Η Μπακογιάννη πρότεινε ειδική σχέση Ευρώπης- Τουρκίας α λα Μ. Βρετανία, στην οποία να προβλέπεται και η Χάγη. Η Ελλάδα πρέπει να ορίσει τώρα ΑΟΖ με Ιταλία, Αλβανία, Αίγυπτο. Υπέρ αύξησης της στρατιωτικής θητείας και κατά στρατιωτικοποίησης της κατάστασης.
Ένα νέο Ελσίνκι ουσιαστικά, με τη διαμόρφωση “ειδικής σχέσης” ΕΕ– Τουρκίας στα πρότυπα της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά στην οποία θα ενταχθεί και η πολιτική υποχρέωση της Άγκυρας να αποδεχθεί τη δικαιοδοσία της Χάγης, ώστε να υπογραφεί συνυποσχετικό και να λυθούν τα θέματα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο διεθνές δικαστήριο, πρότεινε η πρώην υπουργός Ντόρα Μπακογιάννη μιλώντας στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών του Ευάγγελου Βενιζέλου για τις θαλάσσιες ζώνες.
Υπενθυμίζεται ότι η κ.Μπακογιάννη πριν από μία εβδομάδα είχε βάλει το θέμα της προσφυγής στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης στο τραπέζι του δημοσίου διαλόγου. Και σήμερα εξήγησε με ποιο τρόπο πιστεύει ότι μπορεί να πιεστεί η Τουρκία για να υπογράψει συνυποσχετικό, παρότι κλιμακώνει συνεχώς τις προκλήσεις μετά τη συμφωνία με τη Λιβύη, με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να απειλεί ακόμη και με γεωτρήσεις σε Κρήτη και Καστελόριζο, ενώ ταυτόχρονα η Άγκυρα εξέδιδε Navtex μέχρι τη Μύκονο.
“Με τον Ερντογάν πρέπει να κάνεις καθαρές κουβέντες” δήλωσε μάλιστα η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, επισημαίνοντας ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός “έχει αλλάξει χαρακτήρα τα τελευταία χρόνια”, ιδίως μετά το πραξικόπημα, αλλά και ότι “είναι ένας άνθρωπος που αυτά που λέει κάνει”.
Η κ.Μπακογιάννη εξέφρασε την άποψη ότι η Ελλάδα πρέπει τώρα να προχωρήσει στην οριοθέτηση ΑΟΖ προς τα δυτικά, βορειοδυτικά και νότια, δηλαδή με την Ιταλία, την Αλβανία (χρησιμοποιώντας ως “όπλο” και το γεγονός ότι με γαλλικό βέτο έχει παγώσει προσωρινή η ενταξιακή της πορεία και προχωρώντας και στην επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια ) και την Αίγυπτο. Ως προς την Αίγυπτο μίλησε για μερική οριοθέτηση, αξιοποιώντας και το γεγονός ότι το Κάιρο θέλει να “χτυπηθούν” οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι που κυβερνούν σήμερα στη Λιβύη. Εκτίμησε όμως ότι η χώρα δεν πρέπει αυτή τη στιγμή να δώσει συντεταγμένες προς τα ανατολικά.
“Μπορούμε να μείνουμε με το status quo, αυτή ήταν η βασική συνιστώσα στο υπουργείο Εξωτερικών όλα αυτά τα χρονια. Εγώ δεν την πιστεύω. Πιστεύω ότι ορισμένες κινήσεις θα πρέπει να γίνουν: Ναι, 12 μίλια με την Αλβανία τώρα. Ναι συμφωνία με την Αίγυπτο και την Ιταλία τώρα” είπε μάλιστα η κ. Μπακογιάννη και πρόσθεσε σχολιάζοντας και τη συμφωνία Τουρκίας- Λιβύης “και η Ελλάδα πρέπει να κάνει ορισμένες κινήσεις”.
Τάχθηκε μάλιστα υπέρ της αύξησης της στρατιωτικής θητείας, ιδίως στο πεζικό, ενώ υπενθύμισε ότι το πρόγραμμα της ΝΔ προβλέπει υποχρεωτική θητεία στα 18. Διαφώνησε όμως με τη στρατιωτικοποίηση της κατάστασης με αποστολή για παράδειγμα φρεγατών νοτίως της Κρήτης. Ενώ υπερθεμάτισε την πολιτική της κυβέρνησης για διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας μετά τη συμφωνία με τη Λιβύη, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και προαναγγέλλοντας ραντεβού του πρωθυπουργού με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποιος σημειωτέον ότι επηρεάζει καθοριστικά τη στάση της Τουρκίας.
