«Είναι υποχρέωση της Πολιτείας σε όλες τις εκφάνσεις της να φροντίζει ώστε οι προορισμοί και κυρίως οι νησιωτικοί προορισμοί, που είναι και οι μεγάλοι πρωταγωνιστές της τουριστικής ανάπτυξης, να είναι έτοιμοι κάθε σεζόν για να υποδεχθούν τους επισκέπτες τους».
Αυτό υπογραμμίζει σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στη “δ” ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Γιάννης Χατζής, αναφορικά με τον βαθμό ετοιμότητας του νησιού, ενόψει της επίσημης έναρξης της τουριστικής σεζόν, καθώς οι καταστροφές που άφησε πίσω της η θεομηνία δεν έχουν ακόμη αποκατασταθεί.
Επίσης, μιλάει για την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, για την υπογραφή της νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας που υπέγραφε η ΠΟΞ με την ΠΟΕΕΤ καθώς και για τα αποτελέσματα της έκθεσης στο Βερολίνο.
Ενδιαφέρουσα είναι η τοποθέτησή του περί “υπερτουρισμού” καθώς, όπως ξεκαθαρίζει: «H συζήτηση περί υπερτουρισμού κάνει μόνο ζημιά».
• Κύριε Χατζή, να ξεκινήσουμε από τα αποτελέσματα της έκθεσης στο Βερολίνο και να σας ζητήσω μία εκτίμηση για τα μηνύματα σχετικά με τη νέα τουριστική σεζόν τόσο για τη Ρόδο, όσο και για τη χώρα μας γενικά.
Η δυναμική του ελληνικού τουρισμού διατηρείται σε υψηλά επίπεδα κι αυτό είναι το σημαντικό μήνυμα που βγήκε από την έκθεση στο Βερολίνο. Το 2024 οι αφίξεις σημείωσαν αύξηση 10% και οι τουριστικές εισπράξεις είχαν θετικό πρόσημο +4%. Αναμένουμε για το 2025 μια ήπια αύξηση των αφίξεων και η Ρόδος έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή τη δυναμική συνεχίζοντας να κεφαλαιοποιεί το γεγονός, πως μέσα στη μεγάλη πυρκαγιά του 23, πετύχαμε να δείξουμε το πραγματικά ανθρώπινο πρόσωπο της ελληνικής φιλοξενίας. Βεβαίως στην παρούσα φάση τα δεδομένα που έχουμε βασίζονται στον ενθαρρυντικό ρυθμό των προκρατήσεων, οι οποίες όμως να μην ξεχνάμε ότι γίνονται με τιμές early booking, δηλαδή με σημαντικές εκπτώσεις που φτάνουν ως και 20 με 25%. Αν αυτός ο θετικός ρυθμός διατηρηθεί και στη φάση των κρατήσεων τότε πλέον θα έχουμε και τη βεβαιότητα μιας καλής σεζόν. Θετική ένδειξη αποτελεί επίσης το γεγονός πως για το σύνολο της θερινής σεζόν 2025 οι προσφερόμενες αεροπορικές θέσεις είναι 28,3 εκατ. έναντι 26,8 εκατ. το 2024, παρουσιάζοντας αύξηση +5,7%. Στη μεγάλη εικόνα πάντως υπάρχουν και σημεία που μας βάζουν σε προβληματισμό, με πιο χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η Μέση Κατά Κεφαλή Δαπάνη το 2024 υποχώρησε κατά -5% σε σχέση με το 2023. Σε ένα περιβάλλον μεγάλων αβεβαιοτήτων για την ευρωπαϊκή οικονομία ασφαλώς αυτή η τάση χρειάζεται προσοχή.
