Το Σχέδιο Δράσης «Πράξεις Κοινωνικής Βιωσιμότητας στο Δήμο Ρόδου» του προγράμματος Στέγαση και Εργασία για Αστέγους του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έχει καταφέρει να στεγάσει το 60% των ωφελούμενων νοικοκυριών. Ήδη 25 άτομα έχουν δει να αλλάζει έμπρακτα η ζωή τους, αφού έχουν στεγαστεί σε κατοικίες και έχει ξεκινήσει η υποστήριξή τους για την επανένταξή τους στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι.
Στο πλαίσιο αυτό μαθητές και μαθήτριες του 4ου ΓΕΛ Ρόδου, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου», συνομίλησαν με έναν πρώην άστεγο – ωφελούμενο του προγράμματος. Στόχος της συνέντευξης η ενημέρωση της κοινής γνώμης για τις εμπειρίες αστεγίας
Ερ: Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη ζωή σας και πώς βρεθήκατε στην κατάσταση αστεγίας;
Απ: Είμαι γεννημένος στην Αίγυπτο, συγκεκριμένα στο Κάιρο. Είχαμε έρθει στην Ελλάδα γύρω στο 1958. Μεγάλωσα στη Γερμανία. Εκεί σπούδασα και πήγα στο σχολείο. Παντρεμένος ήμουν κάποτε με μια Αγγλίδα, 12 χρόνια ζούσα στην Αγγλία και έτυχε κάτι δυσάρεστο με τη μητέρα μου, η οποία ζούσε εδώ στην Ελλάδα, ήρθα για να τη βοηθήσω, αλλά δυστυχώς έφυγε από τη ζωή. Συγγενείς έχω στην Αθήνα οι οποίοι, αν δουν, ότι έχεις κάποια ανάγκη, σου γυρνούν την πλάτη. Δεν ευθύνομαι όμως, μόνο εγώ για την κατάστασή μου. Με το ζόρι δεν μπορείτε να πείσετε κανέναν ότι υπάρχει ανάγκη στην κοινωνία. Έζησα στο λιμάνι του Πειραιά ενάμιση χρόνο, συγκεκριμένα το 2008. Εκεί γνώρισα δυο μετέπειτα καλούς φίλους και αποφασίσαμε να έρθουμε στη Ρόδο, διότι ο ένας είχε ξαναέρθει στο νησί και λόγω της υψηλής εγκληματικότητας στον Πειραιά, έπρεπε να φύγουμε, για να επιζήσουμε. Είμαι δεκατέσσερα χρόνια στη Ρόδο, άστεγος. Έμενα σε ένα πάρα πολύ παλιό σπίτι, το οποίο όσο μπόρεσα το επιδιόρθωσα, αλλά τώρα τελευταία έπεσε η σκεπή, μας πλάκωσε εμένα και ένα ζωάκι που έχω δεκατέσσερα χρόνια. Τώρα, με τη βοήθεια της κας. Κατερίνας, πριν μερικές εβδομάδες, βρήκαμε ένα σπίτι, μία γκαρσονιέρα η οποία είναι πεντακάθαρη. ΄Ολη η γειτονιά τριγύρω έχει σκυλιά, όποτε κι εγώ δεν έχω πρόβλημα, χαρούμενο το σκυλάκι, χαρούμενος κι εγώ. Και τώρα προσπαθώ να ορθοποδήσω λιγάκι γιατί δεν ήμουν έτσι, είχα πολύ καλή ζωή και εργασία. Δούλευα δεκατρία χρόνια στην Γερμανία στις ειδικές αποστολές του αεροδρομίου, και αλλά δώδεκα στην Αγγλία. Αλλά το συμβόλαιο έληξε, και με απέλυσαν, ήμουν τότε περίπου πενήντα έξι χρονών. Δύσκολο να ξαναβρείς δουλειά, όποτε αναγκάστηκα και τα παράτησα, ήταν και η μητέρα μου εδώ πέρα άρρωστη και προσπαθούσα να την βάλω σε ένα γηροκομείο να ησυχάσει η γυναίκα, γιατί οικονομικά δεν μπορούσα να βοηθήσω και πολύ. Όλες οι οικονομίες που είχα εξανεμίστηκαν γρήγορα. Δεν ήταν και πολλές βέβαια, γιατί έπρεπε να επιβιώσω κιόλας.
