Προσέγγιση απόψεων φαίνεται ότι διαμορφώνεται μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας για τον πιθανό τρόπο περιορισμού της έντασης που έχει δημιουργηθεί στο Αιγαίο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας λόγω της επιχείρησης του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος», ο αρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Χουλούσι Ακάρ, μετέφερε πριν από λίγες ημέρες στον έλληνα ομόλογό του, ναύαρχο Ευάγγελο Αποστολάκη, ιδέες για την αποκλιμάκωση της κατάστασης ανάλογες με εκείνες που μετέφερε ο αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Ντέιβιντ Πιρς στον γενικό γραμματέα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη Δημήτρη Παρασκευόπουλο.
Κίνδυνος «ατυχήματος»
Η έμφαση από τον τούρκο Α/ΓΕΕΘΑ δόθηκε σε δύο σημεία: πρώτον, στην πιθανή απόσυρση των ελληνικών και των τουρκικών πλοίων από το Αιγαίο και τη μετακίνησή τους σε άλλες περιοχές όπου επιχειρεί η νατοϊκή δύναμη SNMG-2 και, δεύτερον, στην αποχή των δύο πλευρών από κινήσεις που αυξάνουν την ένταση σε περιοχές όπου υπάρχουν… εδαφικές διεκδικήσεις. Οι προτάσεις αυτές ήταν μεταξύ εκείνων που ο κ. Πιρς μετέφερε στον κ. Παρασκευόπουλο – κάτι που επιβεβαιώνουν οι ίδιες πηγές. Οι δύο υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν στο πλαίσιο της 10ης συνάντησης των Α/ΓΕΕΘΑ της Διαβαλκανικής Συνεργασίας, στις 10-12 Μαΐου, στην Κωνσταντινούπολη.
Η Τουρκία είχε από την πρώτη στιγμή αντιταχθεί στη δράση των ελληνικών πολεμικών πλοίων μόνο εντός ελληνικών χωρικών υδάτων, με αντίστοιχη παρουσία των τουρκικών πλοίων μόνο εντός των αντίστοιχων τουρκικών. Εβλεπε πιο θετικά τον ορισμό μιας ευρείας επιχειρησιακής περιοχής εντός της οποίας θα μπορούσαν ελεύθερα να δρουν όλα τα νατοϊκά σκάφη. Οπως φαίνεται, αποδέχτηκε τη ρύθμιση με σκοπό αργότερα να την «απονευρώσει».
Πηγές με γνώση των διαμειφθέντων σημείωναν ότι ο ναύαρχος Αποστολάκης υπήρξε σαφέστατος προς τον τούρκο ομόλογό του. Η ένταση που έχει συσσωρευθεί το τελευταίο διάστημα θα μπορούσε να οδηγήσει σε ατύχημα, ενώ υπάρχει και άσκοπη δαπάνη χρημάτων. Ο έλληνας Α/ΓΕΕΘΑ πρόσθεσε ότι πρέπει να υπάρχουν ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας, ξεκαθάρισε όμως πως το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν προκαλεί δεν σημαίνει ότι ενδίδει ή υποχωρεί από τις θέσεις της.
Αυτό το μήνυμα είχε σταλεί αρμοδίως και σε αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που είχε πρόσφατα επισκεφθεί την Αθήνα. Οι Αμερικανοί είναι αναμφίβολα εκνευρισμένοι με την Αγκυρα και αυτό έχει καταδειχθεί σε σειρά απόρρητων συνεδριάσεων στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και στον τρόπο με τον οποίο απαντούν σε τούρκους διπλωμάτες και στρατιωτικούς. Θεωρείται πολύ πιθανό οι Ηνωμένες Πολιτείες να επιλέξουν, σε πρώτη φάση, να εγκαταστήσουν αμερικανούς αξιωματικούς στα νατοϊκά πλοία που ήδη δρουν στην περιοχή, καθώς η επιχείρηση τους ενδιαφέρει να συνεχιστεί. Είναι επίσης σαφές ότι η Αγκυρα θα προτιμούσε να μην υπάρχει το ΝΑΤΟ στο Αιγαίο στην παρούσα φάση. Αυτό ενοχλεί την Ουάσιγκτον, που παράλληλα όμως δεν μπορεί να αγνοήσει το εκτόπισμα της χώρας με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της Συμμαχίας…
