Ήταν στραβό το… κλίμα, πνίγηκε και από τις παλιές αμαρτίες -τα μπαζωμένα ρέματα, τα διάτρητα αντιπλημμυρικά έργα, τις πυρκαγιές που «στεγάνωσαν» το έδαφος, την άναρχη δόμηση. Οι υδάτινοι εφιάλτες επέστρεψαν στην περιοχή της Μάνδρας, των Μεγάρων και της Νέας Περάμου και στοίχειωσαν τις οικογένειες που έχασαν δικούς τους ανθρώπους, αλλά και όσους είδαν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται.
Η… προαναγγελθείσα πλημμύρα στη Δυτική Αττική ανέδειξε για άλλη μια φορά τις παραλείψεις και τα κενά του κρατικού μηχανισμού, ο οποίος εδώ και δεκαετίες έρχεται εκ των υστέρων να διαπιστώσει τα προβλήματα, δίχως να τα επιλύει. Είναι χαρακτηριστικό ότι, η περιοχή της Δυτικής Αττικής άρχισε να ταλαιπωρείται με πλημμυρικά φαινόμενα από τη δεκαετία του ΄50. Ειδικότερα, πλημμύρες είχαν καταγραφεί το 1953, το 1963, το 1977, το 1978, το 1996, το 2003 κλπ. Η πρώτη προσπάθεια για επίλυση των προβλημάτων έγινε μετά το 1978. Ακολούθησε η αντιπλημμυρική μελέτη για την κατασκευή της Αττικής οδού και τα αντίστοιχα έργα. Ωστόσο η τραγωδία της Τετάρτης κατέδειξε ότι δεν ήταν αρκετά.
Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο και διευθυντή της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας κ. Θοδωρή Κολυδά, μέσα σε ένα τρίωρο, το ύψος βροχής στην πληγείσα περιοχή ήταν 50 με 80 χιλιοστά. «Στη συγκεκριμένη περιοχή δεν υπάρχει σταθμός, οπότε οι εκτιμήσεις γίνονται βάσει των εικόνων του δορυφόρου και των δεδομένων του ραντάρ καιρού. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε ένα λεπτό η ραγδαιότητα που καταγράφηκε έφτανε τα 300 χιλιοστά -με άλλα λόγια 300 τόνοι νερού ανά στρέμμα», σημειώνει ο κ. Κολυδάς.
Στην επιδείνωση των καταστροφικών φαινόμενων της καταιγίδας συνέβαλε η μεγάλη καταστροφή που είχε προκαλέσει το περασμένο καλοκαίρι η πυρκαγιά στα Δερβενοχώρια. Όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής, «η μεγάλη κατά διαστήματα ραγδαιότητα της βροχής είχε ως αποτέλεσμα το μεγάλο όγκο των φερτών που οφείλεται και εν μέρει στις πυρκαγιές στα Δερβενοχώρια».
Η φωτιά έκανε στάχτη το «κάλυμμα» του εδάφους με συνέπεια να είναι δύσκολο να απορροφήσει το νερό. Έτσι, οι όγκοι νερού, αδυνατώντας να συγκρατηθούν, μαζί με φερτά υλικά και λάσπη κατέβηκαν από το βουνό Πατέρα και έπνιξαν την περιοχή, έκοψαν δρόμους, γκρέμισαν μάντρες, παρέσυραν αυτοκίνητα, πλημμύρισαν σπίτια και καταστήματα. Όμως, πέρα από την πυρκαγιά, είναι και οι παρεμβάσεις στα ρέματα που ευθύνονται για την καταστροφή. «Γνωρίζοντας την περιοχή της Μάντρας, καθώς είναι από τις περιοχές που έχουμε μελετήσει, υπάρχουν πάρα πολλά ρέματα που είναι μπαζωμένα ή έχουν καταπατηθεί και δεν έχουν πλέον ενεργή κοίτη», σημειώνει ο κ. Τσακίρης.