Ερ: Πώς τα βγάζατε πέρα; Τι δυσκολίες και κινδύνους είχε η ζωή στους δρόμο;
Απ: Αυτό είναι ένα πολύ καλό ερώτημα. Στη Ρόδο δεν αντιμετωπίζετε το πρόβλημα να σας πειράξει κάποιος. Μπορείτε να κυκλοφορείτε και δώδεκα το βράδυ χωρίς να σας ενοχλήσουν. Στην Αθήνα δεν υπήρχε αυτή η ασφάλεια. Είναι ένα άλλο περιβάλλον εκεί πέρα στο οποίο σεβασμός δεν υπάρχει και κυρίως στα άτομα, τα οποία έχουν προβλήματα επιβίωσης, γιατί τα αγνοούν όλοι. Μπορεί να περάσει κάποιος να σε χαιρετήσει την πρώτη μέρα και τη δεύτερη να σε κοιτάει περίεργα. Οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτός ο άνθρωπος θέλει βοήθεια. Πώς θα γίνει, θα τον αφήσεις έτσι να ρημάξει στο δρόμο; Δεν γίνεται. Υπάρχουν και άνθρωποι, μετρημένοι όμως στα δάχτυλα, οι οποίοι περνάνε και λένε έλα εδώ και σου δίνουν ένα χρηματικό ποσό, αλλά δεν είναι τα λεφτά. Είναι η συμπεριφορά των ατόμων, η οποία σε φέρνει σε σημείο να λες είναι δυνατόν; Τι έχω κάνει; Δεν το επιδίωξα να φτάσω σε μια τέτοια κατάσταση. Αλλά πρέπει να καταλαβαίνουν οι
άνθρωποι ο ένας τον άλλον, γιατί σε αυτή την κατάσταση μπορεί να βρεθούν και οι ίδιοι μια μέρα.
Στην Αθήνα έχει πολλές οικογένειες, οι οποίες με τα παιδιά τους κοιμούνται στα πεζοδρόμια με χαρτόνια. Μπορείτε να το φανταστείτε; Εγώ το είδα. Πώς γίνεται αυτό το πράγμα. Τους έκανε έξωση ο ιδιοκτήτης του σπιτιού, γιατί δεν είχαν να πληρώσουν οι άνθρωποι, κάπως πρέπει να ζήσουν κι αυτοί. Και τους βλέπεις στην ουρά της εκκλησίας να πάρουν ένα συσσίτιο. Έχουν δει πάρα πολλά τα μάτια μου, που αν σας τα περιγράψω θα καθόμαστε εδώ εβδομάδες να μιλάμε, πολύ δύσκολη ζωή, δεν το εύχομαι σε κανέναν ούτε στο χειρότερο μου εχθρό.
Ερ: Αν σας ζητούσαμε να περιγράψετε την πιο δύσκολη στιγμή στο δρόμο ποια θα ήταν αυτή και γιατί ;
Απ: Η πιο δύσκολη στιγμή τον χειμώνα είναι όταν βρέχει. Η βροχή είναι ο εχθρός σου, διότι είσαι μία ζωή βρεγμένος. Το καλοκαίρι είναι τα κουνούπια. Κάποιες φορές και οι άνθρωποι και τα παρατράγουδα που μπορούν να δημιουργηθούν με αυτούς π.χ. να σου κλέψουν τα πράγματα σου. Αν και δεν καταλαβαίνω τι προσπαθούν να κλέψουν από εμάς. Μεταξύ των αστέγων υπάρχει ένα μισός και μια μορφή ζήλιας. Δεν είναι πρόθυμοι να μοιραστούν μαζί σου ούτε ένα τσιγάρο. Είναι ατομιστές, σκέπτονται την προσωπική τους επιβίωση και όχι τους υπόλοιπους που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με τους ίδιους. Το πρώτο παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό και το πιο πρόσφατο, είχα πάει να παραλάβω την μερίδα μου, τροφή και νερό, από το συσσίτιο που μας συντηρεί και η μερίδα μου έλειπε. Κάποιος είχε πάρει την δική μου μερίδα ως έξτρα δική του. Δεν το πίστευα. Αρχικά νόμιζα πως δεν είχε παραδοθεί εκείνη την ημέρα, αλλά φαίνεται κάποιος την είχε πάρει. Στερούν λοιπόν από άλλους την τροφή για προσωπικό τους όφελος. Δεν έχουν σεβασμό οι άνθρωποι. Είναι πάρα πολύ δύσκολη η ζωή ενός αστέγου.
