σειρά του προσεγγίζει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό όμως δεν πρέπει να δημιουργεί εφησυχασμό. Ο εμβολιασμός είναι μια συνεχής προσπάθεια. Η προστασία των εμβολίων πέφτει με το χρόνο, αναλογικά με τον αριθμό των αντισωμάτων. Γι’ αυτό χρειάζονται οι αναμνηστικές δόσεις.
• Ωστόσο, υπάρχει ένα ποσοστό συμπολιτών μας σε όλη την χώρα που δεν έχουν εμβολιαστεί καθόλου. Είναι επικίνδυνο αυτό;
Προφανώς είναι επικίνδυνο τόσο για τους ίδιους (ιδιαίτερα για όσους είναι ηλικιωμένοι ή με συνυπάρχοντα νοσήματα), όσο και για τους υπόλοιπους. Η Όμικρον είναι πιθανότατα η πιο μεταδοτική ιογενής ασθένεια που γνώρισε ο κόσμος, ίσως με την εξαίρεση της ιλαράς. Όταν νοσήσει ο μη εμβολιασμένος φέρει υψηλότερο ιικό φορτίο και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, επομένως έχει μεγαλύτερο κίνδυνο για σοβαρή νόσο και μεταδίδεται περισσότερο στους άλλους.
Το να εμβολιαστεί λοιπόν κάποιος σημαίνει τόσο ότι προστατεύει τον εαυτό του και τον περίγυρο του, όσο και ότι συμβάλλει στη δημόσια υγεία και στην τοπική οικονομία, μέσω της επιβράδυνσης της μετάδοσης του ιού και της αποφόρτισης της πίεσης των δομών υγείας. Και φυσικά η μείωση της διασποράς της νόσου οδηγεί σε μικρότερη ‘δεξαμενή’ μελλοντικών επικίνδυνων μεταλλάξεων.
• Σε σχέση με τα διαγνωστικά τεστ, είναι τα self-test και rapid-tests αξιόπιστα απέναντι για την Όμικρον; Ή πρέπει να κάνουμε PCR όταν έχουμε ύποπτα συμπτώματα;
Τα αντιγονικά τεστ, -τόσο τα self όσο και τα rapid- λόγω του χαμηλού τους κόστους, της υψηλής ταχύτητας εκτέλεσης τους και της ικανοποιητικής εγκυρότητας και αξιοπιστίας τους είναι βασικά εργαλεία διάγνωσης τόσο των συμπτωματικών, όσο και των ασυμπτωματικών περιπτώσεων Covid19.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ευαισθησία ενός μεγάλου αριθμού διαγνωστικών αντιγονικών τεστ που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι επαρκώς υψηλή και απέναντι στην Όμικρον, αν και υπολείπεται ελαφρώς αυτής έναντι των προηγούμενων στελεχών του ιού. Υπάρχουν ωστόσο και αντιγονικά διαγνωστικά τεστ με σημαντικό αριθμό ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων και θεωρώ ότι είναι ευθύνη των ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών να θεσπίσουν πιο αυστηρά όρια κυκλοφορίας τους.
Αυτό που είναι πολύ σημαντικό επίσης είναι ο τρόπος λήψης του επιχρίσματος, και εκεί είναι που υπερτερούν τα rapid tests – όταν λαμβάνονται σωστά- σε σχέση με τα self-tests. Τα rapid tests αφορούν στη λήψη ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος με λεπτούς στυλεούς και μπορεί να πραγματοποιηθούν μόνο από κατάλληλα εκπαιδευμένο επαγγελματία υγείας. Αν αυτός που πήρε το τεστ, δεν μπει βαθιά και δεν σας ‘ενοχλήσει’ καθόλου, μάλλον δεν έκανε καλά τη δουλειά του. Ειδικά, μάλιστα στην περίπτωση της Όμικρον, και επειδή ο ιός πάει πρώτα στο στοματοφάρυγγα, φαίνεται ότι υπάρχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν λαμβάνεται και στοματοφαρυγγικό επίχρισμα.
