Μιλώντας σήμερα το απόγευμα στο 13ο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση Νοτίου Αιγαίου, ο Αν. ΥΠΕΝ Σωκράτης Φάμελλος τόνισε ότι τα νησιά και οι βραχονησίδες της Περιφέρειας Νοτ. Αιγαίου, με τα μοναδικά τοπία και το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν κεφάλαιο της χώρας. Κάθε νησί είναι και ένα μοναδικό οικοσύστημα, με δική του ταυτότητα, ιστορική και πολιτισμική και μοναδικά χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει πρωτίστως η τοπική κοινωνία να αξιοποιήσει με βάση ένα βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο. Τι απαιτεί, όμως, η παραγωγική ανασυγκρότηση στη νησιωτική Ελλάδα;
- Ποιότητα ζωής και ποιότητα περιβάλλοντος, άρα σύγχρονες υποδομές υγρών και στερεών αποβλήτων, με υψηλά πρότυπα λειτουργίας και επαναχρησιμοποίηση.
- Προστασία και αξιοποίηση φυσικού περιβάλλοντος, με βιώσιμους φορείς, με σχέδιο διαχείρισης παντού, πλαίσιο για το θαλάσσιο περιβάλλον και οργάνωση των χρήσεων γης.
- Νέα οικονομικά εργαλεία κυκλικής οικονομίας και χαμηλών εκπομπών άνθρακα, με στόχο το πραγματικό προϊόν.
- Πλήρες, διάφανο και ψηφιακό υπόβαθρο σχεδιασμού με δασικούς χάρτες, Κτηματολόγιο, χρήσεις γης με επιτάχυνση επενδύσεων και αδειοδοτήσεων.
Πιο συγκεκριμένα, ο Σωκράτης Φάμελλος αναφέρθηκε κατ΄ αρχάς στα ζητήματα φύσης και βιοποικιλότητας και υπογράμμισε ότι στις 15 Δεκεμβρίου του 2017 επικαιροποιήθηκε με ΚΥΑ ο κατάλογος των περιοχών Natura 2000, προστέθηκαν πέντε νέες περιοχές (2 στα Δωδεκάνησα και 3 στις Κυκλάδες), διευρύνθηκαν τα υφιστάμενα όρια εννέα περιοχών στα Δωδεκάνησα και πέντε περιοχών στις Κυκλάδες.
“Η ένταξη θαλάσσιων περιοχών στο Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα πρώτο μεγάλο βήμα προς την ορθή διαχείρισή τους, ενώ οι περιορισμοί όσον αφορά τη χρήση συγκεκριμένων βλαπτικών εργαλείων σε συγκεκριμένους τύπους οικοτόπων, όπως τα λιβάδια Ποσειδωνίας και οι τραγάνες, ισχύουν από την αλιευτική νομοθεσία”, τόνισε χαρακτηριστικά ο Σωκράτης Φάμελλος.
Στη συνέχεια, αναφερόμενος στους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ), τόνισε ότι, με τον νέο νόμο που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο, οι Φορείς αποκτούν έναν ακόμα πολύ σημαντικό ρόλο, αυτόν της συνεισφοράς στην τοπική ανάπτυξη με ορθή αξιοποίηση του φυσικού αποθέματος της κάθε περιοχής.
“Οι δύο φορείς Δωδεκανήσων και Κυκλάδων οφείλουν να διαχειρίζονται και να παρακολουθούν τα προστατευτέα αντικείμενα των περιοχών τους σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις ευρωπαϊκές οδηγίες και την εθνική νομοθεσία. Ήδη επεξεργαζόμαστε τρόπους στελέχωσης και ενίσχυσής τους με έμψυχο υλικό και εξοπλισμό, παρά τους σημαντικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς που δυσχεραίνουν την κατάσταση, ιδιαίτερα κατά το τρέχον έτος (2018)”, υπογράμμισε ο Σωκράτης Φάμελλος.
Αναφερόμενος στη συνέχεια στο ζήτημα των Δασικών Χαρτών, σημείωσε ότι στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου έχουν κυρωθεί μερικώς δασικοί χάρτες στην ΠΕ Δωδεκανήσων και στην ΠΕ Κυκλάδων. Όσον αφορά την κατάρτιση των δασικών χαρτών που απομένουν, η Δ/νση Δασών Κυκλάδων είναι μία από τις τρεις Δ/νσεις Δασών της χώρας που θα κάνει μέρος των Δασικών Χαρτών μόνη της, στο πλαίσιο της καθημερινής τους εργασίας.