Στην εκδήλωση σημειωτέον καταρχήν ότι έδωσαν το παρόν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παναγιώτης Πικραμμένος, ο διευθυντής του γραφείου τύπου του πρωθυπουργού Δημήτρης Τσιόδρας, η επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού (και επόμενη πρέσβης της Ελλάδας στις ΗΠΑ) Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Μαξίμου, Αλέξανδρος Διακόπουλος.
Παρόντες ήταν επίσης οι βουλευτές της ΝΔ Δημήτρης Καιρίδης, Στράτος Σιμόπουλος, Σπήλιος Λιβανός, Ζέττα Μακρή, Τάσος Χατζηβασιλείου, Γιάννης Οικονόμου, ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ, Ανδρέας Λοβέρδος, οι πρώην υπουργοί Αθανάσιος Τσαυτάρης, Γιώργος Καλαντζής, Θεόδωρος Δαμιανός, Γιάννης Βαληνάκης, Θεόδωρος Παπαθεοδώρου, Γιώργος Σταυρακάκης, Γιάννης Μανιάτης, Τάσος Γιαννίτσης, Βαγγέλης Αποστολάκης, ο πρώην βουλευτής Γιώργος Καρράς και η πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου Κέιτι Σμιθ.
Η κ.Μπακογιάννη δεν απάντησε ευθέως στο άρθρο του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, ο οποιος επέρριπτε ευθύνες στον Κώστα Καραμανλή για τη σημερινή προκλητικότητα της Τουρκίας, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση Καραμανλή δεν αξιοποίησε το 2004 τη Συμφωνία του Ελσίνκι. Ανέφερε πάντως ότι: “Η ελληνική εξωτερική πολιτική οφείλει να αναπροσαρμόζει τη στρατηγική της έναντι της Τουρκίας. Πορευτήκαμε εδώ και 20 χρόνια με τη λογική του Ελσίνκι, μία λογική που εδώ και καιρό δεν υπάρχει. Δεν ισχύει η λογική δηλαδή της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, δεν μπορεί πλέον να υλοποιηθεί ούτε από πλευράς Ευρώπης αλλά ούτε από πλευράς Τουρκίας. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η μη αποδοχή από ορισμένες χώρες της ΕΕ όλο αυτό τον καιρό της συμφωνημένης προοπτικής της Τουρκίας αδυνάτιζε πάρα πολύ την ευρωπαϊκή θέση κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης”.
“Η Άγκυρα έχει ανάγκη από τη σχέση της με την ΕΕ”
Η κ.Μπακογιάννη σημείωσε ότι σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ευρωπαϊκά δεδομένα μετά και τις εκλογές στη Βρετανία, καθώς έχει προκύψει η ανάγκη διαμόρφωσης μιας ειδικής σχέσης Ευρώπης- Μεγάλης Βρετανίας. Με αυτή τη λογική εξέφρασε την άποψη ότι πρέπει να πορευθεί η ΕΕ με την Τουρκία, δηλαδή με τη λογική μίας ειδικής σχέσης, η οποία όμως θα συμπεριλαμβάνει και ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Ξεκαθάρισε δηλαδή ότι η συμφωνία αυτή δεν μπορεί να είναι καθαρά οικονομική, αλλά να λαμβάνει υπόψη τα θέματα ασφάλειας των ενδιαφερόμενων χωρών- μελών, που βεβαίως πρωτίστως είναι η Ελλάδα και η Κύπρος.
“Η Άγκυρα γνωρίζει ότι έχει ανάγκη από τη σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και πάνω σε αυτό πρέπει να βασιστεί η ευρωπαϊκή στρατηγική” εκτίμησε εξάλλου η κ.Μπακογιάννη. Είπε ότι η συμφωνία Τουρκίας- Λιβύης δεν είναι “κενό γράμμα”, καθώς είναι μία συμφωνία που υπεγράφη ανάμεσα στην Τουρκία και σε μία αναγνωρισμένη κυβέρνηση από τον ΟΗΕ. .Συμφώνησε όμως με την κεντρική γραμμή της κυβέρνησης ότι “είναι μία συμφωνία με πολλές αδυναμίες που δεν παράγει έννομα αποτελέσματα και δεν δεσμεύει τρίτους, γιατί είναι αντίθετη με θεμελιώδεις διατάξεις του διεθνούς δικαίου της θάλασσας για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις και το δικαίωμα των νησιών να έχουν δικές τους θαλάσσιες ζώνες. Παραβιάζει με τον τρόπο αυτό το κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας στην εν λόγω θαλάσσια περιοχή. Και τέλος διότι συνιστά προϊόν εκβιασμού όπως μαρτυρούν τα στοιχεία με το στρατιωτικό υλικό που έχει πάει στη Λιβύη από την Τουρκία”.
