Ο τουρισμός της εποχής Covid19, αλλά και εκείνος που θα ‘ρθει αμέσως μετά το πέρασμα του κορωνοϊου δεν θα έχει καμία απολύτως σχέση με όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Όλα δείχνουν ότι η πολυπόθητη επιστροφή στην παλιά κανονικότητα δεν θα έρθει ποτέ, χωρίς όμως αυτό να πρέπει να εκλαμβάνεται ως καταστροφή. Απεναντίας η κανονικότητα της καινούριας εποχής φέρνει εξίσου πολλές ευκαιρίες για τον τουρισμό και τον άνθρωπο, γι’ αυτό και ο προβληματισμός στο «τι κάνουμε;» οφείλει να εμπεριέχει την ανάγκη «προσαρμογής στα καινούρια» κι όχι «επιστροφής στα παλιά».
Όλα τα παραπάνω είναι μερικά από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τις έξι τηλεδιασκέψεις με τίτλο «Ορίζοντες» για τον τουρισμό που οργάνωσε ο καθηγητής Strategic Management & Marketing Expert Δημήτρης Μπούχαλης σε συνεργασία με το TravelDailyNews με οικοδέσποινα την κα. Βίκυ Καραντζαβέλου και τη συμμετοχή υψηλόβαθμων στελεχών του τουρισμού απ’ όλο τον κόσμο.
Στους «Ορίζοντες» συμμετείχε μια πλειάδα ανθρώπων απολύτως εξειδικευμένων στις επιμέρους επιστήμες του τουρισμού. Τα ονόματά τους είναι πολλά γι’ αυτό στο ρεπορτάζ που ακολουθεί δεν γίνεται επιμέρους αναφορά στα πρόσωπα, αλλά στη γνώση που είχαν έτοιμη να μοιραστούν.
Οι αλλαγές είναι ριζικές,
επιβιώνουμε;
«Οι αλλαγές που συμβαίνουν είναι τόσο ραγδαίες ώστε αυτή τη στιγμή χρειάζεται ένας ανεξάρτητος μηχανισμός απλώς και μόνο για να τις παρακολουθεί». Αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση σε οποιοδήποτε επιχειρηματικό επίπεδο, καθώς οι ανατροπές είναι διαρκείς. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μέσα σε εννέα μήνες έχουν δρομολογηθεί αλλαγές που υπό κανονικές συνθήκες θα ερχόντουσαν σε εννέα χρόνια, αυτό σημαίνει ότι «όλοι προσπαθούν να βρουν ποιος θα είναι ο ρόλος τους στην νέα εποχή τουρισμού».
«Εκείνο που μας χρειάζεται αυτή τη στιγμή είναι να βρούμε ένα ρυθμό εργασίας κι όχι να πάρουμε αποφάσεις».
«Ωστόσο, το μεγάλο πρόβλημα είναι το ‘πώς θα επιβιώσουμε όσο συμβαίνουν οι εξελίξεις αυτές’. Με ποιο τρόπο τα ξενοδοχεία και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις θα παραμείνουν σε λειτουργία και δεν θα χαθούν οι εκατομμύρια θέσεις εργασίας που προσφέρουν».
Η βίαιη αυτή αλλαγή σίγουρα θα φέρει απώλειες. Εκείνο που θα περιορίσει το ενδεχόμενο να υπάρξουν στρατιές ανέργων από κλειστές επιχειρήσεις είναι η γρήγορη προσαρμογή. «Τα ξενοδοχεία που σίγουρα φαίνεται ότι επιβιώνουν είναι όσα ήδη ήταν ανταγωνιστικά». Από κει και πέρα, τώρα ξεκινά ένας σοβαρός αγώνας στον οποίο μάλιστα θα πρέπει να συμμετέχουν και όλα τα μέλη της κοινωνίας των ανθρώπων του προορισμού. Οι τοπικές κοινωνίες θα διαδραματίσουν σοβαρό, ίσως τον πιο σοβαρό, ρόλο στην νέα εποχή τουρισμού.
