Απόφαση «σταθμός» του Μονομελούς Πρωτοδικείου για τις χρησικτησίες εκκλησιαστικών ακινήτων

Με την υπ’ αρίθμ. 315/2017 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου έγινε δεκτή αγωγή κατοίκου της Δαματριάς κατά του Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και αναγνωρίστηκε ότι συμπληρώθηκε στο πρόσωπο της ενάγουσας ο νόμιμος χρόνος δεκαπενταετούς κτητικής παραγραφής επί ακινήτου εμβαδού 1.815 τ.μ., εντός του οποίου υπάρχει τριώροφη οικοδομή.
Πρόκειται για πρωτότυπη απόφαση, που αναμένεται να οδηγήσει και σε νομολογία, αφού αναγνωρίζεται το δικαίωμα χρησικτησίας σε εκκλησιαστικά ακίνητα πριν την δημοσίευση και εφαρμογή του Νόμου 4301/2014.
Πιο συγκεκριμένα με τη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 22 4301/2014 (ΦΕΚ Α 223/7-10-2014), ορίσθηκε ότι «Οι διατάξεις των άρθρων 4 και 23 του α.ν. 1539/1938, όπως ισχύει, έχουν ανάλογη εφαρμογή και επί των κτημάτων και εν γένει ακινήτων, που ανήκουν στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Ιερών Μητροπόλεων της Δωδεκανήσου και της Πατριαρχικής Εξαρχίας Πάτμου, των Ιερών Ναών και των Ιερών Μονών τους και στα υπαγόμενα σε αυτά εκκλησιαστικά ιδρύματα, Ιερά Προσκυνήματα και εκκλησιαστικά μουσεία».
Η διάταξη αυτή, αποκλείει πλέον με απόλυτη σαφήνεια τη χρησικτησία, ως πρωτότυπο τρόπο κτήσεως κυριότητος, στα εκκλησιαστικά ακίνητα τα κείμενα στη Δωδεκάνησο και ποινικοποιεί την αυθαίρετη κατάληψη των εκκλησιαστικών ακινήτων, κατά τρόπο αντίστοιχο με τα δημόσια κτήματα.
Η παραπάνω διάταξη, όπως έκρινε το δικαστήριο, είναι σαφές ότι ισχύει για το μέλλον και δεν έχει αναδρομική ισχύ.
Τούτο δε, όχι μόνον διότι στη διάταξη του άρθρου 56 του ίδιου ως άνω νόμου (4301/2014) ορίζεται ότι «η ισχύς του παρόντος νόμου αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως», ενώ δεν υπάρχει καμία άλλη διάταξη από την οποία να συνάγεται αναδρομικότητα της, αλλά και διότι η διάταξη του άρθρου 4 του α.ν. 1539/1938 (ΦΕΚ Α’ 488/1938) που πλέον, μετά την ισχύ του νόμου 4301/2014, εφαρμόζεται ανάλογα και επί των εκκλησιαστικών ακινήτων, η οποία ορίζει ότι “Τα επί των ακινήτων κτημάτων δικαιώματα του Δημοσίου εις ουδεμίαν υπόκεινται παραγραφήν. Παραγραφή δικαιώματος του Δημοσίου επί ακινήτου κτήματος αρξαμένη προ της ισχύος του παρόντος νόμου, ουδεμίαν νόμιμον συνέπειαν έχει, αν αύτη δεν συνεπληρώθη μέχρι τούδε κατά τους προϊσχύσαντας νόμους”, δεν είχε αναδρομικότητα και σεβάστηκε την ήδη συμπληρωθείσα κτητική παραγραφή σε δημόσια κτήματα, κατά τους μέχρι τότε ισχύοντες νόμους.
Το δικαστήριο έκρινε ότι ακόμη όμως και στην υποθετική περίπτωση κατά την οποία, ο νομοθέτης θα προσέδιδε στην προαναφερόμενη διάταξη αναδρομική ισχύ, η σχετική διάταξη θα ήταν ανίσχυρη, ως αντικείμενη στις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και του άρθρου 17 του Συντάγματος, δεδομένου ότι θα έθιγε εμπράγματα δικαιώματα που αποκτήθηκαν πριν την έναρξη ισχύος του νόμου, χωρίς αυτό να επιβάλλεται για λόγους γενικότερου κοινωνικού ή δημόσιου συμφέροντος.
Στην περίπτωση, που εξετάστηκε η ενάγουσα εξέθεσε ότι στα βιβλία του Κτηματολογίου Ρόδου είναι καταχωρημένο εξ αρχικής καταγραφής στο όνομα του εναγομένου Ιερού Ναού το ακίνητο, που διεκδικεί δια χρησικτησίας.
Εξέθεσε ότι ο δικαιοπάροχος προπάππους της κατέλαβε προ του έτους 1950 τα επαρκώς περιγραφόμενα τμήματα του ακινήτου αυτού, των οποίων έκανε αδιάλειπτη χρήση με την οικογένεια του και τα οποία, εν συνεχεία, και προ του αυτού ως άνω έτους, παρέδωσε στη δικαιοπάροχο γιαγιά της.
Ότι η τελευταία έκτοτε διενήργησε τις, στην αγωγή αναφερόμενες, πράξεις νομής ανεγείροντας οικία, στην οποία εγκαταστάθηκε με την οικογένεια της το έτος 1955, ενώ το έτος 1978 προέβη σε άτυπη διανομή των ανωτέρω ακινήτων μεταβιβάζοντας, μεταξύ άλλων, το ένδικο τμήμα του ακινήτου στη μητέρα της ενάγουσας, η οποία έκτοτε το νεμηθηκε μέχρι το έτος 1992, οπότε το μεταβίβασε στην ίδια (ενάγουσα). Ότι, τέλος, αυτή έκτοτε και μέχρι την άσκηση της αγωγής άσκησε εμφανείς πράξεις νομής στο εν λόγω τμήμα, όπως οι πράξεις αυτές εξειδικεύονται στο δικόγραφο της αγωγής.
Ο εναγόμενος, με σαφή και ορισμένη δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου του, που περιλήφθηκε στα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου αυτού, αλλά και εμπεριέχεται στις νομίμως και εμπροθέσμως κατατεθειμένες προτάσεις του, ομολογεί τα πραγματικά περιστατικά που συγκροτούν την ιστορική βάση της κρινόμενης αγωγής. Την υπόθεση χειρίστηκε ο δικηγόρος κ. Σάββας Αλεξάνδρου.