Ξεφάντωμα στα μπαρ με κατανάλωση άφθονου αλκοόλ είναι αυτό που χαρακτηρίζει τα «πάρτι» των καλοκαιρινών διακοπών. Ενα πάρτι όμως μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη, με μόνιμες βλάβες, για τους αμύητους θαμώνες εάν τα ποτά είναι «μπόμπες».
Φτηνά ποτά-δηλητήριο που σημαίνουν λαθρεμπόριο, εύκολο χρήμα και μεγάλα κέρδη για τους ασυνείδητους ιδιοκτήτες των μπαρ και τα κυκλώματα που μοιάζουν με Λερναία Υδρα…
Φέτος, στις 19 Αυγούστου συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ημέρα που η Βρετανίδα Χάνα Πάουελ ήπιε σε ένα μπαρ του Λαγανά της Ζακύνθου νοθευμένη με μεθυλική αλκοόλη βότκα, με συνέπεια σήμερα να είναι τυφλή και με ένα μόλις νεφρό, αυτό που της έδωσε η μητέρα της, καθώς τα δικά της καταστράφηκαν από την κατανάλωση του μοιραίου για τη ζωή της ποτού.
Η 22χρονη πρώην ρεσεψιονίστ είχε έρθει για διακοπές στη χώρα μας. Ομως το όνειρο -όπως ανέφερε στην εφημερίδα «The Sun» στην οποία έδωσε συνέντευξη με σκοπό να βοηθήσει τους τουρίστες συμπατριώτες της ώστε «να μην καταλήξουν κι εκείνοι σαν και μένα»- μετατράπηκε σε εφιάλτη, όταν μετά τη νυχτερινή διασκέδαση εκείνης της ημέρας, άρχισε να αισθάνεται αδιαθεσία.
Μόλις 36 ώρες αργότερα εισήχθη εσπευσμένα στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών στο Ρίο, χωρίς να μπορεί να δει και με τα νεφρά της σε κακή κατάσταση.
Για 14 ημέρες παρέμεινε νοσηλευόμενη στο Τμήμα Νεφρολογίας, οπότε επέστρεψε στη χώρα της όπου νοσηλεύτηκε για άλλες τόσες ημέρες στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Μίντλεσμπρο.
Οταν εξήλθε είχε χάσει την όρασή της ολοκληρωτικά από το ένα μάτι και κατά 90% από το άλλο, ενώ της αφαιρέθηκαν τα κατεστραμμένα νεφρά της και της είχε μεταμοσχευτεί εκείνο της μητέρας της.
Θυμωμένη με τη νοθεία
Σήμερα, όπως είπε στη συνέντευξή της που δημοσιεύτηκε στις 6 Μαΐου, αισθάνεται «θυμωμένη για όποιον παρήγαγε τη νοθευμένη με τη μεθυλική αλκοόλη βότκα» -η ίδια εξάλλου και οι γονείς της έχουν καταθέσει αγωγές και μηνύσεις κατ’ αγνώστων στην ελληνική Δικαιοσύνη- και συμβουλεύει τους συμπατριώτες της που επιθυμούν να συμμετέχουν «στα πάρτι των καλοκαιρινών θερέτρων» στη χώρα μας «να βεβαιώνονται για το ποτό που πίνουν ή, εάν είναι φτηνό, να μην το πίνουν καθόλου».
Εξάλλου, όπως αναφέρουν στην «Εφ.Συν.» αξιωματικοί της Οικονομικής Αστυνομίας που είναι επιφορτισμένοι για την αντιμετώπιση τους λαθρεμπορίου των αλκοολούχων ποτών, το γεγονός ότι τα ποτά «μπόμπες» είναι φτηνά και αποφέρουν μεγάλο κέρδος, ωθεί τους ασυνείδητους ιδιοκτήτες μπαρ στο να βάλουν στο μαγαζί τους τα συγκεκριμένα ποτά, χωρίς να ενδιαφέρονται για τα εάν θέτουν την υγεία των θαμώνων τους σε κίνδυνο.
«Αν σκεφτείτε ότι για ένα μικρό μπαράκι, τα έξοδα της κάβας μπορεί να φτάνουν τα τρεις χιλιάδες ευρώ τον μήνα, φανταστείτε το κέρδος που έχει ένα μεγάλο κλαμπ που ξοδεύει για την κάβα του εκατό χιλιάδες ευρώ τον μήνα, όταν αγοράζει το μπουκάλι σχεδόν στη μισή τιμή», μας είπε συγκεκριμένα αξιωματικός της Οικονομικής Αστυνομίας που πρόσθεσε ότι το κέρδος είναι και το σημαντικότερο κίνητρο που συντηρεί τα κυκλώματα παρασκευής και διακίνησης ποτών «μπόμπες», με συνέπεια αυτά να ανθούν στη χώρα μας.
