«Βαθιά το χέρι στην τσέπη» θα υποχρεωθούν να βάλουν πολλοί κρατικοί φορείς (νοσοκομεία, δήμοι κ.λπ.) για να πληρώσουν πολύ ακριβότερα και μάλιστα αναδρομικά, την εργασία που τους παρείχαν χιλιάδες νέοι, μέσα από συμβάσεις μαθητείας και σχετικά προγράμματα (stage, κ.λπ.) του ΟΑΕΔ.
Ετσι, μετά την απόφαση του Εφετείου Αθηνών που δικαιώνει εργαζόμενους σε Περιφερειακό Νοσοκομείο, εάν η απόφαση «επεκταθεί» στους 130.000 που συμμετείχαν στα προγράμματα μαθητείας, το ποσό για την αποζημίωσή τους φτάνει τα 670 εκατ. ευρώ.
Η νομολογία που διαμορφώνουν τα δικαστήρια δέχεται ότι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία στις περιπτώσεις αυτές, οι συμβάσεις μαθητείας αποσκοπούσαν κυρίως στην παροχή εργασίας (και όχι στην εκπαίδευση – απόκτηση γνώσεων), οπότε στην πραγματικότητα υπέκρυπταν εξαρτημένη εργασία ορισμένου χρόνου.
Κι αυτό σημαίνει ότι όσοι δούλεψαν σε τέτοια προγράμματα, δεν έπρεπε να αμείβονται (με τα 18μηνα, 24μηνα κ.λπ. συμφωνητικά) με βάση τις συνηθισμένες αμοιβές – χρηματοδοτήσεις του ΟΑΕΔ (23-27 ευρώ ημερησίως), αλλά με υψηλότερες, που αντιστοιχούσαν σε συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ενώ παράλληλα θα έπρεπε να εισπράττουν και τα νόμιμα επιδόματα εορτών, αδείας και την προσαύξηση από τυχόν εργασία σε Κυριακές, αργίες, νύχτες κ.λπ.
Η νομολογιακή γραμμή που ξεκίνησε να χαράζει ο Αρειος Πάγος γύρω από την έννοια των συμβάσεων μαθητείας έχει οδηγήσει σ’ ένα «μπαράζ» ομαδικών αγωγών από χιλιάδες εργαζόμενους που διεκδικούν αναδρομικά μεγάλες διαφορές αποδοχών.
Το Εφετείο της Αθήνας, σε υπόθεση που δίκασε στα τέλη του 2014, εξέδωσε απόφαση – σταθμό, δικαιώνοντας εργαζόμενους σε Περιφερειακό Νοσοκομείο στη Β. Ελλάδα, καθώς έκρινε ότι στην πραγματικότητα δεν απασχολήθηκαν με συμβάσεις μαθητείας (μέσα από πρόγραμμα stage του ΟΑΕΔ), αλλά πρόσφεραν εξαρτημένη εργασία ορισμένου χρόνου και γι’ αυτό επιδίκασε σε 7 άτομα ποσό περίπου 170.000 ευρώ (με τους νόμιμους τόκους) ως διαφορά αποδοχών που έπρεπε να είχαν εισπράξει ο καθένας για ένα 18μηνο (μέχρι τα τέλη του 2010).
Η Δικαιοσύνη δέχεται ότι η ίδια είναι η μόνη αρμόδια να προσδιορίσει ποιο είναι το αληθινό περιεχόμενο μιας εργασιακής σύμβασης, με βάση τα πραγματικά δεδομένα κάθε περίπτωσης, ανεξάρτητα από το πώς την χαρακτηρίζουν σύμβαση εργοδότης και εργαζόμενος στο σχετικό συμφωνητικό.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αξιοποιώντας αυτή την ελευθερία χαρακτηρισμού της εργασιακής σχέσης και το σχετικό αποδεικτικό υλικό (από έγγραφα, μαρτυρικές καταθέσεις κ.λπ.) το Εφετείο διαπίστωσε ότι μέσα από προγράμματα για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας άνεργων πτυχιούχων ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΤΕΕ, οι εργαζόμενοι έκαναν συμφωνητικά συνεργασίας με περιφερειακό νοσοκομείο το διάστημα 2008-09. Το 18μηνο πρόγραμμα Stage πρoέβλεπε ημερήσια αμοιβή (σε 5νθήμερη βάση) 23,14 ευρώ για όσους είχαν απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 27,77 ευρώ για τους πτυχιούχους πανεπιστημιακής – τεχνολογικής εκπαίδευσης (κατόπιν σχετικής χρηματοδότησης του ΟΑΕΔ).