• Στη Ρόδο, επικρατεί η ανησυχία για το αν θα είναι έτοιμο το νησί να υποδεχτεί τους πολυάριθμους επισκέπτες του, καθώς οι καταστροφές που άφησε πίσω της η θεομηνία δεν είναι εύκολο να αποκατασταθούν. Πώς θα το αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις;
Ο τουρισμός έχει αδιαμφισβήτητα μια μεγάλη υπερπολύτιμη συνεισφορά στην οικονομία και την κοινωνία. Συμβάλλει στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, στη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που αποτελεί σημαντική αδυναμία της οικονομίας, ενισχύει την απασχόληση και δημιουργεί ευκαιρίες ανάπτυξης και για άλλους κλάδους, όπως η πρωτογενής παραγωγή, η μεταποίηση κ.λπ. Είναι λοιπόν υποχρέωση της Πολιτείας σε όλες τις εκφάνσεις της να φροντίζει ώστε οι προορισμοί και κυρίως οι νησιωτικοί προορισμοί, που είναι και οι μεγάλοι πρωταγωνιστές της τουριστικής ανάπτυξης, να είναι έτοιμοι κάθε σεζόν για να υποδεχθούν τους επισκέπτες τους. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να μεγιστοποιείται ειδικά στις περιπτώσεις που αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Γι’ αυτό άλλωστε έχουμε προτείνει, μόνο για φέτος που τα χρήματα έχουν συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό, ένα μέρος από τα 582.000.000 ευρώ του τέλους ανθεκτικότητας να κατευθυνθεί στην αυτοδιοίκηση για να κάνει συγκεκριμένα έργα. Είναι ένα τέλος που με άδικο τρόπο επιβαρύνει το ξενοδοχειακό προϊόν, αλλά τουλάχιστον να πιάνει τόπο και να μην εξαφανίζεται στη «μαύρη τρύπα» του κράτους. Σε κάθε περίπτωση, το τέλος αυτό το 2026 πρέπει να καταργηθεί.
• Η ΠΟΞ υπέγραψε με την ΠΟΕΕΤ τη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας. Τι προβλέπει και τι σημαίνει για την τοπική κλαδική;
Η Εθνική Κλαδική Συλλογική Σύμβαση έχει διετή διάρκεια και προβλέπει μέση αύξηση των βασικών μισθών κατά 5% το 2025 και 3% το 2026. Έτσι, για το 2025 ο βασικός μισθός των εργαζομένων στην Α’ κατηγορία διαμορφώνεται στα 1.000 ευρώ, ενώ για τη Δ’ κατηγορία στα 950 ευρώ, με αποτέλεσμα ο κατώτατος μισθός στον ξενοδοχειακό κλάδο να είναι περίπου 15% αυξημένος σε σχέση με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό. Σημειώνεται πως ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός εκτιμάται ότι θα φτάσει στα 950,00 ευρώ το 2027. Η νέα σύμβαση προβλέπει επίσης τη δημιουργία Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης, στο οποίο οι εργοδότες θα συνεισφέρουν 2% επί του βασικού μισθού, ενώ για πρώτη φορά καθιερώνεται ένας δίκαιος μηχανισμός διαφοροποίησης των μισθών, με αντικειμενικά κριτήρια, ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων.
Η ΤΚΣΣΕ της Ρόδου υπογράφηκε το έτος 2022 και προβλέπει για φέτος βασικό μισθό για την Α’ κατηγορία 1.038 ευρώ. Κατά συνέπεια η υπογραφή της ΕΚΣΣΕ δεν επηρεάζει καταρχήν την ΤΚΣΣΕ της Ρόδου, η συμβατική διάρκεια της οποίας λήγει στις 31 Αυγούστου. Κατά την άποψή μου η νέα ΕΚΣΣΕ ρυθμίζει επαρκώς τις εργασιακές σχέσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο. Επομένως, η υπογραφή τοπικών κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας έχει επί της ουσίας νόημα μόνο όταν υπάρχουν εξειδικευμένα ζητήματα, τοπικού χαρακτήρα, που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο της ΕΚΣΣΕ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι τοπικές συμβάσεις θα μπορούσαν θεωρητικά να διαμορφώσουν πιο εξειδικευμένους όρους, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε περιοχής.
