Ο υπουργός Εξωτερικών μιλάει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, επισημαίνοντας πως «δεν μπορούμε να συσχετίσουμε τη βοήθεια της Ελλάδας προς τον δοκιμαζόμενο τουρκικό λαό με οποιεσδήποτε γεωπολιτικές εξελίξεις» – Τι λέει για την επερχόμενη επίσκεψη Μπλίνκεν στην Αθήνα αλλά και την εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη στην Κύπρο.
«Δεν μπορούμε να συσχετίσουμε τη βοήθεια της Ελλάδας προς τον δοκιμαζόμενο τουρκικό λαό με οποιεσδήποτε γεωπολιτικές εξελίξεις» υπογραμμίζει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, μετά την επίσκεψή του στις σεισμόπληκτες περιοχές στην Τουρκία. Σημειώνει ωστόσο ότι «η ύφεση στην ένταση που μέχρι πρότινος χαρακτήριζε την τουρκική ρητορική μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου προσέγγισης» και επισημαίνει και τον παράγοντα των εκλογών στη γείτονα χώρα. Μιλώντας στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», ο υπουργός Εξωτερικών αναφέρεται στις «συγκλονιστικές» εικόνες που αντίκρυσε κατά την παραμονή του στην Αντιόχεια, αλλά και τη θλίψη που όπως λέει «δύσκολα περιγράφεται».
Αναφερόμενος στην επίσκεψη Μπλίνκεν, εξάλλου, τονίζει ότι καταδεικνύει την εμπιστοσύνη των ΗΠΑ ως προς τον «αδιαμφισβήτητο ρόλο της χώρας μας στην προάσπιση της σταθερότητας και της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή, εν μέσω ραγδαίων γεωπολιτικών εξελίξεων». Οσον αφορά πάντως την τετραμερή Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ συν τις ΗΠΑ, ο Νίκος Δένδιας δηλώνει ότι δεδομένης και της εκλογικής αναμέτρησης στην Ελλάδα «θα πρέπει να περιμένουμε λίγο». Σχολιάζοντας δε την εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκφράζει την ελπίδα μετά τις εκλογές σε Ελλάδα και Τουρκία να υπάρξει και μία νέα βάσης εκκίνησης στο Κυπριακό προκειμένου να σπάσει το αδιέξοδο.
Βρεθήκατε την περασμένη Κυριακή στην Τουρκία, στην περιοχή που χτυπήθηκε από τον σεισμό. Και είδαμε τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να σας υποδέχεται με μία αγκαλιά που γέννησε ελπίδες. Ποια είναι η εικόνα που καταγράψατε και ποιο το κλίμα απέναντι στην Ελλάδα;
Μετά τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με μία πρωτοφανή καταστροφή, της οποίας οι συνέπειες ακόμη δεν έχουν αποτυπωθεί σε όλη την έκταση και θα επισκιάζουν για καιρό τη ζωή στη γειτονική χώρα. Η παρουσία μου στην Τουρκία, η πρώτη επίσκεψη ευρωπαίου υπουργού Εξωτερικών μετά τους καταστροφικούς σεισμούς, απορρέει από την αυτονόητη θέλησή μας να εκδηλώσουμε την αμέριστη συμπαράσταση, την αλληλεγγύη της Ελλάδας στον τουρκικό λαό και να διαβεβαιώσουμε για την ειλικρινή πρόθεσή μας να συνεχισθεί με κάθε τρόπο η παροχή βοήθειας, σε διμερές επίπεδο και με την ιδιότητα της Ελλάδας ως κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι εικόνες που αντικρίσαμε είναι συγκλονιστικές, η θλίψη που νιώσαμε δύσκολα περιγράφεται. Εξίσου συγκλονιστικές είναι και οι μαρτυρίες των μελών της ελληνικής αποστολής βοήθειας, που κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για τον απεγκλωβισμό πολιτών από ερείπια.
Σε αυτό το ζοφερό κλίμα, ο τούρκος ομόλογός μου Μεβλούτ Τσαβούσογλου μας υποδέχθηκε με ιδιαίτερη εγκαρδιότητα, εξέφρασε ευγνωμοσύνη προς την ελληνική κυβέρνηση, τον έλληνα Πρωθυπουργό, τον ελληνικό λαό, και επεφύλαξε απεριόριστους επαίνους για το έργο των ελλήνων διασωστών. Εξίσου θερμές και ανθρώπινες είναι και οι αυθόρμητες εκδηλώσεις τούρκων πολιτών. Περιέβαλαν με εμπιστοσύνη τους έλληνες διασώστες και έσπευσαν να ζητήσουν τη βοήθειά τους, ενώ εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους με συγκινητικά μηνύματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτή η επίσκεψη άνοιξε, όντως, μία νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Τι προοπτικές βλέπετε; Θεωρείτε ότι με αφορμή την αλληλεγγύη της Ελλάδας απέναντι στην τραγωδία που έπληξε την Τουρκία μπορούμε να ελπίζουμε σε αλλαγή ρητορικής και κάποια βήματα για επανέναρξη του διαλόγου;
Η προθυμία με την οποία η ελληνική πολιτεία και κοινωνία έσπευσαν να συντρέξουν τη γειτονική χώρα και, αντίστοιχα, η ευγνωμοσύνη με την οποία η τουρκική κοινωνία δέχθηκε αυτή τη συνδρομή αναδεικνύουν θεμελιώδεις παραμέτρους, τις οποίες δεν πρέπει να λησμονούμε: την εγγύτητα των δύο λαών και την ακλόνητη προσήλωση της χώρας μας στη στήριξη προς τον τουρκικό λαό κάθε φορά που υπάρχει ανάγκη.
