Τις συνήθειες των Ελλήνων, αλλά και τις αντιλήψεις τους για την οικονομία, τις εργασιακές σχέσεις και το κράτος αποτυπώνει το δεύτερο μέρος της έρευνας του Ινστιτούτου διαΝΕΟσις.
Ενδιαφέροντα ευρήματα προκύπτουν από τις ερωτήσεις που απάντησαν οι μετέχοντες στην έρευνα για την καθημερινότητά τους.
Για παράδειγμα, το 66,4% δηλώνουν ότι ασχολούνται με τα social media και το 42,5% των νέων 17-24 ετών απαντούν ότι δεν βλέπουν τηλεόραση. Επίσης, το 8% δηλώνουν ότι δεν τρώνε κρέας, το 76,1% προσέχουν τη διατροφή τους, αλλά το 33,5% καπνίζουν. Πιο αναλυτικά:
8% των Ελλήνων δηλώνουν ότι δεν τρώνε κρέας
76,1% δηλώνουν ότι προσέχουν τη διατροφή τους
62,1% δηλώνουν ότι ασκούνται σωματικά
81,4% δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν πιστωτική ή χρεωστική κάρτα
77,2% δηλώνουν ότι βλέπουν τηλεόραση καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά, αλλά
42,5% των νέων ηλικίας 17-24 δηλώνουν ότι δεν βλέπουν τηλεόραση
66,4% δηλώνουν ότι ασχολούνται με τα social media
33,5% καπνίζουν (οι γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες -και η ηλικία που καπνίζει περισσότερο είναι οι 25-39)
18,8% πίνουν αλκοόλ καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά
57,1% δηλώνουν ότι κάνουν προληπτικές ιατρικές εξετάσεις κάθε χρόνο
15,9% έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε λογαριασμούς ΔΕΚΟ
15,7% δηλώνουν ότι παίρνουν κάποιο κοινωνικό επίδομα ή άλλη υλική βοήθεια από το κράτος (από 12,1% το 2019)
65,5% δηλώνουν ότι δεν έχουν πάρει ποτέ τέτοια βοήθεια (από 78,7% το 2019)
33,6% δηλώνουν ότι δεν έχουν διαβάσει κανένα βιβλίο τους τελευταίους 12 μήνες
8,9% δηλώνουν ότι έχουν διαβάσει περισσότερα από 10
53,5% δηλώνουν ότι τους ενδιαφέρει «πολύ» ή «αρκετά» η πολιτική
Επίσης, το 43% δηλώνουν ότι έχουν κατοικίδιο. Από αυτούς:
66,1% έχουν σκύλο
42% έχουν γάτα
8,3% έχουν πτηνό
3,6% έχουν ψάρι
45,3% από αυτούς που έχουν κατοικίδιο το μάζεψαν από τον δρόμο
36,6% τους το χάρισαν ή το πήραν από άλλη οικογένεια
16,4% το αγόρασαν
11,3% το υιοθέτησαν από καταφύγιο
Το 26,5% δηλώνουν ότι τα τελευταία δύο χρόνια μπόρεσαν να αποταμιεύσουν χρήματα, όμως σε άλλη ερώτηση μόνο το 142,% απαντούν ότι είναι «σχετικά άνετοι οικονομικά». Το 45,1% απαντά «τα βγάζω πέρα αλλά δεν μπορώ να αποταμιεύσω», το 34,2% «τα βγάζω πέρα με πολύ μεγάλες δυσκολίες» και το 5,2% «δεν τα βγάζω πέρα».
Το 26,4% δηλώνουν ότι δεν μπόρεσαν να θερμάνουν επαρκώς την οικία τους τον φετινό χειμώνα. Λιγότερα από 1 στα 4 νοικοκυριά θερμαίνουν το σπίτι τους με υποδομές που δεν εκλύουν αέρια του θερμοκηπίου. Το 60,1% των Ελλήνων θερμαίνουν τα σπίτια τους καίγοντας πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
Οι περισσότεροι θέλουν δουλειά στο δημόσιο
Η πλειοψηφία των Ελλήνων (58,3%) εξακολουθούν να προτιμούν μια δουλειά με «μέτριο μισθό, μικρές προοπτικές εξέλιξης, αλλά σταθερότητα», από μια δουλειά με μεγάλες αποδοχές, μεγάλες προοπτικές εξέλιξης, χωρίς εργασιακά ασφάλεια.
