Η Τήλος, ανάμεσα στα δέκα νησιά, που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Καθαρή Ενέργεια για τα Ευρωπαϊκά Νησιά» κατέχει τα πρωτία, καθώς αποτελεί το μόνο ολοκληρωμένο και εν λειτουργία έργο, το οποίο έχει εισέλθει στο στάδιο της κανονικής λειτουργίας του.
Το έργο της Τήλου διαθέτει την πρώτη σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από Υβριδικό Σταθμό (ΥΒΣ) στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπογεγραμμένη από τον ΔΕΔΔΗΕ και τον ελληνικό ενεργειακό όμιλο Eunice Energy Group (EEG), που υλοποίησε και λειτουργεί το έργο, όπως επίσης και σύμβαση εικοσαετούς λειτουργίας (PPA).
«Καθαρή Ενέργεια για τα Ευρωπαϊκά Νησιά»
Πριν από λίγες μέρες η γραμματεία του φορέα της Ε.Ε «Καθαρή Ενέργεια για τα Ευρωπαϊκά Νησιά», έδωσε στη δημοσιότητα τον κατάλογο με τα δέκα νησιά που έχουν να επιδείξουν επιτυχημένες διαδικασίες ενεργειακής μετάβασης, τονίζοντας ότι σχεδιάζοντας συνθήκες ενεργειακής αυτονομίας, τα νησιά αυτά δείχνουν το δρόμο, για το νέο βιώσιμο ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης, εναρμονισμένο με τις επιταγές της “Πράσινης Συμφωνίας” της ΕΕ.
Η πρωτοβουλία «Καθαρή Ενέργεια για τα Ευρωπαϊκά Νησιά»,(«Clean Energy for EU Islands Secretariat») αποτελεί μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με βασικό στόχο την προώθηση προς την ενεργειακή μετάβαση στα νησιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Διαχειρίζεται το“ClimateAlliance”, “REScoop.eu” και “3E”, ενώ συνεργάζεται με ένα ευρύ φάσμα τοπικών φορέων, αρχών, ακαδημαϊκών, εθνικών & διεθνών εταίρων και πολιτών, με ιδιαίτερη υποστήριξη από το τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης, το Πανεπιστήμιο των Βαλεαρίδων Νήσων, και Aeroe Energy and Environment Office.
Δημιουργήθηκε για να διευκολύνει τη μετάβαση της καθαρής ενέργειας στα νησιά της ΕΕ θεωρώντας ότι για να διασφαλιστεί ένα καλύτερο περιβάλλον για την ενεργειακή μετάβαση και να επωφεληθούν όλα τα μέλη των νησιωτικών κοινοτήτων, απαιτείται μια ισορροπημένη συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.
Η πρωτοβουλία «Καθαρή Ενέργεια για τα Ευρωπαϊκά Νησιά «τρέχει» τα προγράμματα και τις καμπάνιες ενημέρωσης για την ενεργειακή μετάβαση των νησιών σε καθαρές μορφές ενέργειας, προάγοντας την ενεργειακή τους αυτονομία, προωθώντας πολλά και διαφορετικά προγράμματα στα ευρωπαϊκά νησια.
Ενεργειακή μετάβαση
Όπως σημειώνεται στην έκθεση, το κλειδί της επιτυχίας σε μία τέτοια προσπάθεια, είναι να εμπλακούν στη διαδικασία ενεργειακής μετάβασης όλες οι κατηγορίες φορέων σε μία νησιωτική κοινότητα: οι πολίτες, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι τοπικές επιχειρήσεις και ο τομέας της εκπαίδευσης (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ακαδημαϊκή κοινότητα), με την υποστήριξη των οποίων θα διαμορφωθεί τελικά η βέλτιστη πολιτική ενεργειακής μετάβασης στην εκάστοτε νησιωτική κοινότητα.
Τα δέκα νησιά της Ευρώπης στην πορεία της ενεργειακής πρωτοπορίας
Νήσος Τήλος Ελλάδα
Δεν είναι τυχαία που το ακριτικό νησί των 500 κατοίκων απέσπασε τα δύο τελευταία χρόνια δύο ευρωπαϊκά βραβεία: Αναδείχτηκε νικητής στη κατηγορία Ενεργειακά Νησιά που επιβραβεύει πρωτοβουλίες που έχουν ως αποτέλεσμα αυτονομία σε καθαρή ενέργεια, πρωτοβουλίες, οι οποίες συμβάλλουν στην αύξηση της βιώσιμης ενεργειακής ασφάλειας.
