Oδρ. Σωτήριος Κ. Σέρμπος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Στην συνέντευξη που παραχώρησε προς την ‘δ’ μιλάει για τα διεθνή γεγονότα, τον ρόλο της Ελλάδας στην διεθνή πολιτική σκακιέρα αλλά και για τις κρίσιμες ευρωεκλογές του προσεχούς Ιουνίου.
• Θα ήθελα να ξεκινήσουμε ζητώντας από εσάς ένα πρώτο σχόλιο για τον πόλεμο στην Γάζα. Αν και οι εξελίξεις τρέχουν με τα δεδομένα να αλλάζουν καθημερινά, ποια είναι η δική σας εκτίμηση;
Εξακολουθούμε να βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εξαιρετικά περίπλοκο και σύνθετο πρόβλημα, χωρίς άμεση λύση για την επόμενη μέρα και την στρατηγική εξόδου. Από την μία, το Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023 δέχτηκε μια κτηνώδη τρομοκρατική επίθεση από την Χαμάς, ενεργοποιώντας όλο το αίσθημα ασφάλειας της χώρας και των πολιτών που τέθηκε εν αμφιβόλω –ίσως για πρώτη φορά με τόσο βίαιο τρόπο, μετά το Ολοκαύτωμα. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος.
Η άλλη όψη, είναι πώς θα καταφέρουμε να κερδίσουμε τους τρομοκράτες και τον ριζοσπαστισμό –όχι μόνο με στρατιωτικά μέσα που είναι απαραίτητα αυτή την στιγμή, όσον αφορά καθαρά στο κομμάτι των προσώπων που εμπλέκονται στην Χαμάς αλλά πώς θα κερδηθεί ένας πόλεμος με πολιτικά και ιδεολογικά μέσα από την επόμενη μέρα που θα ξαναμπεί στο τραπέζι η ειρηνική συνύπαρξη, μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών (πάντα στο πλαίσιο του πνεύματος των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ). Είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο, γιατί προϋποθέτει ένα ‘άλμα ηγεσίας’ –τόσο από το ίδιο το Ισραήλ, όσο και από τους Παλαιστίνιους. Εκεί, υπάρχει μεγάλο κενό για την επόμενη μέρα αλλά και από την ίδια την διεθνή κοινότητα και τον διεθνή παράγοντα που θα πρέπει να αναλάβει πολύ περισσότερο ενεργητική δράση προς αυτή την κατεύθυνση.
Παραμένω συγκρατημένα… απαισιόδοξος για το πώς θα φτάσουμε εκεί. Η μοναδική ‘όαση’ που υπάρχει σε αυτή την έρημο είναι οι πρωτοβουλίες για μεγαλύτερη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας και ανθρωπιστικούς διαδρόμους, τόσο για την τεχνητή πλατφόρμα των Αμερικανών, όσο με τον πρωταγωνιστικό ρόλο που θα διαδραματίσει η Κύπρος γιατί: πρέπει να βλέπουμε μακριά, αλλά αλίμονο αν κινηθούμε με μια λογική συλλογικής τιμωρίας έως και βίαιου εκτοπισμού Παλαιστινίων, που αυτή την στιγμή αντιμετωπίζουν μια πρωτόγνωρη ανθρωπιστική κρίση που περιλαμβάνει τον κίνδυνο εξάπλωσης επιδημιών, μολυσματικών ασθενειών κ.λπ. Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό για όλους μας, για την Δύση, που οργανικό μέλος της αποτελεί και η Ελλάδα.
Μην ξεχνάμε και την πολιτική μοίρα του Νετανιάχου, ο οποίος κουβαλάει πολύ μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το πώς φτάσαμε εδώ.
Έχει επιβαρύνει ακόμη, ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος στις ΗΠΑ, την αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών, κοινότητες Αράβων στην Αμερική που ασκούν κριτική στον Μπάιντεν και την ίδια στιγμή η Ευρώπη, όπου το Μεσανατολικό πάντα μας δίχαζε και δεν μπορούσαμε να βρούμε έναν μέγιστο κοινό παρονομαστή. Το λέω διότι η γεωγραφία είναι ένας κρίσιμος παράγοντας, που θα βρούμε μπροστά μας ως Ευρωπαίοι. Ασφαλώς το πρώτο μέλημα είναι η αποφυγή μεταναστευτικών ροών προς την Αίγυπτο και αυτό είναι το στοίχημα για την επόμενη μέρα. Ένα τεστ ηγεσίας για όλες τις πλευρές –αλλά δυστυχώς, ακόμη δεν υπάρχει μια στρατηγική εξόδου.
• Να περάσουμε στην παρουσία της Ελλάδας στην Ερυθρά Θάλασσα με την φρεγάτα ΥΔΡΑ. Επειδή εγείρονται ερωτηματικά, θα ήθελα το σχόλιό σας. Η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην προστασία της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στην περιοχή αυτή;
Απολύτως! Η Ελλάδα πρέπει να έχει στρατιωτικό αποτύπωμα σε αυτή την επιχείρηση της Ε.Ε. που λειτουργεί και συμπληρωματικά προς την αμερικανική πρωτοβουλία για τους εξής βασικούς λόγους:
1. Είναι ένα κρίσιμο πέρασμα για την διεθνή ναυσιπλοΐα. Η Ελλάδα έχει έναν παγκόσμιο ρόλο σε αυτό το σκέλος, άρα και της ασφάλειας των παγκόσμιων διαδρομών.