• Σε κάποιες ευρωπαϊκές περιοχές έγινε πολύς λόγος για υπερτουρισμό –είδαμε και εικόνες από τη Ρώμη, την Ισπανία και αλλού, που έδιωχναν τους τουρίστες, με… σκληρό τρόπο! Μπορούμε να μιλάμε στην Ελλάδα για υπερτουρισμό;
H συζήτηση περί υπερτουρισμού κάνει μόνο ζημιά. Συσκοτίζει αντί να φωτίζει το πραγματικό πρόβλημα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει πρόβλημα υπερβολικού αριθμού τουριστών. Είμαστε πολύ μακριά από τους αριθμούς εκείνους που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν μια τέτοια άποψη. Σκεφτείτε πως η Μαγιόρκα έχει την έκταση της Εύβοιας με 5 φορές τον πληθυσμό της και έχει τις αφίξεις που έχουν η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο μαζί. Όπου υφίστανται προβλήματα στην ποιότητα ζωής των τοπικών κοινωνιών δεν οφείλονται στον υποτιθέμενο υπερτουρισμό, αλλά στην απουσία σύγχρονων και λειτουργικών υποδομών για κατοίκους και επισκέπτες. Αυτό είναι το πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί και όχι να το κρύβουμε τεχνηέντως κάτω από το χαλί μιας δήθεν υπερβολικής τουριστικής κίνησης. Άλλο υπερτουρισμός κι άλλο στιγμιαίος συνωστισμός. Σε όποιο αρχαιολογικό χώρο του κόσμου και να βάλεις την ίδια ώρα ταυτόχρονα 50 λεωφορεία, θα υπάρχει πρόβλημα συνωστισμού. Το ίδιο συμβαίνει κι αν δέσουν σε ένα λιμάνι πέντε μεγάλα κρουαζιερόπλοια. Είναι σαφέστατη λοιπόν η διαφορά. Δεν έχουμε να κάνουμε με πρόβλημα υπερτουρισμού, αλλά με πρόβλημα καλύτερων υποδομών και καλύτερης οργάνωσης των ροών των επισκεπτών.
• Πώς προχωρά η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας; Υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις από την πλευρά σας και γιατί;
Οι ξενοδόχοι με κοινωνική ευθύνη κάνουμε στο ακέραιο το καθήκον μας. Οφείλει όμως και η Πολιτεία να δει με περισσότερη προσοχή ζητήματα που σχετίζονται με την απασχόληση στον κλάδο και να μην αυτοσχεδιάζει, αγνοώντας τις τεκμηριωμένες προτάσεις μας. Η ψηφιακή κάρτα εργασίας δεν μπορεί να εφαρμοστεί με νομοθεσία προηγούμενων δεκαετιών, η οποία δεν παρακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις, δεν λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κλάδου μας, ενώ παραβλέπει ακόμα και ρυθμίσεις των ΣΣΕ, που είναι προϊόν συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων. Με τη βιαστική εφαρμογή της μόνο αρνητικά αποτελέσματα θα έχουμε σε βάρος τόσο των επιχειρήσεων που θα αντιμετωπίσουν μεγάλα κενά, όσο και των εργαζομένων που θα δουν τις αποδοχές τους να μειώνονται.
Πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει παράταση της εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας και ταυτόχρονα ριζική αναθεώρηση των ρυθμίσεων σε σχέση με τον κλάδο μας, καθώς στην ουσία περιορίζονται οι εβδομαδιαίες ώρες εργασίας και οξύνονται τα προβλήματα που ήδη υπάρχουν. Δυστυχώς για τις επιχειρήσεις το κενό που δημιουργείται δεν μπορεί να καλυφθεί με τις μετακλήσεις εργαζομένων από τρίτες χώρες για χαμηλής εξειδίκευσης εργασίες. Οι υποστελεχωμένες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, καθώς και τα αργά αντανακλαστικά του Δημοσίου τομέα αδυνατούν να ανταποκριθούν στη διαχείριση των σχετικών αιτήσεων. Γίνονται προσπάθειες μήπως υπάλληλοι από άλλες υπηρεσίες του δημοσίου συνδράμουν στο έργο αυτό αλλά μέχρι και σήμερα που μιλάμε το πρόβλημα παραμένει. Ο τουρισμός είναι αναπτυξιακός πυλώνας για την πατρίδα μας και, δυστυχώς, αντιμετωπίζεται με αυτοσχεδιασμούς, προχειρότητες και λύσεις «στο παραπέντε». Ο καιρός περνάει, φτάνουμε στη σεζόν και τα κενά παραμένουν. Δεν αξίζει τέτοια αντιμετώπιση ο τουρισμός, όταν οι άνθρωποί του δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να βγάλουν τη χώρα ασπροπρόσωπη.
