Για την νέα τουρκική προκλητική navtex που εξέδωσε η Τουρκία και τι σηματοδοτεί αυτή για ολόκληρο το Αιγαίο, μιλά σήμερα στη «δημοκρατική» ο διεθνολόγος κ. Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, ο οποίος απαντά σε καίρια ερωτήματα, λίγο πριν η Τουρκία δώσει απάντηση στην Ελλάδα για την ημερομηνία έναρξης του δεύτερου γύρου των διερευνητικών επαφών μεταξύ των δύο χωρών.
Η Navtex που
εξέδωσε η Τουρκία
Ενώ εκκρεμεί η πρόσκληση της Ελλάδας για ένα νέο, 62ο γύρο διερευνητικών επαφών στην Αθήνα, η Τουρκία εξέδωσε ξαφνικά Navtex για τη διεξαγωγή ερευνών στο Αιγαίο. Η Navtex εκδόθηκε την 15/2/21, και ώρα 19:33 και δεσμεύει περιοχή μεταξύ Λήμνου, Σκύρου και Αλοννήσου για το διάστημα από 18/2 έως και 2/3/21. Η δέσμευση αφορά σε έρευνες από το ωκεανογραφικό σκάφος «Τσεσμέ».
Τι είναι η Navtex – Είναι η συγκεκριμένη Τουρκική Navtex παράνομη;
Η NAVTEX (NAVigational TEleX) είναι μια διεθνής υπηρεσία προειδοποιήσεων και επειγουσών πληροφοριών για την ασφάλεια των πλοίων στη θάλασσα. Σκοπός μιας NAVTEX είναι να ειδοποιήσει για τυχόν κακές καιρικές συνθήκες αλλά και άλλες πληροφορίες ασφαλείας που αφορούν τα πλοία που κινούνται σε μια περιοχή (έρευνες, πολεμικές ασκήσεις κλπ). Η Τούρκικη Navtex είναι παράνομη γιατί εκδίδεται σε περιοχή ευθύνης της Ελλάδας, αρμοδιότητας του ελληνικού σταθμού της Λήμνου. Κυριότερα, η Navtex αναφέρεται σε παράνομη πράξη, δηλαδή σε έρευνες σκάφους σε ελληνική υφαλοκρηπίδα, χωρίς την άδεια των ελληνικών αρχών.
Θα επηρεάσει η Navtex την πρόοδο των διερευνητικών επαφών;
Τι αποσκοπεί η Άγκυρα με την κίνηση αυτή; Υπάρχει κίνδυνος θερμού επεισοδίου;
Η έκδοση της Navtex θα επηρεάσει αδιαμφισβήτητα τις διερευνητικές επαφές, με δεδομένη την εύλογη άρνηση της Αθήνας να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε διαδικασία διαλόγου, υπό την απειλή έκνομων ενεργειών και έντασης εκ μέρους της Άγκυρας. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η Ελλάδα δεν θα προβεί στην αποστολή πρόσκλησης προς τους Τούρκους διπλωμάτες, όσο η Navtex είναι σε ισχύ. Εάν μάλιστα η Τουρκία αποστείλει ερευνητικό σκάφος στο Αιγαίο είναι σχεδόν βέβαιο ότι η διαδικασία θα τιναχθεί στον αέρα, οι δύο χώρες θα βρεθούν ξανά σε καθεστώς έντασης και η Αθήνα θα προσανατολιστεί εκ νέου στην επιβολή κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την αλλαγή σκυτάλης στο Λευκό Οίκο, η Τουρκία επαναδιαπραγματεύεται τη θέση της στο δυτικό κόσμο. Εκτιμά τις αντιδράσεις των «συμμάχων» σε Αμερική και Ευρώπη, μέσα από μία πολιτική προσέγγιση – δράση ακορντεόν, εναλλαγής δηλαδή θετικών δηλώσεων και προκλήσεων. Με την έκδοση της Navtex η Άγκυρα αποσκοπεί στο να «μετρήσει» αρχικά τις αντιδράσεις των ΗΠΑ, των Ευρωπαίων, αλλά και της Ελλάδας. Αν η Τουρκία αποφασίσει τελικά έξοδο του ερευνητικού σκάφους στο Αιγαίο, θα επικρατήσει αναπόφευκτα ένταση στην περιοχή και κίνδυνος θερμού επεισοδίου, αφού η Ελλάδα θα πρέπει να προασπίσει εκ νέου τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματά της, με έξοδο του στόλου στο Αιγαίο. Δεν αποκλείεται η Τουρκία να επιθυμεί την ένταση, με στόχο να διευρύνει την ατζέντα του διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών, να προκαλέσει πολιτικό πρόβλημα στην ελληνική κυβέρνηση και να καταδείξει την αδυναμία της Ευρώπης να επιδείξει ουσιαστική αλληλεγγύη προς την Ελλάδα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που προσπαθεί η Τουρκία να διεξάγει έρευνες στο Αιγαίο
Τον Νοέμβριο του 1973, η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων χορήγησε 27 άδειες για διεξαγωγή ερευνών στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, δυτικά ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Ακολούθησε η αποστολή του ερευνητικού σκάφους Chandarli στο Αιγαίο, συνοδεία 37 πολεμικών πλοίων. Τον Ιούλιο 1976 η Τουρκία απέστειλε άλλο ένα ερευνητικό σκάφος, το περίφημο Hora, το οποίο παραβίασε ανοικτά την ελληνική υφαλοκρηπίδα στις περιοχές γύρω από τη Λήμνο και τη Λέσβο, φέρνοντας την Ελλάδα και την Τουρκία στο χείλος του πολέμου. Έχει μείνει στην ιστορία η φράση του Ανδρέα Παπανδρέου – παραίνεση προς την Κυβέρνηση Καραμανλή – «Βυθίσατε το Hora». Τον Νοέμβριο του 1976 ξεκίνησαν οι δύο χώρες διαπραγματεύσεις για την υφαλοκρηπίδα, υπογράφοντας το Πρακτικό της Βέρνης, που προέβλεπε την αποφυγή ερευνών στο Αιγαίο. Ο διάλογος, όμως, τερματίσθηκε το 1981, λόγω των συνεχών παλινδρομήσεων της Τουρκίας, οπότε και εξέπνευσε το Πρακτικό της Βέρνης, το οποίο αφορούσε στις συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις. Η επόμενη κρίση εκδηλώθηκε τον Μάρτιο του 1987, με το ίδιο ακριβώς πλοίο, αλλά με διαφορετικό όνομα, Σισμίκ, και αναβαθμισμένες δυνατότητες. Οι δύο χώρες έφτασαν εκ νέου στα όρια της πολεμικής σύρραξης και η Τουρκία απέσυρε το ερευνητικό σκάφος, λόγω της αδιαπραγμάτευτης στάσης του τότε Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος αξιοποίησε το δίπολο ΗΠΑ – Σοβιετικής Ένωσης, ενεργοποιώντας Συμφωνία Αμυντικής Συμφωνίας με τη Βουλγαρία.
Μπορεί η Ελλάδα να προσφύγει μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και να ζητήσει ασφαλιστικά μέτρα;
Το 1976, η Ελλάδα προσέφυγε μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ζητώντας μάλιστα και τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων. Το Δικαστήριο απέρριψε το αίτημα. Στην πραγματικότητα δεν υπεισήλθε στην ουσία του ζητήματος για καθαρά τυπικούς λόγους, λόγω της άρνησης της Τουρκίας να αναγνωρίσει την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου.