Όμως, σε αυτή την έρευνα το 36,4% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αν μπορούσαν να διαλέξουν δουλειά θα προτιμούσαν μισθωτή εργασία στο δημόσιο. Πρόκειται για την πιο δημοφιλή απάντηση σε αυτό το ερώτημα και το υψηλότερο ποσοστό προτιμήσεων για εργασία στο δημόσιο που έχει καταγράψει η διαΝΕΟσις από το 2016, όταν άρχισε να συμπεριλαμβάνει αυτή την ερώτηση. Τότε το ποσοστό ήταν 24,4%. Μάλιστα, πλέον μια δουλειά στο δημόσιο είναι η πρώτη επιλογή για όλες τις ηλικίες των Ελλήνων.
Επίσης, η πλειοψηφία (55,4%) εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι πολίτες πρέπει να βγαίνουν στη σύνταξη πριν από τα 60 έτη.
Από εκείνους που εργάζονται (το 47,7% του δείγματος), μόνο οι μισοί (52,2%) δηλώνουν ότι δουλεύουν κανονικό οχτάωρο. Σχεδόν 1 στους 5 εργάζεται με μερική απασχόληση (17,4%), ενώ το 29,2% δηλώνουν ότι εργάζονται πάνω από οχτώ ώρες την ημέρα.
Το 41,8% δηλώνουν ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν δουλέψει με τηλεργασία. Μετά το τέλος της πανδημίας, το 37,5% θα ήθελε να επιστρέψει κανονικά στον χώρο εργασίας, αλλά 1 στους 4 (23,2%) θα ήθελε «ένα ευέλικτο σύστημα που να συνδυάζει τηλεργασία με παρουσία στον χώρο εργασίας κάποιες ημέρες της εβδομάδας». Επίσης, το 6,9% (που ειδικά στις γυναίκες είναι 7,6% και στους νέους ηλικίας 17-24 είναι 22,2%), που θα προτιμούσε να συνεχίσει να εργάζεται αποκλειστικά με τηλεργασία.
Παράλληλα όμως, το 57,9% των Ελλήνων (και το 77,1% των νέων ηλικίας 17-24 και το 71,9% των 25-39) δηλώνουν ότι θα μετανάστευαν στο εξωτερικό αν έβρισκαν δουλειά με καλύτερες αποδοχές και καλύτερες συνθήκες. Μάλιστα, το 38,1% του γενικού πληθυσμού επιλέγει την απάντηση «σίγουρα ναι».
Θετική άποψη μόνο για τέσσερις υπηρεσίες
Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες του κράτους, οι μετέχοντες εξέφρασαν θετική ή μάλλον θετική άποψη μόνο για τέσσερις από τις 12 για τις οποίες ερωτήθηκαν: για τα ΚΕΠ (77,3%), την Πυροσβεστική (76,5%), το gov.gr (75,5%) και την αστυνομία (56%).
Στον τομέα της παιδείας, σχεδόν οι μισοί δηλώνουν ότι αν μπορούσαν να διαλέξουν θα επέλεγαν την ιδιωτική εκπαίδευση για τα παιδιά τους. Το 48,8% είπε «ναι» και «μάλλον ναι», έναντι 40,6% που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2019.
Ενδιαφέρον είναι και το εύρημα από την ερώτηση αν θα προτιμούσαν «ένα πτυχίο πανεπιστημίου που οδηγεί σε εργασιακή ανασφάλεια και χαμηλές αποδοχές» ή «ένα πτυχίο τεχνικής σχολής με εξασφαλισμένη εργασία και υψηλότερες αποδοχές». Το 18,9% επιλέγουν το πρώτο έναντι 75,2% που προτιμούν το δεύτερο. Όμως, στην πράξη οι Έλληνες διαχρονικά κάνουν εντελώς διαφορετικές επιλογές: οι νέοι που επιλέγουν να φοιτήσουν στα πανεπιστήμια είναι σταθερά υπερδιπλάσιοι των νέων που ακολουθούν την τεχνική εκπαίδευση.