Η έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας με έμφαση στην περιοχή των Οινουσσών έχει προκαλέσει έντονη αμηχανία στο υπουργείο Εξωτερικών, διαβεβαιώνουν διπλωματικοί κύκλοι. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ο Νίκος Κοτζιάς αναζητεί ιδέες για το πώς η Αθήνα μπορεί να απαντήσει στις τουρκικές κινήσεις ακόμη και εκτός υπουργείου. Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει μάλλον να ερμηνευθεί η πρόσφατη απόφασή του να συγκαλέσει σύσκεψη με τη συμμετοχή μεγάλης ομάδας πανεπιστημιακών καθηγητών που ο ίδιος θεωρεί ότι έχουν γνώση επί των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Ωστόσο, η σύσκεψη αυτή (σημειωτέον ότι ο κ. Κοτζιάς είχε μαζί του μόνο τον γενικό γραμματέα του υπουργείου) ελάχιστα απέδωσε λόγω και της σύνθεσής της, πέρα από διαπιστώσεις για την εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Τουρκία μετά την «καρατόμηση» Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία, την αδιαμφισβήτητη πλέον επιβεβαίωση της παντοδυναμίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τις πιθανές επιπτώσεις που αυτές οι εξελίξεις θα μπορούσαν να έχουν για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η εξεύρεση του σωστού μείγματος πολιτικής ως απάντηση στην Αγκυρα αποτελεί σύνθετη άσκηση και τα εργαλεία που διαθέτει αυτή τη στιγμή η Αθήνα είναι περιορισμένα. Δεν υπάρχει το πλαίσιο εκείνο (π.χ., το ευρωπαϊκό) εντός του οποίου οι ελληνοτουρκικές διαφορές θα μπορούσαν να απορροφηθούν…
Η επιστροφή της Ελλάδας και ιδιαίτερα του Αιγαίου στο τουρκικό ραντάρ έχει ταρακουνήσει το κατεστημένο του υπουργείου Εξωτερικών. Υπάρχει εντονότατη ανησυχία ότι η συσσώρευση προβλημάτων στην τουρκική περιφέρεια (κυρίως στα ανατολικά της σύνορα) θα μπορούσε να οδηγήσει τον Ερντογάν στην εργαλειοποίηση των ελληνοτουρκικών για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους, οι οποίοι σχετίζονται με τη σφοδρότατη επιθυμία του να επιτύχει την εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος.
Τα σχέδια Ερντογάν
Καθώς κάτι τέτοιο περνά μέσα από τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ο τούρκος πρόεδρος θα αναζητήσει όσο περισσότερες ψήφους μπορεί εκ δεξιών. Αυτό προϋποθέτει αύξηση της πόλωσης και άντληση των ψήφων αυτών κυρίως από το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ. Την ίδια στιγμή, όμως, ο κ. Ερντογάν τηρεί πολύ σκληρή στάση στο Κουρδικό. Σε αυτό το ζήτημα, έχει απόλυτη ανάγκη την υποστήριξη του στρατού.
Οι σχέσεις Ερντογάν και ενόπλων δυνάμεων έχουν πλέον μάλλον ομαλοποιηθεί και δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο το γεγονός ότι οι υποθέσεις «Βαριοπούλα» και «Εργκένεκον» έχουν οριστικά τελειώσει, με πολλούς αξιωματικούς να έχουν αποφυλακιστεί. Πρόκειται για νέα συνθήκη που ενδεχομένως έχει… απελευθερώσει τους τούρκους στρατιωτικούς στο μέτωπο του Αιγαίου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο φόβος ενός ατυχήματος στο θαλάσσιο ή στον εναέριο χώρο του Αιγαίου «στοιχειώνει» την ελληνική πλευρά. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες από μυστικές υπηρεσίες τρίτων χωρών που βρίσκονται εν γνώσει του υπουργείου Εξωτερικών, η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την τουρκική άμυνα στη Συρία έγινε λόγω των ιδιαίτερα αυστηρών κανόνων εμπλοκής και δεν ήταν αποτέλεσμα πολιτικής απόφασης.
