Συνέντευξη στην
Δήμητρα-Μαρίλια Φούρλα
«Δεν ανήκω σ’ αυτούς που παριστάνουν πως είναι ειδικοί σε όλα. Δεν είμαι ο Γιάννης Δραγασάκης, είμαι ο Χριστόφορος Κάσδαγλης» δηλώνει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Χριστόφορος Κάσδαγλης, υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ στα Δωδεκάνησα, μιλώντας στη «δ» για την απόφασή του να ασχοληθεί με την ενεργό πολιτική. Η σχέση του Χριστόφορου Κάσδαγλη με τα Δωδεκάνησα από τα παιδικά του χρόνια είναι διαχρονική και σταθερή. Στην πορεία απέκτησε έναν βαθύ δεσμό με την περιοχή και τους ανθρώπους, συμμετέχοντας συστηματικά στις ζυμώσεις για τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα. Το πέρασμά του από την τοπική ραδιοφωνία ενίσχυσε αυτόν τον δεσμό. Η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να ενισχύσει με τη συμμετοχή του το ψηφοδέλτιο του κόμματος στον Νομό Δωδεκανήσου, έρχεται ως επιστέγασμα αυτών των ισχυρών πολιτικών και προσωπικών δεσμών με τα Δωδεκάνησα.
• «Την θέλουμε, αδέρφια, την εξουσία ή δεν την θέλουμε; Κι αν την θέλουμε, θ’ αποφασίσουμε να ρισκάρουμε λιγουλάκι;» λέτε στο βιβλίο σας «Η Αριστερά και ο κακός ο λύκος». Κατεβαίνετε υποψήφιος κ. Κάσδαγλη. Να υποθέσω ότι πήρατε απάντηση στο ερώτημά σας; ΄Οτι σταματήσατε να φοβάστε, και η αριστερά κι εσείς, «την αναμέτρηση με το κύμα, το αεράκι στο μάγουλο, αλλά και τον ρεαλισμό- ακόμα και τους έντιμους συμβιβασμούς…»;
Χαίρομαι πολύ που ξεκινάμε τη συζήτησή μας απ’ αυτή τη γόνιμη αφετηρία. Το βιβλίο η «Αριστερά και ο κακός ο λύκος», που είχα τη μεγάλη χαρά να παρουσιάσω στο κοινό της Ρόδου το 2010 σε μια σπουδαία εκδήλωση στο βιβλιοπωλείο «Δέντρο», είναι γραμμένο σε τελείως άλλη πολιτική -πιο σωστά θα έλεγα ιστορική- φάση, το 2009. Και ναι, προφανώς την έχω πάρει πλέον την απάντηση. Φυσικά μεσολάβησαν πάρα πολλά, το ξέσπασμα της κρίσης, τα μνημόνια, ανθρωπιστικές καταστροφές. Δεν ήταν λοιπόν μονάχα η Αριστερά που αποφάσισε να διεκδικήσει την εξουσία, ήταν και οι συνθήκες που την έσπρωξαν, ήταν η ανάγκη του κόσμου να αναζητήσει στήριγμα στην πολιτική δύναμη που φάνηκε πιο έτοιμη να του το προσφέρει. Τα υπόλοιπα βέβαια ισχύουν ακόμη, η επιτακτική ανάγκη να σταματήσουμε να φοβόμαστε «την αναμέτρηση με το κύμα, το αεράκι στο μάγουλο αλλά και τον ρεαλισμό – ακόμα και τους έντιμους συμβιβασμούς». Αλλά νομίζω πως και σ’ αυτόν τον τομέα, την αναμέτρηση με την πραγματικότητα και τις επιταγές της, η Αριστερά έχει κάνει σημαντικά βήματα έκτοτε.