Θα μου επιτρέψετε, ωστόσο, να παρατηρήσω ότι πόρρω απέχει από μία ρεαλιστική προσέγγιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Δεν μπορούμε να συσχετίσουμε τη βοήθεια της Ελλάδας προς τον δοκιμαζόμενο τουρκικό λαό με οποιεσδήποτε γεωπολιτικές εξελίξεις, είτε με οποιαδήποτε προσπάθεια ή διαφορά. Οπωσδήποτε, συγκρατώ με προσοχή τη δήλωση του ομολόγου μου, του φίλου Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος εξέφρασε την ελπίδα ότι θα καταβληθούν προσπάθειες για την επίλυση των διαφορών μας (υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ) μέσω διαλόγου.
Η αλλαγή τόνου εκ μέρους της Τουρκίας, μετά από τρία χρόνια έντασης, είναι ευπρόσδεκτη. Επιτρέπει δε σχετική αισιοδοξία για το ενδεχόμενο μιας μετατόπισης από ένα αναθεωρητικό «υπόδειγμα» διμερών σχέσεων, σε κλίμα καλής γειτονίας που θα διέπεται από σεβασμό σε θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και θα διασφαλίζει συνθήκες ειρήνης και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή μας.
Δεν θα πρέπει, όμως, να λησμονούμε ότι βρισκόμαστε πάντα σε ένα σύνθετο περιφερειακό περιβάλλον και σε περίοδο πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό της Τουρκίας, ενόψει και της επικείμενης εκλογικής αναμέτρησης. Οπωσδήποτε, η ύφεση στην ένταση που μέχρι πρότινος χαρακτήριζε την τουρκική ρητορική μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου προσέγγισης.
Ποια είναι η ατζέντα και τι σηματοδοτεί η επίσκεψη του Αντονι Μπλίνκεν στην Αθήνα στις 21 Φεβρουαρίου; Θεωρείτε ότι αυτή η επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ σε Ελλάδα και Τουρκία είναι και ένα μήνυμα υπέρ της σταθερότητας στην περιοχή στη σκιά και της έντασης των προηγούμενων μηνών;
Κυρία Φωτάκη, επιτρέψτε μου, κατ’ αρχάς, να επισημάνω τη σημασία της επίσκεψης αυτής του αμερικανού ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν στην Ελλάδα. Πρόκειται για μία επίσκεψη που καταδεικνύει εκ νέου, με τον πλέον απτό τρόπο, την εμπιστοσύνη των ΗΠΑ ως προς τον αδιαμφισβήτητο ρόλο της χώρας μας στην προάσπιση της σταθερότητας και της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή, εν μέσω ραγδαίων γεωπολιτικών εξελίξεων. Παράλληλα, η εν λόγω επίσκεψη θα επισφραγίσει την ανάδειξη της Ελλάδας – χάρη στις εντατικές προσπάθειες της κυβέρνησης Μητσοτάκη – ως έναν από τους πλέον αξιόπιστους εταίρους των ΗΠΑ σε γεωστρατηγικό επίπεδο. Οι συνομιλίες με τον κ. Μπλίνκεν θα περιλαμβάνουν θέματα διμερούς συνεργασίας, με αιχμή του δόρατος τον στρατηγικό διάλογο Ελλάδας – ΗΠΑ . Επίσης, θα ενημερώσω τον αμερικανό ομόλογό μου, για περιφερειακά ζητήματα, ιδίως όσον αφορά τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι ο νέος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η εκλογή του ανοίγει μια νέα σελίδα για την Κύπρο και τι μπορούμε να περιμένουμε στο Κυπριακό; Τι σημαίνει στις παρούσες γεωπολιτικές συνθήκες;
Κατ’ αρχάς επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι είμαι πολύ χαρούμενος για την εκλογή του φίλου μου Νίκου Χριστοδουλίδη στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τον οποίον όσον καιρό ήταν υπουργός Εξωτερικών είχαμε μια αγαστή συνεργασία.
Του εξέφρασα ήδη τα θερμά μου συγχαρητήρια και περιμένω με μεγάλη χαρά να τον υποδεχτούμε στην Αθήνα, προκειμένου να ξαναπιάσουμε το νήμα των συζητήσεων για τα θέματα που μας ενδιαφέρουν. Πρώτο βέβαια, εξ αυτών, το ζήτημα της επανεκκίνησης των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σπάσει το αδιέξοδο στις συνομιλίες που έχει προκύψει τον τελευταίο ένα – ενάμιση χρόνο. Και ελπίζω ότι, όταν με το καλό θα έχουν ολοκληρωθεί και οι εκλογικές διαδικασίες σε Ελλάδα και Τουρκία, θα έχουμε και μια πιο ξεκάθαρη βάση εκκίνησης.