Ερ: Είχατε υποστήριξη όταν βρεθήκατε στην κατάσταση αστεγίας, υπήρχαν άνθρωποι να σας αγκαλιάσουν;
Απ: Ναι! Προσωπικά ναι. Είχα την τύχη όταν είχα έρθει στην Ρόδο το 2009 από τον Πειραιά κοιμόμασταν αρχικά κάτω στο Μανδράκι κοντά στους Μύλους. Τότε φτιάχνονταν στην περιοχή τα μαγαζιά που έχει εκεί σήμερα. Βρέθηκε ένας ιδιόκτητης που μας επέτρεψε να κοιμόμαστε εκεί και όταν γίνονταν οι εργασίες να φεύγουμε. Αργότερα ήρθε στη ζωή μου ένας άνθρωπος ο Νικόλαος Σκούρτος, ο οποίος είδε πόσο δύσκολα περνούσαμε. Εκείνη την περίοδο ήμασταν τρεις φίλοι, κάποιοι συζητούσαν να γυρίσουν πίσω στον Πειραιά, εγώ δεν ήθελα να γυρίσω όμως πίσω. Ήταν πάρα πολύ επικίνδυνα στον Πειραιά, κοιμόμουν με το ένα μάτι ανοιχτό. Και τότε αυτός ο κύριος μου πρότεινε να μείνω σε ένα σπίτι, δεν ήταν σε καλή κατάσταση, αλλά έμεινα εκεί δέκα χρονιά. Δεν ξέρω πόσες τρύπες έχω βουλώσει σε αυτό το σπίτι αυτά τα δέκα χρόνια. Το έφτιαξα, έμπαινε βέβαια η βροχή, αλλά το προσπάθησα. Η αρχή ήταν πολύ δύσκολη, αλλά είχα το σκυλάκι μου, χωρίς σπίτι αυτό, χωρίς σπίτι και εγώ, τα βγάζαμε πέρα. Και τώρα ευτυχώς με την βοήθεια της κας. Κατερίνας έχω βρει μια γκαρσονιέρα και καθόμαστε με τον σκύλο στο μπαλκόνι και ελπίζουμε από εδώ και πέρα η ζωή να φέρει μονό καλά.
Ερ: Τι έχετε μάθει για τον εαυτό σας μέσα από την εμπειρία της αστεγίας;
Απ: Όταν είχα την εργασία μου και ήμουν πάρα πολύ καλά, μιλούσα με τους ανθρώπους που ήταν μόνοι, με άστεγους, όχι όμως με ναρκομανείς. Κατάλαβα ότι οι άνθρωποι πρέπει να συγχρωτίζονται, είναι καλή εμπειρία για την ζωή και μπορεί να μας μάθει παρά πολλά πράγματα.
Ερ: Η κοινωνία σήμερα δέχεται την αστεγία; Πώς σας φέρθηκαν όταν ζούσατε στον δρόμο;
Απ: Άσχημα, πολύ άσχημα και εδώ στην Ρόδο ακόμα έρχονταν κάτι κυρίες στην παραλία που μέναμε και κάνανε το πρωινό τους μπάνιο, εμείς κοιμόμασταν και μια λέει για κοίτα τα χάλια! Η συμπεριφορά άσχημη. Όμως όλοι άνθρωποι είμαστε, δεν υπάρχει λόγος για τέτοια απαξίωση. Άσε τον άλλο ήσυχο, μην αρχίζεις το κουτσομπολιό. Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν, ένας στους δέκα θα καταλάβει. Δεν μπορείς να πείσεις και τους υπόλοιπους να καταλάβουν, δεν γίνεται. Αυτό είναι από μέσα σου πως αισθάνεσαι πάνω σε θέματα τέτοια.