“Τον επόμενο μήνα θα συμβασιοποιηθούν οι μελέτες κατάρτισης των νέων δασικών χαρτών. Μέσω των συμβάσεων θα καταρτιστούν οι δασικοί χάρτες Άνδρου, Νάξου, Πάρου, Θήρας (μόνον ο Δήμος Ιητών), Καλύμνου, εκτός προκαποδιστριακού ΟΤΑ Πάτμου, Καρπάθου, Κω, Ρόδου εκτός προκαποδιστριακού ΟΤΑ Σύμης, ολοκληρώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο και την εκπόνηση μελετών κατάρτισης νέων δασικών χαρτών για τα Δωδεκάνησα”, τόνισε χαρακτηριστικά ο Αν. ΥΠΕΝ.
Ο Σωκράτης Φάμελλος επεσήμανε ότι δεν μπορεί να νοηθεί αναπτυξιακή πολιτική η οποία δεν θα λαμβάνει υπόψη τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ όσον αφορά τα μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής ανέφερε ότι η διασύνδεση των μη διασυνδεδεμένων νησιών είναι μία από αυτές, καθώς τα οφέλη από την απόσυρση των εξαιρετικά ρυπογόνων και κοστοβόρων πετρελαϊκών μονάδων περιβαλλοντικά και κοινωνικο-οικονομικά είναι πολλαπλά τόσο για τα νησιά όσο και για τη χώρα συνολικά.
Στη συνέχεια ο Σωκράτης Φάμελλος αναφέρθηκε στα ζητήματα διαχείρισης υδατικών πόρων και υπογράμμισε τη σπουδαιότητα της περαιτέρω ενίσχυσης των πρωτοβουλιών για την προώθηση της αφαλάτωσης σε νησιά του Αιγαίου, ως βιώσιμης και τελικά οικονομικότερης λύσης από τη μεταφορά νερού: “Σε αυτή την κατεύθυνση, στο επόμενο πρόγραμμα για τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου εξασφαλίσαμε 5 εκατ. ευρώ για υποδομές αφαλάτωσης και βελτίωσης υποδομών/εξοικονόμηση σε πολύ μικρά νησιά. Στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, από το εργαλείο του ΕΟΧ χρηματοδοτήθηκαν ήδη υποδομές σε Θήρα, Λέρο, Ψέριμο-Τέλενδο και Ίο”.
Για το ζήτημα της διαχείρισης των υγρών αποβλήτων, ο Αν. ΥΠΕΝ ανέφερε ότι 16 οικισμοί δεν είναι σε συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας. Για τους 14 από αυτούς (Καρδάμαινα, Σκάλα Πάτμου, Αντιμάχεια, Απολλωνία, Μαρμάρι, Πύλιο, Ζηπάρι, Σύμη, Κάρπαθος, Τήλος, Κέφαλος, Τυγκάκι, Κορρησία, Χώρα Άνδρου) υπάρχουν έργα στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο και οι απαιτήσεις της Οδηγίας θα ικανοποιηθούν. Για τους άλλους δύο οικισμούς (Αφάντου και Λάρδος Ρόδου), δρομολογείται πρόσκληση από το Υπ. Εσωτερικών στο Πρόγραμμα “Φιλόδημος” η οποία θα αφορά οικισμούς με ώριμα έργα.
Επίσης, ο Σωκράτης Φάμελλος στάθηκε στα ζητήματα της ανακύκλωσης και της Κυκλικής Οικονομίας: “Το τελευταίο διάστημα ως κυβέρνηση προωθούμε αυτό το πρότυπο σε όλη την Ελλάδα. Ψηφίστηκε νέος νόμος για την ανακύκλωση, που σε πρώτο στάδιο θα διπλασιάσει τους πόρους για την ανακύκλωση στους ΟΤΑ. Εφαρμόζουμε πολιτική για τη μείωση χρήσης πλαστικής σακούλας. Εφαρμόσαμε τη σύνδεση των τιμολογίων των δήμων προς τους ΦΟΔΣΑ με την απόδοση της ανακύκλωσης. Θεσμοθετούμε το επόμενο διάστημα το «πληρώνω όσο πετάω». Χρηματοδοτούμε και τα τοπικά σχέδια αλλά και τις μελέτες υποδομών, με ποσά άνω του 1 δισ. Προβλέψαμε και ενισχύσαμε τη συμμετοχή της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στη διαχείριση απορριμμάτων”.