• Εάν η διαπραγμάτευση δεν πάει καλά, εάν η Ευρώπη δεν δεχθεί αυτά που θα ζητήσετε ούτε για το χρέος ούτε για την χαλάρωση της λιτότητας, τι θα κάνετε στην περίπτωση που εισπράξετε όχι;
Ε, τώρα εσείς μου ζητάτε να προχωρήσω πέρα απ’ αυτά που ο ΣΥΡΙΖΑ είναι διατεθειμένος να πει. Όχι γιατί έχει κάποια κρυφή ατζέντα, αλλά για προφανείς λόγους, οι οποίοι αποσιωπώνται συνήθως από τον δημόσιο διάλογο. Κατ’ αρχήν, ποτέ δεν πας σε μια διαπραγμάτευση (αληθινή διαπραγμάτευση εννοείται) αποκαλύπτοντας εκ των προτέρων τα επόμενα βήματά σου. Δεύτερον γιατί βαδίζουμε σε ένα περιβάλλον κινούμενης άμμου, τόσο στο εσωτερικό επίπεδο όσο και στο διεθνές. Τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς, και δεν είναι σώφρον να προεξοφλεί κανείς πράγματα που όταν έρθει η στιγμή να εφαρμοστούν, τα δεδομένα βάσει των οποίων σχεδιάστηκαν θα έχουν κατά πολύ αλλάξει. Ο κυριότερος όμως λόγος είναι καθαρά πολιτικός: Αν πας σε μια διαπραγμάτευση υποδηλώνοντας τι θα κάνεις εάν αυτή αποτύχει, πολιτικά έχεις ήδη αποδεχτεί την αποτυχία της – αν όχι την έχεις διευκολύνει. Εμμένοντας αντιθέτως ο ΣΥΡΙΖΑ στην άποψή του για αλλαγή πολιτικής εντός του ευρώ, ουσιαστικά δημιουργεί και ενισχύει τις προϋποθέσεις για την επιτυχή έκβασή της. Γι’ αυτό μη ρωτάτε τι θα γίνει αν αποτύχουμε, πιέστε μας να σας πούμε πώς θα τα καταφέρουμε.
• Ωραία, λοιπόν, πείτε μας πώς θα τα καταφέρετε!
Θα επιχειρήσω να δώσω μια απάντηση όσο γίνεται πιο συνοπτική. Πρώτον γιατί το θέμα είναι τεράστιο, και δεύτερον γιατί δεν είμαι και ο πιο ειδικός ώστε να αναπτύξω ένα τόσο πολύπλοκο θέμα στις λεπτές αποχρώσεις του. Δεν ανήκω σ’ αυτούς που παριστάνουν πως είναι ειδικοί σε όλα. Δεν είμαι ο Γιάννης Δραγασάκης, είμαι ο Χριστόφορος Κάσδαγλης. Προσωπικά, λοιπόν, βλέπω το θέμα σε τρία επίπεδα: Το πρώτο είναι ότι το σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας έχει αποτύχει ριζικά. Όσο οι ελληνικές κυβερνήσεις συμμετείχαν στην απόκρυψη αυτής της απλής αλήθειας, παρείχαν το περιθώριο στον σκληρό πυρήνα της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης και στην κ. Μέρκελ να συνεχίζουν την πολιτική τους, κερδίζοντας χρόνο και άλλα πολιτικά πλεονεκτήματα. Μια ελληνική κυβέρνηση που θα καταδείξει αυτή την απάτη έχοντας και τη στήριξη του ελληνικού λαού, θα έχει κάνει ήδη ένα τεράστιο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση – θα επισπεύσει την αποδόμηση αυτής της πολιτικής. Το δεύτερο είναι πως η διαπραγμάτευση έχει ήδη αρχίσει, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς από το άδειασμα του κ. Σαμαρά εκ μέρους της τρόικας. Και μάλιστα έχει αρχίσει σε ένα πολύ πιο ευνοϊκό πλαίσιο από ό,τι στο παρελθόν, καθώς πληθαίνουν οι φωνές τόσο για την κατάργηση των πολιτικών της λιτότητας σε πανευρωπαϊκή κλίμακα όσο και για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους. Μπορεί να πει κανείς ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ήδη αρχίσει να προετοιμάζουν την κοινή γνώμη τους ώστε να αφομοιώσουν ευκολότερα μια ενδεχόμενη αλλαγή πολιτικής, που θα διαψεύδει τα στερεότυπα πάνω στα οποία βασίζονταν όλες οι προηγούμενες αποφάσεις. Τέλος, γίνεται όλο και πιο φανερό ότι η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία θα μεταβάλει την ψυχολογία, ασφαλώς και τους συσχετισμούς, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Πριν από τρία τέσσερα χρόνια αυτό φάνταζε σαν ουτοπία, σήμερα ωστόσο φαίνεται εξαιρετικά πιθανό. Ομολογώ ότι κι εγώ προσωπικά είχα εκείνη την περίοδο υποτιμήσει αυτή τη δυναμική. Είναι ένα θέμα στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε μέσα ενώ εγώ όχι – ένας από τους λόγους που αποφάσισα τελικά να εμπλακώ στην κρίσιμη πολιτική διαμάχη μέσα από το ψηφοδέλτιό του.
