Αμερικανοί επιστήμονες φέρνουν στη Ρόδο ειδικό τομογράφο εδάφους ικανό να εντοπίσει απομεινάρια από τον χαλκό του Κολοσσού

Μια χρυσή ευκαιρία γεννιέται για την ιστορία της Ρόδου προκειμένου να βρεθεί η ακριβής θέση του Κολοσσού, καθώς και να εντοπιστεί εάν μέχρι σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν απομεινάρια του χαλκού από τον οποίο ήταν κατασκευασμένος. Όλα αυτά είναι δυνατόν να επιτευχθούν τον προσεχή Ιανουάριο, όταν θα καταφτάσει στη Ρόδο μια ομάδα Αμερικανών επιστημόνων, που θα φέρουν μαζί τους ειδικό τομογράφο εδάφους, με δυνατότητα απεικόνισης όλων όσων υπάρχουν θαμμένα σε βάθος μέχρι 15 μέτρα !!
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που εξασφάλισε η «δημοκρατική» για τους αναγνώστες της, επικεφαλής της αποστολής θα είναι ο καθηγητής Richard Freund, διευθυντής του Maurice Greenberd Center και καθηγητής Εβραϊκής Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Χάρτφορντ των Ηνωμένων Πολιτειών. Μαζί του θα έρθουν ερευνητές και εξειδικευμένοι γεωφυσικοί προκειμένου να προχωρήσουν σε σειρά ερευνών σε διάφορα σημεία της Μεσαιωνικής Πόλης, αλλά και της Ακρόπολης της Ρόδου. Η επίσκεψή τους θα γίνει στις 08 Ιανουαρίου του νέου έτους.
Το πιο σημαντικό είναι πως μαζί με την αποστολή, θα καταφτάσει στο νησί ένας ειδικός τομογράφος εδάφους, όμοιος με εκείνον που χρησιμοποιούν οι εταιρείες πετρελαιοειδών για τον εντοπισμό ορυκτών κοιτασμάτων. Ο τομογράφος αυτός, μαζί με τον λοιπό εξοπλισμό θα χρησιμοποιηθεί για να γίνει καταγραφή σημείων ειδικού ενδιαφέροντος, όπως είναι το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, η βυζαντινή οχύρωση δίπλα από το παλιό τουρκικό σχολείο (μπροστά στο Παλάτι), ερείπια της ελληνιστικής οχύρωσης (όπου συγκεντρώνεται το ενδιαφέρον για τον Κολοσσό).
Η αρχαιολογική υπηρεσία είναι ήδη ενήμερη για τη δραστηριότητα της επιστημονικής ομάδας, η οποία είχε βρεθεί στη Ρόδο και τον περασμένο Ιανουάριο προκειμένου να προχωρήσει σε σειρά γεω-ιστορικών ερευνών στην παλιά εβραϊκή συναγωγή της Ρόδου (που βρισκόταν απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος της Μεσαιωνικής Πόλης). Τότε, τα μηχανήματα που χρησιμοποίησε η ομάδα περιελάμβαναν ραντάρ απεικόνισης εδάφους, όμως δεν υπήρχε ο τομογράφος εδάφους.
Η τότε επίσκεψη της επιστημονικής ομάδας του κ. Freund είχε χαιρετιστεί με ευχαρίστηση από τα στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, τα οποία και παρείχαν όλες τις διευκολύνσεις και τις απαραίτητες άδειες για την ολοκλήρωση του έργου τους. Μάλιστα, τα στελέχη της Εφορίας Αρχαιοτήτων άδραξαν την ευκαιρία και ζήτησαν από την επιστημονική ομάδα να χρησιμοποιήσει τον εξοπλισμό της για έρευνες σε σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος (Παλάτι, Ακρόπολη κλπ). Οι επιστήμονες αποδέχθηκαν το αίτημα – πρόκληση και προχώρησαν σε σειρά ερευνών (με το ραντάρ εδάφους). Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας θα προέκυπταν κατόπιν εργαστηριακής ανάλυσης και επρόκειτο να δοθούν σε ψηφιακή μορφή στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Freund είναι μελετητής της αρχαίας ιστορίας της Ρόδου και σε συνέντευξη που παρεχώρησε σε αμερικανικό περιοδικό (αποσπάσματα της οποίας αναδημοσιεύει σήμερα η «δημοκρατική») εξηγεί ότι για τον Κολοσσό της Ρόδου υπάρχουν δύο επιστολές που σώζονται μέχρι σήμερα και οι οποίες κάνουν σαφή αναφορά στο άγαλμα και στον χαλκό που μεταφέρθηκε από τη Ρόδο προς τη Δαμασκό.