Το να κάνει ένα πλοίο τον περίπλου της Αφρικής, πέρα από μεγαλύτερο μεταφορικό κόστος που θα φτάσει μέχρι την τσέπη μας, περιλαμβάνει ήδη, απώλεια εσόδων για το λιμάνι του Πειραιά με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τα λοιπά λιμάνια.
2. Η Αίγυπτος χάνει πάρα πολλά έσοδα από την Διώρυγα του Σουέζ –πράγμα που επιβαρύνει πολύ την οικονομία της. Για εμάς, είναι κρίσιμος παράγοντας περιφερειακής δύναμης και γι αυτό έχουμε επενδύσει στρατηγικά σε αυτή την σχέση.
3. Η Τουρκία, με μια σειρά άλλων συμφωνιών, θέλει να έχει αποτύπωμα στο μέλλον κι εκεί, στην Ερυθρά Θάλασσα.
Αυτή την στιγμή είμαστε μαζί με μια ομάδα κρατών – μελών που βλέπουμε την επόμενη μέρα (τον ρόλο της Ελλάδας και της Ευρώπης) και θα σας πω κάτι ακόμη: η αλληλεγγύη παραμένει και νόμιμα εξαργυρώσιμο στην διεθνή πολιτική. Αυτό που προσφέρουμε τώρα, αργότερα ίσως μας είναι χρήσιμο για μια σειρά ζητημάτων όπως η εθνική μας ασφάλεια.
• Να σας ρωτήσω για την υπόθεση του Φρέντη Μπελέρη. Πώς βλέπετε τους χειρισμούς του Έντι Ράμα; Θα επηρεάσουν τις διμερείς μας σχέσεις με την Αλβανία; Ακούσαμε και την δήλωση του Κ. Μητσοτάκη.
Παρά το γεγονός πως η ελληνική διπλωματία έδωσε αρκετό χρόνο στον Αλβανό πρωθυπουργό, εκείνος φαίνεται πως υποτίμησε την σημασία του ζητήματος –όχι μόνον για την Ελλάδα. Δεν είναι μόνον ένα διμερές ζήτημα. Αφορά και στο μέλλον της εθνικής μειονότητας που έχουμε αυτή την στιγμή στην Αλβανία, τον πυρήνα του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για μια χώρα που θέλει να έχει ευρωπαϊκή προοπτική. Η Ελλάδα έχει στηρίξει την Αλβανία σε αυτό και αν δεν κάνει κάποια πράγματα, θα είναι εις βάρος της. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν προχωρά η ενταξιακή διαδικασία.
• Για να κλείσουμε. Είναι σημαντικές και κρίσιμες οι επικείμενες ευρωεκλογές; Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν προσδώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στα αποτελέσματα.
Οι συγκεκριμένες εκλογές είναι εξαιρετικά σημαντικές –όχι μόνο για την δική μας χώρα, αλλά συνολικά, για την επόμενη μέρα της Ευρώπης και τα κράτη – μέλη που την απαρτίζουν. Επίσης είναι κρίσιμες για την στρατηγική της κατεύθυνση σε μια σειρά από επιμέρους πολιτικές (από την μετανάστευση, το κλίμα έως την βιομηχανία, την ενέργεια και το εμπόριο –με ειδικό κεφάλαιο την ευρωπαϊκή άμυνα).
Οι πολίτες θεωρούν ότι οι ευρωεκλογές είναι δευτερεύουσας ή τριτεύουσας σημασίας. Για την Ελλάδα όμως, υπάρχει μια αλλαγή μετρήσιμη και ουσιαστική. Το ζητούμενο είναι πώς θα ενισχύσουμε και το εθνικό μας αποτύπωμα, συνολικά σε αυτό που λέγεται ‘ευρωπαϊκή διακυβέρνηση’. Ο κόσμος έχει αλλάξει, εμείς έχουμε ήδη αλλάξει, άρα τώρα πρέπει να δούμε τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη τις επόμενες δύο πενταετίες. Αυτό που λείπει από τον μέσο Ευρωπαίο και αξιοποιούν αυτό το κενό οι λαϊκιστές (από όπου κι αν προέρχονται) είναι το θετικό αφήγημα.
Όλοι τρέφονται από τις αποτυχίες της Ευρώπης, όπου δεν έχει φέρει τόσο ουσιαστικά αποτελέσματα. Άρα πρέπει να διεκδικηθεί ξανά, ένα θετικό αφήγημα απέναντι στους λαούς της Ευρώπης σε μια κοινωνική νομιμοποίηση η οποία σε ένα βαθμό, έχει χαθεί, μιλώντας με τόλμη για όλα τα ζητήματα.
Θα πρέπει να επικοινωνηθεί σωστά ενόψει των ευρωεκλογών, διότι ο κόσμος, πράγματι θεωρεί ότι δεν υπάρχει διακύβευμα ή ότι είναι μια πρόβα τζενεράλε σφυγμομέτρησης όλων των κομμάτων. Αυτό, δεν ισχύει και η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες να βρεθεί στην πρώτη γραμμή για την προστασία και την συνοχή των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Σωτήρης Σέρμπος: «Οι ευρωεκλογές είναι κρίσιμες για την στρατηγική κατεύθυνση της Ευρώπης σε μια σειρά από επιμέρους πολιτικές»