Έχει αποσπάσει επίσης το «βραβείο Πολίτη» μετά από ανοικτή ψηφοφορία στο διαδίκτυο, για το οποίο πραγματοποιήθηκε online ψηφοφορία μεταξύ 12 έργων και αφορά την «ενεργειακή επανάσταση» με στόχο την απεξάρτηση από ακριβές και ρυπογόνες εισαγωγές ενέργειας και την στροφή προς ανανεώσιμες πηγές.
Το έργο της Τήλου του ομίλου Eunice Energy Group (EEG) συγκεντρώνει τεχνολογίες αιχμής καθαρής ενέργειας από ΑΠΕ καθώς συνδυάζει παραγωγή αιολικής και ηλιακής ενέργειας, αποθήκευση και το σύστημα S4S (Storage for Sustainability, Smart Grid, solutions, Security), το έξυπνο σύστημα ελέγχου και διαχείρισης ενέργειας, στο νησί της Τήλου.
Μάλιστα, στο report της Ε.Ε, καταγράφεται, ότι δήμος και τοπική κοινωνία σχεδιάζουν τη δημιουργία μιας Ακαδημίας Ενέργειας, στα πρότυπα προφανώς του σουηδικού Samso, με στόχο να δημιουργήσει ένα στοιβαρό ακαδημαϊκό περιβάλλον προσελκύοντας, επιστήμονες, εμπειρογνώμονες και φοιτητές από όλο τον κόσμο που διεξάγουν έρευνα στα πεδίο των βιώσιμων ενεργειακών έργων και παρεμβάσεων. Στην Τήλο λειτουργεί σήμερα πρώτος στη χώρα υβριδικός σταθμός με κεντρικό συσσωρευτή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και έξυπνο μικροδίκτυο.
Η Τήλος τροφοδοτείται με ηλεκτρική ενέργεια από τον πετρελαϊκό σταθμό της Κω μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου που είναι ωστόσο επιρρεπές σε βλάβες. Το έξυπνο σύστημα ενεργειακής διαχείρισης μετατρέπει το νησί σε ένα υψηλό αυτάρκειας τόπο που αυτοτροφοδοτείται ενεργειακά με ΑΠΕ.
Η δυναμική συμμετοχή της τοπικής κοινότητας και ο δήμος, έχουν εκφράσει τη βούλησή τους, για ακόμη πιο βαθιά μετάβαση του νησιού στην ενεργειακή λογική της καθαρής ενέργειας. Στα πρότζεκτ που σχεδιάζονται στο μέλλον, η Τήλος στοχεύει να ενσωματώσει τις χρήσεις και τα δίκτυα ενέργειας και υδάτων σε ένα πλήρως διαλειτουργικό σύστημα, που θα επιτρέψει τη σφαιρική βελτιστοποίηση των δύο τομέων.
Νήσος Samso Δανία
Το νησί αποτελεί παγκόσμιο παράδειγμα ενεργειακής αυτονομίας. Μέσα σε δέκα χρόνια πέτυχε να γίνει αυτόνομο 100% και τώρα εξάγει την πλεονάζουσα αιολική ηλεκτρική ενέργεια προς την υπόλοιπη Δανία. Για την πράσινη στροφή του νησιού, απαιτήθηκε συνολική επένδυση της τάξης των 60 εκατ. ευρώ σε διάστημα 10 ετών, ενώ βασικό πρόταγμα του εγχειρήματος ήταν να συμμετέχει η τοπική κοινωνία ενεργά στα έργα, όχι μόνο μέσω της απασχόλησης του τοπικού εργατικού δυναμικού στη διάρκεια της κατασκευής, αλλά και μέσω της ενεργής εμπλοκής των τοπικών κοινωνιών ως μετόχων των έργων.
Στο νησί λειτουργούν δύο πάρκα ένα onshore και ένα offshore, ενώ τέσσερις από τις 10 ανεμογεννήτριες του offshore πάρκου και 9 από τις 11 ανεμογεννήτριες του onshore πάρκου ανήκουν στους αγρότες οι οποίοι επένδυσαν τις οικονομίες τους στην κατασκευή τους και τα έσοδά τους πηγαίνουν στους λογαριασμούς τους. Τα υπόλοιπα έσοδα από τις ανεμογεννήτριες πηγαίνουν σε έναν τοπικό ενεργειακό συνεταιρισμό. Όλα τα έργα, κατασκευάστηκαν με τη χρήση του τοπικού εργατικού δυναμικού.
