Ενημέρωση από την Αικατερίνη Βολονάκη σχετικά με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο

Χθες, εκδόθηκε ανακοινωθέν τύπου από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, που αφορά και 85.000 έλληνες δανειολήπτες. Σε περίπτωση ακυρώσεως συμβάσεως ενυπόθηκου δανείου η οποία περιέχει καταχρηστικές ρήτρες, το δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθεται σε αίτημα των καταναλωτών για την καταβολή αποζημίωσης από την τράπεζα, επιπλέον της επιστροφής των ποσών των μηναίων δόσεων που κατέβαλαν. Αντιθέτως, το δίκαιο της Ένωσης αντιτίθεται στην προβολή από την τράπεζα ανάλογων αξιώσεων σε βάρος των καταναλωτών.

Το 2008 ένας καταναλωτής και η σύζυγός του συνήψαν σύμβαση ενυπόθηκου δανείου με την Bank M. Το δάνειο ήταν συνδεδεμένο με το ελβετικό φράγκο (CHF) και οι μηνιαίες δόσεις ήταν καταβλητέες σε πολωνικά ζλότι (PLN) κατόπιν μετατροπής βάσει της τιμής πώλησης του ελβετικού φράγκου σύμφωνα με τον πίνακα συναλλαγματικών ισοτιμιών της Bank M. κατά την ημερομηνία καταβολής κάθε μηνιαίας δόσης. Εκτιμώντας ότι οι ρήτρες μετατροπής που καθορίζουν τη συναλλαγματική ισοτιμία είναι καταχρηστικές και ότι η σύμβαση αυτή η οποία τις περιέχει καθίσταται άκυρη στο σύνολό της, ο καταναλωτής άσκησε αγωγή κατά της Bank M. ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου Βαρσοβίας. Ζητεί την καταβολή χρηματικού ποσού το οποίο αντιστοιχεί στο ήμισυ του κέρδους που αποκόμισε η Bank M., κατά τη διάρκεια ορισμένης χρονικής περιόδου, χρησιμοποιώντας τα ποσά των μηνιαίων δόσεων του δανείου που είχαν καταβληθεί σε εκτέλεση της σύμβασης. Προς στήριξη της αγωγής του, ο καταναλωτής προβάλλει ότι η Bank M. εισέπραξε τα ποσά αυτά χωρίς νόμιμη αιτία.

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι η οδηγία 93/13 δεν ρυθμίζει ρητώς τις συνέπειες της ακυρότητας συμβάσεως συναφθείσας μεταξύ επαγγελματία και καταναλωτή μετά την απάλειψη των καταχρηστικών ρητρών. Εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίσουν τις εν λόγω συνέπειες, υπό την επιφύλαξη ότι οι κανόνες που θεσπίζουν είναι συμβατοί με το δίκαιο της Ένωσης και, ειδικότερα, με τους σκοπούς που επιδιώκει η οδηγία. Το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι η συμβατότητα αυτή εξαρτάται από το ζήτημα αν οι εθνικοί κανόνες, αφενός, καθιστούν δυνατή την αποκατάσταση της νομικής και  πραγματικής κατάστασης στην οποία θα τελούσε ο καταναλωτής αν δεν είχε συναφθεί η σύμβαση που κρίθηκε άκυρη και, αφετέρου, δεν διακυβεύουν το αποτρεπτικό αποτέλεσμα που επιδιώκει η οδηγία.

Κατά το Δικαστήριο, η δυνατότητα του καταναλωτή να προβάλει έναντι της τράπεζας αξιώσεις επιπλέον της επιστροφής των ποσών των μηνιαίων δόσεων που κατέβαλε δεν φαίνεται να διακυβεύει τους ανωτέρω σκοπούς. Ειδικότερα, μια τέτοια δυνατότητα μπορεί να συμβάλει στο να αποφεύγουν οι επαγγελματίες να περιλαμβάνουν καταχρηστικές ρήτρες στις συμβάσεις που συνάπτουν με τους καταναλωτές, στο μέτρο που, αν συμπεριληφθούν σε μια σύμβαση τέτοιες ρήτρες οι οποίες συνεπάγονται την ακυρότητα ολόκληρης της σύμβασης, είναι δυνατόν να υπάρξουν οικονομικές συνέπειες επιπλέον της επιστροφής των ποσών που κατέβαλε ο καταναλωτής και, ενδεχομένως, της καταβολής τόκων υπερημερίας. Ωστόσο, εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο να εξετάσει, υπό το πρίσμα του συνόλου των περιστάσεων της διαφοράς της κύριας δίκης, αν η ικανοποίηση των εν λόγω απαιτήσεων του καταναλωτή συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας.

To ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής αναλαμβάνει μία σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία για την επίλυση του προβλήματος και την προστασία των καταναλωτών που έχουν λάβει δάνεια σε ελβετικό φράγκο και η οποία προβλέπει τα ακόλουθα:

1) Ο δανειολήπτης φέρει μεν αποκλειστικά τον κίνδυνο της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ προς ελβετικό φράγκο μέχρι όμως τη μείωση αυτής σε ποσοστό 10% σε σχέση με την τιμή της συναλλαγματικής ισοτιμίας στην οποία εκταμιεύτηκε το δάνειο σε ελβετικό φράγκο.

2) Σε περίπτωση όμως περαιτέρω επιδείνωσης, όπως συμβαίνει σήμερα, οι τράπεζες αναλαμβάνουν να καλύψουν, εφεξής, κατά τα δύο τρίτα (2/3) τον κίνδυνο της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο θα πληρώνονται από τους δανειολήπτες με βάση την ισοτιμία που υπήρχε κατά το χρόνο εκταμίευσης του δανείου, μειωμένη κατά το ένα τρίτο (1/3) της διαφοράς τιμής που αυτή εμφανίζει σε σχέση με συναλλαγματική ισοτιμία κατά τον χρόνο αποπληρωμής. Έτσι, ένα δάνειο σε ελβετικό φράγκο που εκταμιεύτηκε το 2007 με συναλλαγματική ισοτιμία 1,63 και αποπληρώνεται σήμερα με ισοτιμία στο 0,98, με τις διατάξεις της τροπολογίας θα αποπληρώνεται εφαρμόζοντας συναλλαγματική ισοτιμία 1,41.

3) Προβλέπεται η αναδρομική εφαρμογή της βελτιωμένης για τους δανειολήπτες συναλλαγματικής ισοτιμίας. Έτσι, όσον αφορά τις πληρωμές δόσεων του παρελθόντος αυτές θα υπολογιστούν εκ νέου με εφαρμογή συναλλαγματικής ισοτιμίας που ορίζεται στο ήμισυ της τιμής που προκύπτει ανάμεσα στην ισοτιμία που υπήρχε όταν εκταμιεύτηκε το δάνειο σε ελβετικό φράγκο και στην ισοτιμία που ίσχυε κατά το χρόνο της αντίστοιχης καταβολής.

4) Οι διατάξεις της τροπολογίας εφαρμόζονται και για τους δανειολήπτες, των οποίων οι συμβάσεις έχουν καταγγελθεί ή η οφειλή τους από αυτές μετατράπηκε για οποιαδήποτε αιτία από ελβετικό φράγκο σε ευρώ.

5) Η τροπολογία αφορά τόσο τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο που χορηγήθηκαν την περίοδο 2006-2009 όσο και τα δάνεια σε ευρώ που την ίδια περίοδο μετατράπηκαν σε ελβετικό φράγκο, ενώ ισχύει τόσο έναντι των πιστωτικών ιδρυμάτων όσο και έναντι των εταιρειών, στις οποίες τυχόν μεταβιβάστηκαν οι απαιτήσεις από τα δάνεια αυτά.

6) Δεν θίγονται σε καμία περίπτωση τυχόν αξιώσεις ή δικαιώματα που διατηρούν οι καταναλωτές, είτε αυτές προκύπτουν από τους όρους των συμβάσεων είτε, ασφαλώς, από ευνοϊκές για τους ίδιους δικαστικές αποφάσεις.

Με την εφαρμογή των ρυθμίσεων αυτών το χρέος και οι δόσεις των δανειοληπτών αναμένεται να μειωθούν σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα περί το 40%, προσφέροντας μία τεράστια ανακούφιση στους δανειολήπτες.

Κατερίνα Βολονάκη

Δικηγόρος

Υποψήφια Βουλευτής Δωδεκανήσου ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