Συνέντευξη
στον Δημήτρη Γκαρτζώνη
Ο πρόεδρος της Ένωσης Λογιστών, Φοροτεχνικών, Ελευθέρων Επαγγελματιών Ρόδου (ΕΛΦΕΕ), κ. Γιάννης Ηρακλείδης, σε συνέντευξή του στη «δημοκρατική», τονίζει ότι η χώρα μας στερείται παραγωγικού μοντέλου με αναπτυξιακή προοπτική με αποτέλεσμα οι επιλογές των ελεύθερων επαγγελματιών και όχι μόνο, να είναι λίγες. Μία εξ’ αυτών είναι η μετανάστευση και μία άλλη προσωρινή επιλογή φαντάζει να είναι η σύμπραξη σε μεγαλύτερα εταιρικά σχήματα, η οποία, έχει να αντιμετωπίσει το αντιαναπτυξιακό τέρας που «θρέφει» η Ελλάδα.
Αναφερόμενος στο θέμα της κατάργησης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ τονίζει ότι τα αποτελέσματα φανερώνουν πώς το κράτος δεν ωφελήθηκε συνολικά από την πολιτική της αυξημένης φορολόγησης, μιας και ο προϋπολογισμός παρουσιάζει έλλειμμα 1.351 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, οι επιπτώσεις στην τοπική οικονομία είναι ορατές με πιο απτή εκείνη της προϊούσας μείωσης της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων και την κατ’ επέκταση παράλληλη μείωση της αγοραστικής δύναμης της τοπικής κοινωνίας.
• Κύριε Ηρακλείδη, βρισκόμαστε στην κορύφωση της τουριστικής σεζόν, η οποία χαρακτηρίζεται ως η καλύτερη όλων των εποχών από άποψη αφίξεων. Βοηθά αυτή η αυξημένη κίνηση στην ενίσχυση της ρευστότητας στην τοπική αγορά;
Από τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας και αντιλαμβάνεστε ότι μιλάμε για δειγματοληπτικά στοιχεία που προκύπτουν από τα επίσημα λογιστικά αρχεία των επιχειρήσεων, διαπιστώνουμε ότι η αύξηση του πλήθους των επισκεπτών δεν συνδέεται απαραίτητα και με αύξηση του ύψους των ακαθαρίστων εσόδων ή των κερδών των επιχειρήσεων.
Αν και δεν είμαστε οι πλέον αρμόδιοι να αποφανθούμε για τα αίτια της κατάστασης αυτής, εν τούτοις λαμβάνοντας υπ’ όψη το γενικό κλίμα που επικρατεί, φρονούμε ότι ένα μίγμα αρνητικών παραγόντων όπως οι ήδη ανειλημμένες υποχρεώσεις, η υπερφορολόγηση και η συγκριτικά μειωμένη ανταγωνιστικότητα του τουριστικού μας προϊόντος, ασκούν ποικιλόμορφες και αναγκαστικές πιέσεις στους ιδιοκτήτες καταλυμάτων με αποτέλεσμα τα συναφθέντα συμβόλαια με τα μεγάλα πρακτορεία τουρισμού, να μην τους παρέχουν την αναγκαία ώθηση.
Αποτέλεσμα αυτών, σε συνδυασμό με την κατά τα φαινόμενα χαμηλή αγοραστική δύναμη της πλειοψηφίας των επισκεπτών που τους ωθεί στην αναζήτηση all inclusive φιλοξενίας, είναι η ρευστότητα να διατηρείται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα και η όποια ανάκαμψή της κατά την περίοδο αιχμής, η οποία τείνει να συρρικνώνεται σταδιακά, να μην είναι ικανή να φέρει την επιθυμητή ανάσα που έχει ανάγκη η τοπική αγορά.
