Την πολυσυζητημένη συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου αλλά και την κατάσταση όπως τείνει να διαμορφωθεί στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσικής Ομοσπονδίας σχολιάζει στην «δημοκρατική» ο κ. Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και Επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας-Ευρασίας & ΝΑ Ευρώπης.
Παράλληλα, εξηγεί την κρίση που τείνει να ξεσπάσει στην Ουκρανία, μία χώρα η οποία έχει πολλά προβλήματα στο εσωτερικό της την ώρα που ο Πρόεδρός της, Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσπαθεί να βγει από το αδιέξοδο, αναζητώντας συμμάχους σε μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή.
Ο κ. Φίλης μιλάει ακόμη για τα νέα δεδομένα που θέτει η διοίκηση του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν στις σχέσεις των ΗΠΑ με τους συμμάχους της όπως η Ευρώπη αλλά και με τις αναθεωρητικές δυνάμεις που είναι η Κίνα και η Ρωσική Ομοσπονδία.
• Κύριε Φίλη να σας ζητήσω ένα πρώτο σχόλιο για την πολυσυζητημένη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Δένδια με τον Τούρκο ομόλογό του κ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Για την συνάντηση δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι διημείφθη παρά μόνον να υποθέσουμε! Αυτό που έκρινε την επίσκεψη του κ. Δένδια ήταν η συνέντευξη Τύπου, όπου ό,τι –πιθανόν- θα συζητήθηκε και πίσω από τις κλειστές πόρτες, αυτό είδαμε και μπροστά στις κάμερες. Η αλήθεια είναι ότι η ελληνική πλευρά έθεσε όλα τα ζητήματα και αυτό, προφανώς, μας προκαλεί μια ικανοποίηση. Το ερώτημα από εκεί και πέρα είναι εάν υπήρξε κάποιο αποτέλεσμα. Όπως καταλαβαίνουμε, αφενός μεν αποτέλεσμα δεν υπήρξε –ούτε και περιμέναμε κάτι θεαματικό τώρα- αφετέρου, παρά τον καβγά, τα δύο μέρη συνεχίζουν κανονικά την συζήτηση στο τεχνικό επίπεδο. Όπως φάνηκε, προσπαθούν με δυσκολία να το αναβαθμίσουν και στο υπουργικό επίπεδο αλλά έχουμε ακόμη πολλά επεισόδια να δούμε στα ελληνοτουρκικά, χωρίς καμία αμφιβολία.
• Βέβαια, υπάρχει μια ένταση την οποία συντηρεί με δηλώσεις και προκλήσεις η γείτονα χωρίς σταματημό και ούτε με τις διερευνητικές επαφές είδαμε βελτίωση…
Στο πεδίο, δεν υπάρχει ένταση αυτή την περίοδο αλλά υπάρχει συνεχής προκλητικότητα από την τουρκική πλευρά. Οι παραβιάσεις συνεχίζονται (και αυτό παραμένει εξοργιστικό) αλλά ένταση, όπως την βιώσαμε, μεταξύ Αυγούστου και Νοεμβρίου του 2020 στο πεδίο και με την μία πλευρά να βρίσκεται απέναντι στην άλλη, προφανώς κάτι τέτοιο δεν υπάρχει. Όμως, αυτό δεν είναι αρκετό από μόνο του. Είναι δεδομένο ότι χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο. Αλλά για να πάμε στο επόμενο βήμα θα πρέπει να παγιωθεί η κατάσταση της ύφεσης η οποία να είναι σε επίπεδο ενεργειών.