Οι μεγάλες καταστροφές στην περιοχή, θορύβησαν στελέχη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), και αποφάσισαν να μεταβεί, σήμερα Πέμπτη, κλιμάκιο στις εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή, για να ελέγξει έαν η κακοκαιρία δημιούργησε προβλήματα και να εκτιμήσει την κατάσταση.
Περιφέρεια: Ζητά την ενεργοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης
Σε κάθε περίπτωση, η Περιφέρεια Αττικής ζήτησε την άμεση ενεργοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση μεγάλων φυσικών καταστροφών. Είχε ιδρυθεί μετά τις πλημμύρες που είχαν πλήξει την Κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002 και έκτοτε, έχει χρησιμοποιηθεί σε 76 περιπτώσεις για την αντιμετώπιση καταστροφών.
Η «Λαϊκή Συσπείρωση» της Περιφέρειας Αττικής (παράταξη που στηρίζει το ΚΚΕ) σε ανακοίνωσή της τονίζει ότι οι καταστροφές και τα θύματα είναι αποτέλεσμα ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος. «Δεν φταίει ούτε η κακιά μας η μοίρα ούτε τα ακραία καιρικά φαινόμενα», αναφέρουν, επισημαίνοντας ότι την ευθύνη έχουν όλες οι κυβερνήσεις, η σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, η Τοπική Διοίκηση και η περιφερειακή αρχή Αττικής.
«Μαύρος μήνας» ο Νοέμβριος
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Από το 1880 έως σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους από πλημμύρες 187 άνθρωποι. Μάλιστα, ο Νοέμβριος καταγράφεται στο ημερολόγιο των καταστροφών ως «μαύρος μήνας». Νοέμβριο μήνα έχουν γίνει οι μεγαλύτερες πλημμύρες, με τα περισσότερα θύματα και συνήθως στις ίδιες ξεχασμένες περιοχές της Αττικής.
Μεγάλες βροχοπτώσεις εμφανίζονται στην Αττική το 1883, μια μέρα πριν μπει ο Νοέμβρης και συγκεκριμένα στις 30 Οκτωβρίου, όταν στη διάρκεια μιας μεγάλης κακοκαιρίας έπεσαν σε ένα 24ωρο 85 χιλιοστά βροχής. Αντιστοίχως, ο Νοέμβριος του 1993 έχει καταγραφεί σαν ο πιο βροχερός των τελευταίων πενήντα ετών, όπως λέει στο «Βήμα» ο κ. Κολυδάς. «Είχαμε συνολική βροχόπτωση 203 χιλιοστών στο σταθμό του Ελληνικού και 156 χιλιοστά βροχόπτωσης στη Λάρισα. Της βροχόπτωσης, είχε προηγηθεί ανομβρία πέντε μηνών, ένα φαινόμενο που είχε να εμφανιστεί για 122 χρόνια», εξηγεί ο ίδιος.
Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), που δημοσιοποιήθηκε το 2013, πριν από μερικά χρόνια, το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόλις το 20% έπεφτε στην θάλασσα. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει αλλάξει, γεγονός που οφείλεται στη στρεβλή ανάπτυξη που ακολουθήθηκε όλα αυτά τα χρόνια.
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι δομημένες επιφάνειες στην Αθήνα κάλυπταν το 25% του λεκανοπεδίου. Μετά το 1975, το 75% καλύφθηκε από δομημένες επιφάνειες και δρόμους, δίκτυα κλπ. ενώ οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν, μόλις, στο 4%.
Έτσι, ακόμη και μια μικρής διάρκειας βροχόπτωσης μπορεί να μετατρέψει το λεκανοπέδιο σε λίμνη καθώς οι υποδομές και τα αντιπλημμυρικά έργα είναι από ελάχιστα έως ανεπαρκή. Έως και σήμερα υπάρχουν ρέματα και χείμμαροι του λεκανοπεδίου που δεν έχουν οριοθετηθεί.