• Κατά την επίσκεψή του στη Ρόδο ο γ.γ. της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, δήλωσε ότι το ποσοστό φοροδιαφυγής στο νησί μας, που κυμαίνεται μεταξύ 15% με 25%, είναι μικρό. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να περιοριστεί ακόμη περισσότερο εάν γινόταν αποδεκτό από την Κυβέρνηση το γενικό αίτημα για ελάφρυνση των φορολογικών βαρών; Ποιες στρεβλώσεις του φορολογικού συστήματος πρέπει να διορθωθούν άμεσα;
Είναι παγκοσμίως αποδεκτό το γεγονός ότι : οι υψηλοί φόροι δεν ανεβάζουν απαραίτητα τα έσοδα του κράτους και ότι αποτελούν λόγο ισχυρού αντικινήτρου τόσο για την επίτευξη φορολογικής συμμόρφωσης όσο και για την προσέλκυση επενδύσεων.
Ανεξάρτητα από το χαμηλό ποσοστό φοροδιαφυγής στο νησί μας, θεωρούμε ότι, το κατά γενική ομολογία υψηλό ποσοστό της ανά την επικράτεια, αναδεικνύει την αδήριτη ανάγκη για αλλαγή του φορολογικού πλαισίου στη χώρα μας από δαιδαλώδες και αμιγώς εισπρακτικό σε απλό, δίκαιο και αμιγώς αναπτυξιακό. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να ληφθούν μέτρα εμπέδωσης της φορολογικής συνείδησης, με κατευθυντήρια γραμμή το δόγμα ότι, η φοροδιαφυγή καταπολεμάται δραστικά μόνο όταν καταστεί ασύμφορη.
Θα πρέπει λοιπόν, μεταξύ άλλων, να μειωθούν άμεσα οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι και να συγκλίνει δραστικά ο φορολογικός συντελεστής με τον συντελεστή υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών.
Όταν τα παραπάνω συνδυαστούν και με, την μείωση της γραφειοκρατίας στο λειτουργικό πλαίσιο των επιχειρήσεων, με τη στοχευμένη κλιμάκωση των μέτρων σε βάρος των «κατ’ επάγγελμα» φοροφυγάδων, με την αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των φυσικών προσώπων, σε έσοδα μείον έξοδα και με τη δραστική απλοποίηση της φορολογικής μας νομοθεσίας, θεωρούμε πως θα τεθούν ισχυρές βάσεις για την επίτευξη της ποθητής φορολογικής συμμόρφωσης.
Μέσω αυτής, θα προέλθει η αύξηση της φορολογητέας ύλης και τα απαραίτητα δημοσιονομικά ισοδύναμα, που αφ’ ενός μεν θα υπερκαλύψουν το κόστος της μείωσης των φορολογικών συντελεστών, αφ’ ετέρου δε, θα εξαλείψουν και τη βασική στρέβλωση του φορολογικού μας συστήματος, η οποία δεν είναι άλλη από το κυνήγι της βεβαίωσης υπέρογκων φόρων αμφιβόλου ή χαμηλής εισπραξιμότητας αντί της είσπραξης αναλογικά δίκαιων φόρων, από φορολογούμενους με επαρκή φοροδοτική ικανότητα.
• Τελικά, η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ τι αποτελέσματα έχει φέρει; Έχει ωφεληθεί το κράτος και ποιες είναι οι συνέπειες για την τοπική οικονομία;
Είχαμε τονίσει επανειλημμένα και μάλιστα το περιφερειακό τμήμα Δωδεκανήσου του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.Φο.Μ.) κατέθεσε στο Υπουργείο Οικονομικών σχετική μελέτη για αυτό ότι, η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά μας, ενδέχεται να τονώσει τα έσοδα του κράτους στο πρώιμο στάδιο εφαρμογής της, ωστόσο βραχυπρόθεσμα θα συμβάλει στη μείωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού μας προϊόντος και της εν γένει παραγωγικής δραστηριότητας των νησιών μας, στη μείωση των εσόδων από τον άμεσο φόρο (εισοδήματος), ενώ μεσοπρόθεσμα και στη μείωση της φορολογικής συμμόρφωσης με άμεσες συνέπειες σε οικονομία και κοινωνία.
Υπό το πρίσμα της συνολικής κρίσης του αποτελέσματος από την προσδοκώμενη αύξηση εσόδων από τον ΦΠΑ, σε σύγκριση με τη μείωση των εσόδων από το φόρο εισοδήματος, ήλθε το δελτίο τύπου του Υπουργείου Οικονομικών της 24/08/2017 για την εκτέλεση του προϋπολογισμού, να πιστοποιήσει ότι τα όποια αυξημένα έσοδα από τον ΦΠΑ δεν στάθηκαν ικανά να καλύψουν την υστέρηση των εσόδων από το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων.
Εκ του αποτελέσματος λοιπόν, προκύπτει ότι το κράτος δεν ωφελήθηκε συνολικά από την πολιτική της αυξημένης φορολόγησης, μιας και ο προϋπολογισμός παρουσιάζει έλλειμμα 1.351 εκατομμύρια ευρώ !!Οι επιπτώσεις στην τοπική οικονομία είναι ορατές και έχουν μάλιστα εκφραστεί πρόσφατα στον διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων κο Πιτσιλή, στα πλαίσια της επίσκεψής του στο νησί μας, με πιο ορατή εκείνη της προϊούσας μείωσης της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων και την κατ’ επέκταση παράλληλη μείωση της αγοραστικής δύναμης της τοπικής κοινωνίας, οι συνέπειες της οποίας, κάθε χειμερινή περίοδο, βαίνουν αυξανόμενες αρνητικά.
• Αναφέρατε στον κ. Πιτσιλή το πρόβλημα των γκρίζων μισθώσεων. Ποιες διαστάσεις έχει πάρει το φαινόμενο στη Ρόδο;
Να αποσαφηνίσουμε κατ’ αρχήν ότι, με τον όρο «γκρίζες μισθώσεις» εννοούσα τις αδήλωτες απ’ ευθείας βραχυπρόθεσμες μισθώσεις των ιδιόκτητων κατοικιών ή διαμερισμάτων στα πλαίσια της «οικονομίας διαμοιρασμού», από τους ιδιοκτήτες προς τους επισκέπτες του νησιού μας.
Θεωρούμε βάσιμα ότι στη Ρόδο, το φαινόμενο δεν έχει πάρει ακόμη ανησυχητικές διαστάσεις, κυρίως επειδή ο θεσμός είναι σχετικά νέος και επιπλέον επειδή η πλειονότητα των ιδιοκτητών δεν αποκτά εισοδήματα μεγαλύτερα των δώδεκα χιλιάδων ευρώ ετησίως, με αποτέλεσμα να συμβαίνει αυτό που σας προλόγισα στο δεύτερο ερώτημα: Ο φόρος εισοδήματος μέχρι το ποσό αυτό είναι πολύ προσιτός (15%), οπότε η φοροδιαφυγή είναι από αθέμιτη έως και ασύμφορη.
Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν αποτελεί και λόγο εφησυχασμού καθόσον υπάρχει μία ολοένα αυξανόμενη τάση προς τέτοιου είδους μισθώσεις, ειδικότερα σε καταλύματα των οποίων οι αυξημένες υποδομές δικαιολογούν και αυξημένα, πλην ανταγωνιστικά, μισθώματα, με αποτέλεσμα για το εισόδημα που υπερβαίνει το ανωτέρω όριο, ο ιδιοκτήτης να καλείται να πληρώσει φόρους με συντελεστές 33% ή/και 45% κατά περίπτωση, εφόσον δεν παρέχει οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία, εκτός αλλαγής κλινοσκεπασμάτων.
Εφόσον όμως παρέχονται και άλλες υπηρεσίες στους φιλοξενούμενους, όπως φύλαξη, ασφάλεια, καθαριότητα, εστίαση κτλ, τότε οι υπηρεσίες αυτές (εφόσον αφαιρεθούν όλες οι δαπάνες), φορολογούνται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, με συντελεστή 22% έως και 45%, με υποχρεωτική έναρξη δραστηριότητας στην εφορία.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί και πάλι ο προαναφερθείς κανόνας περί συμφέρουσας ή ασύμφορης φοροδιαφυγής, με αποτέλεσμα το δημόσιο να στερείται αναγκαία έσοδα για την κάλυψη των αναγκών του.
Η καθυστέρηση έναρξης λειτουργίας του «Μητρώου Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής», όπου ο κάθε διαχειριστής ακινήτου θα πρέπει να έχει εγγραφεί, πριν οποιαδήποτε μίσθωση και ο αριθμός εγγραφής να συνοδεύει το ακίνητο, σε οποιαδήποτε μέσο προβολής του, καθώς και η έναρξη της φορολόγησης τους από το έτος 2017, σε συνδυασμό με την μη εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων πολλών ιδιοκτητών, για τα εισπραττόμενα μισθώματα έως τώρα, έχει σύμφωνα με επικαιροποιημένη μελέτη της Grant Thornton, για λογαριασμό του Ξ.Ε.Ε, ανέλθει στα 420-450 εκατ. ευρώ, από αδήλωτα εισοδήματα, τέλη, ΦΠΑ, ασφαλιστικές εισφορές, φορολόγηση που ισχύει για τα ξενοδοχεία κ.α .
Βέβαια, για παράδειγμα ο διεθνής κολοσσός Airbnb, επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ότι «οι οικοδεσπότες της πριν εγγραφούν στην σχετική πλατφόρμα , θα πρέπει να πιστοποιούν ότι ακολουθούν την νομοθεσία της χώρας τους και τους τοπικούς κανόνες, δηλώνοντας τα εισοδήματα τους η άλλα τέλη-για παράδειγμα, το τέλος διαμονής που ισχύει σε ορισμένες αγορές, ενώ συνεργάζεται ήδη με τις δημοτικές αρχές διεθνώς, ώστε να υπάρξουν σαφείς και δίκαιοι κανόνες που θα διευκολύνουν τους φιλοξενούμενους και τους οικοδεσπότες να πληρώνουν του φόρους που συνδέονται με τον τουρισμό».
• Έχει ξεκινήσει σαφάρι για τα POS τα οποία και οι λογιστές-φοροτεχνικοί υποχρεούνται να εγκαταστήσουν… έχετε εικόνα σε τι ποσοστό έχουν εγκατασταθεί στη Ρόδο; Τελικά τα POS μπορεί να αποτελέσουν πανάκεια καταπολεμώντας τη φοροδιαφυγή;
Δεν είμαστε σε θέση να έχουμε πλήρη εικόνα για τα εγκατεστημένα POS στο νησί μας. Ωστόσο, κρίνοντας από το ενδιαφέρον του επιχειρηματικού κόσμου στο κάλεσμα των συναδέλφων λογιστών τους, για την εκπλήρωση της σχετικής αυτής υποχρέωσής τους, θεωρούμε ότι σχεδόν όλες οι υπόχρεες επιχειρήσεις έχουν φροντίσει να προμηθευτούν το μηχάνημα. Το ίδιο βέβαια ισχύει και τους συνάδελφους λογιστές, αν και ομολογουμένως, αρκετοί από εμάς είχαμε φροντίσει να το προμηθευτούμε και ενωρίτερα.
Όσο για τη συμβολή τους στο κυνήγι της φοροδιαφυγής, θεωρώ ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν λύση μόνο όταν το φυσικό χρήμα δεν αποτελούσε νόμιμο μέσο συναλλαγής ή το όριο συναλλαγής με φυσικό χρήμα ήταν πολύ χαμηλό.
Το μεν πρώτο βέβαια είναι ανέφικτο, το δε δεύτερο εξαιρετικά δαπανηρό σε κόστος προσαρμογής και διαχείρισης, άρα επίσης ανέφικτο.
Κατά συνέπεια, έχω την πεποίθηση ότι τα POS δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποτελέσουν τη λύση στο πρόβλημα της φοροδιαφυγής και αυτό γιατί η δομική φιλοσοφία του φορολογικού μας συστήματος είναι διαχρονικά τελείως στρεβλή, η οποία, δια των POS, εστιάζει στην παροχή επιπλέον δυνατότητας για την πληρωμή μίας δηλωμένης συναλλαγής και όχι στην παροχή κινήτρων για εμφάνιση όλων των συναλλαγών. Και για να το πω πιο απλά, διανύουμε μία εποχή όπου το φορολογικό μας σύστημα προάγει μία παγκόσμια πρωτοτυπία: Παρέχει ισχυρά κίνητρα στις επιχειρήσεις για να αποφεύγουν την έκδοση φορολογικών στοιχείων, ενώ παράλληλα παρέχει και ισχυρά αντικίνητρα στα φυσικά πρόσωπα για να τα ζητήσουν. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι θεσπίσαμε νόμο για να παρέχεται υποχρεωτικά δυνατότητα εξόφλησης μίας συναλλαγής με POS, την οποία δεν επιθυμεί να εμφανίσει ούτε ο πωλητής ούτε ο αγοραστής, ο καθένας για τον δικό του λόγο.