Από εκεί και πέρα γνωρίζουμε ότι οι αντιγονικές διαγνωστικές δοκιμασίες έχουν μικρότερη ευαισθησία από τις μοριακές, ιδιαίτερα σε ασυμπτωματικές ή προσυπτωματικές περιπτώσεις ή στην αρχή της συμπτωματικής νόσησης. Αυτό σημαίνει ότι όταν υπάρχει ισχυρή υποψία της νόσου και τα rapid-tests βγαίνουν αρνητικά, πρέπει να τα επιβεβαιώνουμε με PCR.
• Σε σχέση με τις καινούργιες θεραπείες που ακούμε, ποια είναι η γνώμη σας; Είναι για όλους;
Υπάρχει ένα καινούργιο φάρμακο η μολνουπιραβίρη που κυκλοφορεί με καθεστώς επείγουσας έγκρισης στις ΗΠΑ και η χορήγηση του απαιτεί συναίνεση του ασθενή στην Ελλάδα, όπως και τα μονοκλωνικά αντισώματα (που προς το παρόν έχουν εξαντληθεί).
Πρόκειται για ακριβές θεραπείες, που η αποτελεσματικότητά τους ακόμα ελέγχεται. Γενικά διατίθενται με συγκεκριμένες ενδείξεις σε ασθενείς υψηλού κινδύνου που δεν νοσηλεύονται, μέσα σε 5 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Για τις θεραπείες αυτές, όπως και για τη συνολική θεραπευτική τους αντιμετώπιση θα πρέπει οι ασθενείς να επικοινωνούν με τον γιατρό τους.
• Υπάρχουν επιστήμονες, που λένε ότι ίσως βρισκόμαστε στο τέλος της πανδημίας. Πώς το σχολιάζετε και πότε θα γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα περισσότερες λεπτομέρειες;
Όντως διατυπώνεται αυτή η άποψη από μερίδα επιστημόνων που, βασιζόμενοι στην πολύ υψηλή μεταδοτικότητα της Όμικρον, θεωρούν ότι η ασθένεια θα προσβάλει σύντομα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού, γεγονός που σε συνδυασμό με τους εμβολιασμούς θα προσφέρει σημαντική ανοσία με βάση τα Τ- κύτταρα απέναντι και σε άλλες παραλλαγές του ιού. Επομένως ότι είμαστε κοντά να περάσουμε στο ενδημικό στάδιο όπου η ασθένεια θα είναι συνεχώς παρούσα, αλλά ο αριθμός των περιπτώσεων θα είναι σταθερός και σχετικά προβλέψιμος.
Διατυπώνεται όμως και η αντίθετη άποψη: Ότι πρέπει να αποκτηθεί πολύ μεγάλη συλλογική ανοσία σε παγκόσμιο επίπεδο προτού εκλείψει η πανδημία. Και ότι μέχρι τότε οι εκατομμύρια περιπτώσεις ασθενών σε όλο το κόσμο θα γεννούν εκατομμύρια ευκαιρίες εξέλιξης του ιού. Επομένως, είναι αδύνατον να προβλέψουμε το τέλος της πανδημίας, επειδή δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα εάν οι μελλοντικές εκδόσεις θα είναι πιο ήπιες ή πιο σοβαρές.
Eίναι βέβαιο πάντως ότι η πανδημία κάποτε θα λήξει. Θεωρώ όμως ότι χρειάζεται, αντί για επανάπαυση ότι ο ιός θα σβήσει από μόνος του, επίγνωση της κατάστασης και συνέχιση της προσπάθειας.
Η χρήση μασκών, η τήρηση των αποστάσεων, ο συνεχής αερισμός των χώρων, η απομόνωση των νοσούντων και των επαφών τους και ο εμβολιασμός είναι τα βασικά μέσα που διαθέτουμε. Η δημιουργία μιας νέας γενιάς εμβολίων, όπως και νέων αποτελεσματικών και ευρέως διαθέσιμων θεραπειών μπορεί να συμβάλλουν σε μια πιο ευοίωνη και λαμπερή πραγματικότητα.
Νικ. Οικονόμου: «Η Οmicron είναι πιθανότατα η πιο μεταδοτική ιογενής ασθένεια που γνώρισε ο κόσμος»