Όλα ξεκίνησαν από ένα
συνέδριο για την ιστορία
των Εβραίων της Ρόδου
Η αρχαιολογική έρευνα που θα γίνει από την επιστημονική ομάδα είναι μόνο ένα μέρος της αποστολής της. Κύριά τους αποστολή είναι να δώσουν απαντήσεις σχετικά με την παρουσία των Εβραίων της Ρόδου. Αλλωστε ο ίδιος ο επικεφαλής είναι καθηγητής Εβραϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρτφορντ και όπως ο ίδιος εξηγεί σε συνέντευξη που έδωσε προς το περιοδικό «Connecticut Jewish Ledger» όλα ξεκίνησαν σε ένα συνέδριο όταν του ζήτησαν να εξηγήσει το λόγο για τον οποίο στη Συναγωγή Kahal Shalom της Ρόδου υπάρχουν δύο καμάρες για να στηρίζουν την οροφή, αντί για μία που υπάρχει στις περισσότερες συναγωγές της Ελλάδας. «Η απλή αυτή ερώτηση μετεξελίχθηκε σε νέα συγγραφή της ιστορίας», δήλωσε ο καθηγητής προς τη συντάκτρια κα. Cindy Mindell.
Το απλό αυτό ερώτημα ξεδίπλωσε σειρά ερευνών που έγιναν στην λειτουργούσα συναγωγή της Ρόδου (Kahal Shalom) και κυρίως στο σημείο όπου μέχρι πριν τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο λειτουργούσε η μεγάλη συναγωγή (Kahal Gadol ή Kehilah Grande). Η τελευταία υπέστη ζημιές από βομβαρδισμούς στη διάρκεια του πολέμου και τελικώς κατέρρευσε μεταπολεμικά (το δάπεδο της παλιάς, μεγάλης συναγωγής όπως σώζεται σήμερα, στη φωτογραφία που δημοσιεύει η «δημοκρατική»).
Οι έρευνες του προσεχούς Ιανουαρίου θα επεκταθούν και στο πάρκο που ξεκινάει από το λιμάνι της Ακαντιάς και εκτείνεται μέχρι τον Αγιο Φραγκίσκο. Σε εκείνο το πάρκο υπήρχε ένα μεγάλο εβραϊκό νεκροταφείο, το οποίο με εντολή του Ιταλού διοικητή Ντε Βέκκι μεταφέρθηκε στην περιοχή του Κορακόνερου. Η μετακίνηση των μνημάτων και των οστών έγινε από τους ίδιους τους συγγενείς, με πενιχρά μέσα, γι’ αυτό και θεωρείται ότι κάτω από το πάρκο εξακολουθούν να υπάρχουν οστά και ταφικές πλάκες. Όλα αυτά θα απαντηθούν από την έρευνα και όλες οι πληροφορίες θα παρουσιαστούν σε έκθεση του Μουσείου Εβραϊκού Πολιτισμού, του Χάρτφορντ που φέρει τον τίτλο «It was a paradise. Jewish of Rhodes». Η έκθεση ήδη έχει ξεκινήσει και θα συνεχιστεί μέχρι την 1η Μαϊου 2016.

Η συνέντευξη
του καθηγητή
Ο καθηγητής dr. Richard Freund σε μια μεγάλη συνέντευξη που παρεχώρησε προς το περιοδικό  «Connecticut Jewish Ledger» αναλύει όλα όσα αφορούν τις αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν και θα γίνουν στη Ρόδο. Δίνει πολύτιμα στοιχεία για τη σχέση του Κολοσσού με την τοπική κοινωνία, τους κατακτητές, αλλά και το ρόλο ενός εβραίου εργολάβου. Μαζί δίνει σειρά ιστορικών στοιχείων για την μακραίωνη παρουσία των εβραίων στο νησί της Ρόδου.

Τα σημαντικότερα σημεία της συνέντευξης, είναι τα ακόλουθα:
R. Freund: Ξεκίνησα στη Ρόδο, γιατί ήθελα να λύσω εκείνο που νόμιζα ότι ήταν ένα απλό αρχαιολογικό ζήτημα. Πιστέψτε με δεν ήταν. Όλα ξεκίνησαν όταν στη διάρκεια ενός συνεδρίου μου ζητήθηκε το γιατί στην 16ου αιώνα Συναγωγή Kahal Shalom της Ρόδου, υπάρχουν δύο τόξα (καμάρες) αντί για ένα, στοιχείο που απαντάμε στις συναγωγές που βρίσκονται σε Κέρκυρα, Κω, Θεσσαλονίκη, όπως και στις περισσότερες συναγωγές, που βρίσκονται στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα αρχαιολογικό μυστήριο, που μας οδήγησε πίσω στην προέλευση των Εβραίων της Ρόδου, όπως επίσης και στην ιστορία των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Αρχαίας Ρόδου. Το αρχικό, απλό ερώτημα, μας οδήγησε τελικά σ’ ένα τεράστιο έργο εγχείρημα αρχαιολογικής και «γεωεπιστημονικής» σημασίας, στο οποίο συμμετείχαν επιστήμονες και φοιτητές από πέντε ερευνητικά ιδρύματα. Μάλιστα, ζητήσαμε και πήραμε ειδικές άδειες από την Αρχαιολογία για να εξερευνήσουμε μερικούς από τους πιο σπάνιους εθνικούς (αρχαιολογικούς) θησαυρούς της Ελλάδας.