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί η ακόλουθη διαπίστωση που ήρθε από όλους τους συνομιλητές: «Παρότι ο τουρισμός είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στην Ευρώπη, εξακολουθεί να μην αντιμετωπίζεται από τους νέους ως μια βιομηχανία που προσφέρει προοπτικές καριέρας, για το λόγο αυτό δεν τον επιλέγουν για σπουδές με αποτέλεσμα να παρατηρείται σοβαρή έλλειψη καταρτισμένων στελεχών. Εάν αυτή η έλλειψη ήταν μικρότερη, ίσως και η μετάβαση στην κανονικότητα της νέας εποχής να γινόταν γρηγορότερα».
Ο τουρίστας της νέας εποχής
Ο σημαντικός νέος όρος που έρχεται να προστεθεί στη βιομηχανία του τουρισμού εμπεριέχεται στη φράση «value for time», που σημαίνει ότι ο «χρόνος» τείνει να αποκτήσει μεγαλύτερη αξία από το «χρήμα» (value for money). Αυτό είναι εύκολα κατανοητό για την περίοδο του Covid19 όπου ο κάθε επισκέπτης έχει στη διάθεσή του μόνο μερικές ημέρες για ανάπαυλα από τον εγκλεισμό, οπότε και η επιλογή των διακοπών του θα γίνει με πιο αυστηρά κριτήρια.
«Αυθεντικότητα, ιδιωτικότητα, φυσικό περιβάλλον, συναίσθημα, ισορροπία, ευ ζην» βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των αναδυόμενων τάσεων του τουρισμού. «Όλα αυτά τα συγκεντρώνουμε κάτω από τον όρο ‘τουρισμός της αυτοπραγμάτωσης’, στον οποίο οι ταξιδιώτες οδηγούνται σ’ ένα προορισμό έχοντας ένα σκοπό. Συνεπώς το μεγάλο ζητούμενο είναι να αναγνωρίσουμε τον πελάτη μας, τις ανάγκες του και να του δώσουμε αυτό που ακριβώς ζητά. Εδώ κρύβεται και η έννοια της πολυτέλειας: ‘Δώσε μου ακριβώς αυτό που ζητάω’».
Ο επισκέπτης είναι πια ένας εντελώς καινούριος άνθρωπος, στη σκοπιά των αναγκών του. Για την επιλογή του ξενοδοχείου δεν αρκείται στο site, αλλά παίρνει πληροφορίες από φόρουμ ταξιδιωτών. Αναζητά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της επιχείρησης, τη συμπεριφορά της κοινωνίας και τις επιλογές που αυτή του δίνει. Οι νέες πλατφόρμες (τύπου airbnb) τού έδωσαν τη δυνατότητα να έχει απόλυτο έλεγχο των επιλογών του και αυτό του αρέσει και πια το αναζητά παντού. Δεν αρκείται μόνο στο να φάει μια νόστιμη, παραδοσιακή τυρόπιτα σ’ ένα χωριό, αλλά θέλει και να μάθει να τη φτιάχνει. Το να βρει σ’ έναν προορισμό χαραγμένα μονοπάτια, δεν του είναι αρκετό για να τον σκεφτεί ως «περιπατητικό προορισμό», καθώς μαζί με τα μονοπάτια θα αναζητήσει το συνδυασμό εμπειριών μέσα στις μικρές κοινωνίες από τις οποίες αυτά διέρχονται.