Οι ανάγκες σε θέρμανση καλύπτονται από συνολικά τέσσερις περιφερειακές εγκαταστάσεις βιομάζας (με καύση άχυρων) για την τηλεθέρμανση των έξι πόλεων του νησιού. Επίσης στο νησί υπάρχουν πολλές ιδιωτικές εγκαταστάσεις γεωθερμίας, φωτοβολταϊκών και μπόιλερ που λειτουργούν με pellets.
Τα οχήματα στο νησί χρησιμοποιούν βιοκαύσιμα που παράγονται τοπικά ενώ οι εκπομπές τους σε διοξείδιο του άνθρακα ισοσκελίζονται από την εξοικονόμηση εκπομπών CO2 των αιολικών πάρκων. Από τα έργα που έχουν γίνει στο νησί έχει επιτευχθεί στόχος εξοικονόμησης εκπομπών CO2 σε ποσοστό140% (λόγω των εξαγωγών πράσινης ενέργειας). Τέλος στο Σάμσο λειτουργεί από το 2007 ενεργειακή ακαδημία.
Νήσος Ameland Ολλανδία
Με πληθυσμό 3.5 χιλιάδες κατοίκων, το Ameland διαθέτει το μεγαλύτερο ηλιακό πάρκο στην Ολλανδία! Είκοσι τρεις χιλιάδες συλλέκτες είναι συνδεδεμένοι με το ηλεκτρικό δίκτυο, καλύπτοντας τις ανάγκες 1500 νοικοκυριών και το 20% των συνολικών αναγκών. Για το υπόλοιποι 80% παράγεται ηλεκτρική ενέργεια από φυσικό αέριο με τη συμβολή τοπικών επιχειρήσεων. Τα δύο τουριστικά πάρκα είναι εξοπλισμένα με ένα μικρό σύστημα συμπαραγωγής αερίου, ενώ για τον φωτισμό όλων των δρόμων και των δημόσιων χώρων, χρησιμοποιείται εξοπλισμός τεχνολογίας LED, υψηλής ενεργειακής απόδοσης.
Επιπλέον, από το 2018, οι δημόσιες συγκοινωνίες του νησιού πραγματοποιούνται με ηλεκτρικά οχήματα, ενώ πολύ νωρίτερα, το 2013 ο δήμος αποφάσισε και στη συνέχεια μετέτρεψε το σχολικό συγκρότημα που στεγάζεται το γυμνάσιο-λύκειο της περιοχές, σε κτίριο με ουδέτερο ενεργειακό αποτύπωμα.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση της γραμματείας της «Clean Energy For EU Islands, η ενεργειακή μετάβαση του Ameland ξεκίνησε και θα ολοκληρωθεί με τη συνεργασία, των τοπικών αρχών, της κοινωνίας των πολιτών των συνεταιρισμών της περιοχής, και των δύο τοπικών εταιρειών που είναι επιφορτισμένες με την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.
Το σχέδιο είναι η απόλυτη ενεργειακή αυτονομία του νησιού μέχρι το 2023, με ένα καινοτόμο ενεργειακό σύστημα που περιλαμβάνει παραγωγή βιοααερίου από μία μικρή μονάδα επεξεργασία λυμάτων που θα λειτουργήσει σε τρία χρόνια αλλά και σε ένα νέο ηλιακό πάρκο, το οποίο θα είναι συνδεδεμένο με μία μεγάλης κλίμακας συσσωρευτών ενέργειας.
Νήσος Gotland Σουηδία
Η πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη του μεγαλύτερου νήσου της Σουηδίας ξεκίνησε το 1992 με τη πρώτη δέσμευση από το Δήμο να ακολουθήσει τις αρχές της Ατζέντα 21 και να καταστεί οικολογικός δήμος. Η ενέργεια, ο τουρισμός, η γεωργία, τα απόβλητα και το υδατικό δυναμικό αποτέλεσαν ζητήματα πρώτης προτεραιότητας για την κοινότητα του νησιού. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού, μέσω προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, που επικεντρώνονται στα πλεονεκτήματα της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και της ανακύκλωσης.