“Ο διεθνής παράγοντας δε θα αποδεχθεί δεύτερη Συρία στη Μεσόγειο”
Η κ.Μπακογιάννη εκτίμησε ότι: “Οι ενδιαφερόμενες χώρες, ο διεθνής παράγοντας, κατά την άποψή μου δεν πρόκειται να αποδεχθεί μία δεύτερη Συρία στη Μεσόγειο. Η παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας στη Μεσόγειο δεν θα γίνει αποδεκτή και πρωτίστως δεν θα γίνει αποδεκτή από εμάς” και πρόσθεσε:
“Η Ελλάδα δεν είναι αδύναμη. Εχει εργαλεία, έχει όπλα πίεσης και έχει και συμμάχους. Είμαστε μέρος της συμμαχίας της Ευρώπης που είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός εταίρος της Τουρκίας. Τυχοδιωτική συμπεριφορά ακόμη και από χώρες που έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα οικονομικά στην Τουρκία, πολιτικά και σε επίπεδο κοινής γνώμης στην Ευρώπη είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει αποδεκτή”.
“Να αδράξουμε την ευκαιρία για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με Αλβανία, Ιταλία και Αίγυπτο”
“Η Ελλάδα οφείλει να αδράξει τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή, να προσπαθήσει να ολοκληρώσει τις συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Αλβανία την Ιταλία και την Αίγυπτο” τόνισε η κ.Μπακογιάννη.
“Η απόφαση της Γαλλίας να μπλοκάρει για την ώρα την ευρωπαϊκή ενταξιακή προοπτική της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, δίνει στην Ελλάδα την θέση ισχύος που χρειάζεται για να διαδραματίσει ρόλο στα Βαλκάνια. Μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα καλύτερο πλαίσιο και να διαπραγματευτούμε με τους γείτονές μας ωφέλιμες συμφωνίες”, πρόσθεσε και συμφώνησε με τον πρέσβη Σαββαϊδη ότι ο βασικός στόχος πρέπει να είναι πάντα η σύναψη συμφωνιών αλλά αυτό δεν πρέπει να είναι και δόγμα.
“Μετά τις εξελίξεις του 2009, την υπαναχώρηση των Τιράνων και την ακύρωση της υποδειγματικής συμφωνίας για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Αλβανία, η Ελλάδα μπορεί να κάνει χρήση του δικαιώματος της για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της στα 12 ν.μ. Εδώ θέλω να καταθέσω μία άποψη για τις σχέσεις με την Αλβανία”, εκτίμησε η κ.Μπακογιάννη.
Επιπλέον, υποστήριξε η Ελλάδα οφείλει να προχωρήσει ξανά στην διαπραγμάτευση με την Ιταλία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, που λόγω εσωτερικών ιταλικών αντιδράσεων σε θέματα αλιείας και δικών μας καθυστερήσεων είχε παγώσει. “Πρέπει οι «μαύρες τρύπες» των οριοθετήσεων να κλείσουν στα δυτικά, όπως πρέπει να κλείσουν και στα νότια” τόνισε.
Εκτίμησε δε ότι η υπογραφή της συμφωνίας Λιβύης-Τουρκίας, κάνει επιτακτική την ανάγκη της παρουσίας της Ελλάδας στις εξελίξεις στην Λιβύη, σε όποια πρωτοβουλία ληφθεί στο μέλλον. “Δεν μπορεί η χώρα μας να είναι απούσα από τα τεκταινόμενα στην ζωτική της περιοχή. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει τις προσπάθειες και τις διπλωματικές επαφές με την Αίγυπτο για την, έστω και μερικώς, οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών” κατέληξε.