Τα βασικά ρέματα που χρειάζονται διευθέτηση
Ανατολική Αττική: Παλλήνης, Γέρακα, Πηγάδια, Καλίσια, Ραφήνας (και τα συμβαλλόμενα μικρά ρέματα Πικερμίου), Νέας Μάκρης, Αναβύσσου, Παλαιάς Φώκαιας, Σαρωνίδας, Σκόρπιο Ποτάμι (Μαραθώνας), Πυθαγόρα (Διόνυσος).
Δυτική Αττική: Σαρανταπόταμος (περιοχή Χαλυβουργικής), Μαύρη Ώρα, Αγίας Αικατερίνης, Αγίου Γεωργίου (Ασπρόπυργος), Νέα Περάμος, Μαυραντζάς (Μέγαρα), Εσχατιά (Μενίδι), Καναπίτσα, Χαϊδαρόρεμα και το ρέμα Περιστερίου.
Κεντρική Αττική: Κηφισός (εκκρεμούν έργα διευθέτησης της κοίτης στο «ανοικτό» τμήμα του), Ευρυπίδων, Σφακίων, Ποδονίφτη, Μιχελή, Λιοσίων, Χαλανδρίου, Πρ. Δανιήλ, Θεσσαλονίκης, Κυκλοβόρου, Πύρνας και Αμαρουσίου.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται
Στις 14 Νοεμβρίου του 1896, 70 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε Αθήνα και Πειραιά, όταν μετά από μία ισχυρή δωδεκάωρη καταιγίδα, ξεχείλισε ο Κηφισός και πλημύρισε η περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα.
Στις 23 Νοεμβρίου 1925 μια καταιγίδα στον Πειραιά, άφησε πίσω της οκτώ θύματα και πολλά κατεστραμμένα σπίτια.
Στις 22 Νοεμβρίου 1934, έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τη δυνατή νεροποντή που έπνιξε το Νέο Φάληρο και το Μοσχάτο. Ισχυρή καταιγίδα την ίδια μέρα έπληξε τις περιοχές της Νέας Ιωνίας και της Νέας Φιλαδέλφειας προκαλώντας ζημιές σε δεκάδες σπίτια.
Στις 14 Οκτωβρίου 1955, είχαμε φονικές πλημμύρες στο Βόλο, από τις οποίες έχασαν τη ζωή τους 27 άνθρωποι.
Στις 5 Νοεμβρίου 1961, η Αττική θρήνησε τον μεγαλύτερο αριθμό νεκρών, όταν μετά από συνεχή χαλαζόπτωση που έμοιαζε περισσότερο με τυφώνα, πλημμύρισε ο Κηφισός στέλνοντας στο θάνατο 40 ανθρώπους. Το επίκεντρο της καταστροφής ήταν στο Μπουρνάζι. Ακόμη, 300 άτομα τραυματίστηκαν και 3.700 έμειναν άστεγοι ενώ πάνω από 4.000 σπίτια καταστράφηκαν. Μέσα σε οκτώ ώρες έπεσαν 114 χιλοστά βροχής και σε μία ώρα 40 χιλιοστά βροχής.
Στις 2 Νοεμβρίου 1977, η νεροποντή χτύπησε σε Αιγάλεω και Μοσχάτο. Ο απολογισμός 36 νεκροί, σχεδόν 2.000 υπόγεια σπίτια πλημμυρισμένα και αμέτρητες καταστροφές.
Σφοδρές πλημμύρες ευτυχώς χωρίς θύματα, είχαν καταγραφεί τον Νοέμβριο του 1977, στον Ασπρόπυργο όταν πλημμύρισε ο παραπόταμος του Αγίου Γεωργίου. Το 1981 πλημμύρισαν σε Αιγάλεω και Περιστέρι οι χείμμαροι Μάσχα, Προφήτη Δανιήλ και Δαφνόρεμα.
Τον Νοέμβριο του 1993 οι καταστροφικές πλημμύρες έπνιξαν κυριολεκτικά τη Βάρη, τη Βούλα και τη Γλυφάδα όταν πλημμύρισε το Λυκόρεμα. Σε διάρκεια πέντε ωρών, όπως θυμάται χαακτηριστικά ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς, έπεσαν 64 χιλιοστά βροχής ενώ 2.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι.