• Ποια είναι τα όρια του ΣΥΡΙΖΑ στο «ευρώ πάση θυσία»;
Δεν έχω ακούσει στη ζωή μου πιο παραπλανητική ερώτηση, κι ας γίνεται συστηματική προσπάθεια να νομιμοποιηθεί δια της επαναλήψεως στον δημόσιο διάλογο αλλά και στις δημοσκοπήσεις. Τι εννοείτε εσείς όταν λέτε «πάση θυσία»; Ως πού φτάνει αυτή η γενναιοδωρία (με τις θυσίες των άλλων;). Ωραία, λοιπόν, να σας πω εγώ: Αν η θυσία για την οποία μας μιλάνε ήταν, ας πούμε, να γίνει πόλεμος, θα λέγατε πάλι «στο ευρώ πάση θυσία»; Αν το τίμημα ήταν μια δικτατορία, θα λέγατε πάλι «στο ευρώ πάση θυσία»;
• Μα, αυτά που επικαλείστε είναι εντελώς ακραία παραδείγματα…
Ωραία, λοιπόν. Να εξαιρέσουμε τα ακραία παραδείγματα. Άρα, το «πάση θυσία» πήγε ήδη περίπατο! Αν και ειλικρινά δεν ξέρω πόσο ακραία μπορεί να θεωρηθούν τα ενδεχόμενα του πολέμου ή τις φασιστικής εκτροπής. Δείτε τι γίνεται στην Παλαιστίνη, δείτε τι γίνεται στο Ιράκ και στη Συρία. Κι επειδή αυτά ίσως φαίνονται κάπως μακρινά (τι μακρινά, δηλαδή, αλλά τέλος πάντων) δείτε τι έγινε προχθές στη Γαλλία, δείτε τι έγινε αντιπροχθές στην Ουκρανία και ελάτε μετά να μου πείτε αν ο πόλεμος ή ο φασισμός αποτελούν ακραία ενδεχόμενα. Τέλος πάντων, εφόσον το «πάση θυσία» δεν στέκει, καταλήγουμε στο ό,τι η ερώτηση είναι άτοπη και κακώς επανέρχεται συνεχώς, στην τηλεόραση και στα γκάλοπ. Ας μας πουν πρώτα τι ακριβώς καλούμαστε να θυσιάσουμε, για να σας πω μετά αν δέχομαι να το κάνουμε.
• Δηλαδή κατά βάθος δεν σας ενοχλεί τυχόν επιστροφή στη δραχμή…
Αυτό καταλάβατε; Μάλλον εγώ δεν τα εξήγησα καλά. Είμαστε μια παραδοσιακά ευρωπαϊκή πολιτική οικογένεια. Στις ευρωεκλογές ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο επικεφαλής ολόκληρης της ευρωπαϊκής Αριστεράς, επιλογή η οποία επιβραβεύθηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιπλέον, είμαστε διεθνιστές. Μακριά από μας η εθνική περιχαράκωση και ο απομονωτισμός! Για να μη μακρυγορούμε, η άποψή μου είναι ότι αν συνεχιστούν οι περιοριστικές πολιτικές και η δημοσιονομική πειθαρχία, η Ευρωζώνη δεν θα έχει πολύ μέλλον. Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, αντιθέτως, είναι η μόνη πολιτική που μπορεί να περισώσει το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Θέλουμε περισσότερη Ευρώπη, που σημαίνει ότι την Ευρώπη αυτή πρέπει επειγόντως να την αλλάξουμε εκ βάθρων.