“Να πούμε ξεκάθαρα στους Τούρκους ότι η προσφυγή στη Χάγη θα δώσει αξιόπιστη και οριστική λύση”
Η κ.Μπακογιάννη εξέφρασε την άποψη ότι δεν φαίνεται να υπάρχει οριστική λύση στο θέμα της υφαλοκρηπίδας που να μπορεί να δοθεί πολιτικά με διμερή συμφωνία, επικαλούμενη άλλωστε ότι για αυτό από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, βασική σταθερά της εξωτερικής πολιτικής ήταν η από κοινού προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Υπενθύμισε ότι η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, την γνωστή ως Σύμβαση του Montego Bay του 1982, ούτε την προγενέστερη Σύμβαση της Γενεύης για την Υφαλοκρηπίδα, του 1958, πάνω στις οποιες βασίζονται εν πολλοίς τα ελληνικά επιχειρήματα.
“Το σενάριο η Τουρκία να δεχθεί να υπογράψει και να επικυρώσει τις εν λόγω συμβάσεις, κάτι που θα άνοιγε τον δρόμο για διαπραγματεύσεις επί συγκριμένων άρθρων και κανόνων, βρίσκεται στην σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Το σενάριο όμως υπογραφής συνυποσχετικού δεν είναι τόσο αδύνατον, μιας και είχε επιτευχθεί το 1975 μεταξύ Καραμανλή και Ντεμιρέλ” είπε η κ.Μπακογιάννη.
Ξεκαθάρισε ότι δεν υποτιμά τις δυσκολίες, για αυτό και καθοριστικός παράγοντας για την επίτευξη αυτού του στόχου θα είναι η νέα ειδική σχέση η οποία πρέπει να επιδιωχθεί μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας. Ενώ πρόλαβε ερωτήσεις από το ακροατήριο ως προς το εάν είναι εύκολο να υπογραφεί συνυποσχετικό με όλα αυτά τα δεδομένα.
“Δεν είναι εύκολο, ούτε έχω αυταπάτες ότι μπορεί να συμβεί από τη μία στιγμή στην άλλη, ούτε μπορεί να είναι μοναδική μας επιδίωξη αποκλείοντας οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική διαλόγου. Αλλά πιστεύω ότι πρέπει να πούμε ξεκάθαρα στους Τούρκους ότι η προσφυγή στη Χάγη θα δώσει αξιόπιστη και οριστική λύση. Στην περίπτωση που η Τουρκία αρνηθεί σοβαρές διερευνητικές επαφές με στόχο τη Χάγη, τότε η ίδια θα βγει χαμένη. Θα έχει στείλει προς τη διεθνή κοινότητα ακόμη ένα μήνυμα αδυναμίας της να υπερασπιστεί με επιχειρήματα τη θέση της” δήλωσε.
“Η επιμήκυνση της θητείας δεν μπορεί πλέον να είναι ταμπού”
Η κ.Μπακογιάννη σημείωσε ότι “από την εποχή του Μακιαβέλι γνωρίζουμε ότι μία χώρα είναι δυνατή όταν έχει ισχυρή άμυνα και μία σειρά από συμμαχίες” και τόνισε ότι όσον αφορά στην ισχυρή άμυνα εστάλη ένα θετικότατο μήνυμα από την ψήφιση της αναβάθμισης των F16 και των Mirage.
“Κατά τη δική μου γνώμη η κυβέρνηση μπορεί να επανεξετάσει το θέμα της στρατιωτικής θητείας. Το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας προβλέπει υποχρεωτική θητεία στα 18. Οφείλουμε να πούμε ανοιχτά ότι η επιμήκυνση της θητείας ιδιαίτερα στο στρατό ξηράς, αλλά και σε άλλα όπλα, δεν μπορεί πλέον να είναι ταμπού. Είναι μία συζήτηση πρέπει να ανοίξουμε με θάρρος και χωρίς φόβο για το πολιτικό κόστος” πρόσθεσε.
Διαφώνησε πάντως με την οξεία ρητορική περί στρατιωτικοποίησης της κατάστασης που έχει επανέλθει στη δημόσια σφαίρα, με προτάσεις να σταλούν φρεγάτες και να κλείσει η περιοχή νοτίως της Κρήτης. “Η εκ μέρους μας στρατικοποίηση της κατάστασης ρίχνει νερό στο μύλο της Τουρκίας. Δεν πρέπει να κάνουμε το χατίρι στην Τουρκία να ενισχύσουμε σε ένα πλαίσιο ακραίας ρητορικής που μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση τη χώρα μας και σε περαιτέρω κλιμάκωση την κατάσταση” εκτίμησε.
