Γράφει
ο Εμμανουήλ Μοράρης
Διαιτολόγος,
Διατροφολόγος
Το Καλοκαίρι είναι πολύ πιθανό να εμφανιστεί αφυδάτωση, λόγω της μεγάλης αποβολής υγρών. Γι΄ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή, αρκετή υδάτωση με κατανάλωση νερού, καθώς και αποφυγή ακραίων διαιτητικών καταστάσεων κατά την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών. Η διατροφή μας πρέπει να περιλαμβάνει πολλά φρούτα και λαχανικά. Το σώμα διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του στους 37οC με τη βοήθεια του ιδρώτα. Η απώλεια αυτή των υγρών και ηλεκτρολυτών πρέπει να ελέγχεται προς αποφυγή αφυδάτωσης και κατά συνέπεια κατάρρευση του κυκλοφορικού και θερμοπληξία. Οι επιπτώσεις από την απώλεια υγρών κλιμακώνονται από σχετικά ασήμαντες μέχρι πολύ σοβαρές.
Το σώμα χάνει καθημερινά υγρά, όχι μόνο με τη διούρηση, αλλά με τον ιδρώτα, την ομιλία, ακόμη και με την αναπνοή. Την ίδια στιγμή, με τα υγρά αποβάλλονται και μικρές ποσότητες συστατικών, κυρίως αλάτων και βιταμινών, τα οποία είναι απαραίτητα να βρίσκονται πάντα και μάλιστα σε σωστό ισοζύγιο στον οργανισμό.
Όταν το σώμα χάνει υπερβολικές ποσότητες υγρών και παρασύρει και τα απαραίτητα συστατικά, τα κύτταρά μένουν χωρίς τροφή και νερό. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας ονομάζεται αφυδάτωση και μπορεί να γίνει επικίνδυνη.
Τα πρώτα σημάδια…
Τα πρώτα σημάδια της αφυδάτωσης μπορεί να είναι αμελητέα, ενδέχεται όμως να προκαλέσουν πανικό. Θα πρέπει να εντείνουμε την προσοχή μας όταν:
• Ξαφνικά διπλασιαστεί η ποσότητα νερού που καταναλώνει κάποιος σε μία ημέρα.
• Το στόμα είναι ξηρό και η γλώσσα πρησμένη.
• Υπάρχουν ζαλάδες, ενώ η κατανάλωση τροφών είναι φυσιολογική και δεν υπάρχουν άλλοι παράγοντες για να τις προκαλέσουν. Οι χτύποι της καρδιάς γίνονται πιο δυνατοί και κάποιες φορές δίνουν την αίσθηση φτερουγίσματος.
• Υπάρχει πρόβλημα στον ειρμό σκέψης, που αρκετές φορές προκαλεί σύγχυση.
• Παρατηρείται νωθρότητα, που δίνει σε κάποιον την αίσθηση πως θα «σβήσει», πως θα λιποθυμήσει.
• Δεν γίνεται επαρκής και εύκολη εφίδρωση, έστω και αν βρισκόμαστε σε θερμοκρασία άνω των 24 βαθμών Κελσίου.
• Εάν το χρώμα των ούρων είναι βαθύ κίτρινο ή κεχριμπαρένιο.
• Εμφανίζεται ασυνήθιστη σωματική κόπωση.
• Δημιουργείται ξηροστομία.
• Υπάρχει αίσθημα καύσου ή δυνατής ζέστης σε όλο το σώμα.
… και τα 4 σοβαρότερα
1.Κράμπες. Ο πάσχων αναπτύσσει επώδυνες κράμπες στην κοιλιά, στα πόδια και στα χέρια.
Τι να κάνετε: Άμεσα διατείνουμε τον μυ που έχει κράμπα. Ακολούθως, καταναλώνουμε τουλάχιστον 2 ποτήρια νερού. Ενεργειακά ποτά, μία μπανάνα και κάτι αλμυρό, μπορούν να προφυλάξουν από αυτή την κατάσταση.
2.Εξάντληση. Εκδηλώνεται με έντονη εφίδρωση, πονοκέφαλο, ζάλη, απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετο, «κρυάδες» παρά τη ζέστη, αδυναμία, υπερβολική δίψα, κράμπες, προβλήματα όρασης, «φούντωμα» και τρεμούλιασμα.
Τι να κάνετε: Όπως και με τις κράμπες, θα πρέπει να γίνει άμεση μεταφορά σε δροσερό μέρος και κατανάλωση υγρών. Εάν υπάρχει δυσκολία στην αναπνοή, εμετός ή διάρροια ο ασθενής θα πρέπει να οδηγηθεί άμεσα στον γιατρό.
3.Λιποθυμία. Εκδηλώνεται με αδυναμία στήριξης του σώματος, έντονο αίσθημα κόπωσης ή έντονες ζαλάδες έπειτα από έκθεση στον ήλιο.
Τι να κάνετε: Τοποθετήστε αυτόν που λιποθύμησε ανάσκελα και σηκώστε τα πόδια του ψηλά. Μόλις συνέλθει και βρει τις αισθήσεις του, δώστε του δροσερά υγρά: νερό ή καλύτερα φρεσκοστυμμένο χυμό.
4.Θερμοπληξία. Είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τους 39,5 βαθμούς Κελσίου που συνοδεύεται από ναυτία, εμετός, αποπροσανατολισμό, ζεστό και ξηρό δέρμα, δυσκολία αναπνοής, μειωμένη διούρηση και αίμα στα ούρα ή και στα κόπρανα.
Τι να κάνετε: Τοποθετήστε παγάκια στον αυχένα, τις μασχάλες και τους προσαγωγούς του πάσχοντος. Ακολούθως, πρέπει να γίνει πλύσιμο με άφθονο δροσερό νερό. Εάν συμβεί σε παιδί, θα πρέπει να μεταφερθεί άμεσα σε νοσοκομείο, όπου θα του χορηγηθούν ενδοφλέβια υγρά με άλατα.
Διαταραχές που οδηγούν σε αφυδάτωση
• Υπερβολική έκθεση στον ήλιο – περισσότερη από 1 ώρα έκθεσης χωρίς προστατευτικά μέσα.
• Υπερβολική άσκηση ή περπάτημα – περισσότερες από 3 ώρες την ημέρα
• Πυρετός – πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου επί περισσότερες από 6 ώρες
• Έμετος, διάρροια και αυξημένη διούρηση – λόγω γαστρεντερίτιδας ή τροφικής δηλητηρίασης
• Εκτενή τραύματα στο δέρμα – όπως εγκαύματα, έλκη στο στόμα, ή άλλες δερματικές νόσοι, κατά τις οποίες σεβαστή ποσότητα νερού χάνεται εξαιτίας τους
• Φαρμακευτική αγωγή – κυρίως διουρητικά φάρμακα που χορηγούνται κατά της υπέρτασης
• Υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών – περισσότερα από 2 ποτά ή μπίρες ημερησίως, κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Υπερκατανάλωση καφέ – περισσότεροι από 4 καφέδες ελληνικοί ή 2 φραπέ την ημέρα.