• Λέει ο Κομφούκιος «Ο ένοχος ενός εγκλήματος πληροί τρεις προϋποθέσεις: Eίχε κίνητρο, είχε τα μέσα, είχε και την ευκαιρία». Εάν έχει διαπραχθεί έγκλημα κατά του ελληνικού λαού, όπως ισχυρίζεται το κόμμα σας, ο ΣΥΡΙΖΑ διασφαλίζει ότι ο λαός θα μάθει τους ενόχους, το κίνητρο, τα μέσα και ποιος έδωσε την ευκαιρία;
Μπα, ο Κομφούκιος το έχει πει αυτό; Κι εγώ που νόμιζα ότι το είχε πει η Άγκαθα Κρίστι… Τέλος πάντων, πέρα απ’ την πλάκα, δεν θα ήθελα να δώσω την προφανή -πλην απλοϊκή- απάντηση ότι η αλήθεια θα λάμψει και οι κακοί θα πάνε στη φυλακή. Προφανώς είναι ανάγκη, στο πλαίσιο της δικαιοσύνης, να λογοδοτήσουν όσοι έχουν κάνει ποινικά εγκλήματα. Καμία συγκάλυψη δεν πρόκειται να υπάρξει από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ. Έχει επίσης μεγάλη σημασία, πρακτική αλλά και συμβολική, να γυρίσουν μερικά από τα βρόμικα χρήματα στα δημόσια ταμεία. Προσωπικά πάντως θα συμφωνήσω με κάτι που είπε προχθές ο Αλέξης Τσίπρας στο πλαίσιο του εντυπωσιακού διαλόγου του με τους χρήστες του twitter, ότι περισσότερο από τη λογοδοσία, σημασία έχει να τελειώσει το πάρτυ! Το πιστεύω βαθιά αυτό, και επιπλέον θέλω να υπενθυμίσω ότι μελετώντας την ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα, διαπιστώνεις ότι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, καμία μεγάλη δίκη με έντονη πολιτική φόρτιση δεν οδήγησε στην επιδιωκόμενη κάθαρση. Να τα λέμε αυτά.
• Ποια τα πρώτα εμπόδια που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια πιθανή αριστερή διακυβέρνηση;
Η απάντηση είναι «δεν ξέρω». Η συγκυρία είναι ρευστή, τα πιθανά σενάρια πολλά και οι ελλοχεύοντες κίνδυνοι ακόμα περισσότεροι. Ένα εμπόδιο πάντως που θα προτιμούσα να αποφύγουμε στη σημερινή δύσκολη συγκυρία θα ήταν ένα ρευστό πολιτικό αποτέλεσμα που δεν θα επέτρεπε στον ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Χρειαζόμαστε την αυτοδυναμία, όχι γιατί γενικά μας αρέσει αυτή η λογική, αλλά γιατί στη σημερινή συγκυρία θα αποτελεί αυτοδυναμία της Ελλάδας στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, όπως είπε ο Αλέξης Τσίπρας στην ομιλία του την Πέμπτη στη Ρόδο.
• Γιατί διαλέξατε τα Δωδεκάνησα ; Πιστεύετε ότι ξέρετε τα προβλήματα και τα θέλω των νησιών και των νησιωτών ζώντας εκτός Νομού;
Έχω γράψει ολόκληρο μακρυνάρι όπου εξηγώ αυτή την επιλογή, το οποίο μάλιστα δημοσιεύτηκε σε ευρεία κλίμακα και στα τοπικά και σε εθνικά ΜΜΕ. Ανάμεσα σ’ αυτά, δεν ανέφερα ότι είμαι εξπέρ στα τοπικά ζητήματα. Δεν είμαι. Προσπαθώ να γίνω, κάνοντας «εντατικά μαθήματα» προς αυτή την κατεύθυνση. Η εμπλοκή μου στην προεκλογική καμπάνια ήταν άλλωστε ένα από τα καλύτερα μαθήματα. Αλλά για να είμαι απολύτως ειλικρινής, δεν θεωρώ ότι οι εκλογές αυτές, ίσως οι πιο κρίσιμες στη σύγχρονη ιστορία του τόπου, προκηρύχθηκαν προκειμένου, επί παραδείγματι, να λυθεί το πρόβλημα της κατάργησης του ΔΗΦΟΔΩ. Οι εκλογές επίσης δεν γίνονται για να εκλέξουμε νέους τοπάρχες. Νομίζω ότι τα κριτήρια στην προκειμένη περίπτωση ήταν άλλα, πιο σφαιρικά, και βάσει αυτών επελέγη η υποψηφιότητά μου, η οποία -μεταξύ άλλων- σηματοδοτεί και τη διεύρυνση του ψηφοδελτίου. Αλλά βέβαια η τελική κρίση ανήκει στους ψηφοφόρους της περιφέρειας.