Τέλος η κ.Μπακογιάννη τόνισε ότι η Ελλάδα και η Ευρώπη δεν πρέπει να επιτρέψουν στην Τουρκία την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού. “Αυτό σημαίνει ότι το χθεσινό μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία για μία διαφορετική πολιτική φύλαξης συνόρων πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και από τους μεν και από τους δε. Καμία Ένωση 500 εκατομμυρίων ανθρώπων δεν μπορεί να αποδεχθεί τη λογική ότι είναι όμηρος μιας χώρας, η οποία προσπαθεί δια του μεταναστευτικού να πετύχει τους δικούς της στόχους”, υπογράμμισε.
Βενιζέλος υπέρ της προσφυγής στη Χάγη- Τι είπε για Ελσίνκι
Υπέρ της διατύπωσης μιας επίσημης πρότασης για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, με στόχο την υπογραφή συνυποσχετικού για τη Χάγη τάχθηκε από την πλευρά του ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, διαφώνησε όμως με την κ.Μπακογιάννη ως προς τις μερικές οριοθετήσεις σε θαλάσσιες περιοχές.
Εξέφρασε εξάλλου την άποψη ότι οι στρατιωτικού χαρακτήρα κρίσεις λήγουν με μορατόριουμ κι ότι είναι ανάγκη να αναληφθούν τώρα πρωτοβουλίες με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ώστε να μην υποχρεώνεται η Ελλάδα να τρέχει πίσω από πρωτοβουλίες άλλων.
Υπογράμμισε στο πλαίσιο αυτό τη σημασία των συμβάσεων με διεθνείς εταιρείες για την μελλοντική εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων.
Ο κ. Βενιζέλος επανέλαβε τα περί “πραγματικού πατριωτισμού” και εκτίμησε ότι δεν προστατεύει τα εθνικά συμφέροντα η μετάθεση στο μέλλον των μεγάλων επιλογών.
Αναφέρθηκε όμως και στο Ελσίνκι που έγινε επίκαιρο με το άρθρο του Κώστα Σημίτη. Είπε ειδικότερα πως: “Η στρατηγική του Ελσίνκι είχε νόημα με βάση τα δεδομένα της περιόδου 1996-2004. Τότε η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν υποτίθεται τουρκική επιλογή. Το Ελσίνκι απέδωσε την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν. Δεν οδήγησε όμως ούτε στην λύση του Κυπριακού, ούτε στην επίλυση των διαφορών με την Τουρκία ούτε στη μείωση της τουρκικής παραβατικότητας”.
Οι δύο πρέσβεις
Ο Γιώργος Σαββαΐδης, Πρέσβης ε.τ. , πρώην Γενικός Γραμματέας ΥΠΕΞ, επισήμανε ότι εάν πάμε στη Χάγη είτε η Τουρκία θα ζητά στο συνυποσχετικό να εξετασθούν οι “γκρίζες ζώνες” είτε θα τεθεί το ζήτημα εκ των πραγμάτων προκειμενου το δικαστήριο να μπορέσει να δικάσει. Εκτίμησε ότι εάν βελτιωθούν οι σχέσεις των δύο χωρών, θα έρθει από μόνη της η αποστρατικοποίηση των νησιών σε βάθος χρόνου. Ενώ τόνισε ότι διάλογος με απόντες, κωφούς ή υποστηρικτές κατ όνομα μόνο της καλής γειτονίας δεν μπορεί να υπάρξει, ούτε και διαπραγμάτευση με μικρόφωνα και κάμερες.
Από την πλευρά του ο Παύλος Αποστολίδης, Πρέσβης ε.τ. εξέφρασε την άποψη οτι η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει το διάλογο, αλλά τόνισε ότι υπάρχει αρνητικό κλίμα λόγω των δηλώσεων ιδίως του Τούρκου προέδρου, που απευθύνεται ίσως στο εσωτερικό ακροατήριο αλλά δείχνει διάθεση να μην οδηγηθεί σε διάλογο. Σημείωσε ότι μόνη εξαίρεση στην Τουρκική ηγεσία είναι ο υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου, που μέχρι την περασμένη Τετάρτη δήλωνε ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα.