Ερ: Από την εμπειρία σας ποιο θα λέγατε ότι είναι το μεγαλύτερο στερεότυπο που υπάρχει για την αστεγία και δεν ισχύει;
Απ: Σε θεωρούν ή κλέφτη ή ζητιάνο. Η εικόνα που κυριαρχεί είναι άστεγοι να μπαίνουν μέσα στον κάδο και να τρώνε πράγματα, τα οποία κανένας δεν μπορεί να φανταστεί. Όμως, όπως στην έρημο Σαχάρα, όταν δεν έχεις νερό, παθαίνεις ζημιά μεγάλη, το ίδιο συμβαίνει και εδώ, αν δεν έχεις φαγητό, το μυαλό σε υποχρεώνει να κάνεις πράγματα τα οποία κανονικά δεν τα κάνεις, δηλαδή θα μπεις στον κάδο μέσα και ό,τι βρεις θα το φας.
Ερ: Αν σας ζητούσαμε να ιεραρχήσετε τα παρακάτω: Τροφή, Στέγη, Οικογένεια & Φίλοι, Ύπνος, πώς θα τα αριθμούσατε; Είναι κάποιο από αυτά σημαντικότερο και γιατί;
Απ: Όλα αυτά είναι αναγκαία για έναν άνθρωπο. Γενικά χρειάζεται να πεις έναν καλό λόγο. Αυτό τον αναβαθμίζει, τον βοηθάει. Σχετικά με την οικογένεια, είναι δύσκολο να υπάρξει λόγω της ανέχειας. Και ο άντρας βαριέται μετά και η γυναίκα βαριέται και σου λέει τι ζωή είναι αυτή, τι μου προσφέρεις; Έτσι, οι άνθρωποι αυτοί χωρίζουν.
Εγώ νομίζω ότι το βασικό θέμα είναι η στέγαση. Αυτή είναι απαραίτητη, για να αποφύγεις τον καιρό, άρα την βάζω πρώτη. Μετά βάζω την τροφή. Ευτυχώς η συγχωρεμένη η μάνα μου με έμαθε να μαγειρεύω. Την τροφή θα τη βάλω δεύτερη, για να μπορείς να έχεις ενέργεια για την καθημερινότητά σου. Πρώτα η στέγαση, γιατί και να μην φας, τουλάχιστον έχεις μία σιγουριά στο σπίτι που μένεις, μία ασφάλεια που σου προσφέρουν τέσσερις τοίχοι.
Για οικογένεια, εγώ προσωπικά λέω όχι. Μην αποπειραθείς να κάνεις οικογένεια, διότι δεν έχεις τη δυνατότητα. Τι θα πεις στο παιδί σου; Τι συμβουλή να δώσεις στο παιδί αυτό; Και στο σχολείο να το γράψεις, έτσι και μάθουν τα άλλα τα παιδάκια πως ο μπαμπάς είναι άστεγος και γυρνάει και τρώει από τα σκουπίδια, πάει το παιδάκι χάθηκε.
Η φιλία είναι πολύ βασικό κι αυτό γιατί ο ένας προστατεύει το άλλον, ανταλλάσσουν συμβουλές: παραδείγματος χάριν έτυχε κάτι σε έναν και ο άλλος του συμπαραστέκεται, του δίνει δύναμη να συνεχίσει. Οι φίλοι είναι βασικοί, βεβαίως. Όχι το κυριότερο, αλλά
είναι μία βάση που μπορεί να σε ανορθώσει κάπως και να δεις και πράγματα με διαφορετική οπτική από αυτή που έχεις συνηθίσει.