Μετά την πλημμύρα του 1993, ο δήμος Βάρης άνοιξε τα ρέματα, έγινε ένα μεγάλο έργο αποχέτευσης των όμβριων υδάτων στην παραλία και έκτοτε η περιοχή δεν γνώρισε άλλες καταστροφές από πλημμύρες, σε αντίθεση με τη Βούλα και τη Γλυφάδα.
Στις 21 Οκτωβρίου 1994, ο Ποδονίφτης ξεχείλισε στην περιοχή της Νέας Ιωνίας και του Περισσού πνίγοντας 13 ανθρώπους ενώ ανυπολόγιστες ήταν οι υλικές ζημιές. Η δύναμη της βροχής ήταν τέτοια που μέσα σε 1,5 ώρα έπεσαν 70 χιλιοστά βροχής (τα 40 χιλιοστά σε μία ώρα). Πάνω από 500 οικογένειες έμειναν άστεγες, σχεδόν 400 σπίτια κατέρρευσαν και 4.000 πλημμύρισαν. Μεγάλες ζημιές υπέστη και το κτίριο του ΚΚΕ στον Περισσό όταν η λάσπη κατέστρεψε μέρος των ιστορικών αρχείων του κόμματος που βρίσκονταν στο υπόγειο του κτιρίου αλλά και τις ραδιοφωνικές εγκαταστάσεις του 902 και της Τυποεκδοτικής.
Τον Φεβρουάριο του 1995 έγινε η μεγάλη κατολίσθηση στη Μαλακάσα από τις συνεχείς βροχοπτώσεις. «Ενα ολόκληρο βουνό κατέβηκε προς τη θάλασσα» είπαν τότε οι ειδικοί. Δεν υπήρξαν θύματα, διεκόπη όμως η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και των τρένων του ΟΣΕ για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τον Ιανουάριο του 1996 το Θριάσιο Πεδίο έγινε απέραντη λίμνη και δύο άνθρωποι πνίγηκαν όταν ο Σαρανταπόταμος (που ξεκινάει από την περιοχή της Μάντρας και φτάνει μέχρι την Χαλυβουργική), υπερχείλισε και καθώς δεν είχε διέξοδο προς τη θάλασσα, έπνιξε κυριολεκτικά την περιοχή. Δεν ήταν όμως αυτή η πρώτη φορά. Ο Σαρανταπόταμος είχε επίσης πλημμυρίσει, το 1953, το 1977, το 1978 προκαλώντας μεγάλες ζημιές στην περιοχή του Θριάσιου Πεδιου ενώ το 1963 ο χείμαρος Σούρες είχε ξεχειλίσει πνίγοντας πάλι την περιοχή του Θριασίου.
Τον ίδιο χρόνο καταστροφικές πλημμύρες έγιναν στην Κόρινθο όταν υπερχείλισε ο ποταμός Ξηριάς και στην Ξάνθη διότι υπερχείλισαν οι ξηροπόταμοι της περιοχής. Το ίδιο συνέβη και στην Ήπειρο με τον ποταμό Λούρο, αλλά και στην Αθήνα όπου ο Κηφισός υπερχείλισε και μία υπόγεια διάβασή του μετετράπη σε ποτάμι. Υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα.
Το 1997 και πάλι πλημμύρισαν οι συνήθεις περιοχές. Τα Λιόσια μετατράπηκαν σε λίμνη.
Το 1998, οι πλημμύρες έπληξαν πολλές περιοχές της χώρας από τον Έβρο έως τη Ναυπακτία, την Κέρκυρα, την Πάτρα και περιοχές της πρωτεύουσας (Ανω Λιόσια και Γλυφάδα).
Δείτε εδώ φωτογραφίες και βίντεο της πληγείσας περιοχής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών:
https://edcm.edu.gr/index.php/12-eidiseografia/213-plimmyra-dyt-attikis-protes-katagrafes-pms
Το ΒΗΜΑ