Χαρακτηριστικό εξάλλου είναι ότι το 2016 στον τομέα αντιμετώπισης του λαθρεμπορίου και της παρασκευής παράνομων ποτών σχηματίστηκαν δικογραφίες για 6 συμμορίες και κατηγορήθηκαν 122 άτομα από τα οποία τα 45 συνελήφθησαν, ενώ μέσα στο 2015 είχαν εξαρθρωθεί μόλις τρεις συμμορίες.
Τα κυκλώματα, μάλιστα, που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο τομέα, φαίνεται να μοιάζουν με τη Λερναία Υδρα, αφού εάν εξαρθρωθούν κάποια από αυτά, θα έρθουν άλλα να συνεχίσουν την παρακινδυνευμένη -για τα ίδια- και επικίνδυνη -για το κοινό- δράση τους.
Ολα, δε, τα ανωτέρω συμβαίνουν παρότι στο «κυνήγι» των κυκλωμάτων εκτός από τους αξιωματικούς του Οικονομικού Εγκλήματος και τους αστυνομικούς των τμημάτων ασφαλείας της ΕΛ.ΑΣ, δραστηριοποιούνται και αξιωματούχοι του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), τελωνειακοί και λιμενικοί υπάλληλοι.
Τα ποσά που αποκομίζουν οι συμμορίες είναι, όπως λένε οι αστυνομικοί, τόσο μεγάλα και εύκολα στην απόκτησή τους, ώστε οι κακοποιοί να μη σκέφτονται να… σπαταλήσουν ορισμένα από αυτά για να διαφθείρουν τους εκπροσώπους του νόμου ώστε να έχουν «το κεφάλι τους ήσυχο».
Ετσι υπάρχουν περιπτώσεις όπου ανάμεσα στους συλληφθέντες υπάρχουν και κάποιοι που έκαναν τα στραβά μάτια όταν διαπίστωναν τη λαθρεμπορία, είτε κάποιοι άλλοι που συμμετείχαν περισσότερο ενεργά στα κυκλώματα.
Η πλέον πρόσφατη περίπτωση διαφθοράς στην ΕΛ.ΑΣ. κατεγράφη πέρσι τον Μάρτιο, οπότε ως μέλη συμμορίας που δρούσε στην Αττική και τη Χαλκίδα συνελήφθησαν ένας ειδικός φρουρός και ένας υπαστυνόμος που υπηρετούσαν σε Τμήμα Τροχαίας Αυτοκινητοδρόμων (βλ «Εφ.Συν.» 2/3/2016), με τον πρώτο να φέρεται ότι γνώριζε τον «εγκέφαλο» του κυκλώματος και τη δράση του, ενώ ο δεύτερος φέρεται να είχε επικοινωνήσει τηλεφωνικά μαζί του τουλάχιστον μία φορά.
Βούλγαρους, εξάλλου, τελωνειακούς πλήρωνε το μεγάλο κύκλωμα που εξαρθρώθηκε πέρσι τον Ιούλιο επίσης από την Οικονομική Αστυνομία (βλ. efsyn.gr 8/7/2016) ώστε να επιτρέπουν την είσοδο των φορτηγών του κυκλώματος στη χώρα μας, με αποτέλεσμα λίγες ημέρες μετά την αποκάλυψη του κυκλώματος από τις ελληνικές αρχές οι διωκτικές αρχές της γειτονικής χώρας να προβούν σε δεκάδες συλλήψεις.
Κύκλωμα με τελωνειακό
Η πιο εντυπωσιακή όμως περίπτωση στην οποία εμπλέκεται τελωνειακός ήταν αυτή που αποκαλύφθηκε στις αρχές Μαΐου του 2014 στο Κιλκίς και κατά την οποία αξιωματικοί της υποδιεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ στη Βόρεια Ελλάδα συνέλαβαν έναν 62χρονο υπάλληλο του τοπικού τελωνείου γιατί είχε στήσει το δικό του οικογενειακού τύπου κύκλωμα λαθρεμπορίας.
Συγκεκριμένα με την κάλυψή του ο 33χρονος γιος του εισήγαγε συστηματικά λαθραία ποτά από τα Σκόπια και στη συνέχεια αυτά τα διέθεταν σε κάβες που διατηρούσε η 59χρονη σύζυγός του σε διάφορες πόλεις του νομού.
Γενικά, πάντως, και σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση για το οργανωμένο έγκλημα της ΕΛ.ΑΣ., η διακίνηση και εισαγωγή των λαθραίων οινοπνευματωδών ποτών στη χώρα μας πραγματοποιείται κατά βάση μέσω των χερσαίων συνόρων με διάφορα μεταφορικά μέσα (ΙΧ., ΙΧΦ κ.λπ.), από ελεγχόμενα ή μη σημεία των συνόρων, ενώ συνήθως το παράνομο εμπόρευμα προέρχεται από τη Βουλγαρία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις εισάγεται καθαρή αλκοόλη και στη συνέχεια η παρασκευή και η εμφιάλωση ποτών γίνονται σε παράνομα εμφιαλωτήρια στη χώρα μας με την προώθηση των ποτών να γίνεται αποκλειστικά στην εγχώρια αγορά.