Όσο για τον ύπνο, όταν κοιμάσαι σε παγκάκι για παράδειγμα δεν μπορείς να κοιμηθείς ήσυχα. Πώς να κοιμηθείς ήσυχα; Δηλαδή τα περισσότερα παγκάκια είναι από σίδερο και έχουνε ραβδώσεις. Όταν κάθεσαι και βρέχει σε ένα τέτοιο παγκάκι, δεν μπορείς να κοιμηθείς ήσυχα. Είναι και μία βάση ο ύπνος. Πώς να κοιμηθείς πάνω στο παγκάκι με ένα χαρτόνι και να περνάει ο περαστικός από εκεί πέρα. Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Είναι πολύ δύσκολα. Πρέπει να είσαι πολύ «δυνατός». Δεν μπορείς να κοιμηθείς ήσυχα, ενώ βρέχει. Αιωνίως με βρεγμένα παπούτσια και βρεγμένες κάλτσες.
Ερ: Τι ονειρεύεστε για το μέλλον;
Απ: Η ανθρωπότητα να είναι καλύτερη. Αυτό είναι το δικό μου όνειρο. Οι άνθρωποι να είναι πιο αγαπημένοι, γιατί η ζωή είναι πάρα πολύ μικρή. Σκεφτείτε αυτό που γίνεται στην Ουκρανία. Τι ζωή είναι αυτή; Οι άνθρωποι έχουν καταστραφεί εκεί πέρα. Είναι το μίσος των ανθρώπων που προκαλεί όλα τα προβλήματα. Αν έρθω εγώ στο σπίτι σου και σου λέω άντε φύγε, να μείνω εγώ, δεν θα αντιδράσεις; Ε, το ίδιο γίνεται κι εκεί. Γιατί; Άστε τους ανθρώπους ήσυχους εκεί πέρα να κάνουν τη ζωή τους.
Ερ: Ποια συμβουλή θέλετε να δώσετε στην κοινωνία και σε τυχόν άλλους άστεγους ;
Απ: Υπομονή, γιατί πάντα υπάρχει μια άσχημη ημέρα, δεν μπορεί να είναι όλες άσχημες. Χρειάζεται μεγάλη υπομονή και να μην βασίζονται πάνω σε λόγια που ακούνε γύρω τους. Ο άλλος μπορεί να έχει περάσει μια δύσκολη μέρα, έχει προβλήματα στην δουλειά του, στο σπίτι του. Όλοι έχουν προβλήματα είτε είναι πλούσιοι είτε φτωχοί. Θέλει μεγάλη υπομονή και σεβασμό.
Ερ: Επειδή χθες μείνατε πρώτη φορά σε σπίτι μετά από παρά πολλά χρόνια πώς νοιώσατε;
Απ: Ακόμα δεν το έχω πιστέψει. Θεωρώ πως είναι όνειρο μετά από 14 χρόνια. Ακόμα και το σκυλάκι μου χαίρεται. Αισθάνεται και αυτό την καλοσύνη που υπάρχει στους ανθρώπους. Και εγώ αισθάνθηκα σαν να είμαι κάπου αλλού, έχω ένα μπάνιο. Το καλοκαίρι μπορούσα να πάω στην θάλασσα και να κάνω ένα ντουζ, τον χειμώνα όμως τι θα κανείς; Πού θα πας; Το κρεβάτι ήταν άλλη ιστορία, πήγα να ξαπλώσω και αισθάνθηκα το στρώμα μαλακό. Ξέρετε τι είναι αυτό το πράγμα! Μετά μια εργασία και θα πετάξω! Θα πετάξω! Τεμπέλης ποτέ δεν ήμουν. Τέλος πάντων, πιστεύω να καταλάβατε αυτά που σας είπα και να τα μεταφέρετε και σε άλλους. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία και συμπαράσταση.
Την συνέντεξη έκνανα οι μαθήτριες του 4ου ΓΕΛ Ρόδου Βικτώρια Καραπάνου, Μαρία Χαρτερού, Θάλεια Δρακοπούλου, Μαργαρίτα Κόκκινου, Ελίτσα Κοβάτσεβα και Χρυσή Κλωνάρη με την καθοδήγηση των καθηγητριών Βροντάκη Αναστασία και Φιλιππάκη Λίνα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Σχολεία Πρέσβεις του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου
