Η κρίση περιόρισε τις αγορές των ελληνικών νοικοκυριών στις απολύτως αναγκαίες με τη δαπάνη για τρόφιμα και είδη παντοπωλείου να μειώνεται κατά 21,7% σε μια επταετία.
Από το 2009 έως το 2016 οι δαπάνες των νοικοκυριών σε είδη παντοπωλείου μειώθηκαν κατά 21,7% και διαμορφώθηκαν σε 4.367 ευρώ, λιγότερα κατά 1.211 ευρώ από αυτά που δαπανούσαν το 2009. Αντίστοιχη μείωση έχει καταγραφεί και στις δαπάνες για τρόφιμα.
Ερευνα του ΙΕΛΚΑ δείχνει τη μείωση της δαπάνης των νοικοκυριών σε είδη παντοπωλείου λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και αύξηση της ως ποσοστό των συνολικών αγορών. Σημαντικό εργαλείο για τη διατήρηση του όγκου αγορών οι έξυπνες αγορές και η αξιοποίηση των προσφορών των Σουπερμάρκετ από τον καταναλωτή
Η μείωση στη δαπάνη που καταγράφεται στα είδη παντοπωλείου οφείλεται πέρα από τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος του καταναλωτικού κοινού, στις αλλαγές στις αγοραστικές συνήθειες. Συγκεκριμένα:
- Ενα μεγάλο ποσοστό της μείωσης της δαπάνης που παρατηρείται αντιστοιχεί στην αξιοποίηση από τον καταναλωτή προσφορών και εκπτώσεων. Οι 9 στους 10 καταναλωτές εξοικονομούν χρήματα μέσω προσφορών και 7 στους 10 τουλάχιστον 5% της αξίας των αγορών τους. Η μεσοσταθμική εξοικονόμηση που καταγράφεται στις ετήσιες έρευνες του ΙΕΛΚΑ κυμαίνεται από 9,5% έως 11.7%, η οποία δεν αποκλίνει από τις μετρήσεις που έχει πραγματοποιήσει το ΙΕΛΚΑ για την πραγματική εξοικονόμηση του καταναλωτή από τις αξιοποίηση προσφορών και εκπτώσεων.
- Ενα άλλο σημαντικό ποσοστό της μείωσης αντιστοιχεί σε μεταβολή καταναλωτικών συνηθειών με την υιοθέτηση έξυπνων αγορών από τους καταναλωτές, όπως αναζήτηση προσφορών που προαναφέρθηκε, φθηνότερες εναλλακτικές προϊόντων, διαφορετικές συσκευασίες, μείωση της σπατάλης, σύγκριση τιμών, αξιοποίηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας κλπ. Κύριος στόχος αυτών των έξυπνων συνηθειών είναι η ικανοποίηση των ίδιων αναγκών με λιγότερα χρήματα.
Ενδεικτική είναι η αντίστροφη πορεία που έχουν συγκεκριμένα υποκατάστατα αγαθά.
Π.χ. η μείωση που καταγράφεται σε ακριβά είδη ζωικών πρωτεϊνών ειδών κρέατος (αρνί -45%, ψάρι -33%, μοσχάρι -25%) έναντι φθηνότερων επιλογών (πουλερικά -9%, χοιρινό -7%, αυγά +9%) ή φθηνότερων φυτικών επιλογών (όσπρια +18%). Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει και μία σαφή αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες σε συγκεκριμένα είδη υψηλότερης τιμής.
Ένας ακόμα παράγοντας που εξηγεί ένα μέρος της μείωσης της δαπάνης είναι η φορολογία και συγκεκριμένα η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ (ο συντελεστής ΦΠΑ για τα τρόφιμα το 2009 ήταν 9% έναντι 13% και 24% για κάποια είδη το 2016 και για τα λοιπά είδη 19% το 2009 έναντι 24% το 2016).
Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ η ετήσια δαπάνη ανά νοικοκυριό για είδη παντοπωλείου μειώθηκε κατά 21,7% από 5.578 ευρώ σε 4.367 ευρώ, ο αναλογούν ΦΠΑ αυξήθηκε κατά 13,9% από 561 ευρώ σε 638 ευρώ. Ως εκ τούτου η πραγματική μείωση στη δαπάνη των νοικοκυριών (προ ΦΠΑ) είναι της τάξης του 25,7%.
Επίσης συγκεκριμένα είδη έχουν επηρεαστεί από τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα αλκοολούχα ποτά για οποία καταγράφεται αύξηση της δαπάνης σε αξία κατά 5,1%, αλλά μείωση στα λίτρα που αγοράστηκαν κατά 3%.
Στον παρακάτω πίνακα που ΙΕΛΚΑ αποτυπώνεται μείωση της καταναλωτικής δάπανης σε συγκεριμένα είδη τροφίμων.
Πηγή: iefimerida.gr