Όσον αφορά τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, ο Σωκράτης Φάμελλος είπε ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου δεν εξυπηρετείται από σύγχρονες υποδομές ολοκληρωμένης διαχείρισης. Η νησιωτικότητα και η γεωγραφική ιδιομορφία ειδικά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου δημιουργούν απαιτήσεις για την ανάπτυξη ενός σύνθετου και καλά οργανωμένου συστήματος μεταφορών και επεξεργασίας αποβλήτων. Η ύπαρξη 8 ενεργών ΧΑΔΑ (Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Μήλος, Σίφνος, Σίκινος, Θήρα, Κέα), καταδεικνύει την προβληματική κατάσταση όσον αφορά τη διαχείριση στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ακόμα 7 ανενεργοί ΧΑΔΑ, μη αποκαταστημένοι (Σύμη, Ίος, Τήνος, Μύκονος, Πάρος, Φολέγανδρος, Σέριφος), ενώ για τον ΧΑΔΑ της Κάσου, που αποκαταστάθηκε, δεν έχει ακόμα αποδειχθεί η παύση λειτουργίας του. Στην Περιφέρεια Νοτ. Αιγαίου λειτουργούν μόλις πέντε ΚΔΑΥ (Μυκόνου, Θήρας, Πάρου, Κω, Ρόδου) και τα ποσοστά της ανακύκλωσης είναι πολύ χαμηλά. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΠΕΣΔΑ, επί του συνόλου των παραγόμενων ΑΣΑ μόλις το 5% ανακτάται.
Η Περιφέρεια καλείται να εκμεταλλευτεί όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να περάσει σε μια νέα εποχή. Το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Νοτίου Αιγαίου (ΠΕΣΔΑ) υιοθετεί ένα βασικό σενάριο υποδομών διαχείρισης στερεών αποβλήτων, βέλτιστου χρηματοοικονομικού κόστους. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο, το συνολικό κόστος επενδύσεων στον τομέα των απορριμμάτων ανέρχεται σε 155 εκατ. € για το Νότιο Αιγαίο. Για την εξυπηρέτηση των παραπάνω σκοπών προκηρύχθηκε ήδη πρόσκληση, όπου συμπεριλήφθηκαν 40 Μ€ για ολοκληρωμένη διαχείριση ΑΣΑ αποκλειστικά σε νησιά και άλλη μία με 15 Μ€ για την ολοκλήρωση έργων σε νησιά σε συνέχεια προηγούμενης. Επίσης, έργα νησιών συμπεριλήφθηκαν στην πρόσκληση υλοποίησης ώριμων έργων και στην πρόσκληση εκπόνησης μελετών, ενώ ανακοινώθηκε πρόσκληση για δράσεις διαχείρισης αποβλήτων από προσφυγικές ροές (3Μ€). Τέλος, έχει εγκριθεί η χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ νέου άξονα για ορισμένες Περιφέρειες, μεταξύ των οποίων και του Ν. Αιγαίου.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Αν. ΥΠΕΝ υπογράμμισε ότι δεν αρκούν μόνο η θεσμοθέτηση νέων εργαλείων και οι πρωτοβουλίες της Πολιτείας. Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη για τη συμμετοχή όλων (Αυτοδιοίκηση, Φορείς, Επιχειρήσεις, Κοινωνία & Πολίτες), ώστε τα σχέδια να γίνουν πράξη, δίνοντας μακροχρόνιες και ουσιαστικές λύσεις σε σημαντικά εκκρεμή προβλήματα που αφορούν στη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Περιφέρεια: “Ο τομέας των στερεών αποβλήτων αποτελεί έναν τομέα στον οποίο θα πρέπει να ξεπεράσουμε το κακό παρελθόν της χώρας και να πάψουμε να είμαστε ουραγός στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους πως το περιβάλλον και η προστασία του σημαίνει ανάπτυξη και νέους πόρους για τη χώρα. Πρόκειται για μια νέα συμφωνία που αφορά στην κοινωνία και στην αξιοποίηση και προστασία του περιβάλλοντος, στοιχεία που οι προηγούμενες πολιτικές αγνοούσαν. Δεν αρκεί όμως μόνο η κινητοποίηση των αρχών. Πρέπει όλοι ως πολίτες να κάνουμε αυτό που πρέπει: να αλλάξουμε καθημερινές συνήθειες και συμπεριφορά όχι γιατί μας το επιβάλλουν, αλλά γιατί είμαστε όλοι μέρος αυτής της νέας συμφωνίας. Φέτος θα ήθελα να βάλουμε το στοίχημα οι παραλίες μας να μην έχουν πλαστικές σακούλες και πλαστικά ποτήρια παντού πεταμένα”.