Πρόσφατα βρεθήκατε και στο Ισραήλ. Τι σηματοδοτεί η τοποθέτηση Κοέν υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και των κυριαρχικών της δικαιωμάτων; Το σχέδιο του EastMed παραμένει ζωντανό; Μετά και την εκλογή του νέου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας πότε μπορούμε να περιμένουμε συνάντηση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ + ΗΠΑ) το οποίο δείχνει να έχει μπει στο «ψυγείο»;
Μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης στο Ισραήλ, ήμουν ο πρώτος ευρωπαίος υπουργός Εξωτερικών που επισκέφτηκε τη χώρα και ο δεύτερος εν γένει, μετά τον κ. Μπλίνκεν. Αυτό που επαναβεβαιώθηκε είναι ότι σχέση της Ελλάδας με το Ισραήλ είναι μία ανθεκτική εταιρική σχέση, στρατηγικής σημασίας, που οικοδομείται πάνω σε κοινά συμφέροντα, αλλά και συγκλίνουσες θεωρήσεις για τα ζητήματα και τις προκλήσεις της περιοχής. Κάτι που φάνηκε και από την, για πρώτη φορά – τονίζω – ρητή δήλωση εκ μέρους του κ. Κοέν για τον σεβασμό της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, θα έλεγα ότι είναι λίγο πρώιμο να συζητάμε για μελλοντικές συναντήσεις, διαφόρων σχημάτων. Και η κυβέρνηση στο Ισραήλ είναι νέα και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας μόλις εξελέγη. Αλλά και η Ελλάδα έχει εισέλθει, πρακτικά, σε εκλογικό κύκλο, οπότε θα πρέπει να περιμένουμε λίγο.
Τα ενεργειακά σχέδια προσφέρουν ένα σημαντικό πεδίο συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή και ακόμη περισσότερο στη σημερινή συγκυρία της ενεργειακής κρίσης. Είναι κάτι που συζητήσαμε στο Ισραήλ, μαζί με άλλους, βεβαίως, τομείς. Η Ελλάδα συνεχίζει και εντείνει τις έρευνες για υδρογονάνθρακες δυτικά της Κρήτης και, ταυτόχρονα, προχωρά με ταχείς ρυθμούς σε συνεργασίες για την ηλεκτρική διασύνδεση με Αφρική και Ασία, καθιστάμενη, έτσι, σημαντικός παράγοντας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Σταματά η εξωτερική πολιτική στην προεκλογική περίοδο;
Τι θα επιδιώξετε το επόμενο διάστημα;
Προφανώς και δεν σταματά, διότι οι διεθνείς εξελίξεις δεν σταματούν και η προάσπιση των εθνικών συμφερόντων σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον δεν επιτρέπει την πολυτέλεια «εκλογικού διαλείμματος». Η κυβέρνηση Μητσοτάκη από την πρώτη ημέρα της θητείας της άσκησε με σχέδιο και συνέπεια μια εξωτερική πολιτική αρχών, με στόχο την ισχυροποίηση της χώρας, τη γεωπολιτική της αναβάθμιση, την αύξηση του διεθνούς της κύρους. Κινηθήκαμε με δημιουργικό πνεύμα και καινοτόμο διάθεση, έχοντας όμως πάντα ως πυξίδα τις αρχές που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής: Διεθνές Δίκαιο, σεβασμός στην ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών, ειρηνική επίλυση των διαφορών, ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας.
Σε αυτό το πλαίσιο κινηθήκαμε για την εμβάθυνση των σχέσεων με παραδοσιακούς εταίρους και συμμάχους. Αλλά την ίδια στιγμή επιδιώξαμε και τη διεύρυνση των οριζόντων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, καλλιεργώντας σχέσεις με χώρες στις οποίες μέχρι σήμερα δεν δίναμε τη δέουσα σημασία, παρά τον ανερχόμενο ρόλο τους στη διεθνή πολιτική. Σε αυτήν ακριβώς τη λογική εντάσσονται και οι πρόσφατες επισκέψεις μου σε χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, ορισμένες εκ των οποίων υποδέχθηκαν για πρώτη φορά έλληνα υπουργό Εξωτερικών.
Μπορώ, λοιπόν, να σας διαβεβαιώσω ότι στο ίδιο πνεύμα και με τον ίδιο δυναμισμό θα κινηθούμε και το επόμενο διάστημα, μέχρι την ολοκλήρωση της κυβερνητικής μας θητείας. Ηδη την επόμενη εβδομάδα περιμένουμε την επίσκεψη του αμερικανού ομολόγου μου. Θα ακολουθήσει επίσκεψή μου στο Τατζικιστάν. Επίσης, θα μεταβώ στη Νέα Υόρκη, όπου θα μιλήσω στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