Το Gotland είναι από τα πρώτα νησιά παγκοσμίως, που ανέπτυξε σε πολύ υψηλό επίπεδο τον αγροτουρισμό και τα ταξίδια με οικολογικό προσανατολισμό. Εδώ και μία δεκαετία υπάρχει ευρεία χρήση βιοκαυσίμων, λειτουργεί επίσης σύστημα επαναχρησιμοποίησης ακάθαρτων νερών σε ειδικές οικιακές δεξαμενές, στην οποία συμμετέχει το 45% των κατοίκων του νησιού.
Το 40% της ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ ο στόχος είναι ως το 2025 το 100% της ενέργειας του νησιού να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Νήσοι Aran Ιρλανδία
Για το νησιωτικό αυτό σύμπλεγμα της Ιρλανδίας, η ενεργειακή αυτονομία κατέστη μία σοβαρή αναγκαιότητα, στα τέλη της δεκαετίας του 90, όταν η βλάβη στο καλώδιο διασύνδεσής του με την ηπειρωτική χώρα σταμάτησε για αρκετές μέρες την ηλεκτροδότηση του νησιού, δημιουργώντας συνθήκες ασφυξίας στην καθημερινή λειτουργία της περιοχής, αλλά και την τοπική οικονομία. Το 2002 εγκαταστάθηκαν οι τρεις πρώτες γεννήτριες συνολικής ισχύος 225 kW,οι οποίες κάλυπταν σχεδόν το 40% των ετήσιων αναγκών σε κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.
Όταν το 2011 οι γεννήτριες αυτές παροπλίστηκαν λόγω πεπερασμένου χρόνου λειτουργίας, σχεδιάστηκε και μπήκε σε εφαρμογή ένα ολιστικό σχέδιο βιώσιμης ενεργειακής αυτάρκειας, το οποίο αρχικά πρόβλεπε ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, ηλεκτρικά οχήματα στη δημοτική συγκοινωνία ,αλλά και δημιουργία κινήτρων για την ενθάρρυνση αγοράς και χρήσης ηλεκτροκινούμενων οχημάτων από τους πολίτες.
Μάλιστα, το πρόγραμμα -πιλότος που τρέχει στην περιοχή, προβλέπει ως καθοριστικό παράγοντα για την ενεργειακή μετάβαση του νησιού την καθολική συμμετοχή όλων των τοπικών φορέων του νησιού. Το βραχυπρόθεσμο πλάνο των μεταβατικών στόχων, αφορά την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών με έργα αιολικής και ηλιακής ενέργειας . Ήδη ο συνεταιριστικός φορέας του νησιού που απαρτίζεται και από τις τοπικές εταιρείες, ολοκληρώνει τη λειτουργία έξυπνων μικροδικτύων αποθήκευση ενέργειας,.
Νήσοι Αζόρες Πορτογαλία
Με την επιστημονική συνδρομμή του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, η συστάδα των εξωτικών αυτών νησιών της Πορτογαλίας προέκρινε ένα πρόγραμμα βιώσιμης ενεργειακής αυτονόμησης, το οποίο είχε μπει στη διαδικασία της υλοποίησης. Μπορεί σε δύο νησιά, Σάο Μιγκέ και Φλόρες εκ των οποίων το πρώτο ε είναι και το μεγαλύτερο, το 50% της ενέργειας να παράγεται από τον ήλιο και τον αέρα, ωστόσο, οι τοπικές αρχές φιλοδοξούν ότι θα μειώσουν αισθητά την εξάρτηση των νησιών από τα ορυκτά καύσιμα με το νέο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής από φωτοβολταϊκά, ο οποίος θα διαθέτει σύστημα αποθήκευσης ενέργειας σε συσσωρευτές.
Το σχέδιο για τις Αζόρες περιλαμβάνει ακόμη ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, αντικατάσταση του δημόσιου στόλου αυτοκινήτων με ηλεκτροκίνητα οχήματα, και ferry boats.