Σύγκριση αποδοχών
Παράλληλα διαπίστωσε πως μολονότι προσλήφθηκαν για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, στην πραγματικότητα η απασχόλησή τους ήταν παρόμοια με εκείνη των άλλων υπαλλήλων του νοσοκομείου. Ετσι, στην πραγματικότητα απασχολήθηκαν σε διάφορους τομείς (στα τμήματα αιμοληψίας, μικροβιολογικών εξετάσεων, προμηθειών, προσωπικού, διαχείρισης υλικού) με πλήρες πενθήμερο ωράριο. Μετά τη λήξη του προγράμματος, το καλοκαίρι του 2009 εντάχθηκαν σε νέο αντίστοιχο 18μηνο με χρηματοδότηση του ΟΑΕΔ, εξυπηρετώντας στην πραγματικότητα πάγιες και διαρκείς ανάγκες του νοσοκομείου.
Το δικαστήριο προχώρησε σε σύγκριση των αποδοχών που θα έπρεπε να παίρνουν σχετικά με την αμοιβή – χρηματοδότηση του ΟΑΕΔ και ενσωματώνοντας επιδόματα (νοσοκομειακών, εορτών, αδείας, οικογενειακής παροχής κ.λπ.) προσδιόρισε διαφορές ύψους 17.780 έως 23.287 ευρώ για το δεύτερο 18μηνο απασχόλησης κρίνοντας ότι οι αξιώσεις τους για το αρχικό 18μηνο έχουν πλέον παραγραφεί (λόγω παρέλευσης 2ετίας).
Αξίζει να σημειωθεί ότι το οικονομικό βάρος της διαφοράς θα κληθούν να καλύψουν οι κρατικοί φορείς που δέχθηκαν τους εργαζόμενους και όχι ο ΟΑΕΔ (που εξάντλησε τη συμμετοχή του με τη γνωστοποιημένη από πριν χρηματοδότησή του), καθώς ωφελημένοι στην πράξη είναι οι κρατικοί φορείς (δήμοι, νοσοκομεία, κ.λπ.) που απασχολώντας προσωπικό με χαμηλότερη αμοιβή, παραβίασαν τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό.
Δεκτές έχουν γίνει και αντίστοιχες ομαδικές αγωγές που υπέβαλαν πολλοί σχολικοί φύλακες που είχαν ενταχθεί σε σχετικά προγράμματα του ΟΑΕΔ. Και στην περίπτωσή τους η Δικαιοσύνη αποφάνθηκε ότι δεν μπορούσε να γίνει λόγος για συμβάσεις μαθητείας (πολύ περισσότερο αφού η φύλαξη σχολείων δεν απαιτεί απόκτηση ειδικών γνώσεων και ικανοτήτων, ούτε ιδιαίτερη εκπαίδευση), αλλά για συμφωνητικά εργασίας ορισμένου χρόνου.
Χωρίς ένσημα
450 ευρώ ήταν το μέσο μηνιάτικο
Περίπου 670 εκατομμύρια ευρώ θα πρέπει να διατεθούν σε περίπτωση που «επεκταθεί» η δικαστική απόφαση για το σύνολο των ανέργων, που είχαν συμμετάσχει σε προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (stage). Υπολογίζεται πως περίπου 130.000 άτομα είχαν λάβει μέρος τα προηγούμενα χρόνια σε ανάλογες δράσεις, ωστόσο, η επιδότηση υπολείπονταν του κατώτερου μισθού.
Τα συγκεκριμένα προγράμματα ουσιαστικά καταργήθηκαν το 2010, αλλά για σειρά ετών ήταν ιδιαίτερα «δημοφιλή» και υλοποιούνταν σε μεγάλη κλίμακα. Μάλιστα ανάλογες δράσεις εφαρμόζονταν και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και για τον σκοπό αυτόν είχαν διατεθεί κοινοτικά κονδύλια.
Σε γενικές γραμμές οι αποδοχές που καταβάλλονταν σε όσους συμμετείχαν στα stage ήταν 450 ευρώ τον μήνα (μέσος όρος). Ωστόσο στο τέλος του 2010 ο κατώτερος μισθός διαμορφωνόταν στα 750 για τους νέους χωρίς προϋπηρεσία και σταδιακά αυξανόταν (ανάλογα με τις τριετίες και την οικογενειακή κατάσταση). Το ποσό που έπαιρναν οι άνεργοι όταν συμμετείχαν στα stage είναι χαμηλότερο και σε σχέση με το σημερινό κατώτερο μισθό που διαμορφώνεται στα 586 για τους εργαζόμενους άνω των 25 ετών (μείωση 22% το 2012) και στα 510 για τους νέους.
Η διάρκεια
Μέσω των συγκεκριμένων προγραμμάτων άνεργοι -κυρίως πτυχιούχοι- απασχολούνταν για συγκεκριμένο διάστημα σε θέσεις στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα με στόχο την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας. Τα συγκεκριμένα προγράμματα συνήθως είχαν οχτάμηνη διάρκεια, ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις δινόταν «παράταση».
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η διάρκειά τους να φτάνει σε αρκετές περιπτώσεις ακόμα και τα δύο χρόνια. Να σημειωθεί πως το διάστημα συμμετοχής stage οι άνεργοι καλύπτονταν για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αλλά δεν κολλούσαν ένσημα.