• Να περάσουμε στο ζήτημα που ανέκυψε με την Ουκρανία. Παρακολουθούμε τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι που προσπαθεί με κάποιες κινήσεις να ζητήσει την βοήθεια των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της Ευρώπης, ακόμη και της Τουρκίας αλλά εξακολουθεί να υπάρχει ένταση. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;
Κατ’ αρχάς να πούμε για τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι ότι είναι μια ‘βολική’ -σε περίπτωση βέβαια που δεν εκτραχυνθεί η κατάσταση, ειδάλλως δεν θα είναι καθόλου… βολική- λόγω του ότι πιέζεται πολύ στο εσωτερικό. Η πορεία της οικονομίας είναι ιδιαίτερα προβληματική ενώ η Ουκρανία, δεν ελέγχει ένα κομμάτι της ανατολικής χώρας, το οποίο ελέγχεται από τους ρωσόφρονες αυτονομιστές. Για τον Ζελένσκι, το γεγονός πως προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει την στάση του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν στην Ρωσική Ομοσπονδία, είναι μια προφανής πολιτική επιλογή. Από εκεί και πέρα, η Ρωσική Ομοσπονδία παραμένει γείτονας και θα πρέπει να βρει ένα Modus Operandi. Από την άλλη, για τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, μετά τις δηλώσεις Μπάιντεν σε βάρος του, είναι σαφές ότι προτεραιότητα είναι να δείξει η… «ρωσική αρκούδα» τα νύχια της στους Αμερικανούς και κυρίως να τους υπομνήσει ότι είναι πάρα πολύ σημαντική για την διεθνή τάξη πραγμάτων. Κι αυτό που φαίνεται να καταφέρνει ο Πρόεδρος Πούτιν, είναι η διάσκεψη και για το θέμα της Ουκρανίας. Για τις ΗΠΑ, αυτό που συμβαίνει σε αυτή την χώρα, δείχνει ότι η λειτουργία της Ρωσικής Ομοσπονδίας, δικαιώνει την στάση που διατηρούν απέναντί της.
• Βέβαια, παρά τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ κατά της Ρωσίας, ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δηλώνει ότι επιθυμεί και μια ‘αποκλιμάκωση’. Βέβαια, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να θεωρούν ως εχθρό την Ρωσική Ομοσπονδία ενώ φαίνεται πως έχουμε μπει σε μια άλλη περίοδο στις σχέσεις των δύο χωρών.
Πράγματι έχουμε μπει σε μια άλλη περίοδο, διότι από την αλλοπρόσαλλη πολιτική του τέως Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ και τον θαυμασμό που φέρεται να είχε για ηγέτες όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν ακόμη και όπως ο Ταγίπ Ερντογάν, μπαίνουμε σε μια νέα κατάσταση όπου οι ΗΠΑ θέλουν:
*Κατά πρώτον να επανακάμψουν και κυρίως να δείξουν και πάλι ότι είναι υπερδύναμη –χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ή θα εμπλέκονται σε όλα τα μέτωπα. Θέλουν περισότερο να δείξουν ότι ‘είναι εδώ με την παρουσία τους’.
*Κατά δεύτερον, να διορθώσουν τις σχέσεις με τους εταίρους τους όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση.
*Τρίτον να δείξουν προς τις αναθεωρητικές δυνάμεις όπως είναι η Ρωσική Ομοσπονδία και η Κίνα, ότι δεν αστειεύονται και ότι δεν πρόκειται να περάσουν… εύκολα με τον νέο Πρόεδρο Μπάιντεν όπως με τον προκάτοχό του, τον Τραμπ.
Προκειμένου να γίνει αυτό, η Αμερική χαράσσει μια διαφορετική γραμμή μεταξύ των δημοκρατιών, των δημοκρατικών και των αυταρχικών καθεστώτων και βέβαια, σε αυτή την διαχωριστική γραμμή, είναι σαφές πως τόσο η Ρωσική Ομοσπονδία, όσο και η Κίνα βρίσκονται στην αντίπερα όχθη.
• Κατά την άποψή σας, θα έχουμε κάποια παρέμβαση από την Ρωσική πλευρά στην Ουκρανία αφού πάντα υπάρχει μια ένταση στο ένα κομμάτι της Ουκρανίας. Είναι και μία χώρα, προβληματική σε όλα τα επίπεδα…
Όσο δεν υπάρχει αποκλιμάκωση, η Ρωσική Ομοσπονδία χάνει διότι η εικόνα της (μετά την προσάρτηση της Κριμαίας) είναι εχθρική από πολλούς Ουκρανούς. Μπορεί να κέρδισε την Κριμαία, αλλά έχει χάσει την δυνατότητα να ασκεί επιρροή στο σύνολο της Ουκρανίας.
Όσον αφορά την Ουκρανία, προφανώς το να έχει ένα κομμάτι -που είναι το βιομηχανικό- το οποίο είναι προσανατολισμένο προς την Ρωσία, χωρίς να μπορεί η κεντρική κυβέρνηση να ασκεί ουσιαστικά πλήρη έλεγχο επί αυτού του εδάφους, είναι μια αρνητική κατάσταση. Είναι ένα αδιέξοδο από το οποίο και τα δύο μέρη χάνουν, περισσότερο από ό,τι κερδίζουν. Το θέμα είναι εάν θα το επιτρέψουν οι συνθήκες για να βρεθεί ένας κοινός τόπος και τουλάχιστον να καταφέρουν ένα Modus Operandi στις μεταξύ τους σχέσεις.