• Σύμφωνα με δημοσιεύματα από τα στοιχεία που έχουν προκύψει από τις φορολογικές δηλώσεις του 2017, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μαζί με τους αγρότες “κατρακύλησαν” πέρυσι σε επίπεδα χαμηλότερα κι από το 2015. Κλείνοντας κύριε Ηρακλείδη, ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το μέλλον των ελεύθερων επαγγελματιών;
Για να ακριβολογούμε, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι, με τον όρο “ελεύθεροι επαγγελματίες”, εννοούμε την κατηγορία των αυτοαπασχολούμενων επιστημόνων, δηλαδή μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι, οικονομολόγοι, λογιστές – φοροτεχνικοί κλπ. Οι ενδείξεις δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές.
Πέραν από την εντός της κρίσης σειρά ετών επιστημονικής μετανάστευσης, η οποία έχει κοστίσει στη χώρα ανθρώπινο δυναμικό σε ακμαία ηλικιακά κατάσταση και με επαρκή έως άριστη επιστημονική κατάρτιση και εμπειρία, σε πρόσφατη δημοσκόπηση αποτυπώθηκε η ανησυχία 4 στους 10 επιχειρηματιών για ζοφερό μέλλον, λουκέτο δηλαδή, της επιχείρησής τους στο επόμενο διάστημα.
Σε συνδυασμό τώρα με το γεγονός ότι η εγχώρια αγροτική παραγωγή σε πολλές περιπτώσεις είναι μη ανταγωνιστική, σε σχέση με την εισαγόμενη, είναι εύληπτο ότι έχει δημιουργηθεί ένα γενικότερο αντιαναπτυξιακό πλαίσιο που συρρικνώνει το ΑΕΠ της χώρας και τις προοπτικές των επιχειρήσεων ειδικότερα των μικρών και μικρομεσαίων.
Θα τολμήσω να θίξω το γεγονός ότι, η χώρα μας στερείται παραγωγικού μοντέλου με αναπτυξιακή προοπτική.
Οι επιλογές των ελεύθερων επαγγελματιών και όχι μόνο, φαντάζουν να είναι λίγες και υποχρεωτικές. Μία εξ’ αυτών είναι η μετανάστευση, η οποία κυοφορεί τον κίνδυνο να είναι επιτυχής επιλογή για τον ενδιαφερόμενο με αποτέλεσμα η πάροδος του χρόνου να απομακρύνει ολοένα και περισσότερο την επιστροφή ικανότατου ανθρώπινου δυναμικού που έχει τόσο ανάγκη η χώρα μας.
Μία άλλη προσωρινή επιλογή φαντάζει να είναι η σύμπραξη σε μεγαλύτερα εταιρικά σχήματα, η οποία, αν και αρχικά θα βοηθήσει σε εξοικονόμηση πόρων από οικονομίες κλίμακας, εν τούτοις έχει και αυτή να αντιμετωπίσει το αντιαναπτυξιακό τέρας που αντιμετωπίζουμε όλοι μας μεμονωμένα.
Θέλω να πιστεύω ότι στο τέλος θα πρυτανεύσει η λογική και θα γίνει η απαραίτητη στροφή για την αλλαγή του παραγωγικού μας μοντέλου, το οποίο θα δίνει έμφαση και στήριξη στην ιδιωτική πρωτοβουλία, κρατώντας για το δημόσιο τον βασικό ρόλο στις κοινωνικές – εθνικές δομές και τον εποπτικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας.