Αναφορικά με τα ζητήματα ισότητας, το 48,7% θεωρεί ότι γυναίκες και άνδρες έχουν τις ίδιες ευκαιρίες απασχόλησης. Όμως οι απαντήσεις ανδρών (60,7%) και γυναικών (37,2%) σε αυτή την ερώτηση ήταν αρκετά διαφορετικές. Αντίστοιχες διαφορές υπήρξαν και σε άλλες ερωτήσεις: το 54,9% των ανδρών πιστεύουν ότι «οι γυναίκες πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην οικογένεια παρά στην καριέρα», κάτι με το οποίο συμφωνεί το 42,7% των γυναικών. Πάντως, το 93,4% του πληθυσμού συμφωνούν ότι η μητέρα και ο πατέρας πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες ευθύνες στη φροντίδα των παιδιών.
Η σημαντικότερη αξία για τους Έλληνες είναι η «δικαιοσύνη» (34%), την οποία εξακολουθούν να επιλέγουν περισσότεροι από όσοι επιλέγουν την «ελευθερία» (26,4%), ενώ η αξιοκρατία και η αλληλεγγύη ακολουθούν. Εξάλλου, η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων θεωρούν καλό πράγμα την «ανταγωνιστικότητα» (76,2%) και τις «μεταρρυθμίσεις» (70,1%), ενώ πλειοψηφικά ποσοστά θεωρούν καλό τον «συμβιβασμό» (53,2%) και τις «αποκρατικοποιήσεις» (47,2% έναντι 41,9%). Αντίθετα, οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν κακά πράγματα τον «συνδικαλισμό», τις «τράπεζες», τις «πολυεθνικές» και το «χρηματιστήριο».
Σε ερώτηση για διάφορα θέματα αξιών και ποιότητας ζωής στην Ελλάδα, η πλειοψηφία απαντά για πρώτη φορά ότι κανένα από αυτά δεν ισχύει ή εφαρμόζεται εδώ. Ούτε «προστατεύονται τα δικαιώματα των μειονοτήτων» (47,8% «λίγο» και «καθόλου»), ούτε οι πολίτες απολαμβάνουν τις ελευθερίες που χαρακτηρίζουν μια δημοκρατία (56,3%), ούτε ζούμε σε ένα ασφαλές περιβάλλον (67,6%), ούτε το δικαστικό μας σύστημα μας αντιμετωπίζει όλους ως ίσους (72,6%) ούτε αναγνωρίζονται και επιβραβεύονται οι άξιοι (80%).
Τέλος, οι ερευνητές ζήτησαν από τους ερωτηθέντες να αξιολογήσουν οκτώ λέξεις που περιγράφουν διάφορες ιδεολογικές στάσεις. Μόνο για δύο από αυτές η πλειοψηφία των Ελλήνων έχει καλή άποψη: τον «σοσιαλισμό» (53,2%) και τον «φιλελευθερισμό» (52%). Για όλες τις άλλες στάσεις η πλειοψηφία έχει αρνητική άποψη, από τον «νεοφιλευθερισμό» (47,6% αρνητική άποψη) μέχρι τον κομμουνισμό (69,8% αρνητική άποψη). Εδώ υπάρχουν και κάποιες ιστορικές αλλαγές στην τελευταία επταετία: Το 2015 το 52,5% των Ελλήνων θεωρούσαν την «αριστερά» καλό πράγμα, το 2022 το ποσοστό αυτό είναι 32%. Τότε το 40,5% θεωρούσαν τον «ριζοσπαστισμό» καλό πράγμα, τώρα αντίστοιχο ποσοστό είναι 19,6%. Το 2018 το 41,1% θεωρούσαν τον «νεοφιλελευθερισμό» καλό πράγμα, τώρα μόνο το 25% συμφωνεί.