Σήμερα, δύο χρόνια αργότερα, είμαι σε θέση να πω ότι ξαναγράφουμε την ιστορία των Εβραίων της Ρόδου και ίσως ακόμη και κάποιων αρχείων που αφορούν την ιστορία της κλασικής περιόδου της Ρόδου.
Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι υπήρχαν συναλλαγές μεταξύ της Ιερουσαλήμ και της Ρόδου κατά την Ελληνιστική περίοδο (332-63 π.Χ.), χάρη στην ανακάλυψη στην Ιερουσαλήμ εκατοντάδων αμφορέων  που έφεραν τη σφραγίδα της Ρόδου.
Κατά το μεγαλύτερο μέρος των περιόδων εκείνων, οι Εβραίοι ζούσαν πολύ άνετα και είχαν γίνει αποδεκτοί στο μικρό ελληνικό νησί. Αλλά είναι και ήταν ένα νησί που ανέπτυξε μια μοναδική εβραϊκή κουλτούρα. Κατά τον Μεσαίωνα, λόγω του υψηλού επιπέδου ευσέβειας του πληθυσμού της, η εβραϊκή κοινότητα ονομάζεται “La Chica Yerushalayim” (Μικρή Ιερουσαλήμ).
Συντάκτις: Τι ανακαλύψατε στη διάρκεια ανασκαφών σας τον περασμένο Ιανουάριο;
R. Freund: Ανακαλύψαμε ότι υπήρχαν πολλές συναγωγές στη ίδια θέση, με τη Μεγάλη Συναγωγή (στα απομεινάρια που υπάρχουν σήμερα στο οικόπεδο που βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα της Παλιάς Πόλης).
Δουλεύουμε πάνω σε εκσκαφή και ερευνήσαμε τα παλαιότερα στρώματα. Δουλέψαμε προκειμένου να καθορίσουμε την εικόνα των παλαιών συναγωγών και να διαπιστώσουμε εάν εξακολουθούν να υπάρχουν αντικείμενα που παρέμειναν κάτω από το έδαφος. Χρησιμοποιήσαμε το ειδικό ραντάρ εδάφους, που έχει τη δυνατότητα να διαπερνά το χώμα και να δίνει εικόνα των κατώτερων στρωμάτων. Ολο αυτό έγινε με τη επίβλεψη   της αρχαιολογικής υπηρεσίας, η οποία και έδωσε οδηγίες για το πού θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση, προκειμένου να εντοπίσουμε αντικείμενα που πιθανώς βρίσκονται θαμμένα σε μεγάλο βάθος.
Ενώ ήμασταν στη Ρόδο, μας δόθηκε μια τρίτη αποστολή, η οποία ήταν να βρεθεί η ύπαρξη προγενέστερης συναγωγής, η οποία πιστεύεται από την αρχαιολογική κοινότητα ότι ήταν η πρώτη που χτίστηκε τον 12ο ή 13ο αιώνα, δίπλα στο τείχος του λιμανιού.
Τότε ήταν που μας δόθηκε μια πολύ – πολύ ενδιαφέρουσα αποστολή: μας ζητήθηκε να εξερευνήσουμε για τα ερείπια του ελληνιστικού τείχους, δηλαδή του παλαιότερου τείχους της πόλης, όπου ενδέχεται να ήταν “Ο Κολοσσός της Ρόδου”. Ο Κολοσσός ήταν ένα άγαλμα ύψους 33 μέτρων. Ήταν ένα από τα Επτά Θαύματα του αρχαίου κόσμου, μαζί με τις Πυραμίδες και τους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας. Ήταν πραγματικά μια αριστοτεχνική μηχανική ολοκλήρωση, που χτίστηκε τον τρίτο αιώνα π.Χ., αλλά στάθηκε μόνο για 56 χρόνια – έπεσε κάτω μετά από ένα σεισμό.
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα Εβραϊκή σύνδεση με το άγαλμα. Οι μουσουλμάνοι κατέλαβαν τη Ρόδο τον έβδομο αιώνα και υπάρχει μια σημείωση από τον κατακτητή, Μωαβία Α’, για ένα ταμπού που διακατέχει τους ντόπιους Έλληνες, που στέκονται ενάντια στον οποιοδήποτε, που θέλει να έρθει σε επαφή με τα σπασμένα κομμάτια του Κολοσσού, ο οποίος είχε πέσει κάτω, επτά αιώνες νωρίτερα. Ο Μωαβίας Α’ φέρεται να ρωτάει για «ποιο είναι εδώ το μεγάλο θέμα;» και αφού του δόθηκαν εξηγήσεις εκείνος αποφάσισε. Διόρισε έναν εβραϊκό εργολάβο να πάρει όλο το χαλκό από το άγαλμα και να το μεταφέρει πίσω στο αρχηγείο του, στη Δαμασκό. Η σημείωση που υπάρχει υποδηλώνει ότι χρησιμοποιήθηκαν 900 καμήλες για να ολοκληρωθεί το έργο. Έχουμε δύο επιστολές που επέζησαν όλα αυτά τα χρόνια και που μιλούν γι’ αυτό. Έτσι, επίσης συμπεραίνουμε ότι από τότε υπήρχαν οι Εβραίοι στη Ρόδο.