Οι ομάδες που δραστηριοποιούνται στο λαθρεμπόριο είναι συνήθως ολιγομελείς (έως 6 άτομα) οι οποίες έχουν διασυνδέσεις με μέλη άλλων ομάδων που δρουν στη Βουλγαρία.
Το μεγαλύτερο κίνητρο για τους λαθρέμπορους και παρασκευαστές παράνομων αλκοολούχων ποτών είναι, σύμφωνα με τους αξιωματικούς της Οικονομικής Αστυνομίας, τα σημαντικότατα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν για όλους τους εμπλεκομένους.
Ειδικά όταν ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα αλκοολούχα ποτά ανέρχεται στη χώρα μας περίπου στα 25,50 ευρώ/λίτρο αιθυλικής αλκοόλης, ποσό που είναι κατά 40% υψηλότερο από τον μέσο όρο ΕΦΚ των ποτών στην Ευρωπαϊκή Ενωση και κατά 450% υψηλότερο από τον αντίστοιχο φόρο στη γειτονική Βουλγαρία.
Χαρακτηριστικό, εξάλλου, είναι ότι η μία από τις δύο μεγάλες συμμορίες που εξαρθρώθηκε πρόσφατα από την Οικονομική Αστυνομία (βλ. «Εφ.Συν.» 25/7/2017) και η οποία προμήθευε με ποτά «μπόμπες» δύο μεγάλες κάβες στη Ζάκυνθο αγόραζε από τη Βουλγαρία τον τόνο αιθυλικής αλκοόλης έναντι 3.000 ευρώ, ενώ εάν τον εισήγαν νόμιμα από τη γειτονική χώρα η τιμή της θα ανερχόταν στα 32.000 ευρώ.
Ο ρόλος της φορολογίας
Στο όλο θέμα φαίνεται επίσης να συμβάλλει η υψηλή φορολογία της χώρας μας για τα ποτά, η οποία -σύμφωνα με στοιχεία του 2015 του Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ)- σημείωσε αύξηση της τάξης του 125% την περίοδο 2009-2010, με συνέπεια τα έσοδα από τον ΕΦΚ και τον ΦΠΑ στα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα να συρρικνωθούν.
Συγκεκριμένα εκείνη τη χρονιά τα έσοδα είχαν παρουσιάσει μείωση κατά 3,5% σε σχέση με το 2014, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, οι νόμιμες πωλήσεις αλκοολούχων ποτών την περίοδο 2008-2015 υποχώρησαν κατά 50%. Ειδικότερα το 2015 πωλήθηκαν 111.000 εκατόλιτρα, έναντι 115.000 εκατόλιτρων το 2014 (μείωση κατά 3,48%), ενώ το 2008 οι πωλήσεις ήταν περίπου 236.000 εκατόλιτρα!
Τεράστια «αιμορραγία» στα δημόσια έσοδα εξάλλου προκύπτουν από τα στοιχεία που έδωσε στις αρχές Μαΐου φέτος η Diageo Hellas (η ελληνική θυγατρική του ομίλου που ελέγχει το 1/3 της παγκόσμιας αγοράς αλκοολούχων ποτών με brands όπως Johnnie Walker, Haig και Gordon’s) και από τα οποία προκύπτει ότι το λαθρεμπόριο ποτών γιγαντώνεται μέρα με τη μέρα.
Σύμφωνα με αυτά, προκύπτει ότι το 1/5 της συνολικής κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών είναι προϊόν λαθρεμπορίου με κύρια χώρα προέλευσης τη Βουλγαρία, ενώ χειρότερη είναι η κατάσταση σε ό,τι αφορά την παράνομη παραγωγή και διακίνηση δυνητικά επικίνδυνων χύμα αποσταγμάτων, τα οποία είναι πολλαπλάσια σε ποσότητα των νόμιμων πωλήσεων, δημιουργώντας μαύρη τρύπα 300 εκατ. ευρώ στα δημόσια έσοδα.
Την ίδια ώρα σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (Μάιος 2015), τα αλκοολούχα ποτά συνεισφέρουν στην ελληνική οικονομία προστιθέμενη αξία που ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, η συμμετοχή του κλάδου στα έσοδα από ΕΦΚ το 2016 ανέρχεται στα 270 εκατ. ευρώ, με τον κλάδο να προσφέρει συνολικά 21.000 θέσεις εργασίας.
Πώς θα καταλάβετε ένα ποτό «μπόμπα»
Τα «κόλπα» για να αποφεύγει το κοινό να καταναλώνει ποτά «μπόμπες» είναι, σύμφωνα με τους αστυνομικούς της Οικονομικής Αστυνομίας, τα κάτωθι:
■ Να αποφεύγετε να βάζετε στο ποτό σας αναψυκτικό, γιατί κάτι τέτοιο θα το αλλοιώσει και δεν θα μπορέσετε να καταλάβετε με τη βοήθεια της μύτης και του ουρανίσκου αν είναι «μπόμπα» ή όχι. Πάρτε λοιπόν ένα «σκέτο» για να πιείτε. Αν σε αυτό η γεύση δεν θυμίζει το ποτό που σας αρέσει ή όταν το ήπιατε κάηκε ο λαιμός σας, τότε πρόκειται για κακό σημάδι.
■ Αν είστε παρέα προτιμήστε να παραγγείλετε μπουκάλι. Αφού σας το φέρουν σερβιρίστε το, όμως πριν πιείτε κλείστε το μπουκάλι και κουνήστε το καλά με το ποτό που έχει απομείνει. Αν το περιεχόμενο του μπουκαλιού για να ξαναβρεί την καθαρότητά του αργήσει πάνω από λίγα δευτερόλεπτα, τότε κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι και ό,τι καλύτερο για να το πιείτε.
■ Το ίδιο κάντε και σε περίπτωση που έχετε παραγγείλει ένα ποτήρι ποτό. Βάλτε την παλάμη σας πάνω και κουνήστε το δυνατά. Πιείτε μια μικρή γουλιά και αν αισθανθείτε ότι σας καίει στον λαιμό αλλά και αργήσει να καθαρίσει, τότε μάλλον είναι «μπόμπα».
■ Αν, τέλος, παραγγείλετε μπουκάλι κοιτάξτε την ετικέτα στο πίσω μέρος για να δείτε αν είναι η ίδια εταιρεία που εισάγει το μπουκάλι όπως αυτή που αναγράφεται στα μπουκάλια που έχετε στο σπίτι ή έχετε δει άλλες φορές. Ακόμη και εάν πάρετε ένα ποτήρι ποτό μπορείτε να ζητήσετε από τον σερβιτόρο να σας δείξει το μπουκάλι. Ετσι θα καταλάβετε αν σας σερβίρουν αυθεντικό ή αγνώστου προελεύσεως ποτό και πιθανόν νοθευμένο.
Τι προκαλούν τα ποτά «μπόμπες»
Τα ποτά «μπόμπες» προκαλούν συνήθως πονοκεφάλους, ζαλάδες και γαστρεντερικές διαταραχές. Υπάρχουν όμως και ορισμένα που είναι περισσότερο επικίνδυνα και μπορούν να προκαλέσουν μονιμότερες βλάβες, όπως τύφλωση, μερική απώλεια μνήμης, έλλειψη συγκέντρωσης, βλάβες στο συκώτι και στο αμυντικό σύστημα του οργανισμού.
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες νοθευμένων ποτών:
1. Αραιωμένα ποτά: σε αυτά το ποτό αραιώνεται με νερό και το μόνο που παθαίνει ζημιά είναι η… τσέπη του καταναλωτή.
2. Μπουκάλια με αλλαγμένη ετικέτα: πρόκειται συνήθως για φτηνά ποτά τα οποία σερβίρονται ως ακριβά και επώνυμα. Και εδώ επιβαρύνεται μόνο η τσέπη του καταναλωτή.
3. Νόθευση με μεθυλική αλκοόλη: αντί της αιθυλικής αλκοόλης που υπάρχει φυσιολογικά στα ποτά, προστίθεται μεθυλική αλκοόλη (σ.σ. πιο γνωστή μορφή της είναι το γνωστό μπλε οινόπνευμα), η οποία έχει παρατηρηθεί ότι σε μεγάλη ή συστηματική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον εγκέφαλο και τύφλωση. Είναι αυτά τα ποτά που με την κατανάλωση ενός ή δύο ποτηριών ο χρήστης εμφανίζει αμέσως ή την επόμενη ημέρα πονοκέφαλο ή ζαλάδα.
4. Νοθευμένα με βιομηχανική αλκοόλη: αυτή είναι και η πιο επικίνδυνη για την υγεία κατηγορία, αφού αναμειγνύεται αλκοόλη από διάφορα βιομηχανικά υγρά, χρώματα κ.λπ. που περιέχουν τοξικές προσμίξεις. Αυτά τα ποτά είναι εκείνα που με τη συστηματική χρήση τους προκαλούν βλάβες στον εγκέφαλο, το κεντρικό νευρικό σύστημα, το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, το συκώτι, τα νεφρά κ.λπ.