• Εάν εκλεγείτε, ποια είναι τα τρία πρώτα θέματα που θέλετε να ασχοληθείτε, που έχουν ιδιαίτερη σημασία για σας;
Με ενδιαφέρουν πάρα πολύ η παιδεία, η αναδιοργάνωση του κράτους στην κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού, της αποκέντρωσης και της αποτελεσματικότητας, καθώς και ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ειδικά αυτός ο τελευταίος τομέας συνδέεται κατά τη γνώμη μου άρρηκτα τόσο με την αντιμετώπιση των προβλημάτων που απορρέουν από τη «νησιωτικότητα» της περιφέρειάς μας όσο και σε θέματα που άπτονται της εξωστρέφειας του τουριστικού τομέα. Από την άλλη, η ειδικότητά μου είναι τα media και η επικοινωνία. Τα τελευταία χρόνια έχω επίσης αποκομίσει μια δύσκολα αποκτηθείσα ειδίκευση στα θέματα που έχουν σχέση με την ανεργία και τους ανέργους. Διαλέγετε και παίρνετε.
• Νησιωτικότητα. Πώς νομίζετε ότι θα βρει εφαρμογή και θα σταματήσει να είναι επίκληση;
Ακούστε, προφανώς η νησιωτικότητα είναι πρώτα ευχή και μετά κατάρα. Ας μην κλαιγόμαστε συνεχώς, ζούμε σε τόπο ευλογημένο. Με θάλασσες, με βουνά, με εξαιρετική βιοποικιλότητα, με διεθνή φήμη, με Ιστορία και πολιτισμό, με δημιουργικούς κατοίκους. Η περιοχή μας έχει δεκάδες συγκριτικά πλεονεκτήματα που την έφεραν κατά το παρελθόν σε πλεονεκτική θέση και μπορούν, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, να την ξαναφέρουν στην κορυφή, και μάλιστα με καλύτερους όρους. Αυτό που θα με ενδιέφερε εμένα ιδιαιτέρως, σε σχέση με τα προβλήματα που απορρέουν από τη νησιωτικότητα (κατακερματισμός, απομόνωση, συγκοινωνιακή ασφυξία, αυξημένα κόστη μεταφοράς αγαθών, δυσκολία πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες κ.λπ.), είναι να προχωρήσουμε σε μια αλματώδη αξιοποίηση της τεχνολογίας, που μπορεί να εκμηδενίσει πολλά απ’ αυτά τα μειονεκτήματα. Θεωρώ αδιανόητο να μετακινούνται οι άνθρωποι για να επικοινωνήσουν με τις δημόσιες υπηρεσίες, ή ακόμα να διαμαρτυρόμαστε επειδή κλείνει σε ένα νησί μια δημόσια υπηρεσία, ενώ όλες οι σχετικές διαδικασίες μπορούν να γίνουν ηλεκτρονικά και να καταστεί έτσι εντελώς περιττή. Πιστεύω ότι πρέπει να επενδύσουμε στην ψηφιακή διοίκηση, στην τηλεεκπαίδευση, στην τηλεϊατρική, στην τηλεεργασία. Κι ακόμα, υπάρχει πολύ μεγάλη δυνατότητα αξιοποίησης του διαδικτύου για την ανάπτυξη ενός στιβαρού και εξωστρεφούς μάρκετινγκ, που μπορεί να φέρει τις τοπικές επιχειρήσεις σε απευθείας επαφή με το διεθνές κοινό παρακάμπτοντας τους tour operators και κάθε άλλο ολιγοπωλιακό δίκτυο απ’ αυτά που λυμαίνονται την τοπική τουριστική επιχειρηματικότητα.