ΚΙΝΔΥΝΟΣ «ΙΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ»
Το παιχνίδι γύρω από τις Οινούσσες
Ο κίνδυνος «Ιμιοποίησης» των Οινουσσών έχει ενσκήψει στις αναλύσεις υπηρεσιακών παραγόντων. Ακριβώς για τον λόγο αυτόν, ενδελεχής συζήτηση με την Αγκυρα δεν μπορεί να υπάρξει. «Θα ήταν σαν να βάζαμε μόνοι μας στο τραπέζι τη θεωρία των γκρίζων ζωνών»εκτιμά ενημερωμένη πηγή. Ιδιαίτερα δε σε ό,τι αφορά την περιοχή των Οινουσσών, η Τουρκία έχει και στο παρελθόν καταγράψει τις αντιρρήσεις της, έχοντας μεταξύ άλλων ζητήσει από τρίτες χώρες να μη συμμετάσχουν μαζί με τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις σε ασκήσεις που συμπεριελάμβαναν τη νησίδα Παναγιά ή και τις ίδιες τις Οινούσσες. Μάλιστα, ορισμένες από αυτές τις χώρες αποχώρησαν από τις ασκήσεις, ενώ άλλες (όπως οι… Ηνωμένες Πολιτείες) περιορίστηκαν να συμμετάσχουν δυτικά των νησιών και όχι στην ανατολική πλευρά πλησίον της μικρασιατικής ακτής. Υπάρχει και άλλη μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια την οποία επεσήμανε στο «Βήμα» ξένη διπλωματική πηγή. Στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Οινουσσών υπάρχει, πέραν της Παναγιάς, η νησίδα Βάτος. Αυτή φέρεται να ήταν ένας από τους στόχους του σχεδίου «Βαριοπούλα»…
ΚΙΝΔΥΝΟΣ «ΙΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ»
Το παιχνίδι γύρω από τις Οινούσσες
Ο κίνδυνος «Ιμιοποίησης» των Οινουσσών έχει ενσκήψει στις αναλύσεις υπηρεσιακών παραγόντων. Ακριβώς για τον λόγο αυτόν, ενδελεχής συζήτηση με την Αγκυρα δεν μπορεί να υπάρξει. «Θα ήταν σαν να βάζαμε μόνοι μας στο τραπέζι τη θεωρία των γκρίζων ζωνών»εκτιμά ενημερωμένη πηγή. Ιδιαίτερα δε σε ό,τι αφορά την περιοχή των Οινουσσών, η Τουρκία έχει και στο παρελθόν καταγράψει τις αντιρρήσεις της, έχοντας μεταξύ άλλων ζητήσει από τρίτες χώρες να μη συμμετάσχουν μαζί με τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις σε ασκήσεις που συμπεριελάμβαναν τη νησίδα Παναγιά ή και τις ίδιες τις Οινούσσες. Μάλιστα, ορισμένες από αυτές τις χώρες αποχώρησαν από τις ασκήσεις, ενώ άλλες (όπως οι… Ηνωμένες Πολιτείες) περιορίστηκαν να συμμετάσχουν δυτικά των νησιών και όχι στην ανατολική πλευρά πλησίον της μικρασιατικής ακτής. Υπάρχει και άλλη μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια την οποία επεσήμανε στο «Βήμα» ξένη διπλωματική πηγή. Στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Οινουσσών υπάρχει, πέραν της Παναγιάς, η νησίδα Βάτος. Αυτή φέρεται να ήταν ένας από τους στόχους του σχεδίου «Βαριοπούλα»…
Η εγκατάσταση ή η αναβάθμιση φυλακίων σε συγκεκριμένες νησίδες που αμφισβητεί η Τουρκία με βάση το υπηρεσιακό έγγραφο που εξέδωσε το Μάιο του 1996 η Ακαδημία Πολέμου, οι επισκέψεις πολεμικών πλοίων και υποβρυχίων σε αυτές, η ενεργοποίηση της αεράμυνας κ.ά. αποτελούν μέρος του μενού επιλογών που έχει καταρτιστεί από τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας. Με κινήσεις όπως αυτές, η Αθήνα θα επιδιώξει να καταδείξει ότι ασκεί αποτελεσματική κυριαρχία στα νησιά αυτά. Παράλληλα, κάθε φορά που η Αγκυρα προβαίνει σε κινήσεις αμφισβήτησης, θα προβάλλεται το επιχείρημα ότι επί χρόνια δεν έθετε εν αμφιβόλω την ελληνική κυριαρχία – κάτι που αιφνιδίως τώρα πράττει.
ΦΟΥΡΤΟΥΝΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Οι Τούρκοι πρότειναν απόσυρση των ελληνικών και των τουρκικών πλοίων από το Αιγαίο και τη μετακίνησή τους σε άλλες περιοχές και αποχή των δύο πλευρών από κινήσεις που αυξάνουν την ένταση σε περιοχές όπου υπάρχουν… εδαφικές διεκδικήσεις.
Η έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας με έμφαση στην περιοχή των Οινουσσών έχει προκαλέσει έντονη αμηχανία στο υπουργείο Εξωτερικών, διαβεβαιώνουν διπλωματικοί κύκλοι.
Στην Αθήνα υπάρχει εντονότατη ανησυχία ότι η συσσώρευση προβλημάτων στην τουρκική περιφέρεια θα μπορούσε να οδηγήσει τον Ερντογάν στην εργαλειοποίηση των ελληνοτουρκικών για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους.
Το ΒΗΜΑ