Νήσος Gigha- Ηνωμένο Βασίλειο
Με την πώληση της ενέργειας από τις ανεμογεννήτριες που εγκαταστάθηκαν στο μικρό αυτό νησάκι της Σκωτίας, οι κάτοικοι μπόρεσαν να αναβαθμίσουν ενεργειακά τις κατοικίες, αλλά και να συντηρούν τις ανεμογεννήτριες. Το νησί που είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας με την ηλεκτρική ενέργεια να αποτελεί το 54% της ενεργειακής του ζήτησης προχωράει σε ένα πιο πράσινο και βιώσιμο μέλλον με επίκεντρο την ενεργειακή του αυτονομία, ακολουθώντας ένα σχέδιο που προβλέπει μέσα στην επόμενη δεκαετία να αντικαταστήσει όλα τα συστήματα θέρμανσης και παραγωγής ενέργειας με μονάδες βιομεθανόλης που θα παράγεται από κτηνοτροφικά και οργανικά υπολείμματα. Ενώ προβλέπεται επίσης η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών και μικρών ανεμογεννητριών.
Νησί KrK Κροατία
Το 2012, οι αρχές του νησιού γνωστοποίησαν τη στρατηγική τους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, έχοντας το φιλόδοξο στόχο, το KrK, να γίνει το πρώτο αυτόνομο στη Μεσόγειο. Το Κrk προχώρησε στο σχεδιασμό μονάδας αναερόβιας χώνευσης αποβλήτων όπως επίσης και στην τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις στέγες των σπιτιών. Με την εφαρμογή επίσης τεχνολογιών LED στο δημόσιο φωτισμό, μείωσε την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από 1,02 εκατ. kWh το 2010 σε μόλις 734.864 kWh το 2018. Όταν οι αρχές διαπίστωσαν ότι το 53% των εκπομπών CO2 προέρχονται από τις Μεταφορές, εγκατέστησαν 12 φορτιστές για 24 ηλεκτρικά οχήματα και 8 φορτιστές για 80 ηλεκτρονικά ποδήλατα.
Οι επτά δήμοι της περιφέρειας του νησιού δημιούργησαν δύο εταιρείες οι οποίες διαχειρίζονται τη διαδικασία μετάβασης του νησιού στην ενεργειακή καθαρότητα, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη φωτοβολταικών και αιολικών εγκαταστάσεων. Το σχέδιο προβλέπει 36,8 MWp νέων φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων στις στέγες τα επόμενα είκοσι χρόνια, 4 MWp φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων στο έδαφος, 25,2 MW αιολικής ενέργειας και 250 KWel σε εγκαταστάσεις βιοαερίου.
Νήσος Menorca Ισπανία
Πρόκειται για το πιο μικρό νησί των βαλεαριδων νήσων, με τα κύρια έσοδά του να προέρχονται από τον τουρισμό και την αλιεία. Εθνικοί, τοπικοί και περιβαλλοντικοί φορείς μαζί με οργανώσεις των κατοίκων, έχουν συστήσει ένα οδηγό απεξάρτησης του νησιού από τα ορυκτά καύσιμα, με το σχέδιο για το ουδέτερο αποτύπωμα του νησιού να ολοκληρώνεται το 2030 με τις εξής δράσεις: Ανάπτυξη της βιώσιμης κινητικότητα μέσω της ηλεκτροκίνησης. αύξηση κατά 85% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ανάπτυξη δικτύων αποθήκευσης ενέργειας στα δημόσια κτίρια αλλά και στα νοικοκυριά.
Νήσος Pantelleria Ιταλία
Πολύ κοντά στη Σικελία και την Τυνησία, η νήσος Pantelleria είναι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και υψηλής περιβαλλοντικής σημασίας, καθώς το 80% της συνολικής επιφάνειας είναι προστατευόμενη περιοχή, και αποτελεί εθνικό πάρκο. Η ενεργειακή μετάβαση της νήσου ξεκίνησε από την εγκατάσταση κάποιων ηλεκτροκίνητων οχημάτων της δημοτικής συγκοινωνίας και την εγκατάσταση ενός μεγάλου φωτοβολταϊκού συστήματος στην οροφή δημόσιου κτιρίου. Ο φορέας του εθνικού πάρκου αιτήθηκε χρηματοδότησης για την ολοκλήρωση της ηλεκτροκίνησης σε όλο το εύρος του τοπικού συστήματος μεταφορών.
Μέχρι το τέλος του 2020 εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί το σχέδιο για ένα συνδυαστικό δίκτυο από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες, που θα μπορούν να καλύπτουν το 85% περίπου των ενεργειακών αναγκών του νησιού.
Δείτε εδώ την επίσημη ανακοίνωση της ΕΕ για τα νησία που βρίσκονται στην ενεργειακή πρωτοπορία