Ο επισκέπτης τείνει προς την κατεύθυνση να μη βλέπει τον εαυτό του ξεκομμένο από την κοινωνία του προορισμού, έτσι και η κοινωνία οφείλει να άρει (όπου υπάρχει) τη λογική: «εμείς κι αυτοί». «Το μυστικό είναι να συνυπάρξουμε, κοινωνία και επισκέπτες να γίνουμε blend, να εμπλουτίσουμε τον προορισμό, να αναδείξουμε τους ανθρώπους που αγαπούν τον τόπο τους και να συνδημιουργήσουμε την εμπειρία. Η αλλαγή θα ξεκινήσει από τη βάση του τουριστικού οικοδομήματος, από τους ανθρώπους της κοινωνίας και θα οδηγηθεί προς τα πάνω, δηλαδή προς εκείνους που πωλούν το τουριστικό προϊόν».
Αρα, εδώ κρύβεται και ο ρόλος που καλούνται να διαδραματίσουν θεσμοί όπως οι Οργανισμοί Διαχείρισης Προορισμού (DMO), όπου «ο ρόλος τους θα πρέπει να στραφεί στο στρατηγικό σχεδιασμό της κοινωνίας των ανθρώπων του προορισμού, στον προγραμματισμό κι όχι στη διαφήμιση».
Ο μαζικός τουρισμός
θα παραμείνει… με όρους
«Ο μαζικός τουρισμός δεν είναι κάτι κακό. Είναι στην πράξη ένας συντονισμός όλων όσων θέλουν να ταξιδέψουν και με τον τρόπο αυτό ο tour operator πείθεται ν’ αναλάβει το ρίσκο να ναυλώσει αεροσκάφη για τη μεταφορά».
Ο ήλιος και η θάλασσα είναι το βασικό κίνητρο, ωστόσο αυτό το προϊόν το προσφέρουν πολλοί προορισμοί. Συνεπώς, η διαφοροποίηση θα είναι εκείνη που θα κεντρίσει τον επισκέπτη να έρθει κοντά μας. «Συνδημιουργώντας την εμπειρία στον προορισμό, γινόμαστε αναγνωρίσιμοι. Επίσης η εξειδίκευση συμβάλλει καθοριστικά στην δημιουργία μιας αναγνωρίσιμης ταυτότητας». Η νέα τάση θέλει τον επισκέπτη να είναι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένος και γι’ αυτό θα επιζητά αποδείξεις.
Οι ορατές και αόρατες δράσεις μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος βγαίνουν δυναμικά στο προσκήνιο και με κάποιο τρόπο θα συνδημιουργηθούν με τη σύμπραξη των επιχειρηματιών, της κοινωνίας, αλλά και των ίδιων των επισκεπτών. Σε αυτή τη λογική και ο ίδιος ο επισκέπτης, για παράδειγμα, δεν θα έχει την προσδοκία να δει στα μπουφέ βουνά φαγητών, που στο τέλος της ημέρας δημιουργούν τεράστιο food waste. «Το ‘Less is more’ αναδύεται ως τρόπος ζωής και ως μια απόδειξη οικολογικής συνείδησης».
Στο σκηνικό αυτό το all inclusive δε θα επηρεαστεί. «Θα παραμείνει ως σύστημα που βοηθά τον επισκέπτη στον προγραμματισμό του και θα το δούμε να αναπτύσσεται στη μετά Covid19 εποχή, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα».
Είναι πολλά που ειπώθηκαν στις 12 ώρες συνομιλίας μεταξύ των πιο υψηλών στελεχών της τουριστικής βιομηχανίας. Οι «Ορίζοντες» ανέδειξαν πλειάδα θεμάτων τα οποία θα βρίσκονται διαρκώς στο προσκήνιο της νέας εποχής τουρισμού. Οι έξι τηλεδιασκέψεις – σεμινάρια τουρισμού «Ορίζοντες» βρίσκονται ανηρτημένοι στο ίντερνετ και είναι δωρεάν προσβάσιμες για όλους.
Να προσαρμοστεί Το σύνταγμα.
Εμάς μας ρωτησε κάνεις εαν θέλουμε? Τα καθίκια κανουν ότι γουστάρουν.